Κι από τα κορίτσια που κοιτούν τα ρολόγια στον τοίχο, κάπου αλλού, στην αγγλική ύπαιθρο, κάποια άλλη ώρα, όταν όλες οι μηχανές του χρόνου είχαν συντονιστεί, τότε που ολόκληρη η ανθρωπότητα αναγκαζόταν να ντυθεί με τον μανδύα του ήρωα, κάτω από τις φτερούγες ενός παγκόσμιου πολέμου. Και τον πόλεμο σχεδόν κανείς δεν τον θέλει, όταν όμως έρχεται, διαλύοντας την τακτοποιημένη προσωρινότητα μιας προπολεμικής περιόδου, τότε μπορεί τα παράθυρα που κοιτούν προς τα μέσα και προς τα έξω, προς τις πιο στοιχειώδεις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής, να ανοίξουν διάπλατα, για να αντικρίσει κανείς μια τελείως διαφορετική θέα από την αναμενόμενη. Εκεί λοιπόν, την εποχή του πολέμου, τρεις νεαρές Αγγλίδες από την πόλη θα βρεθούν να αρμέγουν γελάδες και να οργώνουν χωράφια, όπως και χιλιάδες συνομήλικές τους, που συγκρότησαν εκείνα τα χρόνια το Γυναικείο Στρατό της Γης, όταν οι άντρες καλλιεργητές αναγκάζονταν να την εγκαταλείπουν. Αμαθες στο αγροτικό περιβάλλον θα ανακαλύψουν, τόσο αυτές, όσο και οι ντόπιοι χωρικοί που έχουν μείνει στον τόπο τους, ότι η τέχνη της γης αποτελεί ένα μυστικό ανοιχτό στον καθένα. Οτι φτάνει να μην ντραπείς ν' απλώσεις το χέρι σου στο χώμα για να χαθούν από μπροστά σου οι μισές τουλάχιστον από τις προκαταλήψεις που εμποδίζουν τους ανθρώπους να ανακαλύψουν έναν κοινό λόγο. Στο μεταξύ, οι βροντές τον κανονιών ακούγονται μακριά, συγκλονίζουν τον ουρανό πέρα από τον ορίζοντα. Ομως, σε εκείνα τα λιβάδια, οι άνθρωποι συγκλονίζονται από τη σπίθα της διαφοράς, που έφερε στη βραχύχρονη διάρκειά του ο πόλεμος, μέσα στη ζώνη της ειρήνης. Σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λίλαντ (πολλοί μπορεί να τον θυμούνται από το "Wish yoy were here"). Με τις Κάθριν Μακ Κόρμακ, Ρέιτσελ Γουάιζ, Αννα Φρίελ.

Οσο κι αν η αισθητική αντίληψη που προάγει η ταινία δεν απαιτεί τέτοιου είδους αναγωγές, είναι από την άλλη μεριά δύσκολο να την απομονώσει κανείς και να μην την εντάξει στη σφαίρα εκείνη της αδιάκοπης συζήτησης, που διεξάγεται στον κινηματογράφο από τη στιγμή που το πρώτο κουτί φιλμ κρύφτηκε στο σκοτάδι της μηχανής του πρωτοπόρου πλανόδιου κινηματογραφιστή. Στην ίδια εκείνη συζήτηση, που διεξάγεται πάντοτε μέσα από τα έργα τέχνης στο πέρασμα του χρόνου και των εποχών. Και όταν μάλιστα μια ταινία υποδηλώνει τις αναφορές της εξίσου αδιόρατα όσο και ευθέως, η πρώτη αμηχανία που πιθανόν καταλαμβάνει κάποιον, ο οποίος πρέπει να μεταφέρει τις εντυπώσεις του από αυτήν στο χαρτί, προέρχεται από το δίλημμα: Να σταθεί σε ό,τι υποδηλώνεται ή σε αυτό που εκφράζει η ευθύτητα του δημιουργού; Ομως πώς μπορεί κανείς να διαχωρίσει το διακριτικό από το ευθύ στην απεικόνιση ενός βούβαλου βραχογραφημένου στο εσωτερικό μιας σπηλιάς από έναν πρωτόγονο εργάτη; Για να μην πάμε, όμως, τόσο μακριά, ας κάνουμε μια βόλτα μέσα στην ομίχλη των Βαλκανίων με τον ψυχρά ερωτευμένο εξερευνητή, τον Αμερικανό Οδυσσέα του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ας θυμηθούμε τον Μελισσοκόμο της Μεσογείου να "ψάχνει προσέγγιση", χτυπώντας πάνω στη γη με το χέρι του τον κώδικα δυο φυλακισμένων σε διπλανά κελιά, και τότε ας κάνουμε το υπερατλαντικό ταξίδι μέχρι τη δικιά μας κοντινή Αμερική του Βίκτωρ Νούνεζ.Πρωταγωνιστής εδώ ο Πίτερ Φόντα,ταυτισμένος κάποτε στη συνείδηση της νεολαίας να οδηγά μια τσόπερ σε αχανείς λεωφόρους σαν "Ξένοιαστος καβαλάρης" στο φιλμ του Ντένις Χόπερ. Τώρα ο Φόντα, ο Ούλι της ταινίας, Ελυσαίος ή Οδυσσέας, όπως μεταφράζεται το όνομά του στα ελληνικά, είναι βετεράνος πολεμιστής του Βιετνάμ. Ζει πια ριζωμένος σε μια ήσυχη αμερικανική κωμόπολη, αφιερωμένος στα μελίσσια που διατηρεί, και στις δυο εγγονές του, που μεγαλώνουν χωρίς τους γονείς τους. Ο Ούλι, σεβαστός από όλους τους συμπολίτες του, ζει παρ' όλα αυτά απομονωμένος, εξαιτίας μιας σχεδόν μυστικής προσωπικής του επιλογής, που τον αναγκάζει συχνά να αρνείται κάθε βοήθεια από τους άλλους, ακόμη κι αν αυτή προσφέρεται απλόχερα. Κι ακόμη ο γιος του βρίσκεται στη φυλακή, ύστερα από μια αποτυχημένη απόπειρα ληστείας, που έχει αφήσει στην οικογένεια ένα σημαντικό χρέος απέναντι στους συνεργάτες του από εκείνη τη δουλιά και μια γυναίκα, τη νύφη του Οδυσσέα, να περιφέρεται στους δρόμους μιας άλλης πόλης, να σβήνει από τα ναρκωτικά, χωρίς την ησυχία που καταφέρνει κάποτε να ανακτήσει ένας "παλιός μπεκρής", μα, με τις σκληρές οδύνες ενός πεταμένου αλκοολικού. Κι αυτοί πάνω - κάτω είναι οι όροι της περιπέτειας που θα ακολουθήσει: Ενα ακόμη επεισόδιο της Οδύσσειας αρκετά χρόνια από την επιστροφή στο σπίτι και έξι χρόνια περίπου ύστερα από το θάνατο της Πηνελόπης, της γυναίκας του Ούλι.

Ανάλογοι "τραγικοί" όροι συνθέτουν και το φιλμ νουάρ που σκηνοθετεί ο Ρόμπερτ Μπέντον με τους Πολ Νιούμαν, Σούζαν Σάραντον, Τζιν Χάκμαν, σε ένα τρίγωνο ρόλων που εναλλάσσονται από τη φιλία και την πίστη έως την καχυποψία και την προδοσία. Αιτία κι εδώ ένα παλιό μυστικό που έχει σημαδέψει στη σχέση τους τον Τζακ και την Κάθριν, δυο παλαίμαχους ηθοποιούς του Χόλιγουντ και μαζί τον "φιλοξενούμενό" τους, έναν συνταξιούχο ντετέκτιβ που έχει κι αυτός δημιουργήσει στο χώρο του το δικό του θρύλο. Ετσι, τα παλιά γίνονται και εδώ η πηγή μια ίντριγκας, με τον προσωπικό χαρακτήρα που κρατά στα φιλμ νουάρ η έννοια της συνωμοσίας: Σαν τα νήματα που ξεκινούν από μια αλήθεια, που για κάποιο λόγο δεν πρέπει να αποκαλυφθεί. Κι η ίδια μένει θαμμένη στο σκοτάδι, γενεσιουργός, όμως, της ιστορίας και της μοίρας των ηρώων της ταινίας.

Στο πνεύμα της απλότητας και της αμεσότητας που χαρακτηρίζει τον βρετανικό κινηματογράφο, η ταινία του Μάικλ Γουίντερμπότομ αφηγείται μια ιστορία πολυπαιγμένη μεν στις οθόνες, χωρίς όμως το δακρύβρεχτο συναισθηματισμό, που συχνά εξαργυρώνουν διαφορετικοί χειρισμοί του ίδιου θέματος. Πυρήνας της ιστορίας εδώ, τα προβλήματα που μπαίνουν σε μια ερωτική σχέση, όταν κάποια στιγμή το αγόρι προσβάλλεται από μια αρρώστια που τον αφήνει παράλυτο. Με τους Ρόμπερτ Καρλάιλ και Ζιλιέτ Ομπρέι.

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ