Δυναμίτη στα θεμέλια της Κοινωνικής Ασφάλισης βάζει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το νομοσχέδιο που ενέκρινε την περασμένη Πέμπτη το άτυπο υπουργικό συμβούλιο. Η «νέα αρχιτεκτονική» που διαφήμιζε τόσους μήνες η κυβέρνηση, μεταφράζεται σε κοινωνικά ερείπια, με δραματικές συνέπειες σε όλους τους σημερινούς εργαζόμενους, στους συνταξιούχους και κυρίως στη νέα γενιά που ακολουθεί, δηλαδή τους σημερινούς εφήβους.

Γιατί, οι νέοι που θα μπούνε στην παραγωγή μετά το 2013 (χρονιά που επί της ουσίας αρχίζει να «μετράει» το νέο σύστημα), θα μπούνε σε ένα Ασφαλιστικό με όρους ασύγκριτα χειρότερους απ' αυτούς που είχαν οι γονείς τους. Και είναι και αυτό μια ακόμα πρόκληση, αν αναλογιστεί κανείς ότι η κυβέρνηση ισχυριζόταν ότι το Ασφαλιστικό πρέπει να αλλάξει για να «σωθεί», για να εξασφαλιστούν στη νέα γενιά συντάξεις. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Η νέα γενιά χάνει ολοκληρωτικά και το δικαίωμα στη σύνταξη και το δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη.

Στην πραγματικότητα, το «νέο σύστημα» της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, είναι τόσο παλιό, όσο και η εποχή, κατά την οποία δεν υπήρχε Κοινωνική Ασφάλιση είτε αυτή περιοριζόταν σε κάποια προνοιακά επιδόματα. Αυτό το στόχο έχει η κυβέρνηση, αυτό επιδιώκει να νομοθετήσει μέσα στον επόμενο μήνα.

Το πρώτο που γίνεται καθαρό από τις μέχρι τώρα θέσεις που έχει ανακοινώσει το υπουργείο Εργασίας είναι ότι το ξεθεμελίωμα της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι καθολικό, αφορά όλα τα Ταμεία, όλους τους εργαζόμενους ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, όλες τις ηλικίες που βρίσκονται στην παραγωγή, αλλά και τους ήδη συνταξιούχους.

Συγκεκριμένα, με το νέο σύστημα η σύνταξη σπάει σε δύο τμήματα, στη λεγόμενη «βασική» και στην «ανταποδοτική». Ομως το άθροισμα και των δύο αυτών τμημάτων οδηγεί σε σύνταξη δραματικά μικρότερη απ' αυτήν που απονέμεται σήμερα με τις ισχύουσες διατάξεις, που έτσι και αλλιώς είναι σε εξευτελιστικά επίπεδα. Και αυτό γιατί αλλάζουν προς το χειρότερο οι συντελεστές υπολογισμού της.

Επιπλέον με τη «βασική», ενώ η κυβέρνηση θέλει να δώσει την εντύπωση ότι λειτουργεί σαν κάποια εγγύηση για τους χαμηλοσυνταξιούχους, στην πραγματικότητα θα οδηγήσει στα αντίθετα αποτελέσματα, γιατί επί της ουσίας καταργούνται τα κατώτερα όρια συντάξεων που έχουν τα Ταμεία, ενώ υπονομεύεται και το ΕΚΑΣ.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το ύψος της βασικής σύνταξης για κάποιον που έχει κατοχυρώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης (4.500 ένσημα) θα είναι μόλις 360 ευρώ, όσο δηλαδή η προνοιακή σύνταξη του ΟΓΑ και θα δίνεται στο 65ο έτος. Στο ίδιος έτος, αλλά με εισοδηματικά κριτήρια - που θα καθορίζονται από την κυβέρνηση - θα δίνεται στους ανασφάλιστους. Ομως, μέχρι τώρα δεν έχει γίνει σαφές, αν η βασική θα δίνεται στο 65ο έτος της ηλικίας, όπως δηλαδή στην περίπτωση των ανασφάλιστων ή σε αυτούς που δεν έχουν θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης (λιγότερα από 15 χρόνια εργασίας) σε αυτούς τους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται - με βάση την ισχύουσα νομοθεσία - σε ηλικία πριν το 65ο έτος. Η «λεπτομέρεια» αυτή μπορεί να αποδειχτεί κρίσιμη για όσους ασφαλισμένους βγαίνουν με 35ετία ή 37ετία σε ηλικία μικρότερη του 65ου έτους, γιατί αν δεν αποδίδεται ταυτόχρονα, αυτό σημαίνει ότι για κάποια χρόνια ο συνταξιούχος θα λαμβάνει μόνο την ανταποδοτική. Σημειώνουμε μόνο, ότι στο κείμενο του υπουργού Εργασίας που κατέθεσε στη Βουλή στις 19 Μάρτη η μόνη εξαίρεση που γίνεται - που θα μπορεί να λαμβάνει δηλαδή τη βασική σύνταξη πριν το 65ο έτος- είναι για την περίπτωση των ΒΑΕ. Σε όλες τις άλλες κατηγορίες δε γίνεται η παραμικρή αναφορά.

Δεν είναι επίσης σαφές, αν η βασική θα αποδίδεται ολόκληρη και σε όλους τους ασφαλισμένους που θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης ή θα εξαρτάται από το ύψος της ανταποδοτικής, όπως δηλαδή στην περίπτωση των ανασφάλιστων.

Εκτός όμως από τα παραπάνω, το σπάσιμο της σύνταξης και η λειτουργία της λεγόμενης «βασικής» έρχεται να εξυπηρετήσει και έναν άλλο κεντρικό στόχο της κυβέρνησης. Τη δραστική περικοπή και αυτής ακόμα της «κολοβής» κρατικής χρηματοδότησης στο σύστημα της Κοινωνικής Ασφάλισης. Γιατί, η κυβέρνηση έκανε σαφές ότι η χρηματοδότηση του κράτους δε θα αφορά πλέον ολόκληρη τη σύνταξη, αλλά μόνο τη βασική. Ακόμα χειρότερα, το κονδύλι της κρατικής χρηματοδότησης για τη βασική κάθε φορά θα διαμορφώνεται με πολιτική απόφαση της εκάστοτε κυβέρνησης και σε συνάρτηση με τις δημοσιονομικές ανάγκες. Που σημαίνει ότι το ύψος της καθόλου δεν είναι δεδομένο. Και αφού δεν είναι δεδομένο, σημαίνει ότι δε θα είναι δεδομένη ούτε η βασική και άρα ούτε οι συνολικές συντάξιμες αποδοχές του ασφαλισμένου. Η ομολογημένη πρόθεση της κυβέρνησης να κρατήσει τη συνολική δαπάνη του προϋπολογισμού για τις συντάξεις το έτος 2030, στο 4,8% του ΑΕΠ, παίρνοντας ως χρόνο βάσης τις δαπάνες του 2008, προδιαγράφει το μαχαίρι που θα πέσει στις συντάξεις τα επόμενα χρόνια.

Συμπερασματικά, η «βασική» δεν προσθέτει στη σύνταξη, όπως υποστήριζε η κυβέρνηση, αλλά αφαιρεί, γιατί αθροιζόμενη με την «ανταποδοτική» οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μικρότερες συντάξεις.

Το ίδιο συμβαίνει και με το ανταποδοτικό τμήμα της σύνταξης. Οχι μόνο δεν οδηγεί σε μεγαλύτερη σύνταξη, όπως διαλαλούσε η κυβέρνηση, αλλά σε ακόμα μικρότερη, αφού: Ο υπολογισμός του συντάξιμου μισθού δε θα γίνεται στην τελευταία πενταετία (όπως γίνεται σήμερα π.χ. στο ΙΚΑ), αλλά σε ολόκληρο τον εργάσιμο βίο. Συγκεκριμένα, για τους ασφαλισμένους που θα εξέλθουν το 2018 στη σύνταξη, αντί της πενταετίας ο συντάξιμος μισθός θα υπολογίζεται με βάση την τελευταία δεκαετία. Οσο ο συνταξιοδοτούμενος θα απομακρύνεται από το έτος αυτό, ο συντάξιμος μισθός θα μειώνεται. Το 2030 ο συντάξιμος μισθός θα υπολογίζεται με βάση τις αποδοχές (μέσος όρος) ολόκληρου του εργάσιμου βίου. Ενδέχεται, μάλιστα, η μείωση του συντάξιμου να είναι ακόμα μεγαλύτερη αν τελικά ο υπολογισμός γίνει με βάση την δεκαπενταετία (15) και όχι τη δεκαετία.

Ο δεύτερος τρόπος μείωσης της σύνταξης με το νέο σύστημα θα επέλθει μέσα από τη μείωση του συντελεστή αναπλήρωσης. Το 70% που ισχύει σήμερα ως συντελεστής αναπλήρωσης για την 35ετία (δηλαδή 2% για κάθε έτος), αντικαθίσταται από πολύ χαμηλότερο, αφού διαμορφώνεται μια νέα κλίμακα που θα ξεκινά με 0,9% ετήσιο συντελεστή αναπλήρωσης για τα πρώτα χρόνια και δε θα ξεπερνά το 1,6% για τα τελευταία χρόνια. Αυτοί οι νέοι συντελεστές θα οδηγήσουν σε ένα συνολικό συντελεστή αναπλήρωσης για την 35ετία που φτάνει μόλις το 36,5%! Ακόμα και αν σε αυτό το συντελεστή συνυπολογίσουμε το κομμάτι της «βασικής» σύνταξης ο τελικός συντελεστής αναπλήρωσης δε θα ξεπερνά το 50%, αντί του 70% που ίσχυε μέχρι σήμερα. Γι' αυτό και το σχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει συντελεστές αναπλήρωσης μέχρι και τα 40 χρόνια εργασίας. Δηλαδή προεξοφλείται ότι το νέο σύστημα θα υποχρεώνει τους εργαζόμενους σε τουλάχιστον 40 χρόνια δουλειάς. Αξίζει μόνο να πούμε ότι με βάση τους παραπάνω νέους ετήσιους συντελεστές αναπλήρωσης, ακόμα και για τα 40 χρόνια εργασίας, ο συνολικός συντελεστής αναπλήρωσης πάλι θα είναι πολύ χαμηλότερος από το 70% που ισχύει. Και βέβαια αυτοί οι συντελεστές θα υπολογίζονται πάνω σε ένα συντάξιμο μισθό που ήδη θα είναι συρρικνωμένος.

Ετσι με το «νέο σύστημα» η μείωση των συντάξεων μπορεί να φτάσει και το 30% σε σχέση με σήμερα. Και αυτό, όταν 7 στις 10 συντάξεις που αποδίδονται τα τελευταία χρόνια δεν ξεπερνούν τα 600 ευρώ. Και, βέβαια, η κατάσταση θα είναι ακόμα χειρότερη γι' αυτούς τους ασφαλισμένους που δε θα καταφέρουν να εξασφαλίσουν 40 χρόνια συνεχούς εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση, οι συντάξεις θα είναι πραγματικά προνοιακά επιδόματα.

Κληρονόμοι αυτής της αθλιότητας θα είναι η νέα γενιά. Οι νέοι εργαζόμενοι που θα μπούνε στην παραγωγή από το 2013 θα υπαχθούν εξολοκλήρου στο νέο μεσαιωνικό σύστημα Ασφάλισης.

Το συντριπτικό χτύπημα στη δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση δεν περιορίζεται εδώ. Καταρχήν η κυβέρνηση εκτός από το πάγωμα που επέβαλε σε όλες τις συντάξεις το 2010 - για δεύτερη δηλαδή χρονιά μετά το αντίστοιχο της ΝΔ - θα προχωρήσει και σε χαράτσι. Ετσι μέσα στο φθινόπωρο, θα επιβάλει νέο ΛΑΦΚΑ σε όλες τις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ, με το οποίο θα αφαιμάξει συνολικά 400 εκατομμύρια ευρώ. Χαράτσι που βέβαια θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται και η μείωση των συντάξεων του ΟΑΕΕ με τη μείωση του ετήσιου ποσοστού αναπλήρωσης. Επιπλέον, τα επόμενα χρόνια, η κυβέρνηση προχωρά άμεσα:

• Στην εφαρμογή της αναθεωρημένης λίστας των ΒΑΕ που θα αυξήσουν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και θα μειώσουν τις εισφορές των εργοδοτών.
• Στην αναθεώρηση του τρόπου απονομής των αναπηρικών συντάξεων και στη συρρίκνωσή τους.
• Στην αύξηση της τιμωρίας στο 6% για κάθε χρόνο «πρόωρης» συνταξιοδότησης στο Δημόσιο, από το 4,5% που ισχύει σήμερα και συνολική μείωση κατά 30% στην πενταετία, στο ύψος των πρόωρων συντάξεων.
• Στη μετατροπή της Ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων και στην αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2013, από 5 έως 17 χρόνια στις γυναίκες εργαζόμενες. Αθροιστικά όλα αυτά τα μέτρα μαζί με τις υπόλοιπες διατάξεις του νόμου Πετραλιά που βρίσκονται σε εξέλιξη, η κυβέρνηση επιδιώκει - μέχρι το 2015 - να αυξήσει τα όρια ηλικίας κατά δύο τουλάχιστον χρόνια και να μειώσει ήδη από σήμερα τις συντάξεις.