Σπάνια κομμάτια μουσικού πολιτισμού | ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Σπάνια κομμάτια μουσικού πολιτισμού

Ο Ιόνιος λαός αγάπησε και τραγούδησε τον Διονύσιο Σολωμό όσο ακόμα ζούσε. Και οι Επτανήσιοι συνθέτες συνεχίζουνε να ξανασμίγουνε με τη μουσική του μέχρι σήμερα, 150 χρόνια από το θάνατό του. Εμπρακτη απόδειξη αυτού αποτελεί το λεύκωμα με τίτλο «Σολωμός Ιόνια Μουσικός», το οποίο περιλαμβάνει τρία πολύτιμα CD - απάνθισμα της επτανησιακής ή επτανησιότροπης μουσικής προσέγγισης του ποιητή. Η έκδοση αποτελεί καρπό του συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Σολωμού και επιφανών Ζακυνθίων» και έγινε με τη χορηγία της Βουλής. Σπάνιες ηχογραφήσεις μουσικής, λαϊκής και έντεχνης, εμπνευσμένης από τη σολωμική ποίηση, από τις αρχές του 19ου αιώνα ως σήμερα, συνθέτουν αυτό το σπάνιο υλικό, η κατάταξη του οποίου έχει γίνει κατά τόπο, προέλευση και κατά χρονολογία σύνθεσης.

«Ο επτανησιακός λαός», αναφέρει ο πρόεδρος του συλλόγου και επιμελητής της έκδοσης Ν. Λούντζης, «βρέθηκε αντιμέτωπος με την πρόκληση της μουσικής παρέμβασης στο σολωμικό στίχο. Είχε και εκείνος την ωριμότητα να τη νιώσει και την ικανότητα να τη διεκπεραιώσει. Και φτέρωσε το μήνυμα του ποιητή με μουσικούς τόνους εύηχους και συναρπαστικούς. Η επτανησιακή μουσική παρέμβαση εκδηλώθηκε σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους χώρους. Στο σαλόνι πήρε τη μορφή της μονωδίας με συνοδεία πιάνου, στην ταβέρνα τη μορφή της τετράφωνης ασυνόδευτης αρέκιας, στο δρόμο τη μορφή της σερενάτας με συνοδεία μαντολινάτας».

Οι Επτανήσιοι συνθέτες του 19ου αιώνα εμπνεύστηκαν κυρίως από το λυρικό και το επικό τμήμα του σολωμικού έργου. Η υψηλή δημιουργία του τελευταίου μέρους της ζωής του ποιητή αφενός τους ήταν άγνωστη, αφετέρου ξεπερνούσε τα όρια τόπου και χρόνου. Εμελλε στους Επτανήσιους συνθέτες του 20ού αιώνα να προσεγγίσουν τον «Κρητικό» ή τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους».

Το «ταξίδι» ξεκινά από την Κέρκυρα και τον «Υμνο εις την Ελευθερίαν» του Νικόλαου Χαλικιόπουλου - Μάντζαρου, του κυριότερου εκπροσώπου της Επτανησιακής Μουσικής Σχολής και πρώτου Ελληνα μουσικοπαιδαγωγού στη νεότερη Ελλάδα. Μεταξύ άλλων ακούγονται έργα των Γεώργιου Καζάσογλου, Σπυρίδωνα Ξύνδα, Κίμωνα Χυτήρη, Αντώνη Βασιλάκη, Θεόδωρου Σπάθη, Τζώρτζη Δελλαπόρτα (από την Κεφαλονιά οι δύο τελευταίοι). Πλούσιο το υλικό των Ζακυνθίων δημιουργών: κομμάτια αγνώστων μαζί με έργα των Παύλου Καρρέρ, Αλέκου Ξένου, Σπύρου Καψάσκη, Δημήτρη Λάγιου, Διονύση Βισβάρδη, Τιμόθεου Αρβανιτάκη. Στην ερμηνεία των έργων ακούγονται λυρικοί τραγουδιστές, όπως οι Κώστας Πασχάλης, Μιρέιγ Φλερύ, Κική Μορφωνιού, Βασ. Κουντούρης - Φλαμπουριάρης, Σπύρος Μπερής, Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη, Δήμος Φλεμοτόμος κ.ά. λαϊκοί τραγουδιστές, φωνητικά συγκροτήματα και συμφωνικά σύνολα και μπάντες.

Μια σπουδαία, «ξεχασμένη» σήμερα, φωνή που μεσουράνησε στην εποχή του μεσοπολέμου, η φωνή του τενόρου Κώστα Μυλωνά (1889-1949), αναβλύζει από το CD «Κώστας Μυλωνάς, έντεχνα τραγούδια» - έκδοση του Δήμου Κερατέας, του Συνδέσμου «Χρυσή Τομή» Κερατέας και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ανατολικής Αττικής. Περιλαμβάνει εγγραφές από εξαιρετικά σπάνιους δίσκους 78 στροφών (περιόδου 1925-1934), προερχόμενους από το αρχείο του Στάθη Α. Αρφάνη, ο οποίος διέσωσε ερμηνείες του από δημοτικά τραγούδια («Παντρεύουν την αγάπη μου», «Δέσπω» κ.ά.) έως μελωδίες των Χαιρόπουλου, Σαμάρα, Χατζηαποστόλου, Λαβράγκα και άριες του Βέρντι και του Μασνέ. Στο ένθετο του CD περιλαμβάνεται εκτενές κείμενο του Γιώργου Πολυζωίδη για την καριέρα του Κώστα Μυλωνά στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο οποίος μεταξύ άλλων σημειώνει ότι «με τους δίσκους του Μυλωνά και ιδιαίτερα με τις οπερατικές εγγραφές του, βρισκόμαστε απέναντι σε ένα μικρό θαύμα του ανθρώπινου πνεύματος, ένα ασυνήθιστο γεφύρι δύο πολιτισμών, που επέτρεψε στο γιο μιας φτωχής οικογένειας κολίγων από την απομονωμένη ύπαιθρο της Ελλάδας να ερμηνεύσει τόσο άψογα την πιο πολύπλοκη μορφή ιταλικής τέχνης του 19ου αιώνα».

Ο «Καρούζο της τσέπης», όπως τον αποκαλούσαν, γεννήθηκε σε φτωχική αγροτική οικογένεια. Σε μικρή ηλικία αναγκάζεται να δουλέψει στα μεταλλεία της Γαλλικής Εταιρείας Λαυρίου. Εκεί ήταν που μια μέρα, γύρω στα 1907, τον άκουσε να τραγουδάει ένας περαστικός «κάποιος Κυριακίδης», που εντυπωσιασμένος από τη φωνή του τον γράφει στο Ωδείο Αθηνών εξασφαλίζοντάς του στέγη και φαγητό. Ετσι ξεκινάει η καριέρα του φημισμένου τενόρου, που σταδιοδρόμησε στο εξωτερικό ηχογραφώντας δεκάδες δίσκους περιζήτητους από τους συλλέκτες. Τραγούδησε, εκτός από την Ελλάδα, στην Οπερα του Μόντε Κάρλο, στην Κρατική Οπερα του Βερολίνου, της Βιέννης, της Φρανκφούρτης κ.α. Στην Ολλανδία υπήρχε κατάστημα δίσκων με την επωνυμία «Κώστας Μυλωνάς» και σύλλογος θαυμαστών του. Το υλικό του CD προέρχεται από δίσκους 78 στροφών, που ο Στάθης Αρφάνης συνέλεξε από παλαιοπωλεία της πλατείας Αβησσυνίας κλπ. Ο δίσκος διατίθεται από το Δήμο Κερατέας (τηλ. 22990-66840) και τη Στοά της Οπερας (Ακαδημίας).

Ρ. Σ.