Eurokinissi

Οι επαγγελματικοί κίνδυνοι και οι συνέπειες, που προκαλούν, θα μπορούσαν να εξαλειφθούν ή να περιοριστούν εάν λαμβάνονταν τα κατάλληλα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας

Το πόσο «υποστηρικτικό» είναι για την υγεία τους το περιβάλλον εργασίας το γνωρίζουν πολύ καλά οι περισσότεροι νοσηλευτές/τριες. Η τεράστια έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού (25.000 κενές θέσεις και αθρόες συνταξιοδοτήσεις στα δημόσια νοσοκομεία, όπως και ελάχιστες προσλήψεις, αλλά αυξανόμενες απολύσεις στα ιδιωτικά) και η συνεπαγόμενη εντατικοποίηση της εργασίας υποσκάπτουν καθημερινά την υγεία των νοσηλευτών/τριών. Ταυτόχρονα η έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες, σε διάφορες μορφές ακτινοβολίας, σε χημικές ουσίες και φάρμακα (π.χ. κυτταροστατικά, αναισθησιολογικά αέρια), η άρση σημαντικών φορτίων, οι εναλλασσόμενες βάρδιες μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη επαγγελματικών ασθενειών, στην πρόκληση εργατικών ατυχημάτων και γενικά στην πρόωρη φθορά της υγείας των νοσηλευτών/τριών και των εργαζομένων στην Υγεία γενικότερα. Ενδεικτικά οι νοσηλευτές/τριες παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μυοσκελετικών προβλημάτων, αλλεργιών, μολυσματικών νόσων λόγω εργατικού ατυχήματος με αιχμηρό αντικείμενο (ηπατίτιδα, AIDS), εργασιακού στρες, προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας κ.ά.

Είναι όμως η κατάσταση αυτή των νοσηλευτών/τριών και γενικά των εργαζομένων στις Υπηρεσίες Υγείας επακόλουθο της φύσης της εργασίας στον τομέα Υγείας;

Είναι «ατομική ευθύνη» των νοσηλευτών/τριών όταν τραυματίζονται από μία βελόνα γιατί απλά δεν ήταν αρκετά προσεκτικοί;

Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι κατηγορηματικά ΟΧΙ. Οι επαγγελματικοί κίνδυνοι και οι συνέπειες που προκαλούν θα μπορούσαν να εξαλειφθούν ή να περιοριστούν εάν λαμβάνονταν τα κατάλληλα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας. Η επίκληση της «ατομικής ευθύνης» των εργαζομένων είναι η προστατευτική ασπίδα πίσω από την οποία κρύβονται οι πραγματικοί υπεύθυνοι, δηλαδή οι εργοδότες. Αυτοί που παραβιάζουν ακόμα και τη νομοθετημένη υποχρέωσή τους για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου.

Η παραπάνω κατάσταση είναι πολιτική επιλογή των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Τα βασικά κριτήρια με τα οποία αποφασίζεται η πολιτική για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στην Υγεία είναι η μείωση των δαπανών για την Υγεία, η σταδιακή λειτουργία των δημοσίων νοσοκομείων με ιδιωτικοοικονομικά χαρακτηριστικά, η ενίσχυση της κερδοφορίας του ιδιωτικού τομέα Υγείας και η πολιτική για τη δημιουργία ευέλικτων και φθηνών εργαζομένων. Ολα αυτά τα χρόνια η προστασία της υγείας και ασφάλειας κρίθηκε ως ένα περιττό έξοδο που εμποδίζει την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων!

Στον κλάδο της Υγείας δεν έχουν εφαρμοστεί ούτε καν οι προβλέψεις του νόμου πλαισίου 1568/85, που ανάμεσα σε άλλα ορίζει ότι οι Υπηρεσίες Υγείας (δημόσιες και ιδιωτικές) υποχρεούνται να απασχολούν Τεχνικούς Ασφάλειας και Ιατρούς Εργασίας για την εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου και γενικότερα τη διασφάλιση των όρων υγιεινής και ασφάλειας. Στην πραγματικότητα όμως γνωρίζουμε, από μελέτη σε 95 δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα (Νοσηλευτική 2004), ότι μόνο το 23% των νοσοκομείων έχει Τεχνικό Ασφάλειας (πιθανότατα από το υπάρχον προσωπικό των μηχανικών), στο 22% έχουν αναθέσει καθήκοντα Ιατρού Εργασίας σε γιατρό με άλλη ειδικότητα, ενώ στο 37% των νοσοκομείων υγειονομικοί με άλλες ειδικότητες, όπως οι νοσηλευτές λοιμώξεων, ασχολούνται και με τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας. Δηλαδή, διαπιστώνουμε είτε το πλήρες κενό, είτε μία προσπάθεια τυπικής κάλυψης σε ό,τι αφορά την προστασία των εργαζομένων. Ταυτόχρονα αυξάνονται οι περιπτώσεις που τα νοσοκομεία (ιδιωτικά και δημόσια) προσλαμβάνουν ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών υγιεινής και ασφάλειας (ΕΞΥΠΠ), οι οποίες παρέχουν ψευδεπίγραφες υπηρεσίες και παράλληλα ενισχύεται με αυτό τον τρόπο ακόμη παραπέρα η εμπορευματοποίηση της Υγείας.

Επιπλέον:

• Στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα Υγείας δε γίνεται διάγνωση, καταγραφή και αναγνώριση των επαγγελματικών ασθενειών, ούτε και συστηματική καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων.
• Υπάρχει πλήρης απουσία κρατικού ελέγχου (από την Επιθεώρηση Εργασίας) για τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας, ανυπαρξία υποδομών και επαρκούς επιστημονικού προσωπικού.
• Οι επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων είτε δεν υπάρχουν καθόλου, είτε λειτουργούν τυπικά ή οι διοικήσεις τις εμποδίζουν στο έργο τους.
• Στα περισσότερα νοσοκομεία οι νοσηλευτές/τριες δουλεύουν χωρίς εκπαίδευση στα θέματα υγιεινής και ασφάλειας, με ελάχιστα ή και χωρίς ατομικά μέσα προστασίας (γάντια, γυαλιά, μάσκες), χωρίς ασφαλή εξοπλισμό (π.χ. προετοιμασία χημειοθεραπευτικών φαρμάκων), χωρίς να έχουν γίνει οι κατάλληλοι εμβολιασμοί, χωρίς ιατρική παρακολούθηση της επαγγελματικής υγείας τους κλπ.
• Η υγεία των νοσηλευτριών (που αποτελούν και την πλειοψηφία των εργαζομένων στον κλάδο των νοσηλευτών) επιβαρύνεται πολλαπλά από το συνδυασμό της εργασίας με τις υποχρεώσεις του νοικοκυριού, της φροντίδας των παιδιών και των ηλικιωμένων ατόμων, αφού η πολιτική μείωσης των κοινωνικών δαπανών έχει εμπορευματοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις κοινωνικές υπηρεσίες (βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα αποκατάστασης ηλικιωμένων). Επιπλέον, παραβιάζονται οι θετικές διατάξεις για την προστασία των εγκύων, λεχωνών και γαλουχουσών στους χώρους εργασίας, που απαγορεύουν τη νυχτερινή εργασία. Σε αυτές τις ομάδες γυναικών απαιτούν να γίνει αξιολόγηση των κινδύνων και να χορηγηθεί άδεια με αποδοχές για όλο το διάστημα της κύησης και λοχείας, αν δεν εξαλειφθούν οι κίνδυνοι.
• Οι τεράστιες ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού οδηγούν σε εντατικοποίηση της εργασίας και παραβίαση κάθε ανθρώπινης αντοχής σε ό,τι αφορά την οργάνωση των ωραρίων (απόγευμα - πρωί - νύχτα).
• Η μαζική πρόσληψη προσωρινού και μερικά απασχολούμενου προσωπικού (Stage, επικουρικοί, κλπ.) καταδικάζει τους εργαζόμενους στο άγχος της εργασιακής ανασφάλειας και επιπλέον μειώνει τις δυνατότητες να εκπαιδευτούν στα θέματα υγιεινής και ασφάλειας.

Ολα τα παραπάνω οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών. Γίνεται φανερό ότι υπό τις παραπάνω συνθήκες η παρεχόμενη φροντίδα στους ασθενείς απ' τους νοσηλευτές περιορίζεται στα εντελώς στοιχειώδη. Τίθεται σε κίνδυνο η υγεία και η ασφάλεια των ασθενών (λόγω λαθών, παραλείψεων κλπ.), υποβαθμίζονται οι παρεχόμενες υπηρεσίες, επιφορτίζονται τα μέλη της οικογένειας του ασθενή με τη φροντίδα του.

Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής η εξάπλωση των ευέλικτων σχέσεων εργασίας, η κατάργηση του 8ωρου και του σταθερού χρόνου εργασίας, η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, ο αποχαρακτηρισμός των Βαρέων και Ανθυγιεινών σε μία σειρά κλάδους, η εμπορευματοποίηση της Υγείας - Πρόνοιας - Κοινωνικής Ασφάλισης, επιδεινώνουν τις συνθήκες εργασίας και επιβαρύνουν παραπέρα την υγεία του συνόλου των εργαζομένων στη χώρα.

Το πρόβλημα της προστασίας της υγείας και ασφάλειας των νοσηλευτών και των υπολοίπων εργαζομένων στην Υγεία δεν μπορεί να λυθεί μόνο με τη γενική απαίτηση για «λήψη μέτρων υγιεινής και ασφάλειας ». Η καμπανιακή ενημέρωση για τα θέματα υγιεινής και ασφάλειας και οι λογικές ταξικής συνεργασίας (το πιο εφικτό, ό,τι δεν κοστίζει πολύ στους εργοδότες), που προωθούν οι σημερινές ηγεσίες του συνδικαλιστικού κινήματος (ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, Αυτόνομη Παρέμβαση), οδηγούν μόνο στη διαιώνιση της εγκληματικής αυτής κατάστασης. Επίσης η μονομερής διεκδίκηση για ένταξη των νοσηλευτών στα Βαρέα και Ανθυγιεινά (και αυτό με υποχωρήσεις από το ουσιαστικό αίτημα για αποχώρηση στα 55 για τους άνδρες και στα 50 για τις γυναίκες και με αυξημένο ασφάλιστρο), χωρίς παράλληλη και ταυτόχρονη δράση και αγώνα για τη λήψη μέτρων υγιεινής και ασφάλειας οδηγεί σε ένα δρόμο: Να μείνουν οι άθλιες συνθήκες ως έχουν και να ανταλλαγεί η υγεία και η ζωή των νοσηλευτών/τριών με ένα ταπεινωτικό επίδομα ανθυγιεινής εργασίας και αμφιλεγόμενης πρόωρης αποχώρησης από την επικίνδυνη εργασία (αφού οι ίδιοι στηρίζουν τους αντιασφαλιστικούς νόμους που οδηγούν στο αντίθετο)! Οι απαιτήσεις των νοσηλευτών και άλλων υγειονομικών δεν πρέπει να περιοριστούν στην εξασφάλιση «υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος», όπως υποστηρίζει το Διεθνές Συμβούλιο Νοσηλευτών, αλλά να δυναμώσει ο αγώνας για δουλιά με πλήρη δικαιώματα, με ουσιαστική πρόληψη και όχι διαχείριση του επαγγελματικού κινδύνου.

Η υπεράσπιση από τους εργαζόμενους στα νοσοκομεία της προστασίας της δικής τους υγείας και ασφάλειας είναι καθοριστικής σημασίας πάλη, αφού στην ουσία πρόκειται για την υπεράσπιση της υγείας του συνόλου της εργατικής τάξης και του λαού που απευθύνεται στις Υπηρεσίες Υγείας.

Τα ζητήματα αυτά χρειάζεται να αναδειχτούν σε βασική αγωνιστική προτεραιότητα των νοσηλευτών, των άλλων υγειονομικών και του συνόλου του εργατικού και λαϊκού κινήματος ταυτόχρονα με την πάλη για ένα αποκλειστικά Δημόσιο και Δωρεάν Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας, με κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας στο χώρο αυτό και της δράσης των ιδιωτικών Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ).

• Στελέχωση των νοσοκομείων με μόνιμο, νοσηλευτικό και άλλο υγειονομικό προσωπικό, με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.
• Συγκρότηση Κρατικού Σώματος Ιατρών Εργασίας - Τεχνικών Ασφάλειας και άλλων ειδικοτήτων στα πλαίσια του Δημόσιου Δωρεάν Συστήματος Υγείας, με σκοπό την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου σε όλους τους εργασιακούς χώρους. Να δημιουργηθούν Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας στα νοσοκομεία.
• Εκλογή και ουσιαστική λειτουργία των Επιτροπών Υγιεινής και Ασφάλειας των εργαζομένων σε όλα τα νοσοκομεία.
• Οι νοσηλευτές να διεκδικήσουν και να υπερασπιστούν την ένταξη στα Βαρέα και Ανθυγιεινά. Να καταργηθούν όλοι οι αντιασφαλιστικοί νόμοι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και να κατοχυρωθεί η ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου.

Η ουσιαστική αλλαγή στην κατεύθυνση της προστασίας της υγείας και ασφάλειας του νοσηλευτικού προσωπικού, του υγειονομικού προσωπικού γενικότερα και της λαϊκής υγείας, απαιτεί πάλη για την ανατροπή του σημερινού κοινωνικοοικονομικού συστήματος. Απαιτείται η κοινωνικοποίηση των βασικών μέσων παραγωγής και των τομέων κοινωνικής πολιτικής στα πλαίσια της λαϊκής οικονομίας και λαϊκής εξουσίας. Σε αυτά τα πλαίσια η διαμόρφωση και ο έλεγχος των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης των εργαζομένων μπορούν να αποτελέσουν υπόθεση της ίδιας της εργατικής τάξης, με γνώμονα όχι το κέρδος, αλλά την ικανοποίηση του συνόλου των δικών της αναγκών για την υγεία και την κοινωνική ζωή γενικότερα.