Οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» προχώρησαν πρόσφατα στην επανέκδοση του έργου του Λ. Σεγκάλ «Βασικές Αρχές Πολιτικής Οικονομίας». Πρόκειται για βιβλίο που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα ρωσικά το 1934 στην ΕΣΣΔ και αξιοποιήθηκε ως βασικό εγχειρίδιο Πολιτικής Οικονομίας στις πρώτες δεκαετίες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Η πρώτη μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά έγινε μόλις 2 χρόνια αργότερα, το 1936, για να κυκλοφορήσει ως ειδική έκδοση του «Ριζοσπάστη» σε τέσσερα τεύχη (στο πλαίσιο της σειράς «Η βιβλιοθήκη του Λαού»). Σε αυτήν την έκδοση βασίστηκε και η μετέπειτα επανέκδοση του έργου (με μεταφραστική επιμέλεια του Γ. Δ. Ζιούτου) το 1945, από το τότε εκδοτικό του ΚΚΕ, «Τα Νέα Βιβλία».

Το βιβλίο του Σεγκάλ έχει σκοπό να συμβάλει στην πρώτη επαφή με τη μαρξιστική Πολιτική Οικονομία. Εκθέτει με σαφήνεια και καθαρότητα τις πιο βασικές και θεμελιώδεις έννοιες, νόμους και κατηγορίες της Πολιτικής Οικονομίας. Προσφέρει τα απαραίτητα εφόδια για μια πρώτη κωδικοποίηση των σχετικών γνώσεων, ως απαραίτητης προϋπόθεσης για μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση της σύνθετης αντικειμενικής πραγματικότητας του καπιταλισμού. Φυσικά, ο εγχειριδιακός χαρακτήρας του βιβλίου συνεπάγεται εν μέρει και μια σχηματοποίηση του αντικειμένου, όπως συμβαίνει και με το κάθε εγχειρίδιο. Πρόκειται για ένα απαραίτητο σκαλοπάτι της ανθρώπινης γνώσης, καθώς αυτή πορεύεται από το απλό προς το σύνθετο, από την τυπική προς τη διαλεκτική λογική.

Η ύλη του βιβλίου παρουσιάζεται με ζωντανό, μάχιμο τρόπο, αποφεύγοντας τη στεγνή παράθεση εννοιών και νόμων. Για το σκοπό αυτό αξιοποιεί και πολλά παραδείγματα, τόσο από τη σοσιαλιστική ΕΣΣΔ, όσο και από τον καπιταλιστικό κόσμο της εποχής. Αλλωστε, το ίδιο το βιβλίο γράφτηκε με τη φιλοδοξία να αποτελέσει ισχυρό ιδεολογικό όπλο στην πάλη για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και για το προχώρημα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ απέναντι στον εδραιωμένο και πανίσχυρο καπιταλιστικό κόσμο.

Μόλις λίγα χρόνια πριν από τη συγγραφή του βιβλίου, η σοσιαλιστική επανάσταση είχε επικρατήσει μέσα από «φωτιά και σίδερο» και η εργατική εξουσία είχε εδραιωθεί, για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Στη συνέχεια, μετά από μια περίοδο αναγκαστικής, προσωρινής και χρονικά περιορισμένης υποχώρησης προς τις δυνάμεις της αγοράς (ΝΕΠ - Νέα Οικονομική Πολιτική), το Μπολσεβίκικο Κόμμα προχώρησε στη λεγόμενη «πολιτική επίθεσης του σοσιαλισμού στον καπιταλισμό» από τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1920. Κεντρικά στοιχεία αυτής της επίθεσης ήταν η εκβιομηχάνιση, η πλατιά κολεκτιβοποίηση της αγροτικής παραγωγής και η διαμόρφωση των 2 πρώτων Πεντάχρονων Πλάνων.

Η στροφή αυτή στην πολιτική της εργατικής εξουσίας, αποτέλεσμα των αδήριτων νομοτελειών του νέου τρόπου παραγωγής και της όξυνσης της ταξικής πάλης, έθιγε αντικειμενικά τη θέση μιας σειράς αστικών στοιχείων που είχαν αναπτυχθεί κατά την περίοδο της ΝΕΠ. Αυτή η όξυνση της ταξικής πάλης στη σοβιετική κοινωνία δεν θα μπορούσε παρά να εκφραστεί και στο εσωτερικό του Μπολσεβίκικου Κόμματος, τροφοδοτώντας μια σειρά από ομαδοποιήσεις, οι οποίες αντιδρούσαν στην εμβάθυνση των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής. Η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη με τις ποικίλες αυτές ομάδες αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στερέωσης της εργατικής εξουσίας στα χρόνια πριν από τον Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο.

Το αποφασιστικό ξετύλιγμα της επίθεσης του σοσιαλισμού στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 οδήγησε σε μια σειρά από θεμελιώδεις κατακτήσεις, με πιο εμβληματική την κατάργηση - για πρώτη φορά στην Ιστορία της κοινωνικής εξέλιξης - της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο (κατάργηση της μισθωτής εργασίας) στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Αξίζει να θυμηθεί κανείς ότι την ίδια χρονική περίοδο ο καπιταλιστικός κόσμος μαστιζόταν από την πολύ βαθιά και παρατεταμένη οικονομική κρίση, που είχε ξεσπάσει αρχικά στις ΗΠΑ το 1929, για να αγγίξει στη συνέχεια το σύνολο του καπιταλιστικού κόσμου. Ο καπιταλιστικός κόσμος δεν κατάφερε να βγει από την κρίση αυτή παρά μέσα από τη ραγδαία ένταση σε όλες τις χώρες της επίθεσης ενάντια στις κατακτήσεις της εργατικής τάξης και, τελικά, μέσα από τη βαρβαρότητα του ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Τα κεφάλαια του βιβλίου του Σεγκάλ για τις κρίσεις και τον ιμπεριαλισμό αποκτούσαν μια εξαιρετικά επίκαιρη σημασία στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες της δεκαετίας του 1930. Σε αυτά προβάλλει ανάγλυφα η αναγκαιότητα της ασίγαστης αντιπαράθεσης με τις διάφορες αντιεπιστημονικές θεωρίες για τον ιμπεριαλισμό, τόσο στο χώρο της τότε σοσιαλδημοκρατίας, όσο και στις παρυφές ή και στο εσωτερικό του κομμουνιστικού κινήματος (θεωρίες για τον υπεριμπεριαλισμό, για τον «οργανωμένο καπιταλισμό», για την αυτόματη, αυθόρμητη κατάρρευση του καπιταλισμού).

Φυσικά, ο αναγνώστης του βιβλίου του Σεγκάλ πρέπει να έχει κατά νου ότι όσο θεμελιώδη και σταθερά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, άλλο τόσο διαφορετικές μπορεί να είναι και οι μορφές με τις οποίες αυτά εκφράζονται στη μια ή την άλλη ιστορική περίοδο. Για παράδειγμα, ενώ την περίοδο συγγραφής του βιβλίου, οι εξαγωγές κατευθύνονταν κυρίως προς τις λιγότερο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών λαμβάνει χώρα ανάμεσα στις χώρες που βρίσκονται ψηλά στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα. Παράλληλα, κράτη - πιστωτές του παρελθόντος έχουν μετατραπεί σήμερα σε κράτη - χρεώστες με τεράστια κρατικά χρέη (π.χ. ΗΠΑ, Γαλλία, Ιταλία), ενώ κάποια κράτη που τη δεκαετία του 1930 ήταν αποικίες η μισο-αποικίες έχουν κατακτήσει σήμερα την πολιτική τους ανεξαρτησία και έχουν μετατραπεί σε πιστωτές (πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα η σχέση Κίνας - ΗΠΑ). Στη βάση της εξάπλωσης του μονοπωλιακού καπιταλισμού, στο σύγχρονο ιμπεριαλιστικό κόσμο έχει διαμορφωθεί ένα καθεστώς ανισότιμης αλληλεξάρτησης του συνόλου των καπιταλιστικών κρατών.

Οπως γράφει και ο Σεγκάλ, «στην εποχή του ιμπεριαλισμού η διαφορά στις βαθμίδες ανάπτυξης των διαφόρων καπιταλιστικών χωρών είναι πολύ μικρότερη από προηγούμενα, δηλαδή η ισοπέδωση είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ό,τι πριν τον ιμπεριαλισμό. Εκείνο που βγαίνει από αυτό δεν είναι μια άμβλυνση της ανισομετρίας της ανάπτυξης των διαφόρων χωρών, αλλά εντελώς το αντίθετο, μια όξυνση αυτής της ανισομετρίας (...) Η ανισομετρία της ανάπτυξης γίνεται με άλματα, μερικές χώρες ξεπερνούν γρήγορα μερικές άλλες, πράγμα που φέρνει αναπόφευκτα τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους (...) Απ' αυτό βγαίνει η δυνατότητα να σπάσει η ιμπεριαλιστική αλυσίδα σ' έναν της κρίκο και να νικήσει ο σοσιαλισμός σε μια μόνο χώρα».