Ενα νέο σχέδιο αρχαιολογικού νόμου, «φιλοτεχνημένο» όπως και αρκετά άλλα από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, θα καταθέσει στη Βουλή, ο υπουργός Πολιτισμού, όπως δήλωσε χτες κατά τη διάρκεια μιας περιληπτικής, αοριστόλογης παρουσίασής του. Το νομοσχέδιο τιτλοφορείται «Προστασία των Αρχαιοτήτων και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς εν γένει και άλλες διατάξεις».

Αν και η ιστορία ανάλογων νομοσχεδίων από τα 1982 και εντεύθεν δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας πως θα αλλάξει ο ισχύον αναχρονιστικός αρχαιολογικός νόμος του 1932(!), ο υπουργός είπε πως τις επόμενες μέρες το ν/σ θα δοθεί στα κόμματα, στο Σύλλογο Αρχαιολόγων, στην Ομοσπονδία Συλλόγων Υπαλλήλων του ΥΠΠΟ και... την Αρχιεπισκοπή (!), η οποία το ζήτησε... Μέχρι την 1η Οκτώβρη υπολογίζεται να καταθέσουν οι φορείς τις απόψεις τους και μετά τη Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή και τις υπογραφές των συναρμόδιων υπουργών, να συζητηθεί και κριθεί στη Βουλή (τέλος Οκτώβρη - αρχές Νοέμβρη).

Το αν και πότε θα γίνουν όλα αυτά μένει να τα δούμε, αφού και άλλα σχέδια αρχαιολογικού νόμου έμειναν στα μισά του δρόμου για τη Βουλή.

Επί της ουσίας, ελάχιστα πράγματα μπορούν να εξαχθούν σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του ν/σ, αφού στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου μοιράστηκε μόνον ένα γενικόλογο δελτίο Τύπου, και όχι το νομοσχέδιο.

Ωστόσο, ακόμη κι αυτή η πρώτη, γενική «γεύση» των κατευθύνσεων της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά στην πολιτιστική κληρονομιά μας είναι μάλλον «ξινή». Οσον αφορά στις σχέσεις πολιτείας - πολίτη, αναφέρεται πως η πολιτεία με το ν/σ «ενθαρρύνει τους πολίτες να συμβάλλουν αποφασιστικά στην προστασία της (σ.σ. της πολιτιστικής κληρονομιάς), όπως, π.χ., με καθιέρωση της φοροαπαλλαγής τους διά δαπάνες που καταβάλλουν υπέρ της προστασίας των μνημείων». Ο Θ. Πάγκαλος είπε πως πρόκειται για σύστημα που προσομοιάζει με αυτό για τις φοροαπαλλαγές των « χορηγών» του πολιτισμού. Ανάλογο σύστημα όμως εφαρμόστηκε, λ.χ., για τα διατηρητέα νεοκλασικά κτίρια, που αγοράστηκαν από μεγαλοκεφαλαιούχους (βλέπε Πλάκα) και μετατράπηκαν σε βίλες πολυτελείας με πισίνες και θέα την Ακρόπολη...

Σε άλλο σημείο γίνεται λόγος επίσης για «ενθάρρυνση» ενός «μοντέλου συλλέκτη που φροντίζει» τη συλλογή του, σε βάρος του «μοντέλου συλλέκτη» που έχει σχέση με λανθρανασκαφές και αρχαιοκαπηλία. Ο υπουργός είπε πως το κριτήριο για τα δύο «είδη» θα είναι η προέλευση της συλλογής. Πέρα από το γεγονός ότι δε διευκρινίζεται ο τρόπος διαπίστωσης της προέλευσης, είναι σαφές, ότι η κυβέρνηση, αντί να βάλει τέλος μια για πάντα στο φαινόμενο των ιδιωτικών συλλογών (ιδιωτική συλλογή χωρίς άμεση ή έμμεση αρχαιοκαπηλία δε συγκροτείται) και να κάνει κτήμα όλου του λαού την πολιτιστική κληρονομιά του, επιχειρεί να διαχειριστεί απλώς την υπάρχουσα κατάσταση.

Σε συνδυασμό με τη θέσπιση και άλλων οικονομικών κινήτρων που προβλέπει το ν/σ (πάντα για την «αποτελεσματικότερη προστασία» της πολιτιστικής κληρονομιάς) γίνεται φανερό πως η κυβέρνηση προσανατολίζεται στην «ενθάρρυνση» της ιδιωτικής δραστηριοποίησης - έστω και με όρους - πάνω στον πολιτιστικό πλούτο της χώρας.

Αυτή η κατεύθυνση δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από μεμονωμένες θετικές τροποποιήσεις, όπως η αλλαγή στη χρονολόγηση και το χωρισμό, ανά περιόδους, των μνημείων για την προστασία τους, (παλιό αίτημα των αρχαιολόγων). Με το νομοσχέδιο θεωρούνται: «Αρχαία» όλα τα κινητά, ακίνητα, υλικά και άυλα κειμήλια που χρονολογούνται μέχρι το 1700 (ο νόμος του '32 αρχαία θεωρεί όσα χρονολογούνται μέχρι το 1453). «Νεότερα» όσα δημιουργήθηκαν από το 1700 και είναι προγενέστερα των (εκάστοτε) τελευταίων εκατό χρόνων. «Σύγχρονα» όσα είναι μεταγενέστερα των εκάστοτε εκατό τελευταίων χρόνων. Στα θετικά - σύμφωνα με όσα αναφέρει η χτεσινή περίληψη του ν/σ - προβλέπεται και ότι το ακίνητο μνημείο, ο περιβάλλων χώρος του, ο αρχαιολογικός χώρος και ιστορικός τόπος, θα ανήκουν πλέον στη δικαιοδοσία του ΥΠΠΟ (σήμερα βλαβερό... κουμάντο κάνουν και συναρμόδια υπουργεία, Εκκλησία, ΕΟΤ, κλπ.).

Τέλος, θα υπάρξουν και διατάξεις, ως πρόσθετα άρθρα, που θα αφορούν στη σύσταση οργανικών θέσεων, στην επαγγελματική κατάσταση ορισμένων κλάδων εργαζομένων του ΥΠΠΟ, ίδρυση Ανώτερης Μαρμαρογλυπτικής Σχολής στην Τήνο, στην πνευματική ιδιοκτησία, στα κρατικά βραβεία, στην προβλήτα στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στα κρατικά βραβεία και το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.