Οι διαπραγματεύσεις για την προώθηση του νέου σχεδίου διχοτόμησης της Κύπρου προχωρούν με πορεία παράλληλη με αυτή των προσπαθειών «εξισορρόπησης» διαφόρων επενδυτικών και γεωπολιτικών σχεδιασμών: Από τη στιγμή που ισχυρά ιμπεριαλιστικά και μονοπωλιακά συμφέροντα «κονταροχτυπιούνται» ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Κυπριακό αποτελεί μοχλό επιτάχυνσης ή ανάσχεσης σκληρών ανταγωνισμών, το αλισβερίσι στις πλάτες του κυπριακού λαού γίνεται όλο και πιο σκληρό, οι αντιθέσεις πιο καθαρές, η ρευστότητα πιο έντονη.

Ειδικά το τελευταίο δίμηνο εναλλάσσονται με χαρακτηριστικό τρόπο, από τη μια, οι εκτιμήσεις για το «θετικό κλίμα» και την «ιστορική ευκαιρία» που «δεν πρέπει να χαθεί», από την άλλη η «ανησυχία» για τις διαφωνίες και οι επισημάνσεις για τις δυσκολίες στο να επιτευχθεί τελικός συμβιβασμός.

Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές είχε προγραμματιστεί για αύριο, Κυριακή, συνάντηση στη Νέα Υόρκη του γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Αναστασιάδη, και του ηγέτη του ψευδοκράτους, Μουσταφά Ακιντζί. Η ίδια η ανακοίνωση της συνάντησης αποτυπώνει το ενδιαφέρον ισχυρών συμφερόντων να προχωρήσει η διαδικασία των συνομιλιών, χωρίς βέβαια τίποτα να μπορεί να εγγυηθεί την κατάληξή τους. Αλλωστε, ανεξάρτητα από το αν οι διαπραγματεύσεις ολοκληρωθούν με συγκεκριμένο αποτέλεσμα, δεν αλλάζει στο παραμικρό η στρατηγική επιδίωξη του νέου σχεδίου «λύσης»: Δηλαδή, ο εγκλωβισμός της Κύπρου ακόμα βαθύτερα σε επικίνδυνους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, στο πλαίσιο αφενός των επιχειρήσεων που στο όνομα της ασφάλειας και της «αντιμετώπισης της τρομοκρατίας» αιματοκυλούν για χρόνια λαούς της ευρύτερης περιοχής, αφετέρου της αρπαγής του τεράστιου ορυκτού πλούτου της, που γίνεται βορά στα νύχια πολυεθνικών.

Σημειώνουμε ότι ο Κύπριος Πρόεδρος είχε ήδη προγραμματίσει επίσκεψη στις ΗΠΑ, στο πλαίσιο της οποίας αναμενόταν να έχει επαφές και με στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης, αλλά και με επιχειρηματικούς κύκλους, που - όπως είναι φυσικό - όλες τους θα αφορούν ένα ευρύτερο παζάρι στο οποίο εντάσσεται και το Κυπριακό.

Είχαν προηγηθεί, στα τέλη της περασμένης βδομάδας (26 Μάη) οι δικές του δηλώσεις ότι «οι ηγέτες δεν κατάφεραν να βρουν κοινό έδαφος» και ότι «χωρίς προοπτική για κοινό έδαφος, δεν υπάρχει βάση για συνέχιση της διπλωματίας του πηγαινέλα». Ακολούθησαν το Σαββατοκύριακο πυρετώδεις επαφές με εκπροσώπους ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων (π.χ. ο Κύπριος ΥΠΕΞ συνάντησε τους πρέσβεις ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας, Γαλλίας, Βρετανίας, που είναι και μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ).

Ενώ, αρχές αυτής της βδομάδας, ο ειδικός σύμβουλος του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Εσπαν Μπαρθ Αϊντε, βρέθηκε για επίσημες επαφές σε Αθήνα και Αγκυρα. Την ίδια στιγμή, φρόντισε να διευκρινίσει σε απανωτές συνεντεύξεις που έδωσε σε διεθνή, ελληνικά, κυπριακά, τουρκικά ΜΜΕ ότι όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο καλά θα στηθεί το παζάρι και από το αν τελικά θα τα βρουν οι «εμπλεκόμενες πλευρές».

Σημείωνε ενδεικτικά στο τουρκικό πρακτορείο «Αναντολού»: «Οι συνομιλίες δεν κατέρρευσαν. Είμαστε κατά μία έννοια σε αδιέξοδο και για να βγούμε από αυτό πρέπει να κάνουμε κάποια διπλωματική εργασία». Ενώ αναφερόμενος στην επιθυμία των «απλών ανθρώπων, Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, να πετύχουν οι συνομιλίες», υποστήριξε στοχευμένα: «Αν αυτό είναι το ζητούμενο, πρέπει να κάνουμε τα πράγματα να δουλέψουν. Αλλά αυτό απαιτεί αρκετή βούληση, αρκετή ευελιξία και αρκετή ηγετική ικανότητα από όλες τις πλευρές. Πρώτα και κύρια από τους ηγέτες στην Κύπρο αλλά επίσης και από τις εγγυήτριες δυνάμεις (...) Το πρόβλημα είναι ότι το να θέλουν κάποιοι μια λύση δε σημαίνει ότι θέλουν και την ίδια λύση (...) Εγώ πάντα θα προσπαθώ να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των διαφορετικών πλευρών».

Μια μέρα πριν, ο ίδιος υπογράμμιζε στο ελληνικό «Βήμα»: «Πλέον είμαστε στο τελευταίο μίλι. Η νευρικότητα στο σημείο αυτό έγκειται στο ότι όταν βλέπεις ότι μπορείς να φθάσεις στο τέλος πρέπει να κάνεις ορισμένες μεγάλες υποχωρήσεις». Επέμεινε ότι «αν ξαναπάμε στη Γενεύη, αυτό πρέπει να γίνει οργανωμένα», ενώ απαντώντας σε ανησυχίες για «κάποιο επεισόδιο» το καλοκαίρι, είπε επί λέξει: «Πιστεύω, δε, ότι είναι σημαντικό να επανέλθουν οι διαπραγματεύσεις σε τροχιά, διότι είναι το καλύτερο φάρμακο έναντι μίας επερχόμενης κρίσης (...) Η πολιτική δυναμική, από τη μία πλευρά λόγω των επερχόμενων εκλογών και από την άλλη λόγω του φυσικού αερίου, δημιουργεί κάποια φυσικά χρονοδιαγράμματα. Το επιχείρημά μου είναι, απλά, ότι αυτή είναι η καλύτερη στιγμή για μία λύση (...) Είναι ζητήματα που είτε οδηγούν σε μία συμφωνία είτε όχι».

Τη Δευτέρα, στη συνάντηση με τον Αϊντε ο Ελληνας ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιάς, ξεκαθάρισε την ετοιμότητα της Αθήνας για ένταση του παζαριού, προκρίνοντας την ανάγκη σύντομα «να μπορούμε να προετοιμάσουμε μια Διεθνή Διάσκεψη της Γενεύης με αντικείμενο την ασφάλεια της Μεγαλονήσου» αλλά και υπογραμμίζοντας ότι στη θέση των συνθηκών του 1960 «μπορεί να υπάρξει ένα σύμφωνο φιλίας ανάμεσα στις χώρες που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη της Κύπρου και για την προστασία της από τρίτους κινδύνους». Στις δηλώσεις του, ο Ελληνας ΥΠΕΞ εστίασε στην επιμονή της Τουρκίας «να προβάλλει τις δικές της ανάγκες», «να προβάλλει ενδιάμεσα αιτήματα», να μην απαντά «στις προτάσεις που έχουμε διατυπώσει για τον τρόπο ρύθμισης της διεθνούς πτυχής (σ.σ. ασφάλεια - εγγυήσεις) του Κυπριακού», «να αρνείται να συζητήσει ουσιαστικά μαζί μας αυτό το θέμα». Προκαλεί πλήθος ερωτημάτων η επιμονή του αυτή να συνδέει τη δυσκολία συμφωνίας στο κρίσιμο θέμα της ασφάλειας ουσιαστικά με ένα είδος λειψής «διάθεσης» της Αγκυρας να διαπραγματευτεί σε άλλη βάση. Ολα αυτά, σε μια περίοδο που Ελληνοτουρκικά, Μεταναστευτικό, «πόλεμος κατά των τζιχαντιστών», δίαυλοι μεταφοράς Ενέργειας από τη Μεσόγειο αποτελούν πεδία ζωηρών ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στα οποία η ντόπια αστική τάξη αξιοποιεί τη γεωπολιτική θέση της χώρας για να διεκδικήσει ικανοποιητικό μερτικό.

Στην Αγκυρα, ο Αϊντε συνάντησε τον ΥΠΕΞ, Μ. Τσαβούσογλου, αλλά και τον σύμβουλο του Προέδρου της χώρας Ιμπραχίμ Καλίν. Η τουρκική πλευρά εμφανίστηκε και αυτή έτοιμη για συνέχιση της Διάσκεψης στη Γενεύη, υπενθυμίζοντας βέβαια συμφωνίες και ανακοινώσεις για την οργάνωση των συνομιλιών οι οποίες χαρακτηρίζουν τα διάφορα «αλληλεξαρτώμενα» κεφάλαια που πρέπει να εξεταστούν ενιαία (δηλαδή, στη βάση ενός «πάρε - δώσε»). Την ίδια στιγμή, μετά τις επαφές στην Αγκυρα, υπήρξαν δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι Ηνωμένα Εθνη και τουρκική πλευρά δεν αποκλείουν το επόμενο διάστημα «βήματα καλής θελήσεως» από όλες τις πλευρές και ιδιαίτερα την ελληνοκυπριακή.

Την Παρασκευή, ο Τσαβούσογλου είχε στα Κατεχόμενα επαφές με την «Προεδρία» και την «κυβέρνηση». Σύμφωνα με ελληνοκυπριακά ρεπορτάζ, ο Τούρκος διπλωμάτης υπογράμμισε ότι η Αγκυρα δεν μπορεί να συζητά πλήρη αποχώρηση του τουρκικού στρατού από την Κύπρο, αλλά υπάρχει έδαφος για να συζητηθεί «προσαρμογή» του συστήματος εγγυήσεων και ασφάλειας που ισχύει σήμερα.

Στο μεταξύ, από την ελληνοκυπριακή πλευρά εκφράζεται μεγάλη ανησυχία για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων. Χαιρετίζοντας την πρόσκληση Γκουτέρες για συνάντηση, το ΑΚΕΛ σημείωσε μέσω του εκπροσώπου Τύπου, Στέφανου Στεφάνου: «Οι διαπραγματεύσεις είναι η μοναδική προσφερόμενη οδός για επίλυση του Κυπριακού. Εχοντας υπόψιν τα δεδομένα, είναι σημαντικό να εξευρεθεί ο τρόπος για να ολοκληρωθεί η προσπάθεια που έχει αρχίσει εδώ και καιρό. Ανεξαρτήτως των δυσκολιών και των προβλημάτων που υπάρχουν στη διαπραγματευτική διαδικασία, μόνο με τη συνέχισή της μπορεί είτε να επιτευχθεί λύση είτε να διαπιστωθούν οι προθέσεις κάθε εμπλεκόμενου μέρους, και πρωτίστως της Τουρκίας».

Ολα τα παραπάνω καταγράφονται ενώ χτες αναμενόταν να ολοκληρωθεί μεγάλη στρατιωτική άσκηση σε τμήμα του εναέριου, θαλάσσιου και χερσαίου χώρου της Κύπρου, συγκεκριμένα της Λάρνακας. Δημοσιεύματα εμφάνιζαν την άσκηση «Αργοναύτης 2017» ως τη «μεγαλύτερη άσκηση πολιτικοστρατιωτικής συνεργασίας που διεξάγεται στην Κύπρο», με δεδομένο άλλωστε ότι σε αυτή συμμετείχαν συνολικά 22 ευρωπαϊκές και άλλες χώρες. Πληροφορίες ανέφεραν ότι συμμετείχε και η Ελλάδα, με την πυραυλάκατο «Σημαιοφόρος Σταράκης». Αναλυτική ενημέρωση για τη συμμετοχή στην άσκηση δεν υπήρξε, μόνο σκόρπιες πληροφορίες από ορισμένα ΜΜΕ. Για παράδειγμα, το ΡΙΚ μετέδωσε την Παρασκευή ότι σε ένα τμήμα της άσκησης συμμετείχαν δυνάμεις της Αεροπορίας και του Ναυτικού από Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ αλλά και Αίγυπτο.

Τέλος, δεν μπορεί να περνά απαρατήρητη η αυξανόμενη συγκέντρωση υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων και στρατιωτικών μέσων, είτε στο πλαίσιο στρατιωτικών γυμνασίων είτε στο πλαίσιο των «αντιτρομοκρατικών» επιχειρήσεων που μαίνονται σε Συρία και Ιράκ. Εξάλλου, ενδεικτικές είναι και οι συνδέσεις μιας ενδεχόμενης «καθυστέρησης» στη συμφωνία για το Κυπριακό με την πρόκληση «θερμού επεισοδίου» που έκανε ο ίδιος ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ.