Περισσότερα από 10 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών εξακολουθούν να πεθαίνουν από αιτίες που μπορούν να προληφθούν, 149 εκατομμύρια παιδιά στις αναπτυσσόμενες χώρες εξακολουθούν να υποφέρουν από υποσιτισμό, περισσότερα από 100 εκατομμύρια παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο - η πλειοψηφία τους κορίτσια - ενώ εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να εμπλέκονται στην παιδική εργασία, στην εμπορία παιδιών, στην πορνεία και τις ένοπλες συρράξεις.

Αυτή είναι μια μικρή περίληψη της καθιερωμένης - πλέον - ετήσιας έκθεσης της «Γιούνισεφ» για την «Κατάσταση των παιδιών στον κόσμο 2002». Μια έκθεση, με συγκλονιστικά στοιχεία, που απεικονίζουν τη σημερινή τραγική κατάσταση που βιώνει η ανθρωπότητα, από τον «παγκοσμιοποιημένο» καπιταλισμό. Με τη συγκέντρωση κολοσσιαίου πλούτου στα χέρια μιας φούχτας μονοπωλίων, και την ανείπωτη φτώχεια για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων. Με τις πολεμικές συρράξεις, την αχαλίνωτη βία και την άκρατη επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού. Με τις πολιτικές, που εντείνουν στο έπακρο τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, που καταδικάζουν σε μαρασμό και εξαθλίωση εκατοντάδες χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Η έκθεση της «Γιούνισεφ» έρχεται να κάνει έναν απολογισμό της δεκαετίας που πέρασε και να δει ποιες και πόσες απ' τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν τα περισσότερα κράτη, στη Σύνοδο Κορυφής για τα Παιδιά του 1990, υλοποιήθηκαν. Και μόνο το γεγονός πως σχεδόν σε κάθε στατιστική της περιγραφή υπάρχει η λέξη «εξακολουθεί» αποδεικνύει πως οι συγκεκριμένες δεσμεύσεις δόθηκαν, χωρίς ποτέ ωστόσο να τηρηθούν. «Τα διδάγματα της δεκαετίας αυτής, μας δείχνουν ξεκάθαρα το δρόμο και επιτάσσουν ότι οι υποσχέσεις που θα δοθούν τώρα, είναι υποσχέσεις που πρέπει να τηρηθούν. Αυτή τη φορά, δεν υπάρχουν δικαιολογίες», υποστηρίζει η διεθνής οργάνωση, ενόψει της Ειδικής Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών για τα παιδιά (θα γίνει στη Νέα Υόρκη, στις 19 - 21 Σεπτέμβρη), αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι αισιόδοξος...

Και μόνο τα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν για τη γενιά του 90' - για τα παιδιά, δηλαδή, που γεννήθηκαν στην αρχή αυτής της δεκαετίας σε όλον τον κόσμο - είναι ενδεικτικά. Συγκεκριμένα, 9 στα 100 παιδιά πέθαναν πριν φτάσουν τα πέντε τους χρόνια, ενώ 33 από τα 100 δεν καταγράφηκαν κατά τη γέννησή τους (ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά αυτά επισήμως δεν υπάρχουν, ούτε τους αναγνωρίζεται εθνικότητα). Επίσης 27 στα 100 παιδιά δεν εμβολιάστηκαν εναντίον καμιάς ασθένειας, 32 υπέφεραν από υποσιτισμό πριν φτάσουν τα 5 τους χρόνια και μόνο 44 τρέφονταν αποκλειστικά με θηλασμό τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής τους. Ακόμα, 18 στα 100 παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό, 39 ζουν χωρίς εγκαταστάσεις υγιεινής, 18 δε θα πάνε ποτέ σχολείο (τα 11 απ' αυτά είναι κορίτσια), ενώ 25 απ' τα 100 που θα πάνε στην πρώτη τάξη, δε θα φτάσουν ποτέ μέχρι την πέμπτη!

Καταγράφοντας τις «επιτυχίες» και τις αποτυχίες της περασμένης δεκαετίας, η οργάνωση υπενθυμίζει πως ο πρώτος στόχος που είχε τεθεί στη Σύνοδο Κορυφής ήταν να μειωθούν τα ποσοστά της βρεφικής και της κάτω των πέντε ετών θνησιμότητας, κατά το 1/3 στο διάστημα 1990 - 2000. Η συνολική μείωση κατά 14% θεωρείται μια «σημαντική βελτίωση», καθώς τώρα επιζούν τρία εκατομμύρια παιδιά περισσότερα μετά τα πέμπτα τους γενέθλια. Ωστόσο περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο παιδιά ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα και η παρατεταμένη φτώχεια - τονίζει η «Γιούνισεφ» - προκαλεί μόνιμη ζημιά στο μυαλό και το κορμί τους.

Ενας ακόμα βασικός στόχος ήταν να μειωθούν στο μισό τα ποσοστά υποσιτισμού μεταξύ παιδιών κάτω των πέντε ετών, ωστόσο τα συνολικά ποσοστά υποχώρησαν μόνο κατά 17%. Στην Ασία, όπου ζουν περισσότερα από τα 2/3 των υποσιτιζόμενων παιδιών του κόσμου, η μείωση του υποσιτισμού υπήρξε σχετικά μικρή (απ' το 36% στο 29%). Στη Νότια της Σαχάρας Αφρική ο αριθμός των υποσιτιζόμενων παιδιών αυξήθηκε (σ.σ. εδώ γιατί δεν υπάρχουν στατιστικοί αριθμοί;).

Οι στόχοι για καθολική πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και εγκαταστάσεις υγιεινής και αποχέτευσης μέχρι το έτος 2000, δεν προσεγγίστηκαν. Παρόλο που και στις δύο περιπτώσεις το ποσοστό ανέβηκε - από 79% στο 82% για το νερό και από 55% στο 60% για την υγιεινή - περίπου 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε ασφαλές νερό, ενώ 2,4 δισεκατομμύρια ζουν χωρίς επαρκείς εγκαταστάσεις υγιεινής, η πλειοψηφία των τελευταίων στην Ασία.

Οσον αφορά το Εϊτζ, η απειλή εξακολουθεί να είναι ζωντανή, αφού μόνο στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική υπολογίζεται ότι 210.000 ενήλικες και παιδιά μολύνθηκαν με τον ιό μέσα στο 2000, ανεβάζοντας τον αριθμό των φορέων σε 1,8 εκατομμύρια. Τα μισά απ' τα νέα κρούσματα είναι μεταξύ νέων 15 με 24 ετών, ενώ υπολογίζονται σε 1,4 εκατομμύρια τα παιδιά κάτω των 15 ετών που ζουν με την ασθένεια (το 80% αυτών βρίσκονται στην Αφρική). Να σημειωθεί ότι απ' την αρχή της επιδημίας του Εϊτζ έχουν πεθάνει 4,3 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 15 ετών και περισσότερα από 13 εκατομμύρια παιδιά 14 ετών ή μικρότερα έμειναν ορφανά εξαιτίας του ιού.

Ο στόχος για καθολική πρόσβαση σε βασική εκπαίδευση βρίσκεται επίσης μακριά απ' την εκπλήρωσή του. Τα ποσοστά εγγραφής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αυξήθηκαν σε κάθε περιοχή, αλλά υπάρχουν ακόμα 100 εκατομμύρια παιδιά που δεν πηγαίνουν σχολείο και πολύ περισσότερα που έχουν χαμηλή ποιότητα εκπαίδευσης. Επίσης το χάσμα στην εκπαίδευση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών μειώθηκε σημαντικά, αλλά εξακολουθεί να είναι αρκετά μεγάλο. Πάντως στα συν να σημειωθεί η απόφαση της κυβέρνησης του Μαλάουι (πρόκειται, παρεμπιπτόντως, για μια απ' 48 φτωχότερες χώρες του κόσμου) το 1994 να εγγυηθεί δωρεάν πρωτοβάθμια εκπαίδευση για όλους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εκτιναχτεί στα ύψη ο αριθμός των μαθητών, από 1,9 σε 2,9 εκατομμύρια. Στον τομέα της γυναικείας υγείας, όπου ο στόχος ήταν να μειωθεί στο μισό η μητρική θνησιμότητα, δεν υπάρχουν στοιχεία, που να αποδεικνύουν κάποια αξιόλογη μείωση.

Τέλος, η «Γιούνισεφ» δεν ξεχνά να μιλήσει για τα τραγικά αποτελέσματα των πολέμων: Από τα 35 εκατομμύρια πρόσφυγες και και εκτοπισμένους σε όλο τον κόσμο, το 80% είναι γυναίκες και παιδιά. Κατά τη δεκαετία του 1990, δύο εκατομμύρια παιδιά σκοτώθηκαν, έξι εκατομμύρια τραυματίστηκαν ή έμειναν ανάπηρα και 12 εκατομμύρια έμειναν άστεγα εξαιτίας των συρράξεων. Οι συρράξεις - καταλήγει η έκθεση της «Γιούνισεφ» - έχουν αφήσει ορφανά ή χώρισαν από τις οικογένειές τους περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά στην τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα...