Με το νόμο που αναφέρεται στην ίδρυση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) και υλοποιείται μετά από μια δεκαετία, ανοίγει ο δρόμος στις ιδιωτικοποιήσεις θαλάσσιων περιοχών και ιχθυοτρόφων υδάτων, τα οποία ήταν ανέκαθεν δημόσια περιουσία.

Ο νόμος αυτός εναρμονίζεται με τις κατευθύνσεις της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ). Εχει ιδιαίτερη σημασία ο χρόνος έκδοσης του νόμου. Συμπίπτει σε χρονική περίοδο απορροφήσεων μικρών επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας (Υ/Κ) από μεγαλύτερες, με τάση να περιέλθει ο κλάδος των Υ/Κ σε 4 - 5 επιχειρηματικούς ομίλους που θα μονοπωλούν στο εξής την παραγωγή των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας.

Οι ΠΟΑΥ δεν είναι θαλάσσιοι χώροι περιορισμένης έκτασης, τις οποίες οι επιχειρηματίες τις νοικιάζουν απ' το δημόσιο για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανακληθούν εάν οι καλλιεργητικές δραστηριότητες παρεκκλίνουν από τους όρους σύμβασης, ενοικίασης και αδειοδότησης της μονάδας τους. Πρόκειται για θαλάσσιες περιοχές χιλιάδων στρεμμάτων που παραχωρούνται απ' το Δημόσιο σε φορείς οι οποίοι έχουν τον απόλυτο έλεγχο της περιοχής.

Στην οριζόμενη θαλάσσια περιοχή ΠΟΑΥ, ο φορέας που θα έχει την ευθύνη θα απαρτίζεται κατά πλειοψηφία απ' τους επιχειρηματίες του κλάδου Υ/Κ είτε άμεσα (Επαγγελματικές Οργανώσεις Θαλασσοκαλλιεργειών), είτε έμμεσα (Επιμελητήρια, στα οποία θα εκπροσωπούνται οι επαγγελματικές οργανώσεις). Αυτοί θα καθορίζουν τον αριθμό των μονάδων Υ/Κ που θα λειτουργούν εντός της ΠΟΑΥ, τα είδη που θα καλλιεργούνται και τη δυναμικότητα των μονάδων.

Δεν αμφιβάλλει κανείς ότι ο νόμος για τις ΠΟΑΥ ήταν ένα μεγάλο δώρο προς τους επιχειρηματίες των Υ/Κ. Τα πλεονεκτήματα που τους παραχωρεί είναι σημαντικά:

Α) Θα έχουν ουσιαστικά στην κυριότητά τους τεράστια θαλάσσια έκταση αποκλειστικά για τις δραστηριότητές τους, αποκλειόμενης κάθε άλλης δραστηριότητας στο χώρο που θα καθορίζουν.

Β) Συγκεντρώνονται όλες οι διάσπαρτες μονάδες που έχουν εξαγορασθεί, μεταφερόμενες εντός ορίων των ΠΟΑΥ, περιορίζοντας έτσι τις λειτουργικές δαπάνες των μονάδων τους (π.χ. μεταφορά υλικών, γόνου και τελικού προϊόντος από και προς τις μονάδες εκτροφής).

Γ) Ακόμα πιο σημαντικό για τους επιχειρηματίες είναι ότι μειώνουν το προσωπικό, ενώ από την άλλη αυξάνουν τη δυναμικότητα των μονάδων τους.

Οσο για τις κατά κόρον διατυμπανιζόμενες υποσχέσεις για θέσεις εργασίας, δεν είναι τίποτε άλλο παρά κούφια ρητορική.

Τα οφέλη που αποκομίζουν οι επιχειρηματίες της Υ/Κ δε σημαίνουν ταυτόχρονα και οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες. Στα τριάντα χρόνια εμπειρίας απ' τις Υ/Κ στη χώρα μας η παρουσία μονάδων σε διάφορες περιοχές δε συνέβαλε στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων των περιοχών και κοινοτήτων με τις οποίες γειτνιάζουν ή στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Οι τοπικές κοινωνίες ουδέποτε αγκάλιασαν τις δραστηριότητες των Υ/Κ στις περιοχές που οι κάτοικοί τους είχαν άμεση πρόσβαση στη θάλασσα. Η γενική δε πεποίθηση των κατοίκων τους, ύστερα απ' τη μακροχρόνια εμπειρία που απέκτησαν, είναι ότι πρόκειται για ρυπογόνες δραστηριότητες που υποβαθμίζουν το θαλάσσιο περιβάλλον στους χώρους εγκατάστασής τους και παράγουν προϊόντα που υστερούν σε ποιότητα έναντι των αλιευμάτων της συλλεκτικής αλιείας.

Οσο για την προσδοκώμενη ενσωμάτωση των ψαράδων στις καλλιεργητικές διαδικασίες που θα οδηγήσουν σε μετεξέλιξή τους από ψαράδες κυνηγούς σε ψαράδες γεωργούς, εξασφαλίζοντας έτσι ένα λαϊκό έρεισμα στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες του κεφαλαίου, αποδείχτηκε αυταπάτη. Στα τριάντα χρόνια παρουσίας Υ/Κ δεν υπήρξε ψαράς να εγκαταλείψει την αλιεία και να γίνει υδατοκαλλιεργητής. Αντίθετα, γι' αυτούς οι ιχθυοκλωβοί αποτέλεσαν και αποτελούν εμπόδιο στη δουλειά τους.

Με την ίδρυση των ΠΟΑΥ, θεωρητικά απελευθερώνονται τα μικρά και διάσπαρτα ενοικιαζόμενα θαλασσοτεμάχια, αλλά δεσμεύεται μια τεράστια θαλάσσια έκταση, όπου οι λειτουργικές διεργασίες των Υ/Κ και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα.

Πρόκειται για μετατόπιση και μεγιστοποίηση της αναμφισβήτητης επιβάρυνσης του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Παράλληλα, για τους ψαράδες θα είναι απώλεια σημαντικού αλιευτικού πεδίου με όποιες αρνητικές συνέπειες προκύψουν για το εισόδημά τους.

Η όλη εξέλιξη στην ανάπτυξη των Υ/Κ αποδείχτηκε ότι δεν αποτελεί κάποιο τεχνικό θέμα με στόχο τη βελτίωση της αφθονίας του υπάρχοντος ενάλιου πλούτου, αλλά είναι καθαρά πολιτικό. Πρόκειται για μεθόδευση, που συμβάλλει στον απώτερο στόχο ελέγχου των αλιευτικών πόρων απ' το κεφάλαιο, αφού εκτοπιστούν οι μικροί και μεσαίοι ψαράδες που δούλευαν ανέκαθεν στις περιοχές που εγκαταστάθηκαν οι ιχθυοκλωβοί.

Οι Υ/Κ επιχειρήσεις θα μπορούσαν ως τεχνολογία να αντιμετωπιστούν θετικά, αν ήταν κοινωνική ιδιοκτησία και όχι καπιταλιστική. Αν το κράτος ήταν όχι των καπιταλιστών που καρπώνονται και τον αλιευτικό πλούτο, αλλά των εργατών της φάμπρικας, της γης, της θάλασσας.

Σ' ένα περιβάλλον όπου ο πλούτος θα ανήκει στην κοινωνία και θα ικανοποιεί τις λαϊκές διατροφικές ανάγκες και όχι τους καπιταλιστές που λειτουργούν με σκοπό το κέρδος, οι Υ/Κ μπορεί να έχουν τη θέση τους στα πλαίσια μιας σχεδιασμένης λαϊκής οικονομίας με κρατικό έλεγχο, με χωροθέτηση των δραστηριοτήτων της, βασισμένη σε επαρκή συλλογή και αξιολόγηση επιστημονικών δεδομένων και κριτηρίων. Αυτό όμως δεν ισχύει σήμερα. Οι ΠΟΑΥ είναι εφαλτήριο στην ιδιωτικοποίηση του θαλάσσιου χώρου, στερώντας έτσι από τους ψαράδες και τους κατοίκους παράκτιων περιοχών θαλάσσιες περιοχές κοινής χρήσης για να τις κατοχυρώσουν σε ελάχιστους επιχειρηματικούς ομίλους χάριν της κερδοφορίας τους.

Η διαμόρφωση ΠΟΑΥ στις διάφορες περιοχές της χώρας θα ανοίξει ένα παράθυρο και για άλλες δραστηριότητες και παρεμβάσεις στο θαλάσσιο χώρο, που έχουν στόχο την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση, όπως, λ.χ., είναι τα περιβόητα καταδυτικά πάρκα. Για τις σχεδιαζόμενες ιδιωτικοποιήσεις, οι φορείς του κεφαλαίου και τα παπαγαλάκια τους επικαλούνται ότι τέτοιες πρωτοβουλίες στοχεύουν δήθεν στην προστασία και ορθολογική διαχείριση του ενάλιου πλούτου. Καθαρή υποκρισία. Προστασία του περιβάλλοντος και κερδοφορία του κεφαλαίου είναι πράγματα ασυμβίβαστα. Για τους λόγους αυτούς, τέτοιες πρωτοβουλίες που στρέφονται ενάντια στα λαϊκά συμφέροντα και στις λαϊκές ανάγκες πρέπει να συναντήσουν τη συσπείρωση του λαού και την αντίθεσή του.