Τα σχέδια δημιουργίας αφρικανικής κοινής αγοράς δεν είναι τωρινά. Το πρώτο βήμα έγινε το 1980, με την έγκριση του 20ετούς «Σχεδίου Δράσης του Λάγος» σε σύνοδο του τότε «Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας» (που μετεξελίχθηκε το Μάη του 2001 στην Αφρικανική Ενωση) στο Λάγος της Νιγηρίας. Από τότε μέχρι σήμερα, έγιναν προσπάθειες για τη δημιουργία υποδομών περιφερειακών αφρικανικών οικονομικών ενώσεων, με στόχο τη διευκόλυνση αφρικανικών μονοπωλίων έναντι ανταγωνιστικών από ευρωπαϊκές πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις (π.χ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία κ.ά.).

Σήμερα η Αφρικανική Ενωση έχει οκτώ περιφερειακές οικονομικές κοινότητες, μέσω των οποίων προωθείται η περιφερειακή καπιταλιστική ολοκλήρωση:

• Η οικονομική κοινότητα «Αραβικής Ενωσης Μαγκρέμπ και Βόρειας Αφρικής» (UMA) συγκροτήθηκε το 1989 από πέντε χώρες (Αλγερία, Λιβύη, Μαυριτανία, Μαρόκο και Τυνησία), με στόχο την «ελεύθερη κίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων». Η υλοποίηση της συμφωνίας καθυστερεί μέχρι σήμερα, μεταξύ άλλων λόγω της πολιτικής αστάθειας σε Λιβύη και Τυνησία, που προκάλεσε επεμβάσεις ξένων ιμπεριαλιστών, και εξαιτίας της πολυετούς κόντρας Μαρόκου και Αλγερίας για το καθεστώς της Δυτικής Σαχάρας. Το 2015, το 50% των εξαγωγών των χωρών της κοινότητας UMA πήγε σε μη αφρικανικές χώρες και μόνο το 3,4% σε χώρες - μέλη.
• Η «Κοινότητα Ανατολικής Αφρικής» (East African Community, EAC) έχει έξι μέλη (Μπουρούντι, Κένυα, Ρουάντα, Νότιο Σουδάν, Τανζανία, Ουγκάντα). Το 2005 καθιέρωσε τελωνειακή ένωση. Η κοινή αγορά της EAC θεσπίστηκε το 2010, για να προωθήσει επενδύσεις και να βελτιώσει την παραγωγική βάση, διευκολύνοντας την ελεύθερη κίνηση προσώπων, αγαθών, κεφαλαίων και υπηρεσιών. Οι χώρες - μέλη έχουν δεσμευτεί να εξαλείψουν τους δασμούς και όσα εμπόδια δυσκολεύουν την εναρμόνιση κριτηρίων και θέσπισης κοινής εμπορικής πολιτικής. Σχεδόν το 90% όλων των αγαθών που μπαίνουν στις χώρες της EAC εισέρχονται από τα λιμάνια Μομπάσα (Κένυα) και Νταρ ες Σαλαάμ (Τανζανία) και έκτοτε δεν γίνεται άλλος τελωνειακός έλεγχος. Η EAC θεωρείται η πιο ολοκληρωμένη αφρικανική περιφερειακή ένωση, όπου οι εξαγωγές μεταξύ χωρών - μελών πέρυσι έφτασαν το 18% επί του συνόλου.
• Η 19μελής Κοινή Αγορά Ανατολικής και Νότιας Αφρικής (COMESA) σχεδίασε τη δημιουργία κοινής αγοράς το 1994. Το 2009 ξεκίνησε απόπειρα για τελωνειακή ένωση, ωστόσο δεν πέτυχε, γιατί δεν είχαν όλα τα κράτη - μέλη ευθυγραμμισμένα συστήματα δασμών. Η COMESA έχει χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες Αφρικανικής Περιφερειακής καπιταλιστικής Ολοκλήρωσης. Μόνο το 11% των εξαγωγών των χωρών αφορούν μέλη, ενώ πάνω από το 80% των εξαγωγών το 2015 πήγε σε μη αφρικανικές χώρες.
• Οι 16 χώρες της Κοινότητας Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) συνδέουν την «ορθή διακυβέρνηση» με την ειρήνη και την οικονομική ανάπτυξη, υιοθετώντας «σύμφωνο ασφαλείας» για την αποτροπή συγκρούσεων στην περιοχή. Εχει σχεδιαστεί σχεδόν πλήρης οικονομική ολοκλήρωση μέχρι το 2020, μέσω ενός κοινού συστήματος δασμών. Το 2015, το 12% των εξαγωγών των χωρών της κοινότητας ECOWAS πήγε σε χώρες - μέλη και το 6% σε άλλες αφρικανικές χώρες. Το άλλο 80% πήγε σε χώρες μη αφρικανικές.
• Η Κοινότητα Ανάπτυξης Νότιας Αφρικής (SADC) είναι η δεύτερη πιο ολοκληρωμένη περιφερειακή οικονομική κοινότητα στην Αφρική. Τα 15 μέλη της ανακοίνωσαν συμφωνία για τη θέσπιση περιοχής ελεύθερου εμπορίου το 2008, μέσω προοδευτικής άρσης φόρων έως το 2012.
• Η Κοινότητα Χωρών του Σαχέλ και της Σαχάρας (CEN - SAD) θεσπίστηκε το 1998. Εχει 28 μέλη, μεταξύ των οποίων τις περισσότερες χώρες της δυτικής και βόρειας Αφρικής και ορισμένες της κεντρικής και ανατολικής Αφρικής. Το 2015, οι εξαγωγές μεταξύ των χωρών - μελών ήταν μόλις το 10% του συνολικού όγκου εξαγωγών. Οι εξαγωγές σε αφρικανικές χώρες ήταν στο 15%, ενώ το 85% πήγε σε μη αφρικανικές χώρες. Η CEN - SAD έχει τους μικρότερους περιορισμούς στην ελεύθερη κίνηση ανθρώπων.
• Η Οικονομική Κοινότητα Κεντρικών Αφρικανικών Χωρών (ECCAS) ήταν σε νάρκη για πολλά χρόνια, εξαιτίας συγκρούσεων στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, ιδιαίτερα στη ΛΔ Κονγκό και σε Αγκόλα και Ρουάντα. Τώρα εστιάζει στην άρση τελωνειακών δασμών και περιορισμών στην ελεύθερη κίνηση ανθρώπων.
• Οι οκτώ χώρες - μέλη της Διακυβερνητικής Αρχής Ανάπτυξης (IGAD), στην ανατολική Αφρική, προσπάθησαν στις αρχές της δεκαετίας του '90 να αντιμετωπίσουν από κοινού την ξηρασία και την ερημοποίηση στο Κέρας της Αφρικής. Στοιχεία του 2016 δείχνουν πως το 12% των εξαγωγών έγινε μεταξύ των χωρών - μελών, το 26% πήγε σε άλλες αφρικανικές χώρες και το υπόλοιπο 74% σε μη αφρικανικές.