Θέμα «τέχνη και κοινωνία»: πέλαγος, ωκεανός....τεράστιο θέμα... Στις περιπτώσεις όπως η αποψινή, όπου ο διάλογος, αυτό το «πάρε - δώσε» μεταξύ των ανθρώπων, είναι το πρωτεύον, προτιμώ να ξεκινώ από ερωτήσεις που οι απαντήσεις τους φαίνονται ή θεωρούνται αυτονόητες. Π.χ Γιατί τόσος θόρυβος γύρω από την τέχνη; Γιατί τόση συζήτηση και διαμάχη για τον κοινωνικό της ρόλο; Τι είναι το καλλιτέχνημα; Τι χρειαζόμαστε την τέχνη; Και πολλά άλλα που καθημερινά τα προσπερνάμε γιατί κατά κάποιο τρόπο, συνειδητά ή ασυνείδητα, τα απαντούμε στην καθημερινή μας πρακτική. Κι ίσως είναι αυτός ο λόγος που οι απαντήσεις τους φαίνονται ή θεωρούνται αυτονόητες δηλαδή εύκολες όπως: με την τέχνη εκφραζόμαστε, χαιρόμαστε, επικοινωνούμε, αυτό μ' αρέσει και άλλες. Κι όμως τα ερωτήματα αυτά δεν έχουν απαντηθεί σε βάθος. Μην νομίζετε ότι είναι λυμένα, προσεγγίσεις γίνονται κάθε φορά και κάθε φορά τίθενται, γιατί είναι τα ερωτήματα που θέτει ο άνθρωπος στην εποχή του. Σε κάθε εποχή. Και τα απαντάει πρώτα απ' όλα δημιουργώντας έργα στην εποχή του και δημιουργώντας την εποχή του.

Η καλλιτεχνική δημιουργία, το έργο τέχνης, εγκλείει πολλές λειτουργίες, πολλές αξίες χρήσης, για να χρησιμοποιήσω έναν όρο από την πολιτική οικονομία. Τόσες πολλές που οι περισσότερες από τις επιστήμες θα εύρισκαν γόνιμο έδαφος για να καλλιεργήσουν και να καλλιεργηθούν. Το ίδιο και ο άνθρωπος, το ίδιο και η κοινωνία. Σε κάθε εποχή κάποια από αυτές τις αξίες εμφανίζεται ως προεξάρχουσα τόσο ώστε να χαρακτηρίζει το σύνολο των έργων της εποχής. Οχι ότι οι άλλες εξαφανίζονται, αλλά φαίνεται να λειτουργεί ως η δεσπόζουσα συχνότητα με τις αρμονικές της. Παράλληλα σαν ένα ισοκράτημα που διαπερνάει όλες τις εποχές λειτουργεί και αναπτύσσεται η γνωστική της αξία όπου ο άνθρωπος μέσω των αισθητικών και καλλιτεχνικών μορφών δημιουργεί, κατακτά και μεταδίδει τη γνώση του για τον κόσμο. Ταυτόχρονα είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας. Τι είναι ο άνθρωπος; Τι είμαστε ως υπάρξεις πάνω στον πλανήτη; Πού πάμε;

Ποια είναι η προεξάρχουσα αξία χρήσης της τέχνης στην εποχή μας; Από τη μεριά των κεφαλαιοκρατών είναι λυμένο: Πρέπει όλα να γίνουν κέρδος, χρήμα. Αυτή είναι η πρωταρχική τους αξία και προσπαθούν τα πάντα γι' αυτήν. Από την άλλη πλευρά, των περισσοτέρων, η τέχνη μπορεί να αποκαλύπτει όλες τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση και την κοινωνία. Ταυτόχρονα, η έμπρακτη ενασχόληση του κάθε ανθρώπου λειτουργεί μορφοποιητικά, του προσδίδει ικανότητες, ιδιότητες και χαρακτήρα. Εμπρακτα συσχετίζει το μέρος με το όλον, αναλύει και συνθέτει, αναπτύσσει κρίσεις, ακονίζεται σε αρμονικές τελειοποιήσεις. Η κάθε δημιουργική πράξη είναι μια μικρή επανάσταση, δηλαδή δεν μπορείς να είσαι δημιουργικός εάν δεν δεις το πού ήσουνα, το πού είσαι, το πού θες να πας... άρα τι χρειάζεται να ανατρέψεις. Είναι μία άσκηση όπου λειτουργεί το ανθρώπινο πνεύμα, η ανθρώπινη συνείδηση, το όλον, όλες του οι αισθήσεις, στο να μπορεί να οργανώνει πράγματα, να συνθέτει πράγματα, να φτιάχνει ολοκληρώματα. Είναι κατάσταση ενάντια στην τυποποίηση, την ισοπέδωση, την στείρα ειδίκευση και στην κατάρτιση. Ετσι νομίζω ότι μπορώ να εξηγήσω γιατί πολεμάνε την τέχνη.

Το σύστημα προσπαθεί να ελέγξει και μέσω της τέχνης τον κόσμο και επειδή δεν μπορεί να το κάνει εκατό τοις εκατό προσπαθεί να ελέγξει τους καλλιτέχνες. Πώς θα τους ελέγξει; Με τη λειψή παιδεία, με τη μη δυνατότητα να κάνουν έργο, να τους περάσει ιδέες που το εξυπηρετούν π.χ. ο καλός καλλιτέχνης δεν ανακατεύεται με την πολιτική, δεν έχει καμία σχέση με την κοινωνία, δεν ανακατεύεται με αγώνες, εμπνέεται στο εργαστήριό του τους φανταστικούς του κόσμους και έτσι διατηρεί την ελευθερία του κ.ά. Υπήρχε κυρίαρχη αντίληψη ότι όποιος καλλιτέχνης διδάσκει σε σχολείο είναι τρίτης κατηγορίας καλλιτέχνης. Ιδεολογήματα που στην ουσία αποκόβουν τον καλλιτέχνη από την κοινωνία, από τη φυσιολογική του λειτουργία.

Θέτω, λοιπόν, τον έναν ενώπιον του άλλου. Και όλους ενώπιον μιας κατάστασης την οποία πρέπει να αναπτύξουμε. Βλέποντας μ' ένα διαφορετικό τρόπο αυτή τη σχέση της τέχνης με τον καθένα μας ξεχωριστά, αλλά και με όλους μαζί, αρχίζουμε να βάζουμε μέσα μας κάποια αντισώματα ανησυχίας και δημιουργικότητας. Να θέτουμε τα γιατί μας, για τα πάντα. Είναι τα γιατί του ανθρώπου δημιουργού. Γιατί άνθρωπος δημιουργός σημαίνει ανατροπή, σημαίνει επανάσταση «του μεγάλου, του ωραίου και τ' αληθινού».