Εντονότερα όσο ποτέ άλλοτε προβάλλουν σήμερα τα ερωτηματικά, για το τι θα προκύψει στο εγγύς μέλλον από την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και στη χώρα μας. Από αύριο, Δευτέρα 19/2/2001, με βάση την Κοινοτική Οδηγία 96/92 και το Νόμο 2773/99, που ψήφισε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, «απελευθερώνεται η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» και στην Ελλάδα. Τα ερωτηματικά, ανέκαθεν εύλογα και βάσιμα υπήρχαν, και ο «Ρ» πολλές φορές έχει επισημάνει, τι σημαίνει η «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ποιος και γιατί την επιβάλλει, ποιον θα ωφελήσει, τι θα γίνει με την ενεργειακή επάρκεια στη χώρα μας, πού θα οδηγηθεί η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), οι εργαζόμενοι, και, ποιος τελικά θα κληθεί «να πληρώσει τα σπασμένα». Οταν καταγράφαμε εκτενώς τους παραπάνω κινδύνους, πολλοί «ειδήμονες» και μη, μας χαρακτήριζαν κινδυνολόγους που επιδιώκαμε να τρομάξουμε τον ελληνικό λαό. Σήμερα, όλοι αυτοί, που, είτε αποδεδειγμένα υπηρετούν συμφέροντα, είτε έκριναν «εξ όνυχος το λέοντα», είτε ήταν παντελώς αδαείς, στέκονται άναυδοι από τα γεγονότα που εκτυλίσσονται στην Καλιφόρνια. Στην αμερικανική αυτή πολιτεία αναφερόμαστε, που χαρακτηρίζεται το «λίκνο της νέας οικονομίας» που λέγεται ότι, αν από μόνη της, αποτελούσε χώρα, θα ήταν η 6η ισχυρότερη οικονομία παγκοσμίως, που θεωρήθηκε πρωτοπόρος στην απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σ' αυτή λοιπόν την πολιτεία, που χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα της πλήρους και επιτυχούς (!) απελευθέρωσης, σήμερα τα 23 εκατομμύρια των κατοίκων της, πολλές ώρες την ημέρα, καλύπτουν τις ανάγκες τους για φωτισμό με... κεριά!

Βέβαια, μπορεί η Καλιφόρνια να βρίσκεται πολύ μακριά μας, ώστε να μας επηρεάσει κυριολεκτικά το μόνιμο «μπλακ άουτ» της, ωστόσο η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και όλοι όσοι ευαγγελίζονται τα δήθεν πλεονεκτήματα της «απελευθέρωσης» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, οδηγούν τη χώρα εκεί. Διότι για την κυβέρνηση, η εξυπηρέτηση του μεγάλου ντόπιου και ξένου κεφαλαίου, αποτελεί το πρώτιστο μέλημα. Διότι, ο φετινός προϋπολογισμός και το πενταετές επιχειρησιακό σχέδιο της διορισμένης από την κυβέρνηση διοίκησης της ΔΕΗ, είναι η «λυδία λίθος» για το ενεργειακό αλαλούμ που θα επακολουθήσει. Διότι, από τώρα το μεγάλο κεφάλαιο, προϋπολογίζει τα κέρδη του, στα μελλοντικά συντρίμμια του ανύπαρκτου πλέον ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας. Διότι ο ενεργειακός τομέας - στο σύνολό του - θα αποτελέσει το νέο πεδίο συγκομιδής τεραστίων κερδών για το μεγάλο κεφάλαιο. Αλλωστε αυτό είναι που επιτάσσει την «απελευθέρωση».

Η διαβόητη «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που τυπικά τίθεται σε ισχύ από αύριο, έχει υπαγορευτεί από το μεγάλο κεφάλαιο και αφορά μια χούφτα μεγαλοσχήμονες ιδιώτες, που «διαγκωνίζονται» διεκδικώντας ένα νέο πεδίο κερδοφόρας τοποθέτησης των υπερσυσσωρευμένων κερδών τους, και οι οποίοι, είτε θα κερδίζουν σαν παραγωγοί είτε σαν καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Εν προκειμένω, ο όρος «απελευθέρωση» δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά χρησιμοποιείται ως ευφημισμός των ειλημμένων αποφάσεων για την «απορύθμιση - διάλυση» του κρατικού μονοπωλίου της ΔΕΗ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται για την επιχείρηση συγκάλυψης της εγκληματικής πολιτικής ξεπουλήματος και παράδοσης της δημόσιας περιουσίας στους εκπροσώπους της άρχουσας τάξης.

Από αύριο λοιπόν, «απελευθερώνεται» τυπικά το 30% περίπου της εγχώριας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό σημαίνει ότι το 30% της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, δε θα πωλείται από τη ΔΕΗ, που μέχρι σήμερα ως κρατικό μονοπώλιο ελέγχει το 100% της αγοράς, αλλά από ιδιώτες παραγωγούς που θα δραστηριοποιούν στον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ομως το συγκεκριμένο ποσοστό «απελευθέρωσης», αφορά έναν αριθμό πελατών, που ονομάζονται «επιλέγοντες», και οι οποίοι καταναλώνουν 100 ή και περισσότερες γιγαβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας το χρόνο. Ο αριθμός των «επιλεγόντων πελατών» ανέρχεται στις 6.000 περίπου και είναι κατά κανόνα μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτούς αφορά η «απελευθέρωση». Δεν αφορά τα υπόλοιπα 6,5 εκατομμύρια καταναλωτές, που χαρακτηρίζονται ως «μη επιλέγοντες» και οι οποίοι θα συνεχίσουν να ηλεκτροδοτούνται από τη ΔΕΗ.

Οσοι πληρούν τους όρους, ώστε να θεωρούνται «επιλέγοντες πελάτες», μπορούν να επιλέξουν αυτόν που θα τους προμηθεύει με ηλεκτρική ενέργεια. Στην παρούσα φάση βέβαια και με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν ιδιωτικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με τις οποίες θα μπορούσαν να συμβληθούν οι «επιλέγοντες πελάτες», η απελευθέρωση έχει τυπικό χαρακτήρα. Αποτελεί όμως το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούν στο εξής να κινούνται οι εκπρόσωποι του ιδιωτικού κεφαλαίου. Ιδιωτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής υπάρχουν και είναι αυτές των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), (πχ παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με αιολική ενέργεια), είναι διάσπαρτες σ' όλη τη χώρα, αλλά η παραγωγή τους, αφενός είναι αμελητέα, αφετέρου, την αγοράζει και μάλιστα πολύ ακριβά η ΔΕΗ.

Με βάση τις σημερινές εκτιμήσεις παραγόντων από το χώρο της ενέργειας, ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί θα εμφανιστούν - αν εμφανιστούν - μετά από τρία χρόνια περίπου, (θεωρείται απαραίτητος χρόνος για την κατασκευή μιας μονάδας), αφού ως τώρα ουδείς ιδιώτης, έχει ξεκινήσει να κατασκευάζει τέτοια μονάδα. Βέβαια, πολλοί είναι αυτοί που δηλώνουν ότι θα «επενδύσουν» και «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά» τους για το γεγονός ότι δεν έχει αποσαφηνιστεί το θεσμικό πλαίσιο για την κατασκευή μονάδων. Παράγοντες της ΔΕΗ, επισημαίνουν ότι Ελληνες ιδιώτες δεν προχωρούν στην κατασκευή μονάδων, διότι είναι... «αεριτζήδες». Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο. Πάντως αύριο, όπως έχει δηλώσει ο υπουργός Ανάπτυξης Ν. Χριστοδουλάκης, θα ανακοινώσει ποιοι είναι ενδιαφερόμενοι που έχουν καταθέσει αιτήσεις στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για την απόκτηση άδειας κατασκευής ηλεκτροπαραγωγού μονάδας.

Από τα παραπάνω, πιθανά να δημιουργείται η εντύπωση ότι δε θα «απελευθερωθεί» η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, τουλάχιστον στο ποσοστό που επιβάλλει σε πρώτη φάση το μεγάλο κεφάλαιο, δηλαδή 30%, θα επιδιωχτεί να «απελευθερωθεί» με κάθε τρόπο. Ηδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον προσεχή Ιούνη, θα... διορθώσει την Οδηγία 96/92, στην κατεύθυνση τής -σε μεγαλύτερη έκταση- «απελευθέρωσης», τόσο στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και στον τομέα του φυσικού αερίου. Η χώρα μας θα δεχτεί αφόρητες πιέσεις να προχωρήσει με συνοπτικές διαδικασίες παράδοσης του ενεργειακού τομέα στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Ελλείψει ύπαρξης ιδιωτών παραγωγών, είναι πολύ πιθανό να επιχειρηθεί η πώληση υφισταμένων μονάδων της ΔΕΗ. Ερωτηθείς πριν λίγο καιρό για αυτό το ενδεχόμενο, ο υπουργός Ανάπτυξης, Ν. Χριστοδουλάκης, δήλωσε: «το εξετάζουμε και αυτό»! Η διοίκηση της ΔΕΗ, φέρεται κατηγορηματικά αντίθετη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τουλάχιστον έτσι δηλώνει, ωστόσο δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η διοίκηση διορίζεται από την κυβέρνηση. Σε μία τέτοια περίπτωση, χωρίς ίχνος υπερβολής, θα πρόκειται για «άγος» για τους λόγους που αναφέρουμε πιο δίπλα.