Ο χώρος που φιλοξενεί τις εκδηλώσεις του διημέρου, ο τόπος όπου θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια της πλάκας της ΚΝΕ για τον ΔΣΕ, είναι από μόνος του ένα ζωντανό μνημείο του αγώνα του ΔΣΕ, ο οποίος για μεγάλο χρονικό διάστημα έδρασε εκεί.

Στο χωριό Λαιμός, το τρίτο δεκαήμερο του Δεκέμβρη 1947 εγκαταστάθηκε η Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου (ΣΑΓΑ). Στις πλαγιές του βουνού μεταξύ των περιοχών Λαιμός - Αγ. Γερμανός γίνονταν οι ασκήσεις της Σχολής. Βασική αρχή της εκπαίδευσης ήταν η επίθεση.

Στο χωριό Οξυά ήταν η έδρα της Μονάδας Πυροβολικού. Κοντά στο χωριό ήταν και η Σχολή Πυροβολικού. Το πεδίο βολής ήταν 150-200 μέτρα από την έδρα και το στρατωνισμό της Σχολής. Αρχές του 1949, το Γενάρη, στην Οξυά ήταν η έδρα των σαμποτέρ του Γενικού Αρχηγείου. Στην κεντρική πλατεία του χωριού έγιναν πολλές ομιλίες και γιορτές με τραγούδια, όπως μετά τη μάχη της Νάουσας, όταν επέστρεψαν οι σαμποτέρ με υψηλό μαχητικό ηθικό και επαναστατική έξαρση. Η ταξιαρχία σαμποτέρ είχε δύναμη περίπου 500 μαχητών.

Στο χωριό Πύλη, όπου θα γίνουν και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της ΚΝΕ, μέσα σε μια χαράδρα και καλύβες στεγαζόταν το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ, τα μέλη της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Εκεί βρίσκεται και η σπηλιά του Ν. Ζαχαριάδη, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Στο χωριό Βροντερό, σε μια σπηλιά, ήταν το νοσοκομείο του ΔΣΕ.

Νότια του χωριού Λευκώνας, μαχητές της ΣΑΓΑ κατασκεύασαν αεροδρόμιο. Εκεί τοποθετήθηκε 25άρι αντιαεροπορικό πυροβόλο για τη φύλαξή του.

Στο χωριό Καλλιθέα ήταν τα έμπεδα του ΔΣΕ. Οι νεοσύλλεκτοι αντάρτες έπαιρναν εκεί τη βασική τους εκπαίδευση. Στην Καλλιθέα υπήρχαν συνεργεία από ράφτρες που έραβαν τα ρούχα των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ.

Στο χωριό Ψαράδες υπήρχε νοσοκομείο.

Εξω από το χωριό Καρυές, μέσα σε χαράδρα, υπήρχαν αποθήκες με εφόδια του ΔΣΕ.

Στο φυλάκιο Κούλα υπήρχε Λόχος Ασφαλείας του ΔΣΕ που έλεγχε όποιον περνούσε στη χερσόνησο Πυξός. Σε μικρή απόσταση από την ξύλινη γέφυρα της Μικρής Πρέσπας υπήρχε 25άρι αντιαεροπορικό πολυβόλο.

Στο χωριό Πυξός στις 1-8 Μάρτη του 1949 μέσα σε μία μεγάλη αίθουσα συνήλθε η 1η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της «Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών Ελλάδας» (ΠΔΕΓ).

Μέσα στη λίμνη, κοντά στο Λαιμό, έπεσε ένα αεροπλάνο «Σπιτφάιρ» που καταρρίφθηκε από πυρά του ΔΣΕ.