Στο... νόμο της λαθρεμπορίας υπάγεται το μεγαλύτερο ποσοστό της εμφιάλωσης και της διακίνησης του υγραερίου στη χώρα μας. Με αφορμή το θανατηφόρο ατύχημα σε φαστ φουντ του Βόλου, τον προηγούμενο μήνα, πολλά στοιχεία βγήκαν στη δημοσιότητα για το πώς λειτουργεί ο "κύκλος" του υγραερίου, για να δημιουργηθεί ταυτόχρονα - και όχι αδικαιολόγητα - ένας μεγάλος πανικός στους καταναλωτές υγραερίου, που βλέπουν τη φιάλη και φοβούνται ότι από στιγμή σε στιγμή μπορεί να εκραγεί. Ο συνολικός όμως θόρυβος συντέλεσε στο να αποκαλυφθεί ότι η μεγαλύτερη ποσότητα του υγραερίου, που χρησιμοποιείται στα νοικοκυριά, έχει εμφιαλωθεί σε παράνομα εμφιαλωτήρια. Ωστόσο, πρέπει να σημειώσουμε ότι άμεσος κίνδυνος έκρηξης μιας φιάλης, και ας είναι παράνομα γεμισμένη, (σχεδόν ποτέ δεν εκρήγνυται) δεν υπάρχει, αρκεί να πάρουμε κάποια απλά μέτρα ασφαλείας, που έχουμε τη δυνατότητα να τα δούμε σε διπλανό κείμενο.

Το υγραέριο είναι ένα "καθαρό" και ακίνδυνο, αν χρησιμοποιηθεί, σωστά καύσιμο που χρησιμοποιείται σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Ειδικότερα, όμως, χρησιμοποιείται από τα φτωχά λαϊκά στρώματα της επαρχίας ως μια φθηνή θα μπορούσαμε να πούμε πηγή ενέργειας. Ομως με το που θα φύγει από τα όρια του διυλιστηρίου, μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει, και ειδικά ο ανύποπτος καταναλωτής, αν η φιάλη που χρησιμοποιεί έχει γεμιστεί νόμιμα ή παράνομα, αφού το μεγαλύτερο ποσοστό των φιαλών που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στη χώρα μας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Επαγγελματικής Ενωσης Εταιρειών Υγραερίου, (ΕΕΕΥ) είναι εμφιαλωμένο παράνομα.

Συγκεκριμένα, πάντα με βάση τα στοιχεία της Επαγγελματικής Ενωσης Εταιρειών Υγραερίων, από τους περίπου 55.000 τόνους υγραερίου που εμφιαλώνονται, οι 30.000 τόνοι εμφιαλώνονται παράνομα και οι υπόλοιποι 25.000 τόνοι εμφιαλώνονται νόμιμα. Αν μη τι άλλο τα προαναφερθέντα νούμερα, τα οποία δεν έχουμε κανέναν λόγο να μην πιστέψουμε, προκαλούν μεγάλα ερωτηματικά. Αν είναι δυνατόν το μεγαλύτερο ποσοστό του υγραερίου που εμφιαλώνεται στη χώρα μας και κατευθύνεται στην κατανάλωση να έχει εμφιαλωθεί παράνομα. Οι παραπάνω αριθμοί αφορούν το εμφιαλωμένο υγραέριο των φιαλών των 10 και 25 κιλών. Συνολικά η χρήση του υγραερίου στη χώρα αγγίζει περίπου τους 400.000 τόνους.

Για το ποιος ευθύνεται για την παράνομη εμφιάλωση και διακίνηση του υγραερίου, τα πράγματα είναι πολύ μπερδεμένα. Ο καθένας, όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα του υγραερίου, επιχειρεί να ρίξει τις ευθύνες στον άλλο. Πάντως, με δεδομένο ότι όλες οι ποσότητες του υγραερίου που κυκλοφορούν στην αγορά περνάνε πρώτα από τις εταιρίες, όλες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι η σχετική ευθύνη ανήκει σ' αυτές.

Ο κύκλος διακίνησης του υγραερίου, τα δεδομένα που ισχύουν στην αγορά "δείχνουν" τις τεράστιες ευθύνες που φέρουν οι εταιρίες. Διότι ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι δεν εμπλέκονται άμεσα στο λαθρεμπόριο υγραερίου, είναι οφθαλμοφανές ότι το ευνοούν, αφού σχεδόν αυτόματα, σε περίπτωση που το επιθυμούσαν, ήταν σε θέση να το σταματήσουν.

Το υγραέριο είναι παράγωγο του πετρελαίου και παράγεται στα τέσσερα διυλιστήρια της χώρας. Από τα διυλιστήρια μπορούν και το αγοράζουν αποκλειστικά και μόνο οι Εταιρίες Εμπορίας Υγραερίου του ν. 1571/85 οι οποίες διαθέτουν εργοστάσια - εμφιαλωτήρια. Δηλαδή και η παραμικρή ποσότητα υγραερίου που εξέρχεται από τα διυλιστήρια, πρέπει να περάσει από τις εταιρίες. Οι εταιρίες, που αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι περίπου 20, άλλοτε εμφιαλώνουν το υγραέριο στις εγκαταστάσεις τους, αλλά το πουλάνε και χύμα σε ιδιώτες που έχουν εγκαταστάσεις για χρήση υγραερίου (εστιατόρια, ξενοδοχεία, θερμοκήπια κ.ά). Επίσης, ποσότητες υγραερίου μπορούν να τις δώσουν σε νόμιμα εμφιαλωτήρια, τα οποία δουλεύουν εργολαβικά για τις εταιρίες. Αυτά τα νόμιμα εμφιαλωτήρια δεν έχουν άδεια εμπορίας και επιστρέφουν τις γεμισμένες φιάλες στις εταιρίες, προκειμένου αυτές να τις διοχοτεύσουν στην αγορά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η ποσότητα του υγραερίου που πηγαίνει στα νόμιμα εμφιαλωτήρια είναι καταγραμμένη, αφού το νόμιμο εμφιαλωτήριο πρέπει να γεμίσει συγκεκριμένο αριθμό φιαλών.

Αλλοι που εμπλέκονται στον κύκλο του υγραερίου είναι τα νόμιμα εμφιαλωτήρια, τα οποία έχουν και άδεια εμπορίας. Ο συγκεκριμένος κλάδος από ό,τι προκύπτει φαινομενικά δεν έχει κανένα λόγο να ασχοληθεί με το λαθρεμπόριο υγραερίου. Ενας άλλος κλάδος είναι οι "μεταπωλητές", οι οποίοι λειτουργούν για λογαριασμό των εταιριών, μεταφέροντας χύμα υγραέριο σε εγκαταστάσεις. Οι ποσότητες που παίρνουν και παραδίδουν είναι σε πλήρη γνώση των εταιριών και ανά πάσα στιγμή μπορούν να ελεγχθούν. Για το συγκεκριμένο κλάδο η ΕΕΕΥ κάνει λόγο ότι ενδέχεται να δραστηριοποιείται και στη λαθρεμπορία. Ισως ναι. Αλλά αφού ανά πάσα στιγμή μπορούν να ελεγχθούν από τις εταιρίες, κατά την άποψή μας, εάν υφίσταται λαθρεμπόριο μπορεί να ελεγχθεί.

Ενας άλλος τομέας που μπορεί να εμπλέκεται στο παράνομο γέμισμα φιαλών υγραερίου, είναι τα πρατήρια καυσίμων που διαθέτουν υγραέριο για αυτοκίνητα που χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο καύσιμο (π. χ. ορισμένα ΤΑΞΙ). Ωστόσο και τα συγκεκριμένα πρατήρια είναι ελάχιστα πανελλαδικά, αλλά πολύ περισσότερο ως τώρα δεν έχει διαπιστωθεί κάτι τέτοιο. Η προμήθεια επίσης των παράνομων εμφιαλωτηρίων μπορεί να γίνει από τους παραγγελιοδόχους χύμα υγραερίου, οι οποίοι όμως υφίστανται τον έλεγχο των εταιριών. Συνεπώς, προκύπτει το γεγονός ότι από τη στιγμή που η πορεία του υγραερίου μπορεί να ελεγχθεί, τότε εύκολα μπορεί να σταματήσει και το λαθρεμπόριο.

Και ενώ η λαθρεμπορία του υγραερίου οργιάζει εγκυμονώντας σοβαρούς κινδύνους για τους χρήστες, η κυβέρνηση, αν και ξέρει πού οφείλεται η λαθρεμπορία, εντούτοις αδρανεί. Παράγοντες που εμπλέκονται στον τομέα του υγραερίου επισημαίνουν ότι έχουν διαπιστωθεί "κολιγιές" λαθρεμπόρων με κυβερνητικούς παράγοντες και γι' αυτό δεν προτίθενται να πατάξουν το φαινόμενο. Αν και η ΕΕΕΥ έχει αποστείλει λίστα στο υπουργείο Ανάπτυξης με παράνομα εμφιαλωτήρια από τις αρχές του 1998, εντούτοις κανένα μέτρο δεν έχει ληφθεί.

Εκτός από την επικινδυνότητα των παράνομα γεμισμένων φιαλών, το μέγεθος της λαθρεμπορίας έχει επιπτώσεις και στη φοροδιαφυγή, αφού ουδείς πληρώνει τον ειδικό φόρο, όταν το υγραέριο διακινείται παράνομα. Συνεπώς μεγάλες ευθύνες φέρει και το υπουργείο Οικονομικών.

Γιατί όμως, ενώ οι εταιρίες ξέρουν ποιοι είναι παράνομοι, αν δεν τους ενισχύει, τουλάχιστον τους ανέχεται; Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων του κλάδου, οι εταιρίες κερδίζουν περισσότερα από την παράνομη εμφιάλωση, παρά από τη μόνιμη για τους εξής λόγους: α) Διότι οι ποσότητες του υγραερίου που κατευθύνονται στα παράνομα εμφιαλωτήρια, περνάνε μόνο από ένα "χέρι" που σημαίνει ότι δεν εμπλέκονται άλλοι παράγοντες, που να αυξάνουν την τιμή, με αποτέλεσμα οι εταιρίες να το πουλάνε σε πιο ακριβή τιμή. β) Αποφεύγουν το κόστος της συντήρησης των φιαλών. γ) Δε χρειάζονται πολυάριθμο προσωπικό σε μόνιμη βάση. δ) Σε περίπτωση ατυχήματος τα ρίχνουν στα παράνομα εμφιαλωτήρια. ε) Αποφεύγουν το κόστος των επενδύσεων.

Σταμάτης ΖΗΣΙΜΟΥ