Οι ειδήσεις που έρχονται για τις επιπτώσεις που υφίστανται οι κοινωνίες όπου αποφασίστηκε «απελευθέρωση» της ηλεκτρικής ενέργειας, δεν πτοούν τους Ελληνες υπηρέτες των πολυεθνικών

Τα σοβαρά προβλήματα ηλεκτροδότησης που δημιουργήθηκαν στην πλουσιότερη πολιτεία των ΗΠΑ, μετά την εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της «απελευθέρωσης» της ηλεκτρικής ενέργειας είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικά για την ουσία και τις επιπτώσεις των επιλογών του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Οι υμνητές των αρετών της ιδιωτικοποίησης και του ευεργετικού ρυθμιστικού ρόλου της «ελεύθερης αγοράς» αισθάνονται τώρα ιδιαίτερη αμηχανία. Οι «Financial Times» γράφουν ότι «η Καλιφόρνια θυμίζει πλέον λίγο... την Καλκούτα» και αυτό, όπως θα δούμε, είναι η κορυφή του παγόβουνου.

Η «απελευθέρωση» της ηλεκτρικής ενέργειας άρχισε να εφαρμόζεται στην Καλιφόρνια σαν πιλοτικό πρόγραμμα το 1996. Το πρόγραμμα περιλάμβανε όλα τα βασικά στοιχεία που οι αστοί αναλυτές της χώρας μας, αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης προβάλλουν σα «φάρμακο για πάσαν νόσον». Συγκεκριμένα δρομολογήθηκε ο διαχωρισμός του τομέα της παραγωγής από τον τομέα της διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας, θεσμοθετήθηκε αρμόδιο ανεξάρτητο συμβούλιο για τη ρύθμιση του τομέα διανομής, καθώς και η Αγορά Ενέργειας για τις αγοραπωλησίες μεταξύ των επιχειρήσεων των δύο τομέων.

α) Η απελευθέρωση της αγοράς θα αύξανε τον ανταγωνισμό και αυτός με τη σειρά του θα οδηγούσε σε μείωση των τιμών για τη λαϊκή κατανάλωση και τη βιομηχανία.

β) Ο «νόμος της αγοράς» (προσφοράς και ζήτησης) θα ρύθμιζε την κατάσταση χωρίς την ανάγκη ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού κάλυψης των αναγκών της πολιτείας ενταγμένου σε ένα πανεθνικό σχέδιο.

Ετσι οι εταιρίες διανομής υποχρεώθηκαν να αγοράζουν απευθείας μόνο από την Αγορά Ενέργειας της Καλιφόρνιας, χωρίς καν τη δυνατότητα υπογραφής σταθερών, μακροχρόνιων συμβολαίων. Ταυτόχρονα πούλησαν σταθμούς παραγωγής ενέργειας θεωρώντας ότι η ζήτηση δε θα αυξηθεί σοβαρά τα επόμενα χρόνια και επομένως ότι ο τομέας αυτός δεν προσφέρεται για υψηλή κερδοφορία (τουλάχιστον έτσι διακήρυσσαν).

Τα πράγματα φυσικά δεν εξελίχθηκαν σύμφωνα με τις αστικές, δογματικές και ανιστόρητες παραδοχές. Τη σφραγίδα του στις εξελίξεις έβαλε ο σιδερένιος νόμος του καπιταλιστικού κέρδους και ιδιαίτερα του σχηματισμού του μονοπωλιακού υπερκέρδους.

Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Nanch Vagel των «L. A. Times» η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πέρασε πολύ γρήγορα στα χέρια λίγων ισχυρών επιχειρήσεων που βρίσκονταν εκτός της πολιτείας της Καλιφόρνιας και επέβαλαν ψηλές μονοπωλιακές τιμές. Για να το πετύχουν προκάλεσαν εκτός των άλλων τεχνητές διακυμάνσεις στην προσφερόμενη ποσότητα ενέργειας. Μια απ' αυτές, η «Reliarnt Energy» (με έδρα το Χιούστον), είδε τα κέρδη να αυξάνουν κατά 600% στο διάστημα της απελευθέρωσης!

Οι βασικές εταιρίες διανομής προσπάθησαν να μετακυλήσουν το κόστος στους εργαζόμενους, στη λαϊκή κατανάλωση, αλλά και στη βιομηχανία. Ετσι οι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις της Καλιφόρνιας πλήρωσαν συνολικά 10,9 δισ. δολάρια περισσότερα για λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας αυτό το καλοκαίρι σε σχέση με το προηγούμενο! Το πρώτο μέρος που αισθάνθηκε έντονα τις επιπτώσεις ήταν το San Diego, όπου οι τιμές μέσα στο καλοκαίρι υπερδιπλασιάστηκαν. Για παράδειγμα, ένα λαϊκό πλυντήριο μιας φτωχογειτονιάς στο Oceanside βρέθηκε μέσα σε ένα μήνα να πληρώνει λογαριασμό 2.600 δολάρια από 1.100 δολάρια τον προηγούμενο! Αμεση ήταν φυσικά η επιβάρυνση των εργαζόμενων για κάθε πλύση στα γνωστά μηχανήματα μαζικής χρήσης.

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με μια αύξηση της ζήτησης, στην οποία δεν μπορούσε να ανταποκριθεί η υπάρχουσα παραγωγή, οδήγησε στο φαινόμενο των συχνών διακοπών ρεύματος. Από την Τετάρτη 17/1 προκλήθηκε πραγματικό χάος στην πολιτεία, με πολλούς εγκλωβισμένους στους ανελκυστήρες, τους δρόμους να φρακάρουν από απενεργοποιημένους σηματοδότες, τα γραφεία των υπηρεσιών σκοτεινά, καθώς άρχισαν οι κυλιόμενες περικοπές.

Ο κυβερνήτης Γκρέι Ντέιβις κήρυξε την Πολιτεία σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και ανασχημάτισε το αρμόδιο Συμβούλιο για τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο οι διακοπές επαναλήφθηκαν το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, λόγω και ενός προσωρινού προβλήματος ηλεκτροπαραγωγής στο Ορεγκόν, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα αποθέματα της πολιτείας έφτασαν να πέσουν ακόμα και κάτω από το 1,5% της παραγωγής, το μοιραίο Σαββατοκύριακο. Γι' αυτό και αποφασίστηκε η αγορά από την πολιτεία ενέργειας ύψους 400 εκατ. δολ. για λογαριασμό των εταιριών διανομής...

Η κατάσταση δε φαίνεται εύκολα αναστρέψιμη. Οι δυο βασικές εταιρίες διανομής θεωρούν ότι από την αδυναμία τους να μετακυλήσουν το σύνολο της πρόσθετης επιβάρυνσης στους καταναλωτές έχουν ήδη ζημιωθεί κατά 6 δισ. δολάρια συνολικά και προσανατολίζονται σε απολύσεις 2.500 εργαζόμενων τους! Πιέζουν για να αρθούν και οι τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις προστασίας της λαϊκής κατανάλωσης.

Μέχρι στιγμής δεν έχουν καταγραφεί σημαντικές λαϊκές αντιδράσει. Ωστόσο, μια σφυγμομέτρηση που έγινε στο Λος Αντζελες σε περίπου 2.000 άτομα, στα τέλη Οκτώβρη (πριν δηλ. εμφανιστεί το φαινόμενο των διακοπών), έδειξε ότι ήδη το 47% αντιτίθεται συνολικά στο πρόγραμμα της «απελευθέρωσης».

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι κυβερνήτες της Νεβάδα και του Αρκάνσας δηλώνουν πως θα αναβάλουν την έναρξη της διαδικασίας απελευθέρωσης στις δικές τους περιοχές.

Ανεξάρτητα από το όποιο προσωρινό τέλος της, η πρόσφατη ιστορία της Καλιφόρνιας είναι εξαιρετικά διδακτική. Αποκαλύπτει στο σύνολό της τη μυθοπλασία του ευεργετικού τάχα για όλους μονόδρομου των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων των ιδιωτικοποιήσεων και της «απελευθέρωσης» τομέων στρατηγικής σημασίας.

Το αμερικανικό αρνητικό παράδειγμα έρχεται σε τελευταία ανάλυση να επιβεβαιώσει το μόνο ρεαλιστικό δρόμο για τα λαϊκά συμφέροντα στον τομέα της ενέργειας. Υπογραμμίζει τη σημασία της διασφάλισης ενός ενιαίου κρατικού φορέα, ενταγμένου σ' έναν κεντρικό πανεθνικό σχεδιασμό που θα αξιοποιεί το σύνολο των ενεργειακών πηγών και προϊόντων με κριτήριο το συμφέρον των εργαζομένων. Ενός σχεδιασμού που θα αξιοποιεί την ενεργό συμμετοχή των εργαζομένων στο πλαίσιο μιας λαϊκής οικονομίας με κοινωνικοποιημένα τα βασικά μέσα παραγωγής.

Γι' αυτό δε θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε ότι μπροστά στη λαίλαπα των «απελευθερώσεων» η πραγματική λύση θα προκύψει στο βαθμό που οι λαϊκές δυνάμεις θα πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους, θα επιβάλλουν τη δική τους εξουσία.