«Μ' ένα δισάκι προσφυγιάς στον ώμο μου/ κι ούτε ένα βλέμμα Παναγιάς στο δρόμο μου/ γράμμα μου σκίσε τα βουνά να βρεις τα μάτια τα στεγνά...». Το «Γράμμα», σε μουσική Παντελή Θαλασσινού και στίχους Ηλία Κατσούλη, ερμηνευμένο από την ατόφια λαϊκή φωνή του Γεράσιμου Ανδρεάτου, ήταν η πρώτη «γεύση» μας από τη δισκογραφική συνεργασία συνθέτη και ερμηνευτή. Είναι ένα από τα κομμάτια του Παντελή Θαλασσινού, που θα περιληφθούν στον κοινό δίσκο τους με ερμηνευτή τον Γεράσιμο Ανδρεάτο, και που είχαμε την τύχη ν' απολαύσουμε στη διάρκεια της εγγραφής τους στο στούντιο. Ο δίσκος - ακόμη δεν είναι γνωστός ο τίτλος του - αναμένεται να κυκλοφορήσει από τη ΜΒΙ στις αρχές της άνοιξης και περιλαμβάνει τραγούδια σε στίχους Ηλία Κατσούλη, Μάνου Ελευθερίου, Βαγγέλη Βελώνια, Ευθυμίας Πανταζοπούλου, Μιχάλη Γκανά, Θοδωρή Γκόνη και του ίδιου του συνθέτη, ο οποίος ερμηνεύει και ένα τραγούδι. Με αφορμή τη δισκογραφική συνάντηση δυο καλλιτεχνών, που ο καθένας με τον τρόπο του τιμά το ελληνικό τραγούδι, έγινε και η κουβέντα μας μαζί τους.

«Ο δίσκος, λέει ο Παντελής Θαλασσινός, είναι προϊόν μιας φιλίας και συνεργασίας πολλών χρόνων με τον Γεράσιμο. Δίνω τραγούδια μόνο σε φίλους και όχι σε ανθρώπους, που ενδεχομένως μου ζητάνε να συνεργαστούμε χωρίς να τους ξέρω. Αυτό το θεωρώ ένα συνοικέσιο, το οποίο μπορεί και να μην έχει επιτυχία. Εγώ κάνω "γάμους" μόνο από έρωτα ή από καλή φιλία. Είναι, λοιπόν, προϊόν μιας φιλίας πέντε - έξι χρόνων. Ξεκινήσαμε την πρώτη μας συνεργασία από τα "13 Φεγγάρια", μετά από δυο χρόνια εμφανιστήκαμε οι δυο μας με πολύ μεγάλη επιτυχία, για δυο χρονιές στην "Πανσέληνο" στην Πλάκα. Τα δυο τελευταία χρόνια, είμαστε χωριστά, ο Γεράσιμος στην "Πανσέληνο" κι εγώ στη "Μυροβόλο", αλλά μια - δυο φορές την εβδομάδα ή πηγαίνω ή έρχεται μετά τη δουλιά και τα λέμε. Εχουμε γίνει πραγματικοί φίλοι. Αυτά τα λαϊκά τραγούδια που είχα, ήθελα να τα εμπιστευτώ σε μια λαϊκή φωνή. Η λαϊκή φωνή που μ' αρέσει αυτή τη στιγμή και πιστεύω ότι θα μου αρέσει περισσότερο στο μέλλον είναι του Γεράσιμου. Είναι ένας τραγουδιστής, που έχει μεγάλο μέλλον και ξέρω ότι θα δώσει δέκα φορές περισσότερα πράγματα στα τραγούδια μου. Και αυτό το βλέπουμε τώρα στο στούντιο. Πόσες φορές του έχω πει: "το 'πες πιο καλά απ' ό,τι μπορούσα να το έχω φανταστεί αυτό το τραγούδι"».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Με έχει στηρίξει πολύ αυτή η κουβέντα του. Αυτά τα λόγια του τα σκέφτομαι συνέχεια. Θεωρώ ότι ο Παντελής με στήριξε πάρα πολύ, προτείνοντάς μου αυτή τη δουλιά, και μάλιστα σε μια δύσκολη για μένα στιγμή, καθώς ο προηγούμενος δίσκος μου, για κάποιους συγκεκριμένους λόγους, δεν πήγε καλά. Χρειαζόμουνα κάτι, που να μου δώσει την ευκαιρία να δείξω πόσο πολύ αγαπάω αυτό που κάνω και πόσο έχω ανάγκη να εκφραστώ τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ο Παντελής αυτό μού το έδωσε απλόχερα. Και δεν μπορείς να φανταστείς πόσο όμορφα ένιωσα, όταν κατάλαβα ότι μου έδωσε τραγούδια, τα οποία κάλλιστα θα μπορούσε να έχει κρατήσει για να τα ερμηνεύσει ο ίδιος. Είναι τραγούδια - διαμάντια σαν πρώτη ύλη, που τα εμπιστεύτηκε σε μένα. Ξέρω πόσο σημαντικό είναι αυτό που έκανε και προσπαθώ να ευχαριστηθώ κάθε στιγμή από τη συνεργασία μας».

Παντελής Θαλασσινός: «Τα τραγούδια μου δεν πέφτουν σε ξένα χέρια. Σε αυτόν το δίσκο υπάρχουμε μαζί. Εχω τραγούδια που θα μπορούσα να τα δώσω και σ' έναν τραγουδιστή, ο οποίος κατευθείαν μπορεί να πουλήσει 100 χιλιάδες δίσκους. Δε θέλω. Θέλω μια μασίφ δουλιά, την οποία δίνω στο Γεράσιμο, γιατί ξέρω ότι θα την προσέξει σαν παιδί του. Είναι λαϊκά τραγούδια. Αφορούν όλο τον κόσμο και μιλούν, όχι μόνο για τον έρωτα, αλλά και για κοινωνικά προβλήματα, για το θάνατο, για τη χαρά, για τη λύπη, για την προσφυγιά. Πιστεύω ότι ένα τραγούδι λέγεται λαϊκό, όχι μόνο όταν έχει μπουζούκια, αλλά όταν βγαίνει μέσα από το λαό και απευθύνεται στον ίδιο το λαό. Η ενορχήστρωση είναι του φίλου μας του Ανδρέα Τσεκούρα. Είναι ο ιδανικός άνθρωπος, για να κάνει αυτές τις κλασικές λαϊκές ενορχηστρώσεις».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Ο Ανδρέας κατάφερε να μαζέψει όλους τους μουσικούς που είχε στο μυαλό του και να γίνει ζωντανή ηχογράφηση από όλους μαζί. Είναι πάρα πολλά τα όργανα, αλλά έχει κρατήσει μια κεντρική ιδέα, καθώς όλα στηρίζονται πάνω σε μια κιθάρα, την κιθάρα του Παντελή, και σε μια φυσαρμόνικα που συμβολίζει την παρέα. Μια παρέα που μοιράζεται τραγούδια ψυχής. Εκτός από την κιθάρα και τη φυσαρμόνικα, υπάρχουν μπουζούκια και άλλες κιθάρες, πιάνο, τρομπέτες, κορνέτα, όμποε, βιολί, βιολοντσέλο, σαντούρι, κλαρίνο - σε ένα τραγούδι έχει παίξει και ο Γιάννης ο Βασιλόπουλος - νέι, μεταλλόφωνο, βιμπράφωνο».

Παντελής Θαλασσινός: «Δημιούργησε μια λαϊκή συμφωνική ορχήστρα, με λαϊκά όργανα, αλλά και με κλασικά, που τα έχει εντάξει σε μια λαϊκή ορχήστρα. Δεν υπάρχουν όργανα που να μην είναι παρόντα σε αυτό το δίσκο».

- Στο δίσκο σας, μια παρέα μοιράζεται τραγούδια της ψυχής. Κι αυτό, σε μια εποχή που κυριαρχεί το γρήγορο, το εφήμερο, το εύκολο και στη ζωή μας και στη δισκογραφία...

Παντελής Θαλασσινός: «Νομίζω ότι καταφέραμε σε αυτό το δίσκο να έχουμε ανθρώπους, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους. Το να γράψεις μια ορχήστρα με δώδεκα όργανα συγχρονισμένη, σημαίνει τι άλλο από επικοινωνία; Σήμερα υπάρχει έλλειψη επικοινωνίας, απομόνωση. Απομόνωση είναι και το να γράφεις μόνος σου στο στούντιο ένα - ένα όργανο. Οταν, όμως, καταφέρεις να έχεις μια μεγάλη παρέα, δώδεκα - δεκατέσσερα άτομα, μέσα στο στούντιο και να γράφουμε όλοι μαζί, αυτό σημαίνει ότι γυρίζουμε λίγο πίσω στον παλιό καλό καιρό, που οι μουσικοί γνωρίζονται μεταξύ τους σε ένα δίσκο. Σήμερα υπάρχουν δίσκοι, στους οποίους οι μουσικοί που παίζουν δε γνωρίζονται μεταξύ τους».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Σε πολλές περιπτώσεις έχει ξεχαστεί η υπομονή. Εμείς έχουμε υπομονή. Αυτό το δίσκο δεν τον κάνουμε με σκοπό να κοιτάξουμε τους νόμους της αγοράς και να μπούμε με όλες μας τις δυνάμεις εκεί. Θέλουμε να κάνουμε κάτι, που να το ευχαριστηθούμε και να μπορέσουμε να το μοιραστούμε και με κάποιους άλλους ανθρώπους, που κι εκείνοι θα το ευχαριστηθούν. Αυτός είναι ο σκοπός μας».

Παντελής Θαλασσινός: «Καταφέραμε όλοι οι μουσικοί να έχουν την ίδια αγωνία γι' αυτό το δίσκο, κάτι που είναι σπάνιο. Τους άρεσε τόσο πολύ που παίξανε. Ηταν σαν παίζανε όλοι μαζί σε ένα μαγαζί για λίγες μέρες. Και είναι πολύ ωραίο να ευχαριστιέσαι ένα τραγούδι, όπως το λες ή όπως το παίζεις».

- Και νομίζω ότι αυτό τελικά το εισπράττει και ο ακροατής, όσο κι αν τον έχουν πολιορκημένο...

Παντελής Θαλασσινός: «Χωρίς, όμως, να μπορεί να καταλάβει τι είναι ακριβώς αυτό που φταίει, ή τι είναι αυτό που του αρέσει. Ομως, καταλαβαίνει πολλά με το ένστικτο, σαν παιδί. Υπάρχουν ορισμένα σημεία μέσα από το δίσκο, που μας έκαναν και ανατριχιάσαμε. Πιστεύω ότι η ανατριχίλα είναι ένα συναίσθημα αλάθητο. Αν κάπου συγκινηθείς, αν ανατριχιάσεις, αυτό είναι μια αλήθεια που δεν μπορείς να αγνοήσεις. Αν ανατριχιάσεις την ώρα που τραγουδάς ή παίζεις, αυτό θα περάσει στο δίσκο και ο ακροατής θα το καταλάβει, παρόλο που δε σε βλέπει».

- Ομως, το ελληνικό τραγούδι στις μέρες μας είναι κατά κόρον άλλο πράγμα, από αυτό που περιγράφετε. Βλέπουμε καλλιτέχνες να πετάνε ή να φλέγονται, φαινόμενα που καμιά σχέση δεν έχουν με τη δημιουργία.

Παντελής Θαλασσινός: «Μια φίλη έλεγε πως προσπαθούν να μιμηθούν τη Μαντόνα, που κάνει ένα δίσκο και όλα αυτά τα σχετικά, αλλά μετά κάθεται στο σπίτι της και ξεκουράζεται. Ολοι αυτοί που βγαίνουν στο μεροκάματο και καίγονται, κρεμιούνται ή βάζουν χρυσόσκονη στη μούρη, για ποιο λόγο το κάνουν; Μιμούνται, δεν είναι οι εαυτοί τους. Αν φτάσουμε, πάντως, να συζητάμε για τέτοιο πράγμα, εμείς θα πάψουμε να κάνουμε τραγούδια, αν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την άλλη πλευρά και τι κάνει ο ένας ή ο άλλος. Εξάλλου, αυτός θα ανακυκλωθεί μέσα σε λίγες μέρες, σε λίγα χρόνια. Εμείς πιστεύουμε ότι ένα τραγούδι μας θα ακούγεται και μετά από 20 χρόνια».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Ολοι στοχεύουν στο γρήγορο κι εύκολο κέρδος, με αποτέλεσμα να έχουμε εκτρώματα: τρελές αγελάδες, βομβαρδισμοί, καταστροφή περιβάλλοντος. Το χρήμα και η εξουσία είναι που δημιουργούν αυτές τις καταστάσεις. Αυτό επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της ζωής του ανθρώπου. Ανοίγεις την τηλεόραση και βλέπεις τραγουδιστές με λαμπάκια και με όλα αυτά που αναφέραμε. Πάντως, δε μας χρειάζονται ούτε τα ακριβά αυτοκίνητα, ούτε οι τηλεοράσεις - στούντιο μέσα στο σπίτι, ούτε το να τρώμε κρέας καθημερινά...».

Παντελής Θαλασσινός: «Ολα αυτά είναι προϊόντα έρευνας, αλλά όχι για το κοινό καλό. Είναι προϊόντα έρευνας με σκοπό το κέρδος. Το πώς, δηλαδή, θα διοχετεύσουν στην αγορά κάτι καινούριο, που θα πάρει τη θέση του παλιού κ.ο.κ. Είναι ένας τροχός... Και με τα πέντε περνάγαμε και με τα δέκα... Από παιδί, τ' όνειρό μου δεν ήταν ένα πολύ ωραίο αυτοκίνητο ή ένα σπίτι για το βλέπει ο κόσμος. Υπερήφανος θα είμαι για ένα πολύ ωραίο τραγούδι μου, που θα τ' ακούσει ο κόσμος».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Και το τραγούδι δεν έχει γλιτώσει από αυτά τα γρανάζια. Ομως, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, που δεν τα βλέπουν έτσι τα πράγματα. Δεν έχουμε ανάγκη όλα αυτά που μας λένε. Ας προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε από το "μετρό" της βιασύνης και της πίεσης που μας έχουν επιβάλει, να κατέβουμε σ' ένα "σταθμό" και να σκεφτούμε λίγο...».

- Ποια θεωρείτε πως είναι η διέξοδος;

Παντελής Θαλασσινός: «Ισως να μην μπορείς να ξεφύγεις, αλλά έχεις τις άμυνές σου. Αν δεν είχαμε άμυνες, δε θα κάναμε τέτοια τραγούδια. Θα βρίσκαμε δέκα - δεκαπέντε συνθηματάκια και θα κάναμε άλλα τραγούδια, που θα ανακυκλώνονταν σε ένα χρόνο. Βέβαια, και αυτό είναι ταλέντο... Οπως του διαφημιστή. Διαφημιστές είναι όλοι αυτοί που γράφουν τα γνωστά σουξέ. Βρίσκουν σλόγκαν για να κάνουν τραγούδια».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Εχει σημασία πού διοχετεύεις το ταλέντο σου... Το χρησιμοποιείς για κάτι που έχει αξία ανθρώπινη, διαχρονική ή το θέτεις στην υπηρεσία του κέρδους και της εξουσίας; Από εκεί και πέρα, είναι θέμα ηθικής».

Παντελής Θαλασσινός: «Ορισμένοι νομίζουν πως η κοινωνική καταξίωση είναι η οικονομική επιφάνειά τους. Για μένα, δεν είναι αυτό. Δυστυχώς, το χρήμα σήμερα διατάζει, κυβερνάει, είναι εξουσία. Βλέπεις, ένας έχει τα λεφτά και υπάρχουν πεντακόσιοι παρατρεχάμενοι και μπράβοι γύρω του για να υπάρχει το κράτος αυτού του ανθρώπου. Και αυτό αφορά από μπίζνεσμεν μέχρι πολιτικούς, βουλευτές. Ολους όσοι είναι μέσα σε αυτό το κύκλωμα».

- Αυτό το βλέπουμε και σε διεθνές επίπεδο. Οι πολυεθνικές και η υπερδύναμη Αμερική κάνουν ό,τι θέλουν. Προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά τους, σκορπούν το θάνατο.

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Αυτά υπήρχαν και παλιότερα και δυστυχώς, απ' ό,τι φαίνεται, θα υπάρχουν και στο μέλλον. Το θέμα είναι εμείς να μην απογοητευόμαστε βλέποντάς τα. Να κοιτάμε ένα σωρό καλά πράγματα που υπάρχουν γύρω μας και μέσα μας. Και με αυτά να προχωράμε».

Παντελής Θαλασσινός: «Ο καθένας από τη μεριά του. Ομως, δεν μπορεί ένας φαντάρος να πει "δεν πηγαίνω στη Γιουγκοσλαβία να βομβαρδίσω" όταν ανήκουμε στο ΝΑΤΟ και ρίξαμε κι εμείς με το χέρι μας βόμβες στη Γιουγκοσλαβία. Γιατί όταν ανήκεις στο ΝΑΤΟ, σημαίνει πως ψηφίζεις να ρίξουν τη βόμβα οι Αμερικανοί. Οπότε, ας μη μας λένε "κάναμε λάθος"».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Μπορεί να συμμετείχαμε στους βομβαρδισμούς, όμως είμαστε ο μόνος λαός, που κατά συντριπτική πλειοψηφία δήλωσε άρνηση».

Παντελής Θαλασσινός: «Ναι, αλλά δεν τους νοιάζει τι λέει ο λαός. Οι κυβερνήσεις αποφασίζουν. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει δημοκρατία, από τη στιγμή που έχουμε ένα τέτοιο εκλογικό σύστημα. Ψηφίζεις τρεις και βγαίνουν δεκατρείς, ή ψηφίζεις σαράντα και βγαίνουν τρεις. Δεν είναι δημοκρατικό. Και από εκεί νομίζω ότι ξεκινούν τα πάντα».

Γεράσιμος Ανδρεάτος: «Και πού είναι τα δημοψηφίσματα, όταν είναι να παρθούν μεγάλες αποφάσεις;».

Παντελής Θαλασσινός: «Ολα ξεκινάνε από το μη αναλογικό σύστημα. Το ότι κάποιο κόμμα έχει 150 βουλευτές, δε σημαίνει πως έχει ποσοστό 50%. Και κατηγορώ το ΠΑΣΟΚ, γιατί παλιότερα, προεκλογικά, έλεγε ναι στην απλή αναλογική, έξω από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ και σήμερα μας έχει βάλει με τα μπούνια παντού. Τα ψέματα που έχουν πει στον κόσμο είναι πάρα πολλά. Πολεμάγαμε μια ζωή τη συντήρηση, τη δεξιά, και αυτοί μας βγήκαν πιο συντηρητικοί. Χάσαμε τον πόλεμο από τους γιάπηδες. Αυτούς που κάνουν σήμερα κουμάντο».

- Με δεδομένα όλα αυτά, πώς διαφαίνεται η προοπτική;

Παντελής Θαλασσινός: «Πιστεύω ότι έχω επιτύχει αυτό που έχω ονειρευτεί. Βέβαια, ονειρεύομαι και άλλα πράγματα, όμως της δικής μου αισθητικής, της δικής μου ζωής. Το μετερίζι μου είναι μέσα στο δικό μου το χώρο. Δεν είναι το να καταξιωθώ μέσα στο χώρο των μπίζνες και των νυχτερινών μαγαζιών. Είναι το να κάνω καλά τραγούδια. Οπως και ο Γεράσιμος το να τραγουδάει τραγούδια για την ψυχή του και να επικοινωνεί με τον κόσμο που θέλει».