Το σημαντικότερο τίμημα της ΕΣΣΔ για την απελευθέρωση της Ευρώπης από το ναζισμό είναι φυσικά τα πάνω από 20 εκατομμύρια των νεκρών της. Ωστόσο, καθόλου αμελητέα είναι η καταστροφή της βιομηχανικής, αστικής και βέβαια πολιτιστικής υποδομής της. Αναφορικά με την τελευταία, αποκαλυπτική είναι μια πλευρά της: Η κλοπή πολιτιστικών αντικειμένων από τους ναζί, που με συγκρατημένες μετρήσεις υπολογίζονται σε πάνω από 1,1 εκατομμύρια έργα τέχνης, σπάνια βιβλία, χειρόγραφα και αρχειακό υλικό!

Προχτές, η ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτισμού της Ρωσίας παρουσίασε, σε συνέντευξη Τύπου, το διαδικτυακό αποτέλεσμα μιας κολοσσιαίας δουλειάς που ξεκίνησε επί ΕΣΣΔ, αλλά λόγω της ανατροπής του σοσιαλισμού δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί. Στις αρχές του χρόνου, η Υπηρεσία δημοσιοποίησε 15 τόμους με καταλόγους κλεμμένων πολιτιστικών αντικειμένων, καθώς και τη σχετική σελίδα στο διαδίκτυο. Ο επικεφαλής της, Μιχαήλ Σβιντκόι, σημείωσε ότι ο πρωταρχικός σκοπός του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία αρχείου με τις απώλειες ρωσικών κειμηλίων και να «καταλάβουμε αν μπορούμε ή όχι να τις φέρουμε πίσω».

Πρόσθεσε ότι στην προκειμένη περίπτωση στον όρο «απώλειες» περιλαμβάνονται τα αντικείμενα που η «μοίρα» τους δεν είναι ξεκαθαρισμένη. Δηλαδή, για όσα δεν υπάρχουν τεκμήρια αν έφυγαν εκτός ΕΣΣΔ ή καταστράφηκαν. Αυτό σημαίνει, βέβαια, ότι ο πραγματικός αριθμός των τεκμηριωμένων καταστροφών ή απωλειών είναι πολύ μεγαλύτερος, ενώ ακόμη και ο παραπάνω κατάλογος παραμένει ανοιχτός. Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, καταστράφηκαν, αφού προηγουμένως λεηλατήθηκαν, πάνω από 160 μουσεία, 4.000 βιβλιοθήκες, 115 εκατομμύρια έντυπα (βιβλία, περιοδικά κλπ.), τα αρχεία 19 περιοχών (σ.σ. να σημειωθεί ότι οι περιοχές στο έδαφος της πρώην ΕΣΣΔ είχαν - κάθε μια - έκταση που ισοδυναμούσε με μία ή και περισσότερες χώρες της Ευρώπης), από τα οποία κλάπηκαν 17 εκατομμύρια φάκελοι.

Ηδη, από την αρχή του πολέμου οι κρατικές υπηρεσίες της ΕΣΣΔ ασχολήθηκαν συγκεκριμένα με την πολιτιστική λεηλασία στις κατεχόμενες περιοχές. Στη δικτυακή σελίδα παρατίθεται έγγραφο του Λαϊκού Επιτροπάτου Διαφώτισης της ΕΣΣΔ, με ημερομηνία 3 Φλεβάρη 1942, με το οποίο υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα καταγραφής των κατεστραμμένων ιστορικών μνημείων και αντικειμένων της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και οι απώλειες από τη λεηλασία των μουσείων και των βιβλιοθηκών στις προσωρινά κατεχόμενες περιοχές της ΕΣΣΔ.