Οσλο, 31 Αυγούστου | ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Επιτέλους μια σύγχρονη ταινία μυθοπλασίας από τη Σκανδιναβία που προσπαθεί εκ των έσω και με όρους ρεαλισμού, να μιλήσει (πρωτίστως μέσα από ουσιαστικούς διαλόγους που καθοδηγούν τους συνειρμούς) για την αίσθηση του αόρατου και άυλου κολαστήριου των κοινωνιών του Βορρά. Ο Γιόακιμ Τρίερ, Νορβηγός γεννημένος στην Κοπεγχάγη, πρωτοεμφανίστηκε το 2006 με τη φεστιβαλική ταινία «REPRISΕ», όπου δυο νέοι άνθρωποι ψάχνουν το νόημα της ζωής. Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του μακρινού συγγενή του Λαρς φον Τρίερ, το ρεαλιστικό, σύγχρονο πεσιμιστικό δράμα «ΟΣΛΟ, 31 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ» μοιάζει συνέχεια του πρώτου. Ο καταγγελτικός του χαρακτήρας φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα μιας ώριμης ματιάς και παρατήρησης. Το φιλμ προβλήθηκε στις Κάννες και έλαβε τη σημαντικότερη διάκριση, στο τελευταίο φεστιβάλ κινηματογράφου της Στοκχόλμης. Στη βάση της ταινίας βρίσκεται επικαιροποιημένο το μυθιστόρημα «Feu Follet» του Pierre Drieu La Rochelle από το 1931, που το 1963 μετέφερε στον κινηματογράφο ο Λουί Μαλ, με τον Μορίς Ρονέ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ο πρόλογος φέρει τόνους ελεγειακούς τόσο ως προς τις κιτρινισμένες, επιλεκτικά βγαλμένες από τη μνήμη εικόνες από το παρελθόν, όσο και ως προς το σχολιασμό τους. Το αρχειακό υλικό και η οργάνωση που το διέπει, εξιστορεί την αφήγηση της ανάπτυξης της σύγχρονης πόλης. Ετσι οροθετεί ο Τρίερ τα πλαίσια του χωροχρόνου της ιστορίας του. Και από το γενικό εστιάζει στο ειδικό. Στον πρωταγωνιστή της ιστορίας και στο τέλος μιας ερωτικής συνάντησης. Τελευταία ερωτική συνεύρεση αλλά καθοριστική για τον Αντερς που αποπειράται να αυτοκτονήσει στα νερά της λίμνης την αυγή. Ο Αντερς είναι 34 ετών. Γόνος μεσοαστικής οικογένειας φιλελεύθερων αρχών, με κοινωνική κληρονομιά και ευρύ, καλοβαλμένο κοινωνικό κύκλο. Αντικειμενικά, λοιπόν, διαθέτει τις πλέον ευοίωνες προϋποθέσεις για κοινωνική ανέλιξη και στάτους (winner) επιτυχημένου. Ομως, έτυχε και έπεσε στα ναρκωτικά... και βρίσκεται, εδώ κι έναν χρόνο, σε κέντρο απεξάρτησης στις παρυφές του Οσλο. Σήμερα, μάλιστα, θα πάρει την πρώτη του 24ωρη άδεια γιατί στα πλαίσια της επανένταξης η κλινική του κανόνισε συνέντευξη με τον διευθυντή του περιοδικού «Folio» για προσωρινή θέση συντάκτη.

Στη χλιαρή θαλπωρή του καλοκαιρινού Οσλο ο, αποφασισμένος να τελειώνει με τη ζωή του, Αντερς, θα προσπαθήσει για ύστατη φορά, να επαναδιαπραγματευτεί την ποιότητα της ζωής του, την ποιότητα των δεσμών του με το έμψυχο υλικό της πόλης. Με τους φίλους, τους γονείς, την αδελφή του, τις παλιές του κοπέλες και τις καινούργιες γνωριμίες... Η συμπυκνωμένη αυτή μέρα συνιστά τον επίλογο της ζωής του και το θέμα της ταινίας του Τρίερ. Γιατί κάθε συνάντηση φέρνει στην επιφάνεια θέματα, υποθέματα και συνειρμούς που όλα αυτά μαζί συνθέτουν την εικόνα μιας κοινωνίας που διέπεται από αξίες, αρχές και ανθρώπινες σχέσεις σε αδιέξοδο. Φτάνει να δούμε τον Αντερς σαν οργανική μονάδα, αλλά και προϊόν μιας κοινωνίας που θεωρεί φυσιολογικό σήμερα να πηγαίνει η πριγκίπισσα Μέτε-Μάριτ (η κοινή θνητή που παντρεύτηκε ο πρίγκιπας του θρόνου) σε ρέιβ πάρτι με παρέα χρήστες ναρκωτικών, για να καταλάβουμε την ευκολία, με την οποία κάποιος θα στραφεί στη διέξοδο των παραισθησιογόνων. Κι εύλογα αναρωτιέται κανείς για το πού και πώς οριοθετεί η διαλλακτική Νορβηγία από τη μια τη βασιλική αυλή και από την άλλη τους χρήστες; Πού και πώς, οριοθετείται η καθημερινότητα που βιώνουμε θέλοντας και μη και αυτή που θα θέλαμε να ζήσουμε;

Ο Τρίερ δεν αφηγείται απλά τη ζωή ενός ναρκομανούς. Σκιαγραφεί ένα υπαρξιακό και ηλεκτρισμένο πορτρέτο ανίατης μοναξιάς του σύγχρονου ανθρώπου. Και ενσωματώνει σ' αυτό την πρόκληση προς το θεατή να ερευνήσει τις επιλογές που έχει ο Αντερς... και ο κάθε Αντερς που πνίγεται με την αποξένωση, την υποκρισία, το εφήμερο, τους συμβιβασμούς. Σε ολόκληρο το φιλμ περιγράφεται με εκκωφαντική τραγικότητα η «αποκόλληση» σε ό,τι κρατά το σύγχρονο κόσμο και αυτούς που τον κατοικούν. Παρότι, όλα τα ευχάριστα στη ζωή μοιάζουν να ανοίγονται προσβάσιμα μπροστά του, ο Αντερς όσο και αν προσπαθεί αδυνατεί να βρει εκείνο το είδος της συγκολλητικής ουσίας που δένει βαθιά τα πράγματα μεταξύ τους. Εκτός από την ουσία, λείπουν και οι τεχνικές πολιτισμικής συγκόλλησης σε μια μεθοδευμένα, αυτιστική κοινωνία.

Ο Τρίερ ακολουθεί το βουβό, εσωτερικό μονόλογο του Αντερς στο ταξίδι της μακράς του μέρας προς τη νύχτα, έναν μονόλογο ευαίσθητο και κυνικό και μια μοναξιά που κάθε φορά ταλαντεύεται αλλά καταλήγει όλο και πιο στέρεη κι έχει αμιγώς κοινωνική βάση και υπόκειται σε σχέσεις διαλεκτικής. Καίτοι νέος, ο Τρίερ φαίνεται πολύ σίγουρος τόσο ως προς τη γλώσσα της οπτικής του όσο επίσης και τον προσωπικό του τόνο. Πολύ καλή ταινία που θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει σπουδαίο διδακτικό υλικό, στα πλαίσια εκστρατείας κατά της ναρκω-κουλτούρας.

Παίζουν: Αντερς Ντάνιελσεν Λι, Χανς Ούλαβ Μπρένερ, Πέτερ Βιντ Κρίστιανσεν, Γιοχάνε Σιέλεβικ Λεντάνγκ, Εμιλ Λουντ, κ.ά.

Παραγωγή: Νορβηγία (2011).