...Στο ευρετήριο ονομάτων Ελλήνων σκακιστών του 19ου αιώνα - πρωτότυπο και πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Παναγή Α. Σκλαβούνου - συναντάμε 32 ονόματα μεταξύ των οποίων κι αυτά των Ιάκωβου Πολυλά, Γρηγόρη Ξενόπουλου, Παύλου Νιρβάνα, Γεράσιμου Μαρκορά, του σατυρικού ποιητή Γεώργιου Σουρή κ.ά.

Στη σελίδα 26 παρατηρούμε το θέμα «Το σκάκι στον κύκλο των μαθητών του Σολωμού». Εκεί εμφανίζονται, η φωτογραφία του Ιακ. Πολυλά και η σκακιέρα του Αγγλου πλοιάρχου Εβανς (Evans) - γνωστός κι από το «Γκαμπί Εβανς» - που βρίσκονται σήμερα στην Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας.

Ο Σουρής στο ποίημά του «Οι Ελληνες Λόγιοι» έγραψε για τους δύο λογοτέχνες: Ο Πολυλάς, σοφός μπελάς. Ο Μαρκοράς Γεράσιμος, κι επίσημος και άσημος.

Επειδή το σκάκι ήταν μέρος του «κατά Πολυλάν βίου», οι οπαδοί του συνήθιζαν να παίζουν σκάκι στο «καφενείο του Παναγή» (των Παναγή Ραφτόπουλου και αδελφών Φάντη), αργότερα μεταφέρθηκαν στο καφενείο «Η ωραία Ελλάς» της Κέρκυρας.

Η καταγραφή των παρτίδων από τους Κερκυραίους γινόταν στη λεγόμενη «περιγραφική» γραφή των Αγγλων. Αυτό φαίνεται και από τις καταγραμμένες παρτίδες στο «Εγχειρίδιον Ζατρικίου» που εξέδωσε ο παλαιότερος σκακιστικός σύλλογος στην Ελλάδα το 1924 ο «Σύνδεσμος Παικτών Ζατρικίου Κέρκυρας».

Υπάρχουν πολλές παρτίδες καταγραμμένες του ποιητή Λορέντζου Μαβίλη, κυριότερου εκπροσώπου της «Επτανησιακής σχολής στο σκάκι», αλλά ακόμα κι όσες βρέθηκαν στα προσωπικά σημειωματάριά του είναι όλες παιγμένες εναντίον ξένων παικτών, την εποχή που έζησε στο εξωτερικό ως φοιτητής.

Λευκά: Λ. Μαβίλης - Μαύρα: Keller

Φρανκφούρτη 1887

1. ε4 ε6 2. δ4 δ5 3. Αδ3 γ5 4. εδ5 Βδ5 5. Ιγ3 Βδ8 6. Ιζ3 Ιζ6 7. 0-0 Αε7 8. Αζ4 γδ4 9. Ιδ4 0-0 10. Βδ2 Αδ7 11. Παε1 Ιγ6 12. Ιγ6 Αγ6 13. Πε3 Ιη4 14. Πθ3 ζ5 15. Πε1 Αγ5 16. Ιδ1 Βε8 17. Αγ4 Πζ6 18. Αη5 Πη6 19. Βζ4 (βλέπε διάγραμμα) θ6 20. Βζ5 Πη5 21. Αε6+ Ρθ8 22. Βη5 Πδ8 23. Βη4 Αδ7 24. Βη5 Αε6 25. Βγ5 Βζ7 26. Πζ3 και 1-0.

Νωρίς το 19ο αιώνα οι Ελληνες καταφέρνουν να αποσείσουν την τούρκικη επιβολή και το σκάκι - που γεννήθηκε στην Ανατολή φορτωμένο με θρύλους και προλήψεις - έχει γίνει πια σύμβολο επιδεξιότητας, σύνεσης και εξυπνάδας. Οι Ελληνες βλέπουν το παιχνίδι σαν πρόκληση στο «αναγεννημένο ελληνικό πνεύμα». Μια καθαρά πνευματική πρόκληση, ανεξάρτητη από την έλλειψη παράδοσης και υποδομών.