Πέμπτη 20 Γενάρη 2011
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΑΛΕΞΕΪ ΦΕΝΤΟΡΤΣΕΝΚΟ
Σιωπηλές ψυχές

Ορθιο το κοινό στη Βενετία, στο 67ο Φεστιβάλ κινηματογράφου, χειροκροτούσε επί 12 ολόκληρα λεπτά μετά την προβολή της ταινίας του Αλεξέι Φεντορτσένκο, ως συμμετέχουσας στο διαγωνιστικό μέρος. Η ταινία έφυγε από την Ενετική Σερενίσιμα με το βραβείο των κριτικών. Μελαγχολικά σιωπηλή η ελεγεία για τις ρίζες, την καταγωγή, τον αφανισμό της παράδοσης και το θάνατο της αγαπημένης. Διάχυτα αισθησιακή ταινία με έντονα χαρακτηριστικά road movie που διασχίζει γυναικεία πρόσωπα, γκρίζα τοπία και μεγάλα έργα υποδομής που παραπέμπουν σε ένα κοντινό, ένδοξο παρελθόν. Το φιλμ γυρίστηκε με ιδιωτικά κεφάλαια - δήλωσε ο σκηνοθέτης στην εφημερίδα Κομσομόλσκαγια Πράβντα - γιατί το Υπουργείο Πολιτισμού, όπου κατάθεσε το σενάριο, αρνήθηκε τη χρηματοδότηση, γιατί το έκρινε πορνογραφικό.

Ο Μίρον, διευθυντής ενός εκδοτικού συγκροτήματος στη μικρή επαρχιακή πόλη Νέγια, ανακοινώνει στο φίλο του και φωτογράφο στην ίδια επιχείρηση Αϊστ το θάνατο της πολυαγαπημένης του γυναίκας, αλλά και την επιθυμία του, να τον συνοδεύσει στο αποχαιρετιστήριο ταξίδι προς την τελευταία της κατοικία, στις όχθες του ποταμού Βόλγα, όπως ορίζουν οι παγανιστικές παραδόσεις της φυλής των Μέργια, απ' όπου φαίνεται ότι κρατούν οι ρίζες ικανού μέρους του πληθυσμού της περιοχής. Μύθοι, ήθη και έθιμα των Μέργια, του αρχαίου φινλανδο-ουγγρικού λαού που γύρω στον 17ο αιώνα ενσωματώθηκε από τους Σλάβους, παρουσιάζεται ότι επέζησαν μέχρι τους σύγχρονους απογόνους τους. Το φιλμ είναι η ιστορία αυτού του ταξιδιού. Η ιστορία δύο ανδρών - με φυσιογνωμίες που λες και βγαίνουν από το «Στάλκερ» του Ταρκόφσκι - που ξεκινούν με αυτοκίνητο, ένα ταξίδι εκατοντάδων χιλιομέτρων κατά μήκος της χώρας με προορισμό τις όχθες της ιερής λίμνης, όπου και θα αποχωριστούν για πάντα, το νεκρό σώμα της Τάνια. Συνοδοιπόροι στο ταξίδι εκτός από την άψυχη Τάνια και δυο τσιχλόνια φυλακισμένα στο κλουβί. Στην υπάκουη - όπως μαθαίνουμε - στις επιθυμίες του συζύγου της Τάνια άρεσαν τα πουλιά, λυπόταν όμως που ζούσαν στα κλουβιά, γιατί της θύμιζαν τον εαυτό της και το ανομολόγητο κλουβί των ασφυκτικών εμμονών τού κατά πολύ μεγαλύτερου συζύγου της. Με το πνεύμα, η Τάνια ταξίδευε στις αγκαλιές άλλων ανδρών ...

Ο σύζυγος αποτίει ύστατο φόρο τιμής στην πολυαγαπημένη νεκρή. Το τελετουργικό της προετοιμασίας της Τάνια για τη μεγάλη αποχώρηση, που είναι ίδιο με κείνο του γάμου, εκτρέφεται, σε μέγιστο βαθμό, από τη δημιουργική φαντασία του σκηνοθέτη, δεδομένου ότι τίποτε ακριβές δεν είναι γνωστό για τους μυστηριώδεις Μέργια. Τα «εφευρεμένα» από τον Φεντορτσένκο έθιμα επιβάλλουν επίσης την εκμυστήρευση του συζύγου, στον συνοδηγό Αϊστ, πικαριστικών λεπτομερειών από την ερωτική ζωή του με την Τάνια. Με αριστοτεχνικό τρόπο αποκαλύπτεται αργότερα ο πραγματικός λόγος που ο σύζυγος επέλεξε τον Αϊστ για τον άχαρα σιωπηρό ρόλο του συνοδηγού.

Ο φωτογράφος Αϊστ έχει επωμιστεί και το ρόλο του αφηγητή. Είναι το πρόσωπο που μας εισάγει στην ιστορία, είναι η voice off, η αποδραματοποιημένη βαθιά φωνή σε χαμηλές οκτάβες, που σε όλη τη διάρκεια του φιλμ εξιστορεί, επεξηγεί το «μυστήριο», υφαίνοντας το ειδικό στο γενικό και σχολιάζει. Αυτή είναι η σταθερά που αποστασιοποιεί ό,τι μεταφυσικό ενυπάρχει στον πνευματισμό. Σ' έναν πνευματισμό στον αντίποδα της θρησκευτικότητας. Η εξέλιξη στη μυθοπλασία λειτουργεί σαν μεταφορά της ιστορικής εξέλιξης που βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία σαν τις παραδόσεις, τους αυτόχθονες, τους εθνοτικούς πληθυσμούς και το μέλλον τους που όλο και περισσότερο καλύπτεται από τη μαύρη ομίχλη της αβεβαιότητας. Το πλέγμα της αρμονικής συνύπαρξης λαϊκών παραδοχών και πραγματικότητας, μοντέλο που στο πρόσφατο παρελθόν άνθισε και λειτούργησε, σήμερα εκτροχιάζεται ως λογικό επακόλουθο της ενσυνείδητης κρατικής εγκατάλειψης. Ανατρέπεται και με τρόπο μεταφορικό πέφτει στο ποτάμι και πνίγεται στα αιμοβόρα ρεύματα των νερών, όπως το αυτοκίνητο, οι δύο άνδρες και τα φυλακισμένα στο κλουβί τσιχλόνια. Σαν τον πολιτισμό των Μέργια και των κάθε Μέργια που χάνεται ...από απροσεξία !

Η ταινία που διέπεται από εγγενή λεπτότητα και διακριτικότητα κυλάει αργά μέσα στο ρώσικο φυσικό τοπίο, με κάδρα φιξ, πλάνα σεκάνς εκκωφαντικής απλότητας, επιφανειακά ψυχρά λόγω απουσίας δραματικού στοιχείου κι ενίοτε διάρκειας χρόνου πραγματικού. Η δομή της γραμμικής αφήγησης λιτή και η γραφή της ευαίσθητη με αποτέλεσμα το φιλμικό κείμενο να μοιάζει ανθεκτική οπτική δαντέλα. Η ελεγειακή μουσική, οι συμβολισμοί, τα στοιχεία που συνθέτουν την αισθησιακή ποίηση της εικόνας ντύνουν τον ύμνο στην πρόσκαιρη απόλαυση της σάρκας μέσα στην αιωνιότητα της ύπαρξης και της ζωής και τον αναγάγουν σε ερωτικοποίηση της απουσίας. Η μελαγχολία της ποίησης είναι τόσο ηδονική που γίνεται επιθυμητή.

Μια ρώσικη πέρλα, νοσταλγική σαν μελαγχολικό όνειρο. Μια ιστορία έρωτα μετά το θάνατο, σαν ιεροτελεστία της ζωής ...

Παίζουν: Ιγκορ Σεγκέγιεφ, Γιούρι Τσούριλο, Γιλίγια Αουγκ, Ιβάν Τούσιν, κ.ά.

Παραγωγή: Ρωσία (2009).


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ