Το σύστημα της κρατικής επιχορήγησης, πριν από 22 σχεδόν χρόνια, ήταν ένα πρώτο βήμα για να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν κάποιες αξιόλογες θεατρικές εστίες που ανθούσαν «περιφερειακά», μέσα, μάλιστα, σ' ένα τοπίο, στο οποίο κυριαρχούσαν οι λεγόμενοι εμπορικοί θίασοι, ενώ δειλά δειλά, αλλά με πείσμα στις υπάρχουσες οικονομικές και άλλες συνθήκες, κάποιοι θίασοι τολμούσαν να παρουσιάζουν έργα ρεπερτορίου αξιώσεων, να στηρίζουν το νεοελληνικό έργο, αλλά και να πειραματίζονται δημιουργικά. Ετσι από τη μια το πείσμα και το παράδειγμα να ακολουθήσουν ολοένα και περισσότεροι, από την άλλη η ανάγκη του κοινού για ποιότητα και αναζήτηση νέων προτάσεων, άρχισε να χαράζει νέες προοπτικές και χωρίς υπερβολή να επηρεάζει θετικά ακόμη και το εμπορικό λεγόμενο θέατρο.

Για άλλη μια φορά είναι αναγκαίο να επισημάνουμε την υποχρέωση της κρατικής αρωγής στα θεατρικά δρώμενα της χώρας μας. Κι αυτή η επισήμανση υπαγορεύεται από την άνευ προηγούμενου δυσλειτουργία του συστήματος που φέρνει σε αδιέξοδο πολλά θέατρα, ενώ πολλά ακούγονται για κατάργηση του θεσμού.

Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, διαφορετικό σχεδόν κάθε χρόνο, το ΥΠΠΟ επιχορηγεί κάποιους θιάσους, που λειτουργούν με τη μορφή σωματείου, συλλόγου ή αστικής εταιρίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ομως, οι επιχορηγήσεις του ελεύθερου θεάτρου, παρά την, κατ' αρχήν, αποτελεσματικότητα που είχαν όσον αφορά στην επιβίωση και λειτουργία θεατρικών εστιών ποιότητας, αποτελεί ένα κεφάλαιο - "πληγή", που αιμορραγεί, ενώ πάνω της χτίζουν λόγους οι εκάστοτε υπουργοί Πολιτισμού. Υποτίθεται ότι το ΥΠΠΟ θέλει με τις επιχορηγήσεις να «αποδεσμεύσει» τους καλούς θιάσους από την αναζήτηση των προς το ζην, ώστε να αφιερωθούν στο σκοπό τους - την καλλιτεχνική δημιουργία.

Ομως, από τη στιγμή της υπογραφής των επιχορηγήσεων, μέχρι την ώρα της εκταμίευσης των χρημάτων στους θιάσους, είναι μακρύς ο χρόνος και συνήθως είναι εκπρόθεσμες οι επιχορηγήσεις, ως προς τις οικονομικές υποχρεώσεις των θιάσων. Τις περισσότερες φορές τα χρήματα δίνονται με μεγάλη καθυστέρηση. Κι ενώ οι υποχρεώσεις των θιάσων - εταιριών προς το κράτος, που είναι ποινικοποιημένες, βρίσκονται σε εκκαθάριση και τα χέρια τους είναι δεμένα με έξοδα (εργοδοτικές υποχρεώσεις απέναντι στους ηθοποιούς, ενοίκια αιθουσών, εισφορές ΙΚΑ κλπ.), δεν έχουν πάρει τα χρήματα της επιχορήγησης, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις αυτές και να ζουν μόνιμα κάτω από το άγχος και την ανασφάλεια. Αυτό αποτελεί μόνιμο πρόβλημα, το οποίο, παρά τις υποσχέσεις που μοιράζονται κατά καιρούς, δε φαίνεται να βρίσκει τη λύση του. Μόλις τον Αύγουστο οι θίασοι τριετούς και διετούς προγραμματισμού πήραν τη δεύτερη δόση της επιχορήγησης της περσινής θεατρικής περιόδου. Το πότε θα πάρουν την εξόφληση, αυτό ουδείς μπορεί να γνωρίζει. Φανταστείτε δε πότε θα λάβουν την πρώτη δόση οι θίασοι τριετούς προγραμματισμού, για τους οποίους η φετινή σεζόν είναι η τελευταία της τριετίας που αποφασίστηκε το 1998. Στο μεταξύ η περσινή θεατρική περίοδος ήταν η τελευταία για τους θιάσους διετούς προγραμματισμού και επομένως θα έπρεπε ήδη να είχαν προσκληθεί να υποβάλουν αιτήσεις για τον μελλοντικό προγραμματισμό.

Αυτό που όμως εξελίσσεται σε σκάνδαλο πια, είναι οι επιχορηγήσεις των θιάσων μονοετούς προγραμματισμού που ακόμη δεν έχουν ανακοινωθεί, ενώ σύμφωνα με το σύστημα και όσα είχε ανακοινώσει ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός Πολιτισμού τότε, έπρεπε τον Ιούνιο του 1999 να είχαν ανακοινωθεί... Με καθυστέρηση, όμως, η μετ' έπειτα υπουργός Ελ. Παπαζώη προκήρυξε τις αιτήσεις για την περίοδο 1999 - 2000 τον Αύγουστο του 1999, ενώ με μεγαλύτερη καθυστέρηση δόθηκαν οι φάκελοι στα μέλη της Επιτροπής (αρχές του 2000). Και ενώ η Επιτροπή γνωμοδότησε στις αρχές Φλεβάρη, το ΥΠΠΟ ουδέποτε τις ανακοίνωσε. Αλλαξε ο υπουργός Πολιτισμού, πέρασαν οι μήνες και ακόμη τίποτε. Πριν δυο μήνες μάλιστα σε ερώτηση του «Ρ» για το θέμα προς τον Υπουργό Πολιτισμού Θ. Πάγκαλο, εκείνος απάντησε πως από εκείνον έχουν υπογραφεί και ότι έχουν ειδοποιηθεί οι ενδιαφερόμενοι και ότι θα μπορούσε να μας δώσει τον κατάλογο. Αυτό, όμως δεν έγινε. Παρά τις συνεχείς οχλήσεις προς το ΥΠΠΟ, δε δόθηκαν. Αλλά και σε επικοινωνία με τους περισσότερους από τους θιάσους μάθαμε ότι κανείς δεν έχει ειδοποιηθεί. Τι να υποθέσουμε; Οτι μας είπε ψέματα ο υπουργός; Για ποιο λόγο όμως; Τι εξυπηρετεί ένα ψέμα; Απλά μας βγάζει από τη δύσκολη θέση; Και γιατί είναι δύσκολη η θέση του; Δεν πρόκειται δα για κανένα υπέρογκο ποσό που δεν έχει το υπουργείο να το δώσει. Σε διακόσια εκατομμύρια περίπου ανέρχεται το ποσό για όλους τους θιάσους. Τα οποία μάλιστα θα ήταν ακόμη λιγότερα δεδομένου ότι αρκετοί θίασοι δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στο ανέβασμα της παράστασης εξαιτίας της μη έγκαιρης απάντησης του ΥΠΠΟ για επιχορήγηση. Και βέβαια, ήδη, θα έπρεπε από τον περασμένο Μάη να έχουν υποβάλει αίτηση και οι θίασοι μονοετούς προγραμματισμού για τη θεατρική περίοδο 2000-2001.

Τι να υποθέσει κανείς, όταν μάλιστα υπάρχουν πληροφορίες ότι πρόσωπο του στενού περιβάλλοντος της τότε υπουργού Ελ. Παπαζώη, που παραμένει και συνεργάτης του νυν υπουργού Θ. Πάγκαλου, εξέφρασε την απορία «γιατί να επιχορηγείται το θέατρο;». Ευτυχώς άνθρωποι του Τμήματος Θεάτρου του ΥΠΠΟ τής απάντησαν ότι «ούτε για αστείο δεν πρέπει να λέγεται κάτι τέτοιο». Από την άλλη και ο ίδιος ο υπουργός Πολιτισμού Θ. Πάγκαλος, πέρα από τις γνωστές απόψεις για τους καλλιτέχνες, εξέφρασε πρόσφατα και τα μη «θεατρόφιλα» συναισθήματά του.

«Αν υπάρχει μια άνθηση στο ελληνικό θέατρο» - λέει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, ο οποίος είναι επικεφαλής της «Νέας Σκηνής Τέχνης», που ανήκει στους μονοετούς προγραμματισμού θιάσους - «την τελευταία 20ετία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις επιχορηγήσεις. Μπόρεσαν, μέσα από όλα τα στραβά που μπορεί να έχουν, να παίξουν καθοριστικό ρόλο στο να βγουν καινούριες δυνάμεις, καινούρια πρόσωπα στο ελληνικό θέατρο που θεωρείται από τα καλύτερα της Ευρώπης. Θεωρώ ότι η θητεία Μικρούτσικου ήταν για το ελληνικό θέατρο η καλύτερη περίοδος και οφείλεται ίσως στο ότι ως καλλιτέχνης γνωρίζει το θέατρο και έδωσε μεγάλο βάρος στο θέατρο και το χορό, δυο τέχνες που πραγματικά άνθισαν. Ακόμη και με τους κανόνες παγκοσμιοποίησης και ελεύθερης αγοράς, σε όλο τον κόσμο, τα κράτη που θέλουν να διατηρήσουν μια ποιότητα στο θέατρο το στηρίζουν σε ένα βαθμό με τις επιχορηγήσεις και τις χορηγίες. Ομως, εδώ τη μερίδα του λέοντος την έχει το Μέγαρο Μουσικής. Φυσικά και θέλει επανεξέταση το τι και πώς, με ποια κριτήρια δίνονται οι επιχορηγήσεις, αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται να σημάνει κατάργηση. Θα είμαστε παγκόσμιο φαινόμενο στο χώρο του πολιτισμού. Και εν πάση περιπτώσει ένα κράτος που θέλει να λέγεται δημοκρατικό δεν μπορεί να παίρνει αποφάσεις στη λούφα, αλλά να βγαίνει και να λέει τους λόγους που κάνει κάτι».

«Απολύτως αναγκαία» κρίνει τις επιχορηγήσεις του θεάτρου ο Λευτέρης Βογιατζής και θεωρεί ότι «είναι υποχρέωση της πολιτείας να ενισχύει οικονομικά τα ποιοτικά θέατρα, τις σοβαρές δουλιές, με προϋποθέσεις βέβαια, αλλά πρέπει. Αλλωστε σε όλο τον κόσμο, ειδικά όπου ανθεί το θέατρο, στηρίζεται οικονομικά από το κράτος».