Εντός των επόμενων βδομάδων θα τεθεί σε ισχύ η «συμφωνία» για το καθεστώς περαιτέρω παραμονής των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ. Μετά από εννιά μήνες διαπραγματεύσεων Βαγδάτης - Ουάσιγκτον και μετά από τις τροποποιήσεις που η ιρακινή ηγεσία ζήτησε την τελευταία στιγμή ως αναγκαίο άλλοθι για να κερδίσει τη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη, η συμφωνία παράτασης της κατοχής είναι γεγονός και, ήδη, πριν καν υπογραφεί από την τριμελή Προεδρία του Ιράκ είναι πάμπολλα τα σενάρια για το πόσες ερμηνείες μπορεί να έχει.

Σύμφωνα με τα αποσπάσματα του κειμένου που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, τα αμερικανικά στρατεύματα θα αποσυρθούν από τις ιρακινές πόλεις στις περίπου 400 βάσεις που διατηρούν στο Ιράκ μέχρι τα τέλη του προσεχούς Ιούνη. Μέχρι το τέλος του 2011, οπότε και δεσμεύονται να αποχωρήσουν, θα διεξάγουν επιχειρήσεις «κατά της τρομοκρατίας μετά από αίτημα και σε συνεννόηση με τις ιρακινές δυνάμεις», τις οποίες «θα ενημερώνουν εγκαίρως». Η ιρακινή κυβέρνηση αναλαμβάνει τον έλεγχο του εναέριου χώρου της χώρας και είναι αυτή που θα δίνει το «πράσινο φως» τόσο για τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων όσο και για τη διενέργεια ελέγχων σε σπίτια και για συλλήψεις (εκτός και αν οι έλεγχοι και οι συλλήψεις γίνονται κατά τη διάρκεια επιχείρησης, οπότε η ενημέρωση ακολουθεί).

Οσον αφορά στο κρίσιμο ζήτημα του ποιος θα κρίνει τους Αμερικανούς στρατιώτες αλλά και τους μισθοφόρους που εργάζονται για τον αμερικανικό στρατό, η συμφωνία προβλέπει ότι θα παραπέμπονται στην ιρακινή Δικαιοσύνη (αλλά θα κρατούνται από τον αμερικανικό στρατό) εφόσον, πέραν πάσης αμφιβολίας, διαπράξουν κάποιου είδους αδίκημα εκτός υπηρεσίας. Τέλος, οι αμερικανικές δυνάμεις δεσμεύονται ότι δε θα χρησιμοποιήσουν το ιρακινό έδαφος για εξαπόλυση επίθεσης κατά τρίτης χώρας.

Η συμφωνία ψηφίστηκε από 144 βουλευτές εκ των 198 παρόντων του 275μελούς Κοινοβουλίου. Οι ψήφοι αυτές διασφαλίστηκαν μετά από αλλεπάλληλες συζητήσεις του κυβερνητικού σιιτικού συνασπισμού του Μάλικι, κυρίως, με το μεγαλύτερο σουνιτικό μπλοκ, το «Μέτωπο Ιρακινής Συμμαχίας». Οι σουνίτες ζήτησαν και πέτυχαν να οριστεί ημερομηνία διεξαγωγής δημοψηφίσματος (στις 30 του ερχόμενου Ιούλη) και να ενταχθούν περισσότεροι ομόθρησκοί τους στα Σώματα Ασφαλείας, αίτημα για το οποίο έλαβαν διαβεβαιώσεις.

Ευκαιρία να διασφαλίσουν ορισμένα συμφέροντά τους φέρεται να βρήκαν και οι Κούρδοι, οι οποίοι, αν και συμμετέχουν στην κυβέρνηση, πέτυχαν να λάβουν νέες εγγυήσεις ότι θα παραμείνει σεβαστή η αυτονομία τους και το δικαίωμά τους να λαμβάνουν αποφάσεις όπως αυτές των πετρελαϊκών συμφωνιών με ξένες εταιρείες. Στο παζάρι δε συμμετείχαν μικρότερες σιιτικές δυνάμεις, με επικεφαλής τους βουλευτές του Μουκτάντα Σαντρ, αλλά και σουνιτικές.

Ο πρωθυπουργός Μάλικι μίλησε για «ιστορική μέρα για τον ιρακινό λαό», χαρακτηρίζοντας την υιοθέτηση της συμφωνίας «πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας του Ιράκ». Εντούτοις, οι διαβουλεύσεις της τελευταίας στιγμής, που του εξασφάλισαν έστω και τις 144 ψήφους, δεν είναι αυτό ακριβώς που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «συμπαγής ξεκάθαρη πλειοψηφία» σε ένα Κοινοβούλιο 275 μελών. Εναν όρο που ο θρησκευτικός ηγέτης των Ιρακινών σιιτών, Αγιατολάχ Σιστάνι, είχε θέσει προκειμένου να δεχτεί ως «νόμιμη» τη «συμφωνία ασφαλείας».

Ο Σιστάνι δεν αντέδρασε στην ψήφιση της συμφωνίας. Εντούτοις, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα την υιοθετήσει, κάτι που σημαίνει μη νομιμοποίηση της συμφωνίας στη συνείδηση μεγάλου μέρους των σιιτών. Από την άλλη πλευρά, διόλου βέβαιο δεν είναι ότι οι σουνίτες θα δουν όντως τους ομόθρησκούς τους, που μετά από την αντίσταση συνέστησαν το «Συμβούλιο Αφύπνισης» και συνεργάστηκαν με τις κατοχικές δυνάμεις κατά της «Αλ Κάιντα» και άλλων ακραίων ισλαμιστών, να εντάσσονται στα Σώματα Ασφαλείας, όπως ζήτησαν.

Εκτός από αυτές τις ...εσωτερικές δυσκολίες, σοβαρά ζητήματα θέτουν υπό αίρεση τον τρόπο εφαρμογής της «συμφωνίας» από το ίδιο το περιεχόμενό της. Το μεγάλο στοίχημα, όπως χαρακτηριστικά διέρρεαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, είναι η ...«μετάφραση». Το κείμενο έχει κυκλοφορήσει μόνο στα αραβικά, από όπου και έχουν μεταφραστεί τ' αποσπάσματά του που έχουν γίνει γνωστά. Η αγγλική του εκδοχή παραμένει εφτασφράγιστο μυστικό για το Πεντάγωνο και όχι τυχαία.

Οπως διέρρεε, η Ουάσιγκτον αναμένει να τεθεί σε εφαρμογή η συμφωνία προκειμένου να «ερμηνεύσει» κατά το δοκούν αρκετά σημαντικά της σημεία. Οπως, π.χ., τη δέσμευση για μη εξαπόλυση επίθεσης κατά τρίτης χώρας από το ιρακινό έδαφος. Η δέσμευση ισχύει εκτός και αν «οι αμερικανικές δυνάμεις αναγκαστούν να καταδιώξουν τρομοκράτες εκτός των ιρακινών συνόρων». Επίσης, στον αέρα βρίσκεται και η δέσμευση περί έγκαιρης ενημέρωσης των ιρακινών αρχών για σχεδιαζόμενες επιχειρήσεις. Εκτιμώντας ότι εντός των ιρακινών δυνάμεων έχουν παρεισφρήσει πολλά «μη ελεγχόμενα» στοιχεία, το Πεντάγωνο διαρρέει ότι πιθανότατα η ενημέρωση θα είναι «εξαιρετικά γενική και ασαφής».

Είναι, δε, πασιφανές ότι όσον αφορά τους Αμερικανούς στρατιώτες και μισθοφόρους η Ουάσιγκτον δεν υπαναχώρησε, επί της ουσίας, από τη θέση της. Εχει θέσει τόσους όρους, που πρακτικά Αμερικανός στρατιώτης θα φθάνει στο ιρακινό εδώλιο μόνο κατ' εξαίρεση. Τέλος, η «νίκη» του δημοψηφίσματος ελάχιστη επίδραση έχει επί της πραγματικότητας. Ακόμη και αν στο δημοψήφισμα απορριφθεί η συμφωνία, η ιρακινή κυβέρνηση έχει αναλάβει την υποχρέωση να δεχτεί ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα χρειαστούν περίπου ένα χρόνο για να αποχωρήσουν, δηλαδή κάτι τέτοιο θα μπορούσε ν' αρχίσει στα μέσα του 2010 και να ολοκληρωθεί ...όποτε καταστεί εφικτό.

Αλλωστε, επί του πρακτέου, η ιρακινή κυβέρνηση δεν έχει καμία δυνατότητα να υποχρεώσει τις κατοχικές δυνάμεις ν' αποχωρήσουν, ασχέτως αν η συμφωνία προβλέπει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να διατυπώσει ένα τέτοιο αίτημα. Βέβαια, η κυβέρνηση Μάλικι θα πρέπει να μπορεί και να επιβιώσει χωρίς τους κατοχικούς της υποστηρικτές.