ΑΓΚΥΡΑ.--

Εξελίξεις ενταγμένες σε ένα πλαίσιο σκληρών και ευρύτερων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών είναι όσες αναμένονται στην Τουρκία, αλλά και την ευρύτερη περιφέρεια, μετά το δημοψήφισμα που έγινε την Κυριακή, με ζητούμενο μεταρρυθμίσεις για να ενισχυθεί ο αστικός κρατικός μηχανισμός.

Το αποτέλεσμα καθώς και τα όσα σημειώθηκαν πριν και μετά την εκλογική αναμέτρηση επιβεβαιώνουν ότι η τουρκική αστική τάξη είναι βαθιά διχασμένη, αλλά και ότι στην Τουρκία βρίσκεται σε εξέλιξη μια αναμόρφωση του αστικού πολιτικού σκηνικού, ως αποτέλεσμα και των σοβαρών δυσκολιών που περνά η καπιταλιστική οικονομία της.

Η συμμετοχή έφτασε στο 85,46%, ενώ σε σύνολο 49.621.753 ψηφισάντων και 48.759.595 έγκυρων ψήφων (με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα), το «Ναι» συγκέντρωσε ποσοστό 51.41% (25.157.025 ψήφους), ενώ το «Οχι» 48,59% (23.777.091 ψήφους).

Υπέρ των μεταρρυθμίσεων είχαν ταχτεί το κυβερνών ισλαμικό - συντηρητικό κόμμα ΑΚΡ και το εθνικιστικό ΜΗΡ, με αρκετές ωστόσο διαφωνίες στο εσωτερικό τους (ειδικά το δεύτερο). Κατά είχαν ταχτεί οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, με βασικότερες το σοσιαλδημοκρατικό CHP, το επίσης σοσιαλδημοκρατικό φιλοκουρδικό ΗDP. Κατά των μεταρρυθμίσεων είχε ταχτεί και το ΚΚ Τουρκίας (ΤΚΡ) με σύνθημα «"Οχι", αλλά αυτό δεν αρκεί», αναδεικνύοντας ωστόσο ότι το κύριο ζήτημα για την εργατική τάξη και όλο το λαό της χώρας είναι η αντιπαράθεση με τις επιλογές και την πολιτική που προστατεύουν τα συμφέροντα του τουρκικού κεφαλαίου.

Οι μεταρρυθμίσεις αφορούν σε αλλαγές στην άσκηση της εκτελεστικής, νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας, με στόχο τη διασφάλιση μεγαλύτερης ευελιξίας για την υπεράσπιση των σύγχρονων αναγκών της τουρκικής αστικής τάξης, που αξιοποιήθηκαν ως μοχλός κλιμάκωσης της ενδοαστικής αντιπαράθεσης, σε μια περίοδο που ραγδαίες ανακατατάξεις σε όλη τη γύρω περιοχή μεγαλώνουν την ανησυχία του τουρκικού κεφαλαίου, την «κινητοποίηση» για τη διασφάλιση μηχανισμών και επιτελείων ικανών να προασπίσουν τη θέση και τα στρατηγικά του συμφέροντα.

Μεταξύ άλλων, οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν σημαντική ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της χώρας, κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού, μείωση του αριθμού των βουλευτών, μεγαλύτερα περιθώρια για την επιβολή «καθεστώτος έκτακτης ανάγκης», για την αντικατάσταση υπουργών, δικαστών κ.τ.λ.

Ενδεικτικά των διεργασιών αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού είναι τα αποτελέσματα σε σύγκριση με τα ποσοστά των κομμάτων στις βουλευτικές εκλογές του Νοέμβρη του 2015.

Τότε, το ΑΚΡ είχε πάρει 49,5% και το ΜΗΡ 11,9%, επιδόσεις που αν αθροιστούν υπολείπονται σημαντικά από το 51,41% που συγκέντρωσε την Κυριακή το «Ναι».

Επίσης, το Νοέμβρη του 2015 το CHP είχε συγκεντρώσει 25,12% και το HDP 10,76%.

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για μεγάλα αστικά κέντρα που θεωρούνταν «προπύργια» του ΑΚΡ, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Αγκυρα, όπου το «Οχι» κυριάρχησε με 51,35% και 51,15% αντίστοιχα, ενώ το «Ναι» συγκέντρωσε 48,65% και 48,85%, αντίστοιχα.

Στη Σμύρνη το «Οχι» πήρε 68,80% και το «Ναι» 31,20%. Αντίστοιχα, το «Οχι» επικράτησε σε Αττάλεια (με 59,08%) έναντι 40,92% του «Ναι» και Αδανα, με 58,19% έναντι 41,81%.

Από την άλλη μεριά, το «Ναι» κυριάρχησε σε μεγάλες επαρχίες κυρίως στην ενδοχώρα, αλλά και βόρεια και βορειοανατολική Τουρκία, με νομούς όπως Μπαϊμπούρτ (81,70%), Ριζούντα (75,55%), Ακσαράι (75,49%), Ερζερούμ (74,48%), Ικόνιο (72,88%) να συγκεντρώνουν μερικά από τα υψηλότερα ποσοστά.

Στο εξωτερικό, το «Ναι» πήρε 59,09% και το «Οχι» 40,91%. Σε Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία επικράτησε το «Ναι» αντίστοιχα με ποσοστά 73,2%, 70,9%, 65,62%.

Η Ελλάδα ήταν στις χώρες όπου επικράτησε το «Οχι» με ποσοστό 76,75%, όπως και στα Κατεχόμενα της Κύπρου (με 56,61%).

Την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ακολούθησαν ενστάσεις και καταγγελίες για διευρυμένη νοθεία, καταρχήν από την αντιπολίτευση. Χτες, η ηγεσία του CHP υπέβαλε επίσημο αίτημα για ακύρωση της εκλογικής διαδικασίας (να σημειωθεί ότι αντίστοιχο περιεχόμενο είχαν και σχεδόν 700 προσωπικές ενστάσεις που κατατέθηκαν). Μεταξύ άλλων, το CHP υποστήριξε ότι στο 60% των εκλογικών τμημάτων έγιναν παρατυπίες, μεταξύ άλλων καταμετρήθηκαν και φάκελοι ασφράγιστοι.

Ενστάσεις όμως για τη διαδικασία διατύπωσαν και διεθνείς παρατηρητές που βρίσκονταν στη χώρα εκ μέρους οργανισμών όπως ο ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), που υποστήριξαν ότι το δημοψήφισμα δεν ανταποκρίθηκε σε «διεθνή κριτήρια» και μίλησαν για «ανεπαρκές νομικό πλαίσιο» και «αλλαγές της τελευταίας στιγμής στην καταμέτρηση», προσθέτοντας ότι «οι δύο πλευρές δεν είχαν ίσες ευκαιρίες για να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους στους ψηφοφόρους» και ότι περιορίστηκε «η πρόσβαση των ψηφοφόρων στην πολυφωνία των απόψεων».

Από την Κυριακή το βράδυ, έγιναν αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις σε διάφορες πόλεις, ενώ μέχρι και χτες, είχαν γίνει 49 συλλήψεις διαδηλωτών. Την Κυριακή, στη νοτιοανατολική επαρχία Ντιγιαρμπακίρ σκοτώθηκαν δύο άτομα σε ανταλλαγή πυροβολισμών, που σύμφωνα με ρεπορτάζ οφειλόταν σε «διαπληκτισμό» σχετικά με το δημοψήφισμα.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, και με το βλέμμα στραμμένο στις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή, το Κοινοβούλιο ενέκρινε χτες απόφαση που είχε πάρει προηγουμένως το υπουργικό συμβούλιο για νέα, τρίμηνη παράταση του «καθεστώτος έκτακτης ανάγκης» που έχει κηρυχθεί από τον περασμένο Ιούλη. Η απόφαση - που αναμένεται σήμερα να εγκριθεί από τη Βουλή - συνδέθηκε με τη διασφάλιση «των προφυλάξεων που υπερασπίζονται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών με αποτελεσματικό τρόπο».

Η επόμενη μέρα μετά το δημοψήφισμα θα δώσει νέα ώθηση και στις διεργασίες γύρω από μια σειρά θεμάτων, όπως οι σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ, η προώθηση των προτεραιοτήτων της Αγκυρας σε βασικά «μέτωπα», όπως το Συριακό κ.τ.λ.

Θριαμβολογώντας για την επικράτηση του «Ναι», ο Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν επισήμανε ότι θα συνεχιστούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις για τη διαφύλαξη των «εθνικών συμφερόντων» της χώρας (σ.σ. τη Δευτέρα συνεδρίασε και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας) και επανέφερε το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ (αναζητώντας νέα βάση για τον προσδιορισμό των διμερών σχέσεων). Τέλος, ακόμα πιο έντονα θα ανοίξει η συζήτηση για επαναφορά της θανατικής ποινής.