«Μεσοπρόθεσμα η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη θα ισορροπήσει σε ρυθμούς χαμηλότερους από εκείνους που καταγράφονταν πριν από την κρίση», επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πρόσφατο οικονομικό δελτίο της, σχετικά με τους αναμενόμενους ρυθμούς επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας στην παγκόσμια οικονομία και βέβαια στην ΕΕ και την Ευρωζώνη. Επιπλέον, σύμφωνα με την ΕΚΤ, «αν και προβλέπεται περαιτέρω ανάκαμψη σε ορισμένες οικονομίες που είναι εξαγωγείς βασικών εμπορευμάτων, η αναμενόμενη μετάβαση της Κίνας σε μια πορεία χαμηλότερων ρυθμών ανάπτυξης θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς τις προοπτικές».

Να σημειωθεί ότι το μερίδιο της κινεζικής οικονομίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ, με βάση τις ισοτιμίες αγοραστικών δυνάμεων (PPP), έχει φτάσει στο 18,2%, έναντι 15,3% του μεριδίου των ΗΠΑ και 11,6% της Ευρωζώνης, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ.

Την ίδια ώρα, η πρόσφατη έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) για τη «νομισματική πολιτική» εστιάζει στους «κινδύνους και τις αβεβαιότητες που περιβάλλουν την παγκόσμια οικονομία» και οι οποίοι «υπογραμμίζουν την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας και ιδιαίτερα της ζώνης του ευρώ». Σε πρώτο πλάνο, προβάλλεται η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρηματικών ομίλων με την «υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων», με φόντο βέβαια τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και αγορές, την ενδοκαπιταλιστική διαπάλη γύρω από τα μέτρα προστατευτισμού στο παγκόσμιο εμπόριο, αλλά και με τους φορολογικούς ανταγωνισμούς με την πλευρά των ΗΠΑ.

Τα παραπάνω «θα επηρεάσουν την ελκυστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας - ως συνόλου, αλλά και σε επίπεδο μεμονωμένων οικονομιών - ως προορισμού ξένων άμεσων επενδύσεων και της οικονομικής δραστηριότητας γενικότερα», επισημαίνεται στην έκθεση της ΤτΕ, και, όπως τονίζεται, «είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθεί η θεσμική αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης και η δυνατότητά της να αντιμετωπίσει με επιτυχία τα προβλήματα που κληροδότησε η κρίση, αλλά και μελλοντικές προκλήσεις».

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ, τα μέχρι σήμερα μέτρα για τον εμπορικό προστατευτισμό επηρεάζουν μόνο ένα μικρό μέρος του παγκόσμιου εμπορίου, ενώ οι επιπτώσεις τους στα παγκόσμια μακροοικονομικά μεγέθη παραμένουν μικρές. Την ίδια ώρα, όπως λένε, ο βασικός κίνδυνος εντοπίζεται στην περαιτέρω κλιμάκωση. Ενώ αρχικά είχε προβλεφθεί η εξαίρεση ορισμένων κρατών, οι ΗΠΑ τελικά αποφάσισαν να επεκτείνουν την εφαρμογή των υψηλότερων δασμών στην ΕΕ, τον Καναδά και το Μεξικό, που με τη σειρά τους δρομολογούν ως αντίμετρο ανατιμήσεις δασμών.

Βέβαια, στην ενδοκαπιταλιστική διαπάλη για το ξαναμοίρασμα των αγορών υπεισέρχεται και ο παράγοντας των φορολογικών συντελεστών που εφαρμόζονται επί των επιχειρηματικών κερδών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται στην έκθεση της ΤτΕ, τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα η μείωση στο 21% από το 35% του ανώτατου φορολογικού συντελεστή επί των κερδών, εκτιμάται ότι θα μειώσουν τη μέση φορολογική επιβάρυνση στις ΗΠΑ και θα αυξήσουν την ελκυστικότητα της αμερικανικής οικονομίας τόσο για την εγχώρια επιχειρηματική δραστηριότητα όσο και για τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ). Παράλληλα, όπως τονίζεται, «δημιουργείται κίνητρο επαναπατρισμού στις ΗΠΑ δραστηριοτήτων και κερδών αμερικανικών μεγάλων εταιρειών εις βάρος άλλων εταιρειών, ευρωπαϊκών και μη».

Παρά το γεγονός ότι ο νέος εταιρικός φορολογικός συντελεστής στις ΗΠΑ θα είναι περίπου όσο και ο μέσος όρος στην ΕΕ (21,9%), η σημαντική μείωσή του στις ΗΠΑ συνεπάγεται ότι η «σχετική φορολογική μεταχείριση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην ΕΕ γίνεται δυσμενέστερη, ιδιαίτερα όσον αφορά χώρες - μέλη στις οποίες ο εν λόγω συντελεστής είναι σαφώς υψηλότερος από το μέσο όρο της ΕΕ».

Την ίδια ώρα, σε επίπεδο ΕΕ ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής επί των εταιρικών κερδών κυμαίνεται από το 10% στη Βουλγαρία, στο 12,5% στην Ιρλανδία και την Κύπρο, και φτάνει μέχρι και το 35%. Σύμφωνα με την ΤτΕ, είναι σημαντική η διαμόρφωση «ευρωπαϊκής πολιτικής» σε θέματα φορολογίας των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να ενισχυθεί η «ελκυστικότητα» των οικονομιών της ΕΕ και της Ευρωζώνης σε ό,τι αφορά την επιχειρηματική δραστηριότητα και την προσέλκυση επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων βέβαια και των ΑΞΕ.

Μάλιστα, όπως εκτιμάται, η μείωση του φορολογικού συντελεστή στις ΗΠΑ θα επιδράσει στην ενίσχυση του διεθνούς φορολογικού ανταγωνισμού και «ενδεχομένως μεσοπρόθεσμα θα προκαλέσει ανταγωνιστικές μειώσεις φορολογικών συντελεστών σε προηγμένες οικονομίες».

Οι ανακατατάξεις αυτές εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε αύξηση των ΑΞΕ τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και προς οικονομίες της ΕΕ, με φορολογικό συντελεστή χαμηλότερο από το μέσο όρο της ΕΕ και των ΗΠΑ. Με βάση τα σημερινά δεδομένα, το τελικό ισοζύγιο των επενδυτικών ροών θα είναι αρνητικό για την ΕΕ συνολικά. Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ, «προβλέπεται καθαρή εκροή ΑΞΕ από την Ευρώπη προς τις ΗΠΑ, εκροή που ενδεχομένως θα γίνει αισθητή σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως λ.χ. στη Γερμανία», με βάση βέβαια τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα.

Την ίδια ώρα, ο ΟΟΣΑ στις τελευταίες προβλέψεις του (Μάρτης 2018), ενσωματώνοντας την επίδραση της μείωσης των φορολογικών και άλλων παρεμβάσεων στις ΗΠΑ, αναθεώρησε προς τα πάνω το ρυθμό μεγέθυνσης στο ΑΕΠ των ΗΠΑ, στο 2,9% για το 2018 (από 2,4%) και στο 2,8% για το 2019 (από 2,2% προηγουμένως).

Να σημειωθεί ότι η έκθεση της ΤτΕ έχει ως πηγές στοιχεία και εκθέσεις Οργανισμών όπως ΕΚΤ, Γερμανική Κεντρική Τράπεζα, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή κ.ά.

Σε κάθε περίπτωση, τα ζητήματα της φορολόγησης στα επιχειρηματικά κέρδη αποτελούν μόνο μία πτυχή - αν και σημαντική - της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας των (καπιταλιστικών) οικονομιών. Σύμφωνα με τις εκθέσεις όλων των αστικών επιτελείων, σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες είναι η διαμόρφωση του κατάλληλου γενικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η κλιμάκωση των αναδιαρθρώσεων, η «εύρυθμη» λειτουργία των «αγορών εργασίας» κ.ά.

Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσφατη έκθεση της ΕΚΤ για τις οικονομίες της Ευρωζώνης τονίζει: «Συνολικά, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες μεταρρύθμισης σε ορισμένες χώρες για να περιοριστεί η αναμενόμενη αύξηση του κόστους δημογραφικής γήρανσης σε ένα περιβάλλον ήδη υψηλών επιπέδων δημόσιου χρέους. Σε αυτό το πλαίσιο, θα είναι σημαντικό οι χώρες να λάβουν πρόσθετη αποφασιστική πολιτική δράση και να αυξήσουν τις προσπάθειές τους για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων, της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας περίθαλψης».