Κεφάλαια που φτάνουν μέχρι και τα 25 δισ. ευρώ, εξετάζεται να διατεθούν μέσω της νέας δανειακής σύμβασης, για την ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας των ελληνικών τραπεζικών ομίλων, ενώ το ύψος των νέων «αναγκών» τους θα προσδιοριστεί σε επόμενη φάση, μετά από τους διαγνωστικούς ελέγχους που θα διενεργήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί.

Και σε αυτό το επίπεδο, βέβαια, η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δίνει στην κυριολεξία τα ρέστα της. Προασπίζεται τα συμφέροντα του κεφαλαίου, ταυτίζεται απόλυτα με τις προτάσεις της τρόικας για τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών, που θα ενισχυθούν και από τη νέα δανειακή σύμβαση, στην πραγματικότητα με κρατικό χρήμα που πληρώνει ο λαός, ενώ από την άλλη φορτώνει όλα τα «σπασμένα» της καπιταλιστικής κρίσης στις πλάτες του λαού.

Oπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο νόμο της συγκυβέρνησης που ήδη ψηφίστηκε στη Βουλή, στο πλαίσιο της δέσμης με τα πρώτα από τα προαπαιτούμενα αντιλαϊκά μέτρα, η συμμετοχή του κράτους στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών «ασκείται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια». Σ' αυτό το πλαίσιο, η κρατική συμμετοχή επιστρέφεται στους ιδιώτες μετόχους, «μόλις το επιτρέψουν οι εμπορικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες»...

Την ίδια ώρα, η πλευρά της ως τα χτες συγκυβέρνησης και του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα ισχυρίζεται ότι μέσω της ανακεφαλαιοποίησης - στην πραγματικότητα της διάσωσης των τραπεζών με δανεικά κρατικά κεφάλαια - θα σωθούν οι καταθέσεις, αλλά και γενικότερα η οικονομία, ότι με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται τα ακόμη χειρότερα, οι νέοι κλυδωνισμοί και οι αναταράξεις. Επί της ουσίας, οι ισχυρισμοί αυτοί αποτελούν πιστή αναπαραγωγή της επιχειρηματολογίας που προέβαλλαν τα προηγούμενα χρόνια οι προκάτοχες μνημονιακές κυβερνήσεις. Να υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι η υπόθεση διάσωσης των ελληνικών τραπεζικών ομίλων είχε ξεκινήσει πριν από τα μνημόνια, ήδη από το έτος 2008 και μάλιστα με τη μορφή «εθνικής στήριξης» (λεγόμενο πακέτο Αλογοσκούφη) ύψους 28 δισ. ευρώ.

Η αντιλαϊκή διελκυστίνδα συνεχίζεται από την πλευρά και των άλλων κομμάτων της αστικής διαχείρισης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι κ.ά.), που εμφανίζονται «δικαιωμένα» για την πολιτική που ακολούθησαν, καθώς το ίδιο ακριβώς πράττει σήμερα και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Επιπλέον, κατηγορούν τη σημερινή κυβέρνηση για καθυστερήσεις που μεγέθυναν το πρόβλημα, φτάνοντας στους κεφαλαιακούς ελέγχους, με αποτέλεσμα να εκτοξευθούν οι κάθε είδους επισφάλειες και μαζί με αυτές να δημιουργηθούν ή να διογκωθούν οι «ανάγκες» κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών.

Και στη μία και στην άλλη περίπτωση, τα «σπασμένα» φορτώθηκαν και φορτώνονται στις πλάτες των λαϊκών στρωμάτων. Να υπενθυμίσουμε, ακόμη, ότι τα αντιλαϊκά μέτρα άρχισαν να ξετυλίγονται πριν από τα μνημόνια, ενώ βέβαια κλιμακώθηκαν στη συνέχεια, με τη βαρβαρότητα του κεφαλαίου που ακολούθησε. Σε κάθε περίπτωση, αποδείχνεται το γεγονός ότι η επιχείρηση διάσωσης των τραπεζών και συνολικά του κεφαλαίου υπηρετείται και από το ζεστό χρήμα της ανακεφαλαιοποίησης που πληρώνει ο λαός, αλλά και από τα αλλεπάλληλα αντιλαϊκά μέτρα, προκειμένου να ανακάμψουν τα καπιταλιστικά κέρδη και η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου.

Να σημειωθεί το γεγονός ότι με τα προηγούμενα προγράμματα ανακεφαλαιοποίησης, το ελληνικό κράτος (μέσω των προηγούμενων δανειακών συμβάσεων) διέθεσε για τη στήριξη των 4 «συστημικών» τραπεζικών ομίλων κεφάλαια ύψους 25 δισ. ευρώ. Τα ποσά αυτά, σε τρέχουσες τιμές στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, διαμορφώθηκαν σε λιγότερα από 6,5 δισ. ευρώ (με βάση την αποτίμηση στις 31/3/2015). Μάλιστα, η συνεχιζόμενη χρηματιστηριακή κατρακύλα έχει οδηγήσει την αποτίμηση της αξίας των τραπεζικών ομίλων μέχρι και στα επίπεδα των 3 δισ. ευρώ.

Πέρα από τα 25 δισ. ευρώ, το κράτος και οι προηγούμενες κυβερνήσεις της μνημονιακής περιόδου διέθεσαν ακόμη 13,5 δισ. ευρώ - ανεβάζοντας δηλαδή το σύνολο στα 38,5 δισ. ευρώ - για την κάλυψη προβληματικών τραπεζών, για τις αποσχίσεις σε «καλές» και «κακές» τράπεζες (ΑΤΕ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο κ.ά.), τα κερδοφόρα τμήματα των οποίων συγχωνεύτηκαν στους σημερινούς τραπεζικούς ομίλους.

Μετά και τις παραπάνω ενισχύσεις, οι τράπεζες γίνονται σήμερα και πάλι «κεφαλαιακά ανεπαρκείς». Μάλιστα, σύμφωνα με τις πληροφορίες, η διάθεση των νέων κρατικών ενισχύσεων - μέσω αύξησης του κρατικού χρέους - από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προς τους ιδιώτες μεγαλομετόχους των τραπεζών, εξετάζεται να γίνει με ακόμη ευνοϊκότερους όρους, σε σχέση με τις προηγούμενες ανακεφαλαιοποιήσεις.

Πρόκειται για μια ακόμη διεργασία καταστροφής υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων. Την ίδια ώρα, το κρατικό χρέος, μέσω των προηγούμενων και της νέας δανεικής σύμβασης, συνεχίζει σε ρότα εκτόξευσης, τα βάρη φορτώνονται στα λαϊκά στρώματα, ενώ το σύνολο των αντιλαϊκών μέτρων και των τριών μνημονίων παραμένει ως μόνιμη παρακαταθήκη στην επιχείρηση διεξόδου του κεφαλαίου από την κρίση, στο πλαίσιο της «βιώσιμης ανάκαμψης» και της ενισχυμένης ανταγωνιστικότητας.

Σ' αυτό το πλαίσιο, οι ισχυρισμοί ότι τα παζάρια για την ελάφρυνση του κρατικού χρέους γίνονται τάχα για την ανακούφιση του λαού, για μια ακόμη φορά αποδείχνουν την απόπειρα εξαπάτησης των λαϊκών στρωμάτων, που μάλιστα αναμένεται να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις κατά την προεκλογική περίοδο.

Η τρέχουσα καπιταλιστική κρίση που πρωτοεκδηλώθηκε στην ελληνική οικονομία το έτος 2008 και που την εμφάνισαν σαν δημοσιονομική, είναι απόρροια των μεγάλων ρυθμών καπιταλιστικής ανάπτυξης, κάποια χρόνια οι μεγαλύτεροι στην ΕΕ. Ενδεικτικά και μόνο να σημειωθεί πως τα κέρδη των ντόπιων τραπεζικών ομίλων, τους οποίους συνεχίζουν να «μπουκώνουν» με διακρατικά κεφάλαια προκειμένου να ορθοποδήσουν, παρουσίαζαν την εξής διαμόρφωση: 2004: 1,2 δισ. ευρώ, 2005: 2,8 δισ. ευρώ, 2006: 3,6 δισ. ευρώ, 2007: 5,7 δισ. ευρώ, με τη σούμα στην 4ετία 2004 - 2007 να φτάνει στα 13,3 δισ. ευρώ. Στην υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που αποσπούσαν τα διάφορα τμήματα του κεφαλαίου, εκδηλώθηκε μετέπειτα η καπιταλιστική κρίση, την οποία ακολούθησε η διακοπή του κύκλου και η αδυναμία για νέες κερδοφόρες επενδύσεις. Σ' αυτό το πλαίσιο, οι διαδοχικές φάσεις της καπιταλιστικής κρίσης και της ανάκαμψης και ανάπτυξης και ξανά κρίσης, αποτελούν αλληλένδετους κρίκους στην αλυσίδα του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων που συσσωρεύονται στις τράπεζες, αποτελεί ζήτημα κομβικής σημασίας και όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά συνολικά για τα τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου. Το ζήτημα αυτό είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με τον τρόπο ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζικών ομίλων, ενώ το ύψος των νέων «αναγκών» τους θα προσδιοριστεί σε επόμενη φάση, μετά από τους διαγνωστικούς ελέγχους που θα διενεργήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλοι οργανισμοί.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, η συγκυβέρνηση έχει βάλει στο τραπέζι την πρόταση ίδρυσης κρατικού φορέα διαχείρισης. Από τη μία πλευρά, οι τράπεζες θα ενισχύσουν τα κεφάλαια με την πώληση των εν λόγω «προβληματικών» δανείων και από την άλλη, θ' απαλλαγούν από τα βαρίδια. Μάλιστα, σύμφωνα με το κεντρικό σενάριο, ο νέος οργανισμός που θα αναλάβει τα «προβληματικά» δάνεια των τραπεζών, θα είναι το υπό διαμόρφωση Ταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Και βέβαια, τα παζάρια συνεχίζονται για τον ενδιαφερόμενο «επενδυτή» που θα εξαγοράσει - κοψοχρονιά - τα «προβληματικά» δάνεια.

Σ' αυτό το πλαίσιο, μέχρι τα τέλη Φλεβάρη 2016, η Τράπεζα της Ελλάδας, σε συνεργασία με τα πιστωτικά ιδρύματα, θα καθορίσει συγκεκριμένους στόχους για ρυθμίσεις δανείων, πλειστηριασμούς, ύψος «κόκκινων» δανείων, πωλήσεις χαρτοφυλακίων, δανείων κ.λπ. Παράλληλα, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα καταρτίσει σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων (εκκαθάριση/πλειστηριασμοί), με στόχο να επιταχυνθούν οι αναδιαρθρώσεις μεγάλων επιχειρήσεων, ακόμη και ολόκληρων κλάδων.

Μέχρι τα τέλη Μάρτη 2016, η Τράπεζα της Ελλάδας θα αναθεωρήσει τον υφιστάμενο κώδικα δεοντολογίας των τραπεζών, που θα περιλαμβάνει οδηγίες για «ομαδικές» αναδιαρθρώσεις δανείων.

Παράλληλα, προβλέπεται να προχωρήσουν αναδιαρθρώσεις όπως:

• Διαχωρισμός βιώσιμων επιχειρήσεων που θα πρέπει να διασωθούν (π.χ. μέσω ρύθμισης, αναδιάρθρωσης χρέους) από τις μη βιώσιμες, οι οποίες θα οδηγούνται σε εκκαθάριση. Η Τράπεζα της Ελλάδας και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα αποφασίσουν για το πλαίσιο που θα επιταχύνει τη συγκεκριμένη διαδικασία.
• Δημιουργία νέων εταιρειών (εκτός τραπεζών) που θα παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης επισφαλειών. Πρόκειται για το γενικό πλαίσιο που αφορά τη μεταβίβαση - πώληση των «κόκκινων» δανείων σε ενδιαφερόμενους επενδυτές, ζήτημα που, απ' ό,τι φαίνεται, θα διευθετηθεί σε επόμενη φάση.

Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, μέσω της δανειακής σύμβασης, δεσμεύεται «να παρασχεθεί ασφάλεια στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας - EMS», ακόμη και με «έγκυρα, εκτελεστά και αμετάκλητα δικαιώματα τρίτων». Αυτό σημαίνει πρόσθετες παροχές εγγυήσεων στους δανειστές, οι οποίοι, με βάση τα «εκτελεστά και αμετάκλητα δικαιώματα», θα έχουν τη δυνατότητα άμεσης κατάσχεσης κρατικών περιουσιακών στοιχείων, σε περίπτωση «αθέτησης» των δανεικών υποχρεώσεων από την πλευρά του ελληνικού αστικού κράτους.

Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές «δεν προβαίνουν σε οποιαδήποτε αλλαγή σε οποιονδήποτε νόμο που αφορά το Ταμείο ανακεφαλαιοποίησης, χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση του ΕMS (...) συμπεριλαμβανομένης, χωρίς περιορισμούς, της διαδικασίας επιλογής και διορισμού των μελών κάθε συμβουλίου του Ταμείου ανακεφαλαιοποίησης».

Το Ταμείο μπορεί να διαθέσει «δάνεια εξυγίανσης» (στις τράπεζες), με την προϋπόθεση ότι προηγουμένως θα «εκχωρήσει οποιοδήποτε από τα δικαιώματα και συμφέροντά του στον EMS». Η εκχώρηση αφορά στα μετοχικά πακέτα των τραπεζών, που αποτελούν τα περιουσιακά στοιχεία του κρατικού Ταμείου ανακεφαλαιοποίησης.