Τη δεδομένη πτώση στην εγχώρια αγορά εφημερίδων και περιοδικών, που εκφράζεται με μείωση της κυκλοφορίας των εντύπων, με σημαντική μείωση των διαφημιστικών εσόδων, οικονομικές ζημιές σε πολλές εκδοτικές επιχειρήσεις, αλλά και σοβαρότατες αρνητικές εξελίξεις στην απασχόληση, στις αμοιβές και τα δικαιώματα των εργαζομένων του κλάδου, καταγράφει μελέτη της ICAP. Η πτώση των πωλήσεων συνολικά σε εφημερίδες και περιοδικά κατά 8,6% το 2009 και με ακόμη μεγαλύτερο ρυθμό το 2010 (εκτίμηση για 13%), σε συνδυασμό με τα αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα, «πυροδοτεί» και επιδεινώνει αναμενόμενες ανακατατάξεις και αλλαγές που κυοφορούνται στα ΜΜΕ εδώ και μερικά χρόνια, με αφορμή και την εφαρμογή νέων τεχνολογιών.

Αυτό που βρίσκεται πίσω από τα στοιχεία, είναι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης πρώτα απ' όλα ως «ευκαιρίας» για εκτεταμένες ανατροπές στο ανταγωνιστικό πεδίο. Η κρίση αποτελεί αφορμή και για τη ριζική αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων, με τους εργαζόμενους να πιέζονται να συμμετάσχουν από πολύ χειρότερες θέσεις στο νέο τοπίο της «ενημέρωσης», μέσα στην κρίση και μετά την κρίση.

Η περίληψη της μελέτης αποτυπώνει εξαιρετικά λιτά αυτές τις εξελίξεις, αναφέροντας: «Οι επιχειρήσεις του κλάδου "αντιδρούν" στην υφιστάμενη κατάσταση μειώνοντας το κόστος παραγωγής των εντύπων και το κόστος λειτουργίας τους (αναστολή έκδοσης ορισμένων εντύπων, μείωση προσωπικού, περικοπές δαπανών, αντικατάσταση πρώτων υλών κλπ.)».

Στη μελέτη επισημαίνεται ότι «ο ανταγωνισμός στον κλάδο είναι έντονος λόγω του μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σ' αυτόν», καθώς και ότι ο κλάδος «αποτελείται από σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων, αρκετές από τις οποίες είναι συγκεντρωμένες σε μικρό αριθμό μεγάλων ομίλων», ενώ «αξιόλογη παρουσία στην αγορά έχουν και οι επιχειρήσεις έκδοσης δωρεάν Τύπου, τα έσοδα των οποίων προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τις διαφημιστικές καταχωρήσεις».

Σημειώνεται ότι την τελευταία διετία, όχι μόνο λόγω της πτώσης των κυκλοφοριών και της μείωσης των διαφημίσεων, αλλά και λόγω του έντονου ανταγωνισμού, επιδεινώθηκαν σημαντικά τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων ΜΜΕ. Την περίοδο 2006 - 2010, η συνολική κυκλοφορία των αθηναϊκών εφημερίδων παρουσίασε πτωτική τάση. Το 2009 πουλήθηκαν συνολικά 16,3% λιγότερα φύλλα σε σχέση με το 2006, ενώ η μείωση συνεχίστηκε και το 2010. Η συνολική κυκλοφορία των περιοδικών παρουσίασε ανοδική τάση την περίοδο 2004 - 2007 (μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης 2,75%), για να ακολουθήσει φθίνουσα πορεία με μείωση 9,8% το 2009 σε σχέση με το 2008.

Στα πλαίσια της μελέτης ομαδοποιήθηκαν οι ισολογισμοί 50 επιχειρήσεων με κύρια δραστηριότητα την έκδοση εφημερίδων. Οι συνολικές πωλήσεις τους εμφάνισαν πτώση κατά 11,3% το 2009. Παρά τη μείωση και του κόστους των πωληθέντων, προέκυψε μείωση του μεικτού κέρδους κατά 20,4%. Τα λειτουργικά έξοδα, μειώθηκαν κατά 16,5%, ενώ τα μη λειτουργικά έσοδα μειώθηκαν κατά 84,2%. Στη βάση όλων αυτών των στοιχείων, το καθαρό οικονομικό αποτέλεσμα το 2009 ήταν ζημιογόνο. Αντίστοιχα, τα ομαδοποιημένα αποτελέσματα 33 επιχειρήσεων έκδοσης περιοδικών έδειξαν μείωση πωλήσεων κατά 17,4% το 2009 και μείωση μεικτού κέρδους κατά 18,5%. Τα λειτουργικά έξοδα - που και στις δύο περιπτώσεις παραπέμπουν κυρίως σε απολύσεις και μειώσεις μισθών - μειώθηκαν κατά 15,7%. Οι επιχειρήσεις οδηγήθηκαν σε εξαπλάσιες ζημιές το 2009 σε σχέση με το 2008.

Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για την αξιολόγηση αυτών των στοιχείων, είναι ότι τα ΜΜΕ των επιχειρηματιών δεν είναι επιχειρήσεις που στοχεύουν πρωταρχικά στο κέρδος. Είναι ιδιοκτησίες μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων με άλλες οικονομικές δραστηριότητες και βασικό στόχο έχουν τη στήριξη της αστικής πολιτικής γενικά, και βεβαίως των ιδιαίτερων δικών τους επιχειρηματικών συμφερόντων. Και γι' αυτό χρηματοδοτούνται από τους ιδιοκτήτες, γι' αυτό στηρίζουν με λύσσα και την κυρίαρχη πολιτική . Η πλευρά αυτή υποβαθμίζεται και αποσιωπάται, καθώς οι μεγάλοι όμιλοι διεκδικούν «διευκολύνσεις» από την κυβέρνηση, την ίδια ώρα που έχουν κηρύξει «πόλεμο» στους εργαζόμενους σε αυτά, μετακυλίοντας σε αυτούς σημαντικό μέρος των ζημιών.