Παιδιά 14 και 15 χρονών καλούνται να «αποχαιρετίσουν» τη γενική μόρφωση και εκπαίδευση και να στραφούν στην κατάρτιση. Εξωθούνται να «μάθουν μια τέχνη», αφού σύμφωνα με αντιπαιδαγωγικές σκοταδιστικές αντιλήψεις, «δεν παίρνουν τα γράμματα». Παιδιά φτωχών λαϊκών οικογενειών που είναι αναγκασμένα να βγούν νωρίς στο μεροκάματο (αρκετά έχουν να θρέψουν και οικογένεια), αναζητώντας παράλληλα ένα «χαρτί» ώστε να μπορούν και αύριο να ψάξουν για μια δουλιά.

Αυτή είναι η πραγματικότητα που διαμορφώνεται γύρω απο τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) και τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ), τα σχολεία δηλαδή που λειτουργούν σαν «φυτώρια» των αυριανών στρατιών ανέργων, των «απασχολήσιμων», των διαρκώς επανακαταρτιζόμενων. Είναι τα «σχολεία κατά παραγγελίαν» των επιχειρήσεων και των αναγκών της αγοράς.

Ο στόχος που υπηρετούν οι αλλαγές στη δομή της Τεχνικο - Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΤΕΕ), η οποία περιλαμβάνει στο εξής τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) και τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) είναι ένας και ξεκάθαρος: Ο μαζικός εξαναγκασμός των μαθητών στην πρόωρη, χαμηλού επιπέδου κατάρτιση, δηλαδή στη δουλιά χωρίς δικαιώματα. Εξάλλου, διακηρυγμένος στόχος τόσο της σημερινής κυβέρνησης της ΝΔ, όσο και των προηγούμενων του ΠΑΣΟΚ, είναι η ΤΕΕ στην Ελλάδα να προσεγγίσει τον αντίστοιχο μέσο όρο στην ΕΕ, ο οποίος κυμαίνεται μεταξύ 48% και 78%, ενώ στη χώρα μας φτάνει στο 33%.

Αυτός είναι και ο «καρπός» που αναμένουν να «γευτούν» οι επιχειρήσεις και τα μονοπώλια. Εργαζόμενοι που θα γνωρίζουν ίσα - ίσα γραφή, ανάγνωση και αριθμητική, καταρτίσιμοι, χωρίς ουσιαστικές γνώσεις και ειδίκευση σε ένα αντικείμενο, χωρίς κανένα δικαίωμα, χωρίς απαιτήσεις και προσδοκίες. Αυτό άλλωστε προωθείται με τις αλλαγές συνολικά στην εκπαίδευση, σε όλες τις βαθμίδες της.

Ο αντιεπιστημονικός και ταξικός διαχωρισμός της εκπαίδευσης σε γενική και τεχνική ενισχύεται. Με την εμπορευματοποίηση και την απαξίωση της γνώσης, όλο και λιγότερα παιδιά εργαζομένων παίρνουν ακόμα και τις στοιχειώδεις γνώσεις που προσφέρει το σημερινό σχολείο.

«Τα ΕΠΑΛ δεν προσφέρουν ούτε γενική μόρφωση, ούτε κατάρτιση», είπε στον «Ρ» ο Σωτήρης Δημητροκάλης, καθηγητής στο 2ο ΕΠΑΛ Αθήνας. Παρά την εξαγγελλόμενη ένταξη των ΕΠΑΛ στη λυκειακή βαθμίδα, η ανισοτιμία τους απέναντι στο Γενικό Λύκειο είναι δεδομένη, καθώς ούτε γενική παιδεία παρέχουν, αλλά ούτε και τεχνικοεπαγγελματική μόρφωση, παρά τις ψευδαισθήσεις που καλλιεργούνται.

«Οι ώρες που θα διδάσκονται τα μαθήματα γενικής εκπαίδευσης είναι πολύ λιγότερες απ' ό,τι τα αντίστοιχα των Γενικών Λυκείων. Πώς θα ανταγωνιστούν τα παιδιά των ΓΕΛ; Την ίδια στιγμή, το χαρτί του ΕΠΑΛ ούτε ειδίκευση, ούτε επαγγελματικά δικαιώματα παρέχει. Με βάση Κοινοτική Οδηγία, η μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για την επαγγελματική κατοχύρωση, δηλαδή η φοίτησή τους σε κάποιο ΙΕΚ, ιδιωτικό ή δημόσιο», εξηγεί ο Σ. Δημητροκάλης.

Ο Θάνος, μαθητή της Β' τάξης του 1ου ΕΠΑΛ Ιλίου στην ειδικότητα μηχανικός οχημάτων, ήδη έχει «χωνέψει» την «ανάγκη» που του επιφυλάσσει το μέλλον για διαρκή, δια βίου επανακατάρτιση. Τους το ...μαθαίνουν άλλωστε και στο μάθημα του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. «Μετά το σχολείο θα συνεχίσω σε ένα ιδιωτικό ΙΕΚ για ένα χρόνο». Δεν σταματάει όμως εδώ η υπόθεση «κατάρτιση». «Οσο εργάζομαι, στο μέλλον, θα παρακολουθώ και σεμινάρια. Χρειάζεται διαρκώς να ανανεώνεις τις γνώσεις σου»...

«Ρώτησα μερικά παιδιά αν γράφονται στο ΕΠΑΛ με σκοπό να περάσουν σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ», μας είπε χαρακτηριστικά ο Σάββας Σάββας, καθηγητής στο 7ο Εσπερινό ΕΠΑΛ Πειραιά. «Η απάντησή τους ήταν ξεκάθαρη: "Μια ειδικότητα να πάρουμε ήρθαμε, να μάθουμε ένα επάγγελμα..."». Ολα δείχνουν - σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς - ότι θα είναι μηδαμινό το ποσοστό των μαθητών των ΕΠΑΛ που θα αποτολμούν να συναγωνιστούν σε πανελλαδικές εξετάσεις τους μαθητές των Γενικών Λυκείων, που για τρία χρόνια προετοιμάζονται γι' αυτές με μαθήματα εξ ολοκλήρου γενικής παιδείας.

«Την κατάρτιση θα τη δώσουμε στις ΕΠΑΣ... για να πάρουν τα παιδιά μια ειδικότητα ως κατάρτιση», είναι ο ορισμός του ίδιου του υπουργείου Παιδείας για τις ΕΠΑΣ. Μετά από ένα χρόνο υποχρεωτικής φοίτησης στα ΕΠΑΛ ή στα ΓΕΛ, οι μαθητές θα μπορούν να πάνε στις ΕΠΑΣ που προσφέρουν «στεγνή» χαμηλού επιπέδου κατάρτιση, χωρίς κανένα μάθημα γενικής παιδείας. Επιπλέον, το γεγονός ότι οι ΕΠΑΣ θα μπορούν να ιδρύονται και από άλλα υπουργεία, όπως Εργασίας, Υγείας, Τουρισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης κλπ., αποκαλύπτει πως πρόκειται για σχολές ρηχής, ληξιπρόθεσμης κατάρτισης «κατά παραγγελία», σύμφωνα δηλαδή με τις ευκαιριακές ανάγκες των κλάδων της παραγωγής και των επιχειρήσεων.

Στις ΕΠΑΣ δε διδάσκεται ούτε μια ώρα η γλώσσα, η ιστορία, βιολογία ή άλλα μαθήματα απαραίτητα για τη μόρφωση ενός ανθρώπου. «Επιλέγονται από παιδιά που έχουν πεταχτεί έξω από κάθε εκπαιδευτική διαδικασία, που θέλουν να βρουν άμεσα μια δουλιά, παιδιά λαϊκών στρωμάτων», τονίζει ο Γιώργος Λαγγίδης, καθηγητής στο 1ο ΕΠΑΛ Περάματος. «Κι αυτό είναι αυταπάτη», συμπληρώνει ο Σ. Δημητροκάλης, «αφού υπάρχει υπερπροσφορά φτηνής εργασίας από αποφοίτους ΙΕΚ, ΤΕΙ και ΑΕΙ ακόμα, προδιαγράφεται και η ανεργία των αποφοίτων των ΕΠΑΣ, που θα έχουν πολύ λιγότερα προσόντα. Από δω πηγάζει ότι σε όλη τους τη ζωή θα είναι επανακαταρτιζόμενοι, αυτή είναι η λεγόμενη "διά βίου μάθηση"».

Το πολυπόθητο «χαρτί» ακούγεται από τα χείλη των παιδιών. Κάποια ήδη δουλεύουν. Βοηθάνε στο εισόδημα του σπιτιού. Ολα πάντως βιάζονται να βγούν στην παραγωγή.

Το εγχείρημα της ενίσχυσης της ΤΕΕ έχει πολλά «στηρίγματα»: Το «μεσαιωνικό» επιχείρημα, ότι «κάτι πρέπει να γίνει με τα παιδιά που δεν παίρνουν τα γράμματα». Τον αντιεπιστημονικό για τα σημερινά δεδομένα διαχωρισμό της πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας. Την απαξίωση της γνώσης που καλλιεργείται ποικιλοτρόπως σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία. Και κυρίως την ανεργία, που καλπάζει, που έχει μπει σε κάθε λαϊκό σπίτι, την διαρκή λιτότητα των λαϊκών στρωμάτων, τη μεγάλη ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το μέλλον.

«Δεν ισχύει ότι τα παιδιά που έρχονται στα ΕΠΑΛ δεν "παίρνουν τα γράμματα". Ερχονται για να πάρουν το χαρτί. Κι εγώ θέλω το χαρτί ειδικότητας για να πιάσω πιο γρήγορα δουλιά», μας είπε ο Θάνος.

Ο Σ. Δημητροκάλης υπογραμμίζει μεταξύ άλλων: «Στην ΤΕΕ εξωθούνται παιδιά που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τους έχει καλλιεργηθεί μια απαξίωση για τη μόρφωση. Παιδιά με μειωμένες προσδοκίες, που ψάχνουν διέξοδο στην κατάρτιση. Είναι κατά κανόνα παιδιά εργατικών οικογενειών, με την ελπίδα ότι τελειώνοντας θα βρουν γρήγορα δουλιά. Κι αυτό όμως είναι ψευδαίσθηση. Για την ανεργία δεν ευθύνεται ούτε το σχολείο, ούτε το πανεπιστήμιο. Φταίει η κοινωνία, η οικονομία».

Την αντιεπιστημονική φύση της πρόωρης και ρηχής κατάρτισης, πέρα από το ξεκάθαρο ταξικό της περιεχόμενο, επισημαίνει ο Γ. Λαγγίδης. «Τα βάζουν στα 14 και 15 τους χρόνια να διαλέξουν τι θέλουν να κάνουν. Ερχονται στο σχολείο και δεν ξέρουν τι θέλουν, τι να κάνουν, ποια κατεύθυνση να πάρουν. Σ' αυτή την ηλικία τα παιδιά δεν είναι ακόμα ώριμα βιολογικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά. Αυτά λένε οι επιστήμονες...», μας είπε χαρακτηριστικά.