Πέντε μέρες πριν το γιορτασμό της επετείου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου επέλεξε ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Μ. Χρυσοχοΐδης, να ανακοινώσει το σχέδιο νόμου που ρυθμίζει τα της οπλοφορίας και της χρήσης των πυροβόλων όπλων από τους αστυνομικούς. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που «εκσυγχρονίζει» το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει εδώ και 60 χρόνια (Ν. 29/1943) και υποτίθεται ότι «προσαρμόζει τη σχετική νομοθεσία προς το φιλελεύθερο και δημοκρατικό μας πολίτευμα». Ομως, αποτελεί μια ακόμη ενέργεια που δεν μπορεί παρά να προστεθεί στο γενικότερο πλαίσιο έντασης του αυταρχισμού και της αστυνομοκρατίας, που επιβάλλει τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση. Επικαλείται επίσης τη μετάλλαξη του εγκλήματος σε βιαιότερες μορφές και ότι γι' αυτό «προβάλλεται έντονα το κοινωνικό αίτημα για άρτια και διαρκή εκπαίδευση των αστυνομικών στη χρήση των όπλων», όταν η ίδια η πολιτική της κυβέρνησης είναι αυτή που, όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει τα κοινωνικά αίτια που γεννούν την εγκληματικότητα, αλλά απεναντίας θρέφει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο. Αλλωστε, η φιλοσοφία του νομοσχεδίου εντάσσεται στην κρατούσα αντίληψη ότι η εγκληματικότητα πατάσσεται με ενίσχυση και διεύρυνση των μέτρων αστυνομικού χαρακτήρα.

Η ουσία του νομοσχεδίου είναι ότι μεταφέρει στους αστυνομικούς την ευθύνη της απόφασης για χρήση των όπλων, ενώ οι διατάξεις σε γενικές γραμμές είναι διατυπωμένες με το σχήμα «απαγορεύεται, εκτός αν...», οπότε μένει ορθάνοιχτος ο δρόμος για κάθε λογής αυθαιρεσία. Το πρόβλημα γίνεται σοβαρό με δεδομένο τον προσανατολισμό των Σωμάτων Ασφαλείας στην καταστολή του λαϊκού κινήματος. Αναφέρει συγκεκριμένα το άρθρο 4: «Χρήση πυροβόλου όπλου και οι αρχές που τη διέπουν: Ο αστυνομικός επιτρέπεται να κάνει χρήση πυροβόλου όπλου, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο για την εκπλήρωση του καθήκοντός του και συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: α) Εχουν εξαντληθεί όλα τα ηπιότερα μέσα, εκτός αν αυτά δεν είναι διαθέσιμα ή πρόσφορα στη συγκεκριμένη περίπτωση. β) Εχει δηλώσει την ιδιότητά του και έχει απευθύνει σαφή και κατανοητή προειδοποίηση για την επικείμενη χρήση πυροβόλου όπλου, παρέχοντας επαρκή χρόνο ανταπόκρισης, εκτός αν αυτό είναι μάταιο ή αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου ή σωματικής βλάβης. γ) Η χρήση πυροβόλου όπλου δε συνιστά υπερβολικό μέτρο σε σχέση με το είδος της επαπειλούμενης βλάβης και την επικινδυνότητα της απειλής. δ) Εχουν εξαντληθεί οι ηπιότερες χρήσεις του πυροβόλου όπλου, εκτός αν αυτό είναι μάταιο ή αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου ή σωματικής βλάβης».

Κατά τον ίδιο τρόπο διατυπώνονται και οι περιπτώσεις που επιτρέπονται οι «εκφοβιστικοί πυροβολισμοί», οι «πυροβολισμοί κατά πραγμάτων», οι «πυροβολισμοί ακινητοποίησης» και οι «πυροβολισμοί εξουδετέρωσης».

Προβλέπει ότι ο αστυνομικός επιτρέπεται κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας του να προτάσσει το πυροβόλο όπλο, εφόσον υπάρχουν σοβαρές ενεδειξεις ότι συντρέχει κίνδυνος ένοπλης επίθεσης σε βάρος αυτού ή τρίτου, ιδίως σε περιπτώσεις ελέγχου υπόπτων προσώπων ή χώρων, νόμιμης σύλληψης ή απόδρασης κρατούμενου». Ομως η καθημερινή αστυνομική πρακτική των τελευταίων χρόνων θέλει να αντιμετωπίζονται οι πολίτες με προτεταμένα τα όπλα από τα αστυνομικά όργανα, κατά τη διεξαγωγή των αστυνομικών μπλόκων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάταξη σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται η χρήση πυροβόλου όπλου «για την προστασία εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας ή χώρων κλπ όταν «επιχειρείται η βίαιη είσοδος, προσβολή ή αφαίρεση των φυλασσόμενων από ένοπλο». Ομως το ίδιο το νομοσχέδιο κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στη χρήση όπλων γενικά (όπως ορίζονται στο άρθρο 1 του Ν. 2168/1993, στα οποία συμπεριλαμβάνονται ακόμη και ξύλα) και τη χρήση πυροβόλων όπλων.

Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι εναντίον «ένοπλου πλήθους» (τέτοιο «πλήθος» μπορεί να θεωρηθούν διαδηλωτές που κρατούν ξύλα) επιτρέπονται οι εκφοβιστικοί πυροβολισμοί, αλλά απαγορεύονται οι πυροβολισμοί ακινητοποίησης και εξουδετέρωσης, «εφ' όσον υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πληγούν άοπλοι».

Το σχέδιο νόμου επιτρέπει τον πυροβολισμό ακινητοποίησης για την αποτροπή αφοπλισμού αστυνομικού κατά την υπηρεσία του. Υπηρεσία, όμως, εκτελούν και οι άνδρες της Ασφάλειας που παρεισφρύουν σε συσκέψεις σωματείων και διαδηλώσεις με τα όπλα τους. Είναι αρκετά, δε, τα περιστατικά που διαδηλωτές έχουν εντοπίσει και... συλλάβει επ' αυτοφώρω αστυνομικούς και τους έχουν αφοπλίσει. Αντίθετα απαγορεύεται πυροβολισμός εξουδετέρωσης ή ακινητοποίησης εναντίον προσώπου, όταν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πληγεί οποιοσδήποτε αμέτοχος τρίτος, εναντίον ανηλίκου κάτω των 18 χρόνων, έκτος αν ο πυροβολισμός συνιστά το μοναδικό μέσο για την αποτροπή επικείμενου κινδύνου θανάτου, αλλά και εναντίον προσώπου που απλώς τρέπεται σε φυγή, για να αποφύγει νόμιμο έλεγχο.

Κατά τα άλλα, το σχέδιο νόμου δίνει έμφαση στην εκπαίδευση των αστυνομικών στα όπλα, τόσο στη βασική, όσο και στη συντηρητική. Ομως η κυρίαρχη αντίληψη που υπάρχει σήμερα στην Αστυνομία έχει να κάνει με το πόσο αποτελεσματικά και εύστοχα πυροβολεί ο αστυνομικός. Σ' αυτό συντείνει και ο στρατιωτικός χαρακτήρας που διέπει τη λειτουργία των Σωμάτων Ασφαλείας.

Επίσης καθιερώνεται έλεγχος της ψυχικής καταλληλότητας των αστυνομικών για οπλοφορία, ενώ με μεταβατικές διατάξεις προβλέπεται διαδικασία υποβολής σε έλεγχο καταλληλότητας όλων των αστυνομικών που ήδη υπηρετούν, μέσα σε μια πενταετία, ώστε να αποκλειστούν οι ακατάλληλοι.

Οσον αφορά τις ποινικές κυρώσεις προβλέπει ότι αστυνομικός που εκτελεί παράνομα πυροβολισμό ακινητοποίησης ή εξουδετέρωσης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους, όταν από αμέλεια κάνει χρήση πυροβόλου όπλου τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δυο ετών, αν δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Επίσης δεν εφαρμόζεται διάταξη του Ποινικού Κώδικα (υπέρβαση άμυνας) για τον αστυνομικό που κάνει χρήση πυροβόλου όπλου από ταραχή κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.

Τέλος, στα βασικά αρνητικά του νομοσχεδίου είναι τα εξής:

• Επιβάλλει την οπλοφορία σε όλους τους αστυνομικούς, ανεξαιρέτως ειδικότητας και υπηρεσίας, εκτός αν έχει σχετική διαταγή.
• Δεν υποχρεώνει τους αστυνομικούς να μην οπλοφορούν εκτός υπηρεσίας, τη στιγμή που είναι πάμπολλα τα περιστατικά χρήσης όπλων αστυνομικών ακόμη και εναντίον προσώπων του οικογενειακού τους περιβάλλοντος ή ατυχημάτων από παιδιά, συγγενικά και φιλικά πρόσωπα αστυνομικών.