Μια συνεδρίαση του ΚΑΣ, στη διάρκεια της οποίας συζητιούνται πέντε θέματα, εκ των οποίων τα τρία είναι σοβαρές επεμβάσεις σε σπουδαία μνημεία, αλλά χρηματοδοτούμενα από το Β ΚΠΣ,είναι μία συνεδρίαση ακροβατική... Ακροβατεί ανάμεσα στις ανάγκες του μνημείου και τα κονδύλια που χάνονται, αν δεν απορροφηθούν, μαζί και η εργολαβία. Τελικά είναι μια συνεδρίαση επικίνδυνη.Κι αν μέχρι πριν λίγο καιρό φρόντιζε η πολιτική ηγεσία με εύσχημο τρόπο να προωθούνται τα ενταγμένα έργα, πλέον δε διαφυλάσσονται ούτε τα προσχήματα. Αρον - άρον λαμβάνονται αποφάσεις υπό το κράτος της απορροφητικότητας για επεμβάσεις ακατάλληλες, ανώριμες ακόμα και καταστροφικές.

Η επέκταση του Μουσείου της Θήβας, εντάχθηκε στα ΠΕΠ, εγκρίθηκε από το ΚΑΣ και ανατέθηκε η μελέτη σε ιδιώτη. Κι ενώ ο εργολάβος βρίσκεται προ των πυλών η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων αποκαλύπτει αρχαία σε μία ανασκαφή που έπρεπε να είχε γίνει πριν αποφασιστεί η χωροθέτηση στο συγκεκριμένο οικόπεδο δίπλα από το υπάρχον Μουσείο. Να υποθέσουμε ότι η Εφορεία δεν μπορούσε να υποθέσει την ύπαρξη αρχαίων; Μάλλον όχι, αφού όχι μόνο το Μουσείο, αλλά όλη η Θήβα είναι χτισμένη πάνω στην Καδμεία χώρα. Προχτές το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έπρεπε να αποφασίσει για την τύχη ενός αψιδωτού πρωτοελλαδικού μεγάρου (σπάνιο εύρημα των προϊστορικών χρόνων), ενός ανδήρου με μεσοελλαδικές ταφές (κτερισμένες και ακτέριστες), ένα τμήμα μυκηναϊκού τείχους κ.ά. Η Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων εισηγήθηκε είτε να μη γίνει Μουσείο είτε να αλλάξουν τα σχέδια, ώστε να μην κινδυνέψουν οι αρχαιότητες και να είναι ορατές και "επισκέψιμες" εντός του κτιρίου. Παρ' όλα αυτά, δεδομένου ότι αυτή η λύση θα δημιουργούσε εμπλοκές στο έργο, στον εργολάβο με τον οποίο έχει υπογραφεί η σύμβαση και εν τέλει στην "απορρόφηση", το ΚΑΣ απέφυγε να αλλάξει την απόφασή του και ανέβαλε, προκειμένου να δει τα σχέδια της μελέτης και να διαπιστώσει αν από τη θεμελίωση του Μουσείου κινδυνεύουν τα ευρήματα, για τα οποία συμπλήρωσε ότι σε όποια περίπτωση θα διατηρηθούν.

Για το μοναδικό νεολιθικό οικισμό του Σέσκλου το ίδιο Συμβούλιο πέρυσι αποφάσιζε με κονδύλια του Β ΚΠΣ να στερεωθούν τα πρανή, που καταρρέουν, με κατασκευή από μπετόν, αν και το υλικό πολλές φορές έχει κριθεί ακατάλληλο. Οταν επισκέφθηκε το χώρο διαπίστωσε ότι το πρόβλημα είναι η διάβρωση των χωμάτων από τα νερά και η μελέτη για την απορροή των ομβρίων υδάτων είναι κατ' αρχήν η λύση. Αλλά όταν επανέρχεται το θέμα, το ΚΑΣ αποφασίζει να καλλωπιστεί το μπετόν για αισθητικούς λόγους (!) και όχι να αλλάξει τη μέθοδο επέμβασης, γιατί κι αυτό το έργο είναι στα ΠΕΠ και θα χαθούν χρήματα και εργολαβία. Κι ενώ όλοι συμφωνούν για την επιβάρυνση από τα νερά, για τη βλάβη - αισθητική και υλική - του αρχαίου από το μπετόν, το Συμβούλιο (με πλειοψηφία) εντάσσει κι αυτή η μελέτη στην εργολαβία, δίχως τουλάχιστον να την προτάσσει πριν γίνει οτιδήποτε άλλο. Εδώ ο εργολάβος πρέπει να έχει εγκατασταθεί μέχρι τον Ιούνη...

Οσο για τη Νέα Μονή Χίου (11ος αι. μΧ), βυζαντινό μνημείο με σπάνιο ψηφιδωτό διάκοσμο, επίσης ενταγμένο στα ΠΕΠ (250 εκατ.) η μελέτη αναστήλωσης του καθολικού (ιδιωτική ανάθεση) αντιμετωπίζει θέματα στέγασης, αποκατάστασης του τρούλου και της τοιχοποιίας, με τρόπο για τον οποίο πολλά μέλη είπαν ή υπονόησαν ότι μπορεί και να προκαλέσει αντιδράσεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Το καθολικό έχει υποστεί επεμβάσεις και μετατροπές κατά περιόδους και η μελέτη προσπαθεί να αποτυπώσει όλες αυτές τις φάσεις στην εξωτερική επιφάνεια (δειγματολόγιο;) με υποθέσεις και όχι επαρκή τεκμηρίωση. Ετσι, όπου χρειάζεται, η αποκαλυμμένη τοιχοποιία θα επιχριστεί (και για λόγους προστασίας από την υγρασία), αλλού θα γίνουν αρμολογήματα και αλλού θα παραμείνει αποκαλυμμένη. Ολα αυτά τα αποδέχτηκε το ΚΑΣ, αφού πρώτα γίνουν δοκιμές για τα κονιάματα που θα χρησιμοποιηθούν. Ο λόγος; Μπορεί να χαθούν τα χρήματα του Β ΚΠΣ. Κι εδώ θα εγκατασταθεί εργολάβος. Πάντως, οι επεμβάσεις στα μέρη που υπάρχουν ψηφιδωτά θα γίνουν σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Συντήρησης, η οποία θα ακολουθήσει εφαρμόζοντας τη μελέτη συντήρησης.

Κι ενώ για αβέβαιες ή ακατάλληλες επεμβάσεις δαπανώνται εκατομμύρια, ως δείγμα καλής διαγωγής στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, το ΥΠΠΟ δεν είχε να διαθέσει 22 εκατ. για να στεγάσει το Λύκειο της Αρχαίας Αθήνας στη Ρηγίλλης. Ακούστηκε κι αυτό προχτές...

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ