Για να κατανοηθεί πώς φτάσαμε, στην ηττημένη Γερμανία, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου να δημιουργηθούν δύο κράτη, πρέπει να εξηγηθεί ο ίδιος ο χαρακτήρας του πολέμου αυτού. Παρά την αντιφασιστική συμμαχία που συγκροτήθηκε από τις Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ, μετά από πολλούς δισταγμούς, με τη Σοβιετική Ενωση (αφού κατά βάθος αυτές οι καπιταλιστικές δυνάμεις έσπρωξαν τους ναζί ενάντια στην ΕΣΣΔ), δεν μπορούσαν να δεχτούν ότι με τη συμβολή του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ, μετά τον πόλεμο είχαν συντελεστεί σημαντικές αλλαγές στον παγκόσμιο συσχετισμό των δυνάμεων. Η Σοβιετική Ενωση βγήκε από τον πόλεμο με εξαιρετικά ενισχυμένο το κύρος της και με μια σειρά χώρες οι οποίες με την πάλη των λαϊκών τους κινημάτων και τη βοήθεια της ΕΣΣΔ αποσπάστηκαν από το καπιταλιστικό σύστημα. Με τη γενικότερη ανάταση λαϊκών κινημάτων και ενάντια στην αποικιοκρατία της εποχής, το τι θα γινόταν στην ηττημένη Γερμανία ήταν πολύ κρίσιμο για τις ισχυρές καπιταλιστικές δυνάμεις, γι' αυτό η σύγκρουση εκεί έγινε η υπ' αριθμόν 1 προτεραιότητα.

Ας πάρουμε τα ιστορικά δεδομένα: Σχεδόν 2 μήνες από την άνευ όρων συνθηκολόγηση της Γερμανίας (9 Μάη 1945), από τις 17 Ιούλη έως τις 2 Αυγούστου πραγματοποιείται στο Πότσνταμ, 26 χλμ. νοτιοδυτικά του Βερολίνου, η γνωστή Διάσκεψη του Πότσνταμ, στην οποία πήραν μέρος οι ηγέτες της ΕΣΣΔ Ιωσήφ Στάλιν, της Αγγλίας Ουίνστον Τσόρτσιλ (ο οποίος στη συνέχεια έχασε τις εκλογές και αντικαταστάθηκε στις 28 Ιούλη στη Συνδιάσκεψη από το νέο πρωθυπουργό Κλέμεντ Ατλι) και των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν.

Οι αποφάσεις της Διάσκεψης του Πότσνταμ, που πάρθηκαν από τις δυνάμεις του αντιχιτλερικού συνασπισμού (ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία), προέβλεπαν την κατοχή της ηττημένης Γερμανίας, με σκοπό τη δημιουργία ενός ενιαίου γερμανικού κράτους, αποστρατιωτικοποιημένου, αποναζιστικοποιημένου, δημοκρατικά οργανωμένου.

Το κείμενο της Συμφωνίας προέβλεπε χαρακτηριστικά:

«Α. Πολιτικές αρχές

1. Με βάση τη Συμφωνία για το μηχανισμό ελέγχου της Γερμανίας, η ανωτάτη εξουσία θα ασκείται στη Γερμανία από τους ανώτερους διοικητές των Ενόπλων Δυνάμεων της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας, από τον καθένα στη ζώνη της κατοχής του, με βάση τις οδηγίες των αντίστοιχων κυβερνήσεων, καθώς και από κοινού για τα ζητήματα που αφορούν τη Γερμανία γενικά. Η ανωτάτη εξουσία θα ασκείται από τα μέλη του Συμβουλίου Ελέγχου.

2. Εφόσον τούτο είναι πρακτικά εφαρμόσιμο, πρέπει να υπάρχει η ίδια μεταχείριση του γερμανικού πληθυσμού σ' ολόκληρη τη Γερμανία.

3. Οι σκοποί κατοχής της Γερμανίας, τους οποίους πρέπει να έχει σαν οδηγό το Συμβούλιο Ελέγχου, ιδιαίτερα είναι:

-- Πλήρης αφοπλισμός και αποστρατικοποίηση της Γερμανίας και διάλυση όλης της γερμανικής βιομηχανίας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολεμική παραγωγή, ή έλεγχος σ' αυτήν.

-- Διάλυση του Εθνικοσοσιαλιστικού (ναζιστικού) Κόμματος, των παραρτημάτων του και εξαρτημένων από αυτό οργανώσεων, διάλυση όλων των ναζιστικών ιδρυμάτων, εγγύηση ώστε να μην αναγεννηθούν με καμιά μορφή και αποτροπή κάθε ναζιστικής και μιλιταριστικής δράσης ή προπαγάνδας.

-- Προετοιμασία για τελική αναδιοργάνωση της γερμανικής πολιτικής ζωής σε δημοκρατική βάση και για την ενδεχόμενη ειρηνική συνεργασία της Γερμανίας στη διεθνή ζωή.

-- Οι εγκληματίες πολέμου και όσοι συμμετείχαν στο σχεδιασμό ή στην εφαρμογή ναζιστικών μέτρων, που αφορούν ή είχαν σαν αποτέλεσμα θηριωδίες ή εγκλήματα πολέμου, πρέπει να συλληφθούν και να προσαχθούν σε δίκη. Οι ναζιστές ηγέτες, οι διακεκριμένοι οπαδοί των ναζιστών και ο καθοδηγητικός μηχανισμός των ναζιστικών ιδρυμάτων και οργανώσεων, καθώς και οποιαδήποτε άλλα πρόσωπα επικίνδυνα στην κατοχή της Γερμανίας και τους σκοπούς της κατοχής, πρέπει να συλληφθούν και να φυλακιστούν.

-- Ολα τα μέλη του ναζιστικού κόμματος, τα οποία είχαν δράση περισσότερο από ονομαστικά μέλη, και όλα τα άλλα πρόσωπα, εχθρικά προς τους συμμαχικούς σκοπούς, πρέπει να απομακρυνθούν από τις κοινωνικές ή ημικοινωνικές θέσεις σοβαρών ιδιωτικών επιχειρήσεων. Τα πρόσωπα αυτά πρέπει να αντικατασταθούν με άλλα, τα οποία από άποψη πολιτικών και ηθικών αρετών θεωρούνται ικανά να βοηθήσουν στην ανάπτυξη αληθινά δημοκρατικών θεσμών στη Γερμανία.

-- Η παιδεία στη Γερμανία πρέπει να ελέγχεται έτσι, ώστε να εξαλειφθούν οριστικά οι ναζιστικές και μιλιταριστικές θεωρίες και να γίνει δυνατή η επιτυχής ανάπτυξη των δημοκρατικών ιδεών.

Β. Οικονομικές αρχές

Για τη διάλυση του γερμανικού πολεμικού δυναμικού, η παραγωγή εξοπλισμών, πολεμοφοδίων και πολεμικών όπλων, καθώς και η παραγωγή όλων των τύπων αεροπλάνων και θαλάσσιων σκαφών πρέπει να απαγορευτεί και να αποτραπεί. Η παραγωγή μετάλλων, χημικών προϊόντων, η μηχανουργία και παραγωγή άλλων ειδών, άμεσα απαραίτητων για την πολεμική οικονομία, πρέπει να ελέγχεται αυστηρά και να περιορίζεται σύμφωνα με το επιτρεπτό επίπεδο των μεταπολεμικών ειρηνικών αναγκών της Γερμανίας...

Σε συντομότατο πρακτικά χρονικό διάστημα, η γερμανική οικονομία πρέπει να αποκεντρωθεί, με σκοπό να καταργηθεί η υπάρχουσα υπερβολική συγκέντρωση της οικονομικής ισχύος, που αντιπροσωπεύεται ιδιαίτερα με τη μορφή καρτέλ, κοντσέρν, τραστ και άλλων μονοπωλιακών ενώσεων.

Στην περίοδο της κατοχής, η Γερμανία πρέπει να εξετάζεται σαν ενιαίο οικονομικό σύνολο. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να καθοριστεί κοινή πολιτική σ' ό,τι αφορά:

α) Την παραγωγή και κατανομή των προϊόντων της εξορυκτικής βιομηχανίας και της βιομηχανίας επεξεργασίας.

β) Την αγροτική οικονομία, δασοκομία και αλιεία.

γ) Τους μισθούς, τις τιμές και κανόνες διανομής των προϊόντων στον πληθυσμό.

δ) Το πρόγραμμα των συνολικών εισαγωγών και εξαγωγών της Γερμανίας.

ε) Το χρηματικό και τραπεζιτικό σύστημα, με τους συγκεντρωτικούς φόρους και δασμούς.

στ) Τις επανορθώσεις και την εξάλειψη του πολεμικού βιομηχανικού δυναμικού.

η) Τις μεταφορές και συγκοινωνίες.

Κατά την εφαρμογή της πολιτικής αυτής, πρέπει, στο βαθμό που χρειάζεται, να παίρνονται υπόψη οι διάφορες τοπικές συνθήκες».

Αυτό που ακολούθησε ήταν η συστηματική παραβίαση της Συμφωνίας του Πότσνταμ από ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία, που οδήγησε στη δημιουργία γερμανικού καπιταλιστικού κράτους, της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, στην ένταση της επιθετικότητας ενάντια στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, που δημιουργήθηκε ως απάντηση και το 1961 πήρε μέτρα προστασίας με το κλείσιμο των συνόρων της και το τείχος στο Βερολίνο.