Η Ζωή Βαλάση είναι, προπαντός, μια εξαιρετικά τρυφερή, ευφάνταστη, γελαστή γυναίκα, με την ψυχή γεμάτη από τις αξίες και τη χαρά της ζωής και της δημιουργίας, η οποία λατρεύοντας όχι μόνον τα δικά της παιδιά, αλλά και τα παιδιά όλου του κόσμου, παράλληλα με την άσκηση της δικηγορίας, επί τρεις περίπου δεκαετίες ασχολείται με πάθος με την ψυχ-αγωγία των παιδιών. Πολύμορφα μάλιστα. Οχι μόνο με τη συγγραφή (36 μέχρι τώρα βιβλίων - παραμύθια, διηγήματα, ποιήματα, θεατρικά έργα, μεταγραφές λαϊκών παραμυθιών και μύθων, θεωρητικές και λαογραφικές μελέτες) και την επιμέλεια βιβλίων, αλλά και με κουκλοθέατρο (στις δεκαετίες του '70 και '80 ). Με κριτική παιδικού βιβλίου (από το 1975-1988 κρατούσε την εβδομαδιαία στήλη της κριτικής παιδικού βιβλίου στο «Ριζοσπάστη»). Ως μέλος επιτροπών ελληνικών και διεθνών κέντρων μελέτης για την παιδική λογοτεχνία. Ως εμψυχώτρια ειδικών εκδηλώσεων για το παιδί και το βιβλίο. Ως καθηγήτρια της Παιδικής Λογοτεχνίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ως μελετήτρια των λαϊκών παραμυθιών και παιχνιδιών. Ως εκπρόσωπος της Ελλάδας για το ελληνικό παιδικό βιβλίο και το λαϊκό πολιτισμό σε διεθνή συνέδρια. Με το σχεδιασμό και την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολεία και βιβλιοθήκες, σε συνεργασία με τον σύντροφό της Διονύση Βαλάση (καθηγητής στα ΤΕΙ Αθήνας, εικονογράφος και επιμελητής εκδόσεων). Η υψηλή συναίσθηση της ευθύνης της ως συγγραφέως, η γνώση και επίγνωσή της για τον καθοριστικό ρόλο που μπορεί να παίξει το βιβλίο και η λογοτεχνία στην ψυχοδιανοητική ανάπτυξη και πρόοδο του παιδιού, οδήγησαν τη Ζωή Βαλάση στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης - Παρίσι 4, από όπου πήρε διδακτορικό για τη Λογοτεχνία.

Σημειώνουμε, τελειώνοντας τις «συστάσεις» για το έργο και την προσφορά της Ζωής Βαλάση, και τα εξής: Εχει πάρει, στο παρελθόν, πρώτο βραβείο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Πρόσφατα το πρώτο βραβείο του «Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου» για το παραμύθι της «Η βασιλοπούλα που ζητούσε το φεγγάρι». Ολα τα θεατρικά της έργα παίζονται από σχολεία και παιδικές θεατρικές ομάδες σε όλη την Ελλάδα.

Καθώς είναι αδύνατο να αναφερθούμε και στα 36 μέχρι τώρα βιβλία της Ζωής Βαλάση, θα περιοριστούμε στο να «τσιμπολογήσουμε», να «ρουφήξουμε» σαν τη μέλισσα, λίγες από τις πάμπολλες ομορφιές, τα «αρώματα» και «χρώματα» των συγγραφικών «ανθών» της.

Η αλφαβήτα, χάρη στην πένα της Ζ. Βαλάση, προσφέρει πανέμορφα λουλούδια για τα παιδάκια με το βιβλίο «Η Αλφαβήτα των λουλουδιών» (με εξαίρετου γούστου εικονογράφηση από τη Διατζέντα Παρίση). Ιδού κάποια... αλφαβητολουλούδια: «Βγήκε βόλτα η Βιολέτα/ βγήκε κι ο Βασιλικός/ μοσκομύρισε ο κόσμος/ γέμισε δροσιά και φως». «Είπ' η Ελιά στον Ελατο:/- Στο χιόνι, δεν παγώνεις;/ Και αποκρίθη ο Ελατος:/- Στην κάψα, πώς δε λιώνεις;». «Το Θυμάρι και το Θρούμπι/ ντύνουν μ' άρωμα τη γη/ κι οι μικρές οι μελισσούλες/ στήνουν γύρω τους γιορτή». «-Ξεράγκαθο, για δεν ανθείς;/ Γιατί δε λουλουδίζεις;/- Μια πεταλούδα αγάπησα/ και μου 'πε "Μην ελπίζεις!"». «Της Ροδιάς μας τα πουγκιά/ είν' γεμάτα με χαρά./ Της ροδιάς μας η χαρά είναι σπόρια ρουμπινιά». «Ωρολούλουδο, Ωρολόγι/που μετράει τον καιρό,/ τον μετράει την ημέρα/ τον ξεχνάει το δειλινό...».

«Μύθι μύθι παραμύθι/ στρογγυλό σαν κολοκύθι/ μακρουλό σαν κουκουνάρι/ φωτεινό σαν το φεγγάρι», είναι το βραβευμένο ποιητικό παραμύθι «Η βασιλοπούλα που ζητούσε το φεγγάρι» (όμορφη εικονογράφηση της Αννας Μενδρινού). Μια βασιλοπούλα κακομαθημένη, από «τα πολύ παλιά τα χρόνια/ μια φορά κι έναν καιρό/ σ' έναν τόπο μαγεμένο/ σ' έναν τόπο μακρινό...» που ζητούσε το ακατόρθωτο «- Δε με νοιάζει, δε με νοιάζει/ εγώ θέλω το φεγγάρι!/ έλεγε η βασιλοπούλα/ και χτυπούσε το ποδάρι». Κι όλα τα πλάσματα του βασιλείου, άνθρωποι και ζωντανά, λέγανε πώς βλέπανε το φεγγάρι. «- Μα τι είναι το φεγγάρι;/ είπε ένα μικρό παιδί./Κι αποκρίθη το ποντίκι;/- Ενα νόστιμο τυρί» (...) «Κι ένας έλεγε το ένα/ κι άλλος έλεγε το άλλο/ κι επειδή δε συμφωνούσαν/ κάναν πόλεμο μεγάλο» (...) «Κι έμειναν στο τέλος όλοι/ δίχως βιος και δίχως σπίτι,/ κι η κουτή βασιλοπούλα/ πιο φτωχή κι από σπουργίτι».

Ενα πολύ πρωτότυπο θεματικά, ιδιαίτερα διασκεδαστικό, γνωστικού χαρακτήρα, αλλά και ψυχαγωγικού περιεχομένου βιβλίο είναι το «Δείπνο με μάγισσες και κολατσιό με δράκους (Μια γαστριμαργική περιπλάνηση στα λαϊκά παραμύθια)» (παιγνιώδης εικονογράφηση από την Βάλλυ Λιάπη). Το βιβλίο περιέχει: 21 ελληνικά λαϊκά παραμύθια διαφόρων περιοχών, τα οποία συγκέντρωσε, μελέτησε και μετέγραψε η Ζωή Βαλάση. Βιβλιογραφία. Και έναν κατατοπιστικό πρόλογό της, όπου εύστοχα μεταξύ άλλων υπογραμμίζει τη σχέση των παραμυθιών με τα βιώματα του φτωχού λαού: «Πάρα πολλά λαϊκά παραμύθια συνδέονται στενά με την τροφή, αρχίζουν με την έλλειψή της, γαρνίρονται με την ποικιλία της και ολοκληρώνονται με το θρίαμβό της σε μεγαλειώδη συμπόσια, όπου όμως, σε όχι λίγες περιπτώσεις, συνυπάρχει μια αυτοσαρκαστική διάθεση για τη μιζέρια της πραγματικότητας», δίνοντας και αρκετά παραδείγματα:

«Ολοι πικροί είναι οι θάνατοι στους δυστυχείς ανθρώπους,/ μα πιο πικρός δε βρίσκεται, να σβήσεις απ' την πείνα». «Πέρασα κι εγώ από 'κει/ και μου 'δώκαν ένα κουλούρι/ και το 'κανα τσούρι τσούρι/ και μου το 'φαγε ο σκύλος ο κουντούρης». Και το γνωστότερο από τον Καραγκιόζη: «Βλέπω στον ουρανό/ ένα ψωμί διπλό/ κι εκατό δράμια ελιές/ πω! πω! τι λιχουδιές».

Η Ζ. Βαλάση έχει κάνει μια υποδειγματική δουλιά για μια πρώτη - ευχάριστη και διδακτική γνωριμία των παιδιών με τη μυθολογία μας και τους, διαχρονικής αξίας, σοφούς, αλληγορικούς αισώπειους μύθους. Πρόκειται για το έξοχο τρίτομο έργο της υπό τον γενικό τίτλο «Μικρή Ανθολογία», με σύντομα εισαγωγικά κείμενα της ίδιας. Οι δύο τόμοι τιτλοφορούνται «Αισώπου μύθοι» (η ίδια επιμελήθηκε τα κείμενα και την εικονογράφηση) και «Αισώπου μύθοι... για πάντα» (εικονογράφηση Κ. Πάππης -Γεωργίου). Ο τρίτος τόμος με τίτλο «Μυθολογία», σε απόδοση αποκλειστικά δική της, ανθολογεί διαδεδομένους, αλλά και ελάχιστα γνωστούς αρχαίους μύθους. Παραθέτουμε «δείγματα» και από τους τρεις τόμους.

«Κάθε άνθρωπος έχει πάνω του δυο σακούλια, γεμάτα με ελαττώματα. Το ένα σακούλι, που το κουβαλάει μπροστά του, είναι γεμάτο με ελαττώματα των άλλων, ενώ εκείνο που κρέμεται στην πλάτη του, είναι γεμάτο με τα δικά του ελαττώματα. Γι' αυτό το λόγο, οι άνθρωποι έχουν μπροστά στα μάτια τους τα ελαττώματα των άλλων» («Αισώπου μύθοι»). «Μια καβουρίνα που έβλεπε τα παιδιά της να προχωράνε με το πλάι, λοξά λοξά, τα ορμήνευε και προσπαθούσε να τα μάθει να προχωράνε ίσια. -Προχώρα πρώτα εσύ ίσια, μάνα, κι εμείς όταν σε δούμε, θα μάθουμε, της αποκρίθηκαν» («Αισώπου μύθοι... για πάντα»). «Η Εστία, σεμνή και αθόρυβη θεά, προστατεύει τη σπιτική φωτιά, την αγάπη και τη θαλπωρή του σπιτικού. Γι' αυτήν δεν έχουν επινοηθεί περιπέτειες και ιστορίες, αλλά ο βωμός της βρίσκεται σε κάθε σπίτι και πάνω του η φωτιά της καίει άσβηστη» («Μυθολογία»).

Θα αναφερθούμε τέλος και στη μεγάλη, πλούσια εικονογραφημένη έρευνα - συλλογή παραδοσιακών λαϊκών παιχνιδιών «Ας παίξουμε πάλι». Ενα σημαντικό, κοινό έργο της Μαρούλας Κλιάφα και της Ζωής Βαλάση (5η έκδοση αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη, σελ. 392, «Κέδρος»), το οποίο διασώζει ευφάνταστα, πολύ διασκεδαστικά και δημιουργικά λαϊκά παιχνίδια που κινδυνεύουν να ξεχαστούν οριστικά, δίνοντας και παραστατικές οδηγίες (σε μεγάλους και μικρούς, σε γονείς και παιδαγωγούς) για το πώς μπορούν να τα μάθουν και να τα παίζουν τα σημερινά και αυριανά Ελληνόπουλα.

Σημειώνουμε ότι τα βιβλία της Ζ. Βαλάση κυκλοφορούν από τις εκδόσεις: «Ελληνικά Γράμματα» και «Κέδρος» (τα περισσότερα), «Σύγχρονη Εποχή», «Καλλιγραφείον», «Λωτός», «Νέα Σύνορα» Α. Α. Λιβάνη, Πατάκη, ενώ δεν έχουν εκδοθεί στα ελληνικά τα θεωρητικά βιβλία της (γραμμένα στα γαλλικά) «Η ιδεολογία της ελληνικής λογοτεχνίας για μικρά παιδιά (1830-1987)» και «Για μια εξερεύνηση στο χώρο του μυθιστορήματος για νέους στην Ελλάδα (1974-1987)».