Πέμπτη 28 Απρίλη 2016
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 14
ΝΕΟΛΑΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΜΒΡΙΩΤΗΣ
Μαρξιστής φιλόσοφος, παιδαγωγός, κομμουνιστής

Με μαζική συμμετοχή της νεολαίας, πραγματοποιήθηκε στις 13 Απρίλη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, η εκδήλωση προς τιμήν του κομμουνιστή διανοητή Γιάννη Ιμβριώτη, καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης, ενός από τους κορυφαίους επιστήμονες, παιδαγωγούς που στρατεύτηκαν στο ΚΚΕ, και άφησαν πίσω τους ανυπέρβλητες θεωρητικές παρακαταθήκες και πρακτικό εκπαιδευτικό έργο για τη μόρφωση του λαού μας.

Στην εκδήλωση που οργάνωσαν οι Οργανώσεις ΑΕΙ Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ, με τίτλο «Η πρωτοπόρα σκέψη ανθίζει στον αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης», μίλησαν η Κέλλυ Παπαϊωάννου, μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ και ο Δημήτρης Μαυροσκούφης, καθηγητής Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Δ. Μαυροσκούφης, στηριζόμενος στα Πρακτικά της Κοσμητείας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, ο Γιάννης Ιμβριώτης:

Τον Ιούνιο του 1932 έγινε υφηγητής, τον Οκτώβριο του 1932 εντεταλμένος υφηγητής (του αναθέτουν δηλαδή το δικαίωμα να διδάσκει Ψυχολογία), τον Ιανουάριο του 1937 καταθέτει αίτηση για το διορισμό του ως εκτάκτου καθηγητή αλλά η υπόθεση της προαγωγής του μένει στάσιμη. Τελικά, το Δεκέμβριο του 1939 εκλέγεται ομόφωνα καθηγητής στη Β΄ έδρα Συστηματικής Φιλοσοφίας. Τον Οκτώβριο του 1946 απολύεται, μαζί με άλλους καθηγητές, με υπουργική απόφαση και συνοπτικές διαδικασίες, με βάση το Θ΄ Ψήφισμα «Περί εξυγιάνσεως των Δημοσίων Υπηρεσιών» (ΦΕΚ 251/28-8-1946, τχ. Α΄) που επικυρώθηκαν με το Βασιλικό Διάταγμα της 11-10-1946.


Ο Γιάννης Ιμβριώτης δεν αποκαταστάθηκε ποτέ, παρά μόνο, με τη μεταπολίτευση, ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής Θεσσαλονίκης.

Ο Δ. Μαυροσκούφης σημείωσε ότι είναι βαριά τιμή να μιλάς για έναν αγωνιστή της ζωής και του πνεύματος. Αναφέρθηκε στη ζωή και την πλούσια εργογραφία του Ιμβριώτη, αλλά και στη δωρεά 10.000 τίτλων βιβλίων, περιοδικών κ.λπ., που έκανε στη Φιλοσοφική Σχολή. Οπως είπε, η δωρεά του βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής. Οι 10.000 τίτλοι είναι ακόμα ακαταλογογράφητοι, ορισμένοι έχουν τακτοποιηθεί σε κάποιους φοριαμούς βιβλιοθήκης και κάποιοι άλλοι είναι σε κιβώτια. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της συνεισφοράς, αρκεί να πούμε ότι ο τομέας Φιλοσοφίας, σήμερα, χωρίς τη δωρεά του Ιμβριώτη, έχει περίπου 15.000 τίτλους.

Η Κ. Παπαϊωάννου, αναφέρθηκε στο πόσο σημαντικό είναι ο παιδαγωγός, ο δάσκαλος, ο καθηγητής, να είναι άνθρωπος προοδευτικός, ριζοσπάστης, αγωνιστής, κομμουνιστής. Να στέκεται απέναντι στους νέους με την ευθύνη και τη συνείδηση εκείνου που εκπαιδεύει τη νεολαία, τους αυριανούς εργαζόμενους, που πρέπει να ζήσουν χωρίς εκμετάλλευση.

Οπως είπε, ο Γιάννης Ιμβριώτης ήταν ένας τέτοιος παιδαγωγός. Κυρίως όμως ήταν ένας εμβριθής μαρξιστής, ένας μαχητικός κομμουνιστής διανοούμενος, ένας επιστήμονας που έφερε τον τιμημένο τίτλο του μέλους του ΚΚΕ, στο ύψος του οποίου στάθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του το 1979, περνώντας στη διαδρομή του, μαζί με χιλιάδες άλλους συντρόφους του κι άλλους αγωνιστές από το δύσκολο δρόμο των διώξεων, της εξορίας, της Μακρονήσου.

Μεταξύ άλλων σημείωσε: «Το Κόμμα μας δεν έπαψε ποτέ, ούτε στις φάσεις της πιο δύσκολης εποχής, της παρανομίας, των φυλακών, της εξορίας, να μελετά συλλογικά και ατομικά, να εμβαθύνει στη μαρξιστική σκέψη και φιλοσοφία, να την προχωρά ακόμα μέσα και από τη συμβολή φωτισμένων προσωπικοτήτων όπως ο Ιμβριώτης. Η αδιάκοπη, ακόμα και σε αφάνταστα δύσκολες συνθήκες, πάλη του Κόμματός μας για την υλική και πνευματική ανύψωση της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεσμένων στρωμάτων, για την απόσπασή τους από την επιρροή της αστικής ιδεολογίας, είναι στοιχείο που συνδέεται άμεσα με τον επαναστατικό χαρακτήρα του ΚΚΕ, είναι αγώνας ενταγμένος στο στρατηγικό στόχο του Κόμματός μας για την ανατροπή του καπιταλισμού.


Ο Ιμβριώτης ήταν ένας από αυτούς που όχι μόνο έφτασε στο μαρξισμό, μα και αναδείχτηκε μαχητικός εργάτης του, τόσο με το επιστημονικό του έργο, όσο και με το προσωπικό του παράδειγμα, τη στάση του σε εκείνους τους καιρούς που κάποιοι άνθρωποι "ανέβαιναν πιο πάνω κι από τον άνθρωπο", όπως λέει και ο ποιητής.

Ο Ιμβριώτης συνέβαλε, μαζί με πολλούς άλλους ανθρώπους της εκπαίδευσης και της διανόησης, στη διάδοση των θέσεων του Κόμματος, στην υπεράσπιση των γραμμών του με κόστος την απώλεια της ιδιότητας του καθηγητή πανεπιστημίου, την εξορία του.

Με αφορμή αυτό, πρέπει να πούμε ότι η συνεισφορά του ΚΚΕ στην εκπαίδευση είναι μέρος της συνολικής προσφοράς του Κόμματός μας στους αγώνες και στην πάλη του εργατικού και λαϊκού κινήματος, όχι μόνο για τη βελτίωση των όρων ζωής του μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, αλλά, και κυρίως, για την τελική και οριστική χειραφέτησή του από τα δεσμά της άρχουσας τάξης, από την εκμετάλλευση. Αυτή η συνεισφορά υπήρξε άμεση, με την παρουσία των ίδιων των κομμουνιστών παιδαγωγών στους αγώνες και στις θυσίες του ΚΚΕ, όπως έγινε με τον Ιμβριώτη, καταθέτοντας φόρο αίματος των πρωτοπόρων παιδαγωγών στις φυλακές και εξορίες. Ταυτόχρονα, μέσα από τις θεωρητικές επεξεργασίες του Κόμματος για την άρση του ελιτίστικου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, για καθολική ενιαία εκπαίδευση, για τη δομή και το περιεχόμενό της σε όλες τις βαθμίδες, το ΚΚΕ συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση προοδευτικών αιτημάτων στο χώρο της Παιδείας και στη μαζική προπαγάνδισή τους στους φορείς της εκπαίδευσης, αλλά και συνολικότερα στο εργατικό - λαϊκό κίνημα.


Το ΚΚΕ, από τη δημιουργία του, κατανοεί και διακηρύσσει ότι η κατάκτηση κάθε κοινωνικού δικαιώματος, όπως και της Παιδείας, είναι υπόθεση της ταξικής πάλης και επομένως ριζική αναγέννηση της Παιδείας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο μέσα και μαζί με τη σοσιαλιστική οικοδόμηση της κοινωνίας».

Η επιστημονική του πορεία

Ο Γιάννης Ιμβριώτης ξεκίνησε ως μελετητής του Φρόιντ, δημοσιεύοντας το 1923 στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου εκτενή μελέτη για την ψυχανάλυση.

Ακολούθησαν οι πραγματείες του για την παθολογική μνήμη και τη μορφολογική ψυχολογία (Gestalt psychologie), ενώ αργότερα μετακινήθηκε προς τη φιλοσοφία με τη μονογραφία που αφιέρωσε στη σκέψη του Μπερξόν, εισηγητή της λεγόμενης «φιλοσοφίας της ζωής» («Η φιλοσοφία του Μπερξόν» 1939).

Ο Ιμβριώτης υιοθετεί τον υλισμό από τις πρώτες του ήδη μελέτες.

Το πρώτο κείμενο, με το οποίο δημοσιοποιεί την ιδεολογική στροφή του είναι η εργασία του «Ο Γληνός φιλόσοφος», που θα συμπεριληφθεί στο αφιέρωμα των εκδόσεων «Τα Νέα βιβλία» για τον Δ. Γληνό (1946).

Με τη φιλοσοφία θα αρχίσει να ασχολείται συστηματικότερα αφότου ασπάστηκε τη μαρξιστική θεωρία. Το 1974, χρονιά που γίνεται μέλος του ΚΚΕ, εκδίδει τη μελέτη του για τη «φιλοσοφία του Καντ», από τη σκοπιά της μαρξιστικής θεώρησης.

Η πιο ώριμη έκφραση της φιλοσοφικής του σκέψης περιλαμβάνεται στο έργο του με τίτλο «Δοκίμια Μαρξιστικής φιλοσοφίας», που εκδόθηκε το 1978. Αυτό που χαρακτηρίζει τα δοκίμια είναι η μεγάλη αυστηρότητα στην εννοιολογική ανάλυση, κάτι που το καθιστά συμβολή ιδιαίτερης αξίας και σημασίας για την ανάπτυξη της μαρξιστικής φιλοσοφικής σκέψης στην Ελλάδα. Στο έργο αυτό, ο Ιμβριώτης αναλύει γνωσιοθεωρητικές και οντολογικές πτυχές του διαλεκτικού υλισμού. Καταδεικνύει ότι η μαρξιστική φιλοσοφία, η υλιστική διαλεκτική, μπορεί να καθοδηγήσει την αποτελεσματική σύνδεση της θεωρίας με την πράξη, ώστε «ο ιστορικός άνθρωπος» να μπορέσει να επιτελέσει τα καθήκοντα που προβάλλουν μπροστά στην κοινωνία στη σύγχρονη εποχή. Στην απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα δεσμά της καπιταλιστικής σκλαβιάς, κάτι που θα απελευθερώσει τη δημιουργική δύναμη του ανθρώπου.

Το 1979, μέσω του ΚΜΕ, κυκλοφορεί το βιβλίο του «Ο ψυχισμός και η παβλοφική διδασκαλία», που αναφέρεται στη «φυσική θεμελίωση του ψυχισμού» και φωτίζει, όπως σημειώνεται εισαγωγικά, «πολλά προβλήματα του φυσιολογικού και ψυχικού γίγνεσθαι».

Πλούσια η εργογραφία του Γ. Ιμβριώτη:

«Ψυχανάλυση», 1924 (1923)

«To μαχητικό ένστικτο», 1926 [μετάφραση έργου του Pierre Bovet]

«Παθολογική μνήμη», 1932

«Μορφολογική ψυχολογία», 1934 (τχ. Α΄ 1932, τχ. Β΄ 1934)

«Η φιλοσοφία του Μπερξόν», 1939

«Η μοίρα του ανθρώπου», 1950

«Επιστήμη, τέχνη, μαγεία», 1956

«Η ιδεολογία του πολέμου», 1957

«Η κοινωνική σημασία της ιδεολογίας του δημοτικισμού», 1959

«Η αφηρημένη τέχνη», 1959

«Η σημερινή ηθική κρίση», 1961

«Κριτική των αξιών του νεοελληνικού πολιτισμού», 1963

«Ο σοσιαλιστικός ανθρωπισμός», 1965

«Η φιλοσοφία του Καντ από μαρξιστική θεώρηση», 1974

«Δοκίμια μαρξιστικής φιλοσοφίας», 1978

«Ο ψυχισμός και η παβλοφική διδασκαλία», 1979

Η πολιτική του διαδρομή

Ο Ιμβριώτης, στη διάρκεια της Κατοχής, πρωτοστατεί στην αντιστασιακή κίνηση (ΕΠΟΝ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στηρίζοντας ποικιλοτρόπως φοιτητές που διαμένουν στον «Οίκο του φοιτητού» και αρθρογραφώντας στο περιοδικό «Ξεκίνημα», που εκδίδεται από τον ΕΟΠ (Εκπολιτιστικός Ομιλος Πανεπιστημίου), ενώ εντάσσεται από τους πρώτους και στο ΕΑΜ. Τον Ιούνιο του 1944 συλλαμβάνεται από τις γερμανικές αρχές κατοχής και φυλακίζεται στο στρατόπεδο «Παύλου Μελά», απ' όπου μεταφέρθηκε στο παρακείμενο στρατόπεδο Ντουλάκ.

Μαζί με χιλιάδες άλλους, την περίοδο που γραφόταν η πιο λαμπρή σελίδα στη σύγχρονη Ιστορία των αγώνων του λαού μας, βρέθηκε στο πλευρό του ΔΣΕ από κάθε μετερίζι που μπορούσε, όπως αυτό των εξοριών, των φυλακών, των διώξεων.

Το 1951, όντας εξόριστος, εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ.

Το 1955 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη, υπογράφοντας την ιδρυτική της διακήρυξη, μαζί με άλλες 76 προσωπικότητες της δημόσιας ζωής.

Το 1967 συλλαμβάνεται και πάλι και εξορίζεται στη Λέρο.

Ο Ιμβριώτης συγκρούστηκε αποφασιστικά με τον αναθεωρητισμό, υπερασπιζόμενος μαχητικά και αποφασιστικά τις μαρξιστικές θέσεις. Είναι χαρακτηριστική η αντιπαράθεση με τους αναθεωρητές και οπορτουνιστές, με αφορμή ζητήματα Τέχνης και το σοσιαλιστικό ρεαλισμό, με ουσιαστικό περιεχόμενο, όμως, τη στάση απέναντι στη Σοβιετική Ενωση. Αποκρούει τις συκοφαντικές επιθέσεις κατά της σοβιετικής κοινωνίας που άνθιζαν στη σχετική συζήτηση περί Τέχνης, διατρανώνοντας ότι το σοβιετικό κράτος έχει όχι μόνο δικαίωμα, αλλά και καθήκον να προασπίζει τις κατακτήσεις του σοβιετικού λαού στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Αποτέλεσμα όλης αυτής της πορείας ήταν η οργανωτική του ένταξη στις γραμμές του ΚΚΕ το 1974.

Τον Οκτώβρη του 1975, συμμετείχε στην ίδρυση του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών και για την επιστημονική και ιδεολογική του συνέπεια εκλέχτηκε πρόεδρός του.

Ο Ιμβριώτης τίμησε με την παρουσία του την έναρξη των εργασιών του 1ου Συνεδρίου της ΚΝΕ που πραγματοποιήθηκε το Φλεβάρη του 1976.


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ