Σε πλήρη εξέλιξη είναι οι πυρετώδεις προετοιμασίες της Νότιας Αφρικής για τις ανάγκες του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, το οποίο θα φιλοξενήσει φέτος από τις 11 του Ιούνη έως τις 11 του Ιούλη 2010.

Οι κάθε λογής Κασσάνδρες που προέβλεπαν σοβαρές καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση νέων, υπερσύγχρονων σταδίων και στη βελτίωση των υποδομών της χώρας σε αεροδρόμια, λιμάνια και υπηρεσίες, που θα μπορούσαν ακόμη και να στερήσουν τη διοργάνωση του Μουντιάλ από τη χώρα, διαψεύστηκαν οικτρά... Ως το Δεκέμβρη του 2009 είχε ολοκληρωθεί το 95% της κατασκευής των νέων γηπέδων και στις 10 νοτιοαφρικανικές μεγαλουπόλεις, με κόστος πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ραντ (νοτιοαφρικανικό νόμισμα).

Ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν πως το Μουντιάλ θα καταλήξει για τη Νότια Αφρική ό,τι οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 για την Αθήνα. Δηλαδή, θα καταλήξουν σε τεράστιο κόστος για την κατασκευή πανάκριβων έργων που είτε θα μείνουν αναξιοποίητα, είτε θα ξεπουληθούν έναντι πινακίου φακής στους ιδιώτες... Δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν με λύπη δισεκατομμύρια ραντ να ξοδεύονται αφειδώς για την κατασκευή τεράστιων αθλητικών σταδίων ενώ την ίδια στιγμή εκατομμύρια Νοτιοαφρικανοί συνεχίζουν να ζουν σε παράγκες, δίχως πολλές φορές καθαρό τρεχούμενο νερό, ηλεκτρικό ρεύμα κλπ. Η επίμονη αύξηση της φτώχειας ήταν άλλωστε αυτό που ώθησε, τον περασμένο Οκτώβρη, εκατοντάδες Νοτιοαφρικανούς πολίτες σε διαδηλώσεις κατά της ανέχειας και της διασπάθισης κρατικού χρήματος σε δαπανηρά έργα πολυτελείας ενόψει του φετινού Μουντιάλ...

Ας μην ξεχνάμε πως η Νότια Αφρική είναι (περίπου μία δεκαπενταετία μετά το 1995, οπότε τερματίστηκε το μισητό ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ) μία από εκείνες τις χώρες της υφηλίου με τεράστιο χάσμα ανάμεσα σε πολύ φτωχούς και πολύ πλούσιους...

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αποδοχές των εργατών που απασχολούνται στον κλάδο των κατασκευών παρέμειναν καθηλωμένες σε επίπεδα φτώχειας, παρά την αύξηση κατά 12% που πέτυχαν στα μέσα του περασμένου Ιούλη οι οικοδόμοι και αυτό έπειτα από σκληρό απεργιακό αγώνα. Ετσι, ενώ οι Νοτιοαφρικανοί οικοδόμοι είδαν τους μισθούς να αυξάνονται κατά 12%, οι διευθυντές των κατασκευαστικών εταιρειών-κολοσσών που έχουν αναλάβει σημαντικά έργα αύξησαν τις αποδοχές τους (ύψους αρκετών εκατομμυρίων ραντ) κατά 36%, ενώ τα διοικητικά στελέχη τους αύξησαν τους μισθούς τους κατά 39%.

Συνεπώς το φετινό Μουντιάλ ήταν αληθινός μποναμάς για τεράστιες ξένες και ντόπιες κατασκευαστικές εταιρείες, ενώ για τους εργαζόμενους εξελίχθηκε σε εφιάλτη, αφού παρά τον οργασμό εργασιών εξακολουθούν (παρά την αύξηση του 12%) έως σήμερα να παίρνουν μισθούς πείνας, να δουλεύουν υπό ελαστικές σχέσεις εργασίας, ενίοτε δίχως ιατροφαρμακευτική ασφάλιση, σε δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες δουλειάς.

Οσο για το νοτιοαφρικανικό κράτος; Προσδοκά οφέλη ύψους περίπου ενός δισ. δολαρίων από το κύμα των περίπου 500.000 ποδοσφαιρόφιλων -τουριστών που θα κατακλύσουν τα στάδια της χώρας για να παρακολουθήσουν τους αγώνες μεταξύ των Εθνικών ομάδων 32 χωρών. Προσδοκούνται ακόμη αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια απ' την τουριστική διαφήμιση της χώρας ως ασφαλούς τουριστικού προορισμού εφόσον βεβαίως βελτιωθεί το προφίλ της Ν. Αφρικής, που προς το παρόν βρίσκεται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως με τους υψηλότερους δείκτες εγκληματικότητας. Για την πάταξη της εγκληματικότητας η κυβέρνηση του Προέδρου Τζέικομπ Ζούμα έχει διαθέσει ήδη πάνω από 1,3 δισ. ραντ (162 εκατ. δολάρια) για την αγορά νέων αστυνομικών ελικοπτέρων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών, συστημάτων παρακολούθησης, αστυνομικών οχημάτων και εξοπλισμού των δυνάμεων επιβολής της τάξης. Σ' αυτά δε συνυπολογίζεται το κόστος απ' τις επί 24ώρου βάσης περιπολίες τουλάχιστον 700 αστυνομικών σε καθένα απ' τα 10 μεγάλα στάδια της χώρας στα οποία θα διεξαχθούν οι αγώνες...

Ποιος είναι επομένως ο πραγματικός κερδισμένος απ' το Μουντιάλ του 2010; Μα βεβαίως μία χούφτα κατασκευαστικές πολυεθνικές εταιρείες και εταιρείες σεκιούριτι. Αυτό τουλάχιστον επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία νοτιοαφρικανικών συνδικαλιστικών οργανώσεων που παρατίθενται σε έκθεση της οργάνωσης «Εκστρατεία για Αξιοπρεπή Εργασία προς και μετά το 2010»...

Αυτές οι πολυεθνικές είδαν τα έσοδά τους να αυξάνονται αλματωδώς, σε αντίθεση με τους συγκριτικά πενιχρούς μισθούς των μερικών χιλιάδων εργατών που απασχολούν στα έργα.

Μία απ' τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες στη Νότια Αφρική, στη Μέση Ανατολή και σε νησιωτικές περιοχές του Ινδικού Ωκεανού είναι η WBHO με έδρα το Γιοχάνεσμπουργκ. Είναι θυγατρική της αυστραλέζικης κατασκευαστικής «Probuild Constructions» με έδρα τη Μελβούρνη. Ανέλαβε το μεγάλο κομμάτι απ' την πίτα του κλάδου των κατασκευών, τις εργολαβίες για τρία στάδια, στο Πολοκουέιν, στο Κέιπ Τάουν και στο Ιθεκγουίνι.

Σύμφωνα με στοιχεία του 2005 και 2006, τα προ φόρου κέρδη της εταιρείας αυξήθηκαν κατά 54% (μέσα σε ένα χρόνο) . Η αμοιβή του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας, που απασχολεί περίπου 7.310 μόνιμους και εποχικούς εργαζόμενους, έφθασε πριν τρία χρόνια τα 1,3 εκατ. ραντ.

Η «Basil Read» (BR) έχει έδρα το Ντέρμπαν και το Κέιπ Τάουν της Ν. Αφρικής. Ιδρύθηκε το 1952 και έχει αναλάβει την κατασκευή έργων στο στάδιο Μbombela της επαρχίας Mpumulanga απασχολώντας περίπου 2.000 εργαζόμενους. Ο μισθός του διευθύνοντος συμβούλου της ξεπερνούσε τα 2,7 εκατ. ραντ, ενώ τα κέρδη της (χωρίς τους φόρους) ξεπέρασαν το 2006 τα 57 εκατ. ραντ παρουσιάζοντας αύξηση 136%.

Η εταιρεία «Grinaker-LTA» (που χρονολογείται απ' το... 1800!) απασχολεί πάνω από 18.000 εργαζόμενους και έχει αναλάβει την εργολαβία για την κατασκευή του Σταδίου Αφρικανικής Αναγέννησης στο Κέιπ Τάουν, του Σταδίου «Νέλσον Μαντέλα» στο Πορτ Ελίζαμπεθ και της Ποδοσφαιρούπολης στο Γιοχάνεσμπουργκ. Ειδικεύεται σε μελέτες έργων, στην κατασκευή οδικών και ηλεκτρικών δικτύων. Τα κέρδη της εταιρείας στο διάστημα 2005-06 αυξήθηκαν κατά 96%...

Η «Group Five», με κατασκευαστικές δραστηριότητες δικτύων υποδομών σε Αφρική, Μέση Ανατολή και Ευρώπη, έχει αναλάβει το στάδιο Moses Mabhida στο Ιθεκγουίνι. Τα κέρδη της, με προσωπικό πάνω από 11.000 άτομα, αυξήθηκαν κατά 75% απ' το 2005 έως το 2006, ενώ ο μισθός του προέδρου της εταιρείας ξεπερνούσε πριν τρία χρόνια τα έξι εκατ. ραντ.

H «Interbeton», θυγατρική του ολλανδικού ομίλου BAM, με δραστηριότητες σε Δυτική Ευρώπη, Αφρική, Αμερική, Περσικό Κόλπο, Ασία και Ειρηνικό, έχει - κι αυτή... - αναλάβει κατασκευαστικά έργα στην Ποδοσφαιρούπολη του Γιοχάνεσμπουργκ και στο Στάδιο «Νέλσον Μαντέλα» στο Πορτ Ελίζαμπεθ. Τα κέρδη της το 2006 ξεπερνούσαν τα 2,2 δισ. ραντ.

Η νοτιοαφρικανική κατασκευαστική εταιρεία «Murray & Roberts» (με έτος ίδρυσης το 1903) έχει αναλάβει το στάδιο Αφρικανικής Αναγέννησης στο Κέιπ Τάουν και έργα στο Gautrain του Γιοχάνεσμπουργκ. Απασχολεί πάνω από 25.000 άτομα και είχε προ τριετίας αύξηση κερδοφορίας κατά 20%.

Η γαλλική κατασκευαστική εταιρεία «Bouygues», με δεκάδες χιλιάδες προσωπικό διεθνώς, αύξησε τα κέρδη της την περασμένη τριετία κατά 33%. Εχει αναλάβει εργολαβίες στο στάδιο Mbombela του Εμπουλάνγκα και στο Gautrain του Γκοτένγκ. Τα κέρδη της αυξήθηκαν κατά 33% μέσα στην τελευταία τριετία.

Τέτοιες εταιρείες αύξησαν σημαντικά τα κέρδη τους σε βάρος εκατομμυρίων Νοτιοαφρικανών εργατών, που βλέπουν τον κόπο τους να μπαίνει στις τσέπες των διευθυντικών στελεχών και το δημόσιο χρήμα να μετουσιώνεται σε έργα πολυτελείας ενώ οι ανάγκες του λαού σε κρίσιμα έργα υποδομής (κάθε φύσης) παραμένουν τεράστιες... Μπροστά σ' όλα αυτά, η νέα (απ' τον Απρίλη του 2009) κυβέρνηση του Προέδρου, Τζέικομπ Ζούμα, του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, που στηρίζεται και από το Νοτιαφρικανικό ΚΚ και το Κογκρέσο Συνδικαλιστικών Ενώσεων (COSATU), προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί αλλά οι δυνατότητες παρέμβασής της σε κρίσιμα ζητήματα παραμένουν μάλλον περιορισμένες, εάν σκεφθεί κανείς τις τεράστιες πιέσεις που υφίσταται η χώρα από τα οργανωμένα συμφέροντα του δυνατού ξένου και ντόπιου μεγάλου κεφαλαίου. Αντίβαρο στην αυθαιρεσία του μεγάλου κεφαλαίου μπορεί να προέλθει μόνο με μαζικούς, λαϊκούς, ταξικά προσανατολισμένους αγώνες, που θα θέτουν το ουσιαστικό ζήτημα η εξουσία να περάσει από τα χέρια του κεφαλαίου στην εργατική τάξη και στους συμμάχους της, με ανατροπή του καπιταλισμού και άνοιγμα της σοσιαλιστικής προοπτικής.