Εξαιρετικά σημαντικές πλευρές από την ιστορία του εργατικού κινήματος, όπως αυτή κορυφωνόταν στις εξορίες και τις φυλακές, παρουσιάστηκαν στη διάρκεια του 41ου Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Οδηγητή», με μια έκθεση ντοκουμέντων από το Αρχείο του ΚΚΕ. Εκθεση αφιερωμένη στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, δομημένη για την παρουσίασή της ανά φυλακή και εξορία, μ' ένα τμήμα της μάλιστα αφιερωμένο ειδικά στις γυναίκες που στάθηκαν ορθές στην πρώτη γραμμή αυτής της ματωμένης αντιπαράθεσης. Η έκθεση αντικειμενικά έγινε το κέντρο αναφοράς του συνόλου των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ, του οποίου, εξάλλου, η θεματική φέτος ήταν ακριβώς αυτή: για τους αλύγιστους της ταξικής πάλης. Το σχετικό ρεπορτάζ αναφέρει πως η έκθεση στήθηκε με την ακούραστη δουλειά δεκάδων συντρόφων της ΚΝΕ, που έσκυψαν πάνω στα ντοκουμέντα, τα μελέτησαν, τα ανασύνθεσαν και παρουσίασαν ένα υψηλού επιπέδου αποτέλεσμα, που όχι μόνο τραβούσε την προσοχή, αλλά έγινε και αντικείμενο πολλών συζητήσεων, τόσο στον ίδιο το χώρο της έκθεσης όσο και γύρω απ' αυτόν. Το γεγονός ότι και τις τρεις μέρες του Φεστιβάλ στο χώρο της έκθεσης επικρατούσε το αδιαχώρητο, είναι χαρακτηριστικό του ενδιαφέροντος με το οποίο αντιμετωπίστηκε αυτό το ιστορικό αφιέρωμα.

Από το εισαγωγικό ταμπλό της έκθεσης ακόμα, γινόταν καθαρό ότι η έκθεση είναι φόρος τιμής σ' όσους κράτησαν ψηλά τη σημαία του αγώνα, στις πιο δύσκολες στιγμές της φυλακής, της εξορίας, της εκτέλεσης.

Οτι οι θυσίες και τα βάσανα δεν πήγανε χαμένα, συνεχίζουν να φωτίζουν τις λεωφόρους του μέλλοντος, του αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση. Οπως αναφερόταν χαρακτηριστικά, «συνεχίζουν να μας εμπνέουν, να μας γεμίζουν με ταξικό μίσος για τους εκμεταλλευτές και την εξουσία τους, να μας γεμίζουν περηφάνια, να μας δίνουν αντοχή και δύναμη για τη συνέχεια του αγώνα μας».

Στα ταμπλό της έκθεσης έδεσαν αρμονικά φράσεις των κλασικών του Μαρξισμού, όπως «η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων», με φράσεις σύγχρονες σχετικά, όπως του ποιητή Κώστα Βάρναλη «απ' τα μπουντρούμια και την εξορία η νέα του κόσμου ξεκινά Ιστορία».

Στο εισαγωγικό ταμπλό, ένας χάρτης έδειχνε τους τόπους του μαρτυρίου, με το κείμενο να εξηγεί ότι η καταδίκη και ο εγκλεισμός των κομμουνιστών και των κομμουνιστριών ήταν αποτέλεσμα της σκληρής ταξικής πάλης, σε περιόδους που η καπιταλιστική εξουσία επέλεξε να τσακίσει με τη βία το ΚΚΕ και το εργατικό - λαϊκό κίνημα.

Αυτόν τον τρόπο βίας ακολούθησε για δεκαετίες ολόκληρες το αστικό κράτος, με δικτατορική μορφή ή αστική κοινοβουλευτική, με κυβερνήσεις της «δεξιάς» ή του «κέντρου». Ολόκληρη σχεδόν την ιστορική περίοδο από την ίδρυσή του το 1918 έως το 1974, το ΚΚΕ βρισκόταν υπό το καθεστώς απάνθρωπων διώξεων.

Απέναντι σ' αυτή την πραγματικότητα, ο στίχος του Οδ. Ελύτη δίνει το στίγμα:

«Πάμε μαζί κι ας μας λιθοβολούν. Κι ας μας φωνάζουν αεροβάτες, φίλε μου, όσοι δεν ένιωσαν ποτέ με τι σίδερο, με τι πέτρες, τι αίμα, τι φωτιά, χτίζουμε, ονειρευόμαστε και τραγουδάμε».

Τα υλικά στο ταμπλό εξηγούν πως «οι κομμουνιστές που έμειναν αλύγιστοι στις φυλακές και τις εξορίες, άντεξαν όχι γιατί ήταν υπεράνθρωποι, αλλά γιατί διαπαιδαγωγήθηκαν στον αγώνα με το ΚΚΕ.

Στους τόπους του μαρτυρίου, μαζί με την αυτοθυσία και το μαζικό ηρωισμό, κυριαρχούσε η συντροφικότητα, η συλλογικότητα, η πολιτιστική και πνευματική καλλιέργεια. Η αδιάκοπη αυτή προσπάθεια ήταν πλευρά της αντίστασης ενάντια στο βάρβαρο καθεστώς, πλευρά του αγώνα για την ίδια τη ζωή.

Εδινε αντοχή και δύναμη, καλλιεργούσε τα χαρακτηριστικά της επαναστατικής προσωπικότητας.

Υπήρξαν αγωνιστές που έμαθαν εκεί γραφή και ανάγνωση, γνώρισαν το Μαρξισμό - Λενινισμό, είδαν πρώτη φορά θέατρο. Γράφτηκαν κορυφαία λογοτεχνικά έργα, φτιάχτηκαν πρωτοποριακά έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, καλλιεργήθηκε μαζικά η καλλιτεχνική ενασχόληση και η αισθητική αγωγή, γινόταν μέχρι και πρωτοπόρα επιστημονική μελέτη. Το περιεχόμενο της ζωής τους ήταν πρωτοπόρο, αγωνιστικό και ελπιδοφόρο, παρόλο που τους είχαν στερήσει την ελευθερία και τους είχαν καταδικάσει να ζουν σε συνθήκες εξόντωσης».

Το εισαγωγικό ταμπλό έκλεινε με το στίχο του Ρίτσου «ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ... τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος».

Η έκθεση αντικειμενικά δεν μπορούσε να περιλάβει όλους τους τόπους των φυλακών και των εξοριών. Κι αυτό εδώ το αφιέρωμα αναγκαστικά περιορίζεται στην παρουσίαση ορισμένων από τα υλικά της έκθεσης.