ΕΙΝΑΙ μερικές φορές, που ο δημοσιογράφος έχει να δώσει μοναδικές στιγμές, που δε χρειάζεται να 'χει τεφτέρια κι άλλα σύνεργα. Είναι τα μάτια, είναι η καρδιά που τα καταγράφουν όλα και τα βαστάνε για πάντα άσβηστα.

ΜΙΑ τέτοια μοναδική μέρα στάθηκε εκείνη η αλησμόνητη Πέμπτη (12 Οκτώβρη 1944) ημέρα της Λευτεριάς, που ζούσε η αδούλωτη πρωτεύουσα ύστερα από μια φοβερή, εφιαλτική νύχτα, που είχε κρατήσει 1.625 μέρες.

Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ μας φέρνει σ' εκείνες τις κοσμογονικές στιγμές, τον Οκτώβρη της λευτεριάς, που βημάτιζε από τη μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη, από του Μοριά τ' ακρογιάλια ως ψηλά πάνω στη Θράκη... «Ομορφες μέρες - γράφει ο Ρίτσος - Δεν προφτάσαμε να τις χαρούμε. Βούιζε η πολιτεία. Βούιζε ο κόσμος. Βούιζε κι η καρδιά του ανθρώπου, σαν ένα ζήτω ανάμεσα σε χιλιάδες κόκκινες σημαίες.

ΚΙ ΗΤΑΝ χιλιάδες κόκκινες σημαίες στα μπαλκόνια της Αθήνας / χιλιάδες κόκκινα συνθήματα στους τοίχους / στον περίβολο της Βουλής, στις σκάλες της Εθνικής Βιβλιοθήκης, στα μάρμαρα του Πανεπιστημίου, στην Ακαδημία καθώς χιμούσαν τα εργατόπαιδα απ' τις γειτονιές / πλημμυρίζοντας την οδό Σταδίου, τις κεντρικές λεωφόρους, το Σύνταγμα ο λαός κατηφορώντας απ' τις γειτονιές στα επιταγμένα αυτοκίνητα / ο λαός φωνάζοντας απ' τους εξώστες των θεάτρων / κι οι φοιτητές καβαλικεύοντας τα κάγκελα των μπαρκονιών / καβαλικεύοντας τις άσωρες μάντρες άσωρα άλογα να φεύγουν στον ορίζοντα σφίγγοντας μες στα χέρια τους τα γκέμια του μέλλοντος / λευτεριά ή θάνατος / υποστολή του αγκυλωτού σταυρού στην Ακρόπολη» (Γιάννης Ρίτσος: «Από τις γειτονιές του κόσμου»)

ΕΚΕΙΝΗ η Πέμπτη ήταν μέρα που δεν τέλειωνε στην αδούλωτη Αθήνα, που ζούσε, χαιρόταν την απελευθέρωσή της από τους χιτλερικούς και τους άθλιους προδότες συνεργάτες τους. Τα μάτια βλέπουν την Ακρόπολη κι εκεί πια δεν αντικρίζουν το βρωμερό «χιτλερικό κουρέλι», τη σβάστικα που είχαν υψώσει τον Απρίλη του 1941, όταν μπήκαν στην Αθήνα.

ΠΑΝΕΤΟΙΜΕΣ για το μεγάλο γιορτασμό της λευτεριάς οι γειτονιές, που μήνες ολόκληρους μέρα - νύχτα του ΕΛΑΣ τα τμήματα δέχτηκαν κι άντεξαν τις λυσσαλέες επιθέσεις που εξαπέλυαν οι χιτλερικοί, οι ταγματασφαλίτες, οι Χίτες, οι Μπουραντάδες, οι κάθε λογής προδότες.

ΣΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ της λευτεριάς στα χέρια, στο φως πια του ήλιου, της μέρας κι η εφημερίδα μας, ο «Ριζοσπάστης» βγαίνει από τα κατάβαθα της γης, τις κατακόμβες και τα παράνομα στέκια. Ο κόσμος τον αγκαλιάζει, τον διαβάζει. Ενα μικρούτσικο μονόφυλλο με νούμερο «1» στην προμετωπίδα με προσθήκη Γ' Εκδοση. Κι αυτό το μονόφυλλο που βγαίνει στο φως ύστερα από τη βασιλομεταξική δικτατορία και τη χιτλεροφασιστική Κατοχή, όσο κι αν είναι τόσο μικρό, τα δίνει όλα σ' εκείνο το δωρικό φλογερό γράψιμο που χρόνια και χρόνια σκληρά και δύσκολα πύρωνε τις καρδιές...

«ΣΕ ΚΑΘΕ γωνιά - γράφει το πρώτο εκείνο ρεπορτάζ του «Ρ» - βουίζουν τα χωνιά. Κι η Αθήνα που έμαθε ν' ακούει τη φωνή τους, το κάλεσμα στην Αντίσταση και τον αγώνα, τρέχει τώρα για το γιορτασμό και τη χαρά... Από τον εξώστη του Μετοχικού ακούγεται η φωνή του ΚΚΕ. Χιλιάδες ο κόσμος που κρέμεται από τα χείλια του ομιλητή... Ολοι περιμένουν να τους μιλήσει το Κόμμα τους, το κόμμα του λαού, που πρώτο σήκωσε τη σημαία της αντίστασης, της ενότητας και της λευτεριάς... που στάθηκε πάντα μπροστά κι έδωσε αμέτρητες θυσίες. Κι οδήγησε το λαό στη Νίκη...».

ΔΥΟ στερνά λόγια από το ρεπορτάζ της εφημερίδας. Γράφτηκε πριν 57 χρόνια κι έχει πάνω όλη τη φωτιά, την αλήθεια της μεγάλης εκείνης ώρας: «... Δεν ήταν πια άνθρωποι κοινοί, δεν ήταν άτομα όλες αυτές οι εκατοντάδες χιλιάδες άντρες, γυναίκες, παιδιά, που ξεχύθηκαν σε μια απερίγραπτη ανθρωποθάλασσα προς το κέντρο της ξεσκλαβωμένης πόλης. Η ατομική ζωή χάνει ολότελα τη σημαία σε παρόμοιες στιγμές. Ηταν ο λαός, που έγραφε μια ακόμα περήφανη κι ακατάλυτη σελίδα στη δοξασμένη ιστορία των αγώνων του...».

ΠΕΝΗΝΤΑ εφτά χρόνια από τη μεγάλη μέρα της αδούλωτης της ΕΑΜικής Αθήνας. Τις όμορφες μέρες που όπως λέει ο ποιητής δεν προφτάσαμε να τις χαρούμε.

Χωρίς καμία ταλάντευση και δισταγμό, από την πρώτη στιγμή έσπευσε να πάρει θέση στο στρατόπεδο της «συμμαχίας», πλειοδοτώντας σε ιαχές πολέμου και κρωγμούς για την επιβολή της «τάξης». Είναι αλήθεια βέβαια, ότι δε δοκιμάζεται για πρώτη φορά. Και κατά τη διάρκεια των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία τάχθηκε στο πλευρό του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά κάτω και από την πίεση του ελληνικού λαού, υποχρεώθηκε να ψελλίσει κάποιες επιφυλάξεις, κυρίως για την... αποτελεσματικότητά τους και γιατί «δεν εντάσσονταν σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης»!.

Μέχρι τώρα όμως, δε φαίνεται να πείθει ούτε τους δικούς της ψηφοφόρους. Το γκάλοπ που δημοσίευσε την περασμένη Τρίτη ο «Ελεύθερος Τύπος» έδειχνε ότι ένας στους δύο ψηφοφόρους της ΝΔ θεωρούσε άδικο τον πόλεμο που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους, ενώ ακόμα περισσότεροι πιστεύουν ότι δεν έπρεπε να γίνει, γιατί περισσότερο εξυπηρετεί τα ηγεμονικά σχέδια της Ουάσιγκτον στον πλανήτη παρά αποσκοπεί στην «απονομή της δικαιοσύνης» και την «πάταξη της τρομοκρατίας».

Την ίδια μέρα, ο Κ. Καραμανλής από το βήμα της ΚΟ του κόμματός του, υπερασπιζόταν με πάθος ότι επρόκειτο για «επιβεβλημένη αντεπίθεση των συμμάχων» και περιέγραφε το όραμά του για επέκταση των επιθέσεων σε όλο τον πλανήτη υπό την ομπρέλα του «Συνασπισμού της Ειρήνης», όπως αποκάλεσε την «αντιτρομοκρατική» συμμαχία της νέας τάξης.

Η ηγεσία της ΝΔ θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να εξοβελιστεί κάθε δεύτερη γνώμη γύρω από το «αναγκαίο» και το «δίκαιο» του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και να εγκλωβίσει, τουλάχιστον τους ψηφοφόρους της, στη «μοναδική αλήθεια», όπως αυτή τη διαμορφώνουν τα επιτελεία του ψυχολογικού και προπαγανδιστικού πολέμου στην Ουάσιγκτον. «Η κοινή γνώμη πρέπει να ενημερωθεί καλύτερα. Δεν υπήρχε άλλη λύση από τους βομβαρδισμούς και τον πόλεμο», είπε ο επικεφαλής του προπαγανδιστικού επιτελείου της ΝΔ Γ. Σουφλιάς, όταν ρωτήθηκε γιατί οι θέσεις των ηγεσιών των δύο μεγάλων κομμάτων δε συμπίπτουν με τις διαθέσεις της κοινής γνώμης, καθιστώντας έτσι σαφές ότι στόχος είναι μια συστηματικότερη πλύση εγκεφάλου σε αγαστή συνεργασία με την κυβέρνηση.

«Να πάρουμε, χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση, τα κατάλληλα μέτρα για δυναμική και ισόρροπη ανάπτυξη: Να ελευθερώσουμε, επιτέλους, την οικονομία και να τονώσουμε την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων μας. Να προχωρήσουμε στην επανίδρυση του κράτους», τόνισε στην ομιλία του στην ΚΟ ο Κ. Καραμανλής. Ταυτόχρονα, ζήτησε από την κυβέρνηση να ενισχύσει τους κατασταλτικούς μηχανισμούς και να τους λύσει τα χέρια με νέους τρομονόμους στο πλαίσιο και της «συνεργασίας στην ΕΕ για την εδραίωση της ασφάλειας».

Γι' αυτό θεωρεί αναγκαία τη σύμπηξη ενός αρραγούς μετώπου ενάντια και στην «εσωτερική τρομοκρατία». «Προέχει η συνεννόηση όλων των δυνάμεων για τη χάραξη εθνικής στρατηγικής», γιατί «όλοι στις ίδιες αρχές και αξίες πιστεύουμε», δήλωσε. Φυσικά εμφανίζει την επιθυμία του ως πραγματικότητα. Αλλο θεό, το θεό του χρήματος και του πολέμου πιστεύει ο ίδιος και οι συμπολεμιστές του στην ιμπεριαλιστική σταυροφορία κατά των λαών του πλανήτη, και άλλα έχουν ανάγκη και ονειρεύονται οι λαοί.

Με εκείνη την πρώτη διαδήλωση ο λαός της Αθήνας διεκδίκησε: «Οχι στον πόλεμο - Καμία εμπλοκή της χώρας - Οχι σε μέτρα καταστολής». Αυτό το πλαίσιο εξέφρασε το λαϊκό αίσθημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την απόφαση των ΗΠΑ για πόλεμο διαρκείας και την πρόθυμη συμπαράταξη των χωρών - μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Μ' αυτή την έννοια ήταν ευρύτατο και ευνόησε τη συσπείρωση χιλιάδων λαού, που αναγνώρισαν πως το κύριο ήταν η αποτροπή του πολέμου και των συνεπειών του. Κι όμως η ηγεσία του ΣΥΝ για να δικαιολογήσει την απουσία της έκανε λόγο για «περιοριστικό πλαίσιο» και για μη «σωστό προσανατολισμό» της κινητοποίησης!

Στην ίδια ανακοίνωση της ΠΓ δε «χώρεσε» πουθενά το αίτημα για «καμία εμπλοκή της χώρας». Αρνήθηκαν να κάνουν ακόμα κι αυτή την ελάχιστη κατάθεση. Γιατί ακόμα κι αν δεχτούμε πως είναι ανέφικτο να εναντιώνεσαι σε έναν πόλεμο που η «υπερδύναμη» έχει αποφασίσει ούτως ή άλλως να διεξάγει, είναι απολύτως εφικτό όσο και αναγκαίο να ασκήσεις πίεση στην κυβέρνηση για μη εμπλοκή της χώρας σου. Κι όμως...

Το «όχι στον πόλεμο των ιμπεριαλιστών» είναι αυτονόητο αίτημα κάθε δύναμης που θέλει να αυτοπροσδιορίζεται αριστερή. Ο ΣΥΝ όμως σε καμία επίσημη τοποθέτησή του δε διατυπώνει ξεκάθαρα τέτοιο αίτημα. Αντιθέτως, διαβάσαμε για «αντιπαράθεση με τη λογική πολεμικών ενεργειών των ΗΠΑ», όταν η ίδια ακριβώς λογική διαπερνά τη στάση και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Για την ΕΕ όμως δεν λέει κουβέντα, ούτε βεβαίως για την ελληνική κυβέρνηση και τη συμμετοχή της στον πόλεμο.

Η τελευταία τοποθέτηση του Συνασπισμού ήταν αυτή του προέδρου του στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Εκεί, λοιπόν, ο Ν. Κωνσταντόπουλος μίλησε για τον κίνδυνο ο πόλεμος να προσφέρει βάση για εντάσεις και άλλες τρομοκρατικές πράξεις. Δεν τον καταδίκασε. Δε διατύπωσε κανένα αίτημα για απεμπλοκή της Ελλάδας. Κατέθεσε απλά και μόνο ένσταση για το κατά πόσο ο πόλεμος μπορεί να είναι αποτελεσματικός ως προς την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Τίποτα για τα αθώα θύματα, τίποτα για το χαρακτήρα αυτού του πολέμου, τίποτα για τη διαφαινόμενη περιστολή δικαιωμάτων.

Γρηγοριάδης Κώστας

Από τη μια, είναι η Ελλάδα που τάσσεται τόσο κατά της κρατικής τρομοκρατίας, όσο και κατά της τρομοκρατίας των εκπαιδευμένων και στρατολογημένων από τη CIA πρακτόρων. Η Ελλάδα του λαού της.

Από την άλλη έχουμε την «Ελλάδα» των αστικών πολιτικών κομμάτων με τους «δορυφόρους» τους.

Το ΠΑΣΟΚ, φυσικά, σέρνει το χορό... Από το «ευχαριστούμε τις ΗΠΑ» μέχρι το... «ζήτω οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και ο πόλεμός τους», η απόσταση δεν ήταν μεγάλη, βλέπετε.

Φυσικά, ο γκαιμπελισμός, στοχεύει να συσκοτίσει τη «μέχρι τα μπούνια» συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ στον πόλεμο αφού:

α) από την πρώτη στιγμή τάχθηκε αναφανδόν με τις ΗΠΑ

β) υπέγραψε την ενεργοποίηση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ,

γ) παρέδωσε τη Σούδα, τα ελληνικά πληρώματα των Αβακς και τους ναύτες που υπηρετούν σε πλοία της ΝΑΤΟικής διοίκησης στις ΗΠΑ,

δ) άλλαξε ακόμα και το στρατιωτικό δόγμα της χώρας,

ε) έφτασε να μην αποκλείει ακόμα και την αποστολή στρατιωτών στον πόλεμο (!) ενώ αποκάλεσε - διά στόματος πρωθυπουργού - «αναπόφευκτο» το χτύπημα των ΗΠΑ! Ολα αυτά στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας»...

Οσο για το ΚΚΕ, από την πρώτη κιόλας στιγμή ξεκαθάρισε:

«Η συμπάθεια απέναντι στα θύματα και το δοκιμαζόμενο αμερικανικό λαό δεν μπορεί και δεν πρέπει να μετατραπεί σε συμπάθεια και ανοχή στην κρατική πολιτική των ΗΠΑ και των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που οργανώνουν την κρατική και παρακρατική τρομοκρατία, δημιουργούν και εκπαιδεύουν τρομοκρατικές ομάδες (...)» (απόφαση ΚΕ του ΚΚΕ, 15/9/2001).

Το ΠΑΣΟΚ επιχείρησε και επιχειρεί να φανεί συνεπές στην τακτική της ηγεσίας των ΗΠΑ, που πατά στο αίμα των θυμάτων του Μανχάταν για να βρει το άλλοθι για τις νέες εκατόμβες θυμάτων που σπέρνουν στον κόσμο ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτή την ταχτική δε θα πάψει να την αντιμάχεται το ΚΚΕ.

Υποκρίνονται ότι δεν αντιλαμβάνονται ότι οι Μπιν Λάντεν είναι δημιουργήματα του ιμπεριαλισμού. Προσπαθούν να προσδώσουν «πατριωτικό τόνο» (!) στη συμμετοχή τους στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Αυτό έπραξε ο Κ.Σημίτης μιλώντας την Πέμπτη από το βήμα του συνεδρίου του ΠΑΣΟΚ. Την ώρα που ο Δ.Ρέππας άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο να σταλούν Ελληνες φαντάροι στο Αφγανιστάν, ο κύριος Σημίτης έλεγε από το βήμα του συνεδρίου ότι το κόμμα του έκανε πράξη το σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες»!

Πώς; Μα με το να είμαστε «παρόντες» και «συνεπείς στις διεθνείς υποχρεώσεις μας» (!), για έτσι θα ενδυναμώσουμε τη διεθνή θέση της χώρας, όπως είπε...

«Διεθνής μας υποχρέωση» (!), η συμμετοχή στον «απεριόριστο πόλεμο» του Μπους...

Ηδη στα πλαίσια της ΕΕ υπάρχει πρώτη - πρώτη η υπογραφή της ελληνικής κυβέρνησης για τη διαμόρφωση αυτού του περίφημου ενιαίου αστυνομικού και δικαστικού χώρου στην Ευρώπη.

• Συναινούν στη στρατιωτικοποίηση των διεθνών σχέσεων.
• Βαφτίζουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σαν «αναγκαία (!) έξωθεν κατασταλτική δράση εναντίον της τρομοκρατίας» (!), λες και δεν ξέρουν ότι η «έξωθεν καταστολή» είναι η πιο βίαιη εκδήλωση του ιμπεριαλισμού.
• Προσυπογράφουν το κλίμα μαζικού εκφοβισμού, τρομολαγνείας και επιβολής στρατιωτικού νόμου κατά των λαών.
• Συμμαχούν σε έναν πόλεμο που δε στοχεύει τις σπηλιές του Αφγανιστάν, αλλά τις πηγές του πετρελαίου και των γεωστρατηγικών περασμάτων.

Με δυο λόγια: Γίνονται συμμέτοχοι με τους ευρωατλαντιστές, που σκυλεύουν κατά 7000 αθώων θυμάτων και βάζουν την υπογραφή τους (και) στα νέα εγκλήματα του ιμπεριαλισμού, παρασέρνοντας τη χώρα στη δίνη μιας παγκόσμιας και «απεριόριστης» απειλής!

«Τι είναι πιο σημαντικό στην παγκόσμια Ιστορία; Οι Ταλιμπάν ή η κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας; Μερικοί υποκινούμενοι μουσουλμάνοι ή η απελευθέρωση της Κεντρικής Ευρώπης και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου»; Αυτή τη ρητορική ερώτηση δεν την έκανε κάποιος τυχαίος άνθρωπος. Αλλά ο γνωστός, πρώην, καθηγητής διεθνών σχέσεων στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Κολούμπια και πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Τζίμι Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, σε συντάκτη του γαλλικού περιοδικού «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» το Γενάρη του 1998.

Στην ίδια συνέντευξη, όμως, ο Μπρεζίνσκι δεν αρκέστηκε σε ρητορικά σχήματα, αλλά και σε ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις σε σχέση με το ρόλο που έπαιξαν τόσο οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, όσο και ο ίδιος προσωπικά με στόχο τη δημιουργία στο Αφγανιστάν ενός «αντίπαλου δέους» έναντι του τότε καθεστώτος στην Καμπούλ που θεωρούνταν απ' την Ουάσιγκτον σχεδόν βέβαιο -όπως και έγινε...- πως θα προκαλούσε την απάντηση των Σοβιετικών. Ομως, αντί οποιουδήποτε άλλου σχολίου, και με δεδομένα όσα έχουν προκαλέσει τόσο οι επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ, όσο και οι βομβαρδισμοί των Αμερικανών στο Αφγανιστάν, θα ήταν ενδεχομένως χρήσιμο, να παραθέσουμε ολόκληρη, την αρκούντως αποκαλυπτική (και κυνικότατη) συνέντευξη Μπρεζίνσκι στο «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» εκείνης-της διόλου μακρινής!-περιόδου:

-- «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»: Ο πρώην διευθυντής της CIA, Ρόμπερτ Γκέιτς, δήλωσε στα απομνημονεύματά του πως οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες άρχισαν να βοηθούν τους Μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν έξι μήνες πριν τη σοβιετική επέμβαση. Εκείνη την περίοδο ήσασταν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του προέδρου Κάρτερ. Παίξατε κάποιο ρόλο σ' αυτή την υπόθεση, σωστά;

-- Μπρεζίνσκι: Ναι. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της ιστορίας, η CIA άρχισε να βοηθά τους Μουτζαχεντίν μέσα στο 1980, δηλαδή, μετά την εισβολή του σοβιετικού στρατού στο Αφγανιστάν, στις 24 Δεκέμβρη 1979. Αλλά στην πραγματικότητα, όπως κρατήθηκε μυστικά έως τώρα, τα πράγματα έγιναν τελείως διαφορετικά. Στην πραγματικότητα, ήταν 3 Ιούλη του 1979 όταν ο πρόεδρος Κάρτερ υπέγραψε το πρώτο διάταγμα για μυστική βοήθεια τους αντίπαλους του φιλο-σοβιετικού καθεστώτος στην Καμπούλ. Εκείνη ακριβώς τη μέρα, έγραψα ένα σημείωμα στον πρόεδρο όπου εξηγούσα πως κατά τη γνώμη μου αυτή η βοήθεια θα προκαλέσει την επέμβαση του σοβιετικού στρατού.

-- «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»: Παρά τον κίνδυνο, εσείς συνηγορούσατε σ' αυτή τη συγκεκαλυμμένη δράση. Αλλά μήπως εσείς τότε επιθυμούσατε ακριβώς την είσοδο των Σοβιετικών σ' αυτόν τον πόλεμο, και επιδιώκατε την πρόκληση αυτής της εξέλιξης;

-- Μπρεζίνσκι: Δεν είναι ακριβώς έτσι. Δε σπρώξαμε τους Ρώσους να επέμβουν, αλλά γνωρίζαμε πως υπήρχε αυξημένη πιθανότητα να το κάνουν.

-- «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»: Οταν οι Σοβιετικοί δικαιολόγησαν την επέμβασή τους λέγοντας πως το έκαναν για να πολεμήσουν ενάντια στη μυστική ανάμειξη των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, διάφοροι δεν τους πίστεψαν. Εντούτοις, υπήρξε μία κάποια βάση αλήθειας. Δε μετανιώνετε για τίποτε σήμερα;

-- Μπρεζίνσκι: Να μετανιώσω γιατί πράγμα; Η μυστική επιχείρηση ήταν υπέροχη ιδέα. Είχε ως αποτέλεσμα να σύρει τους Ρώσους στην παγίδα του Αφγανιστάν και θέλεις να το μετανιώσω; Τη μέρα που οι Σοβιετικοί πέρασαν επίσημα τα σύνορα, εγώ έγραψα στον πρόεδρο Κάρτερ: «Εχουμε τώρα την ευκαιρία να δώσουμε στην ΕΣΣΔ το δικό της Βιετνάμ». Πράγματι, για περίπου 10 χρόνια, η Μόσχα έπρεπε να συνεχίζει έναν πόλεμο που δεν υποστηριζόταν από την κυβέρνηση, μία σύρραξη που έφερε την ηθική κατάπτωση και τέλος τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας.

-- «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»: Ούτε μετανιώσατε που υποστηρίξατε τους ισλαμιστές, που τους δώσατε όπλα και τους συμβουλέψατε ώστε να γίνουν μελλοντικά τρομοκράτες;

-- Μπρεζίνσκι: Τι είναι πιο σημαντικό στην παγκόσμια ιστορία; Οι Ταλιμπάν ή η κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας; Μερικοί υποκινούμενοι μουσουλμάνοι ή η απελευθέρωση της Κεντρικής Ευρώπης και το τέλος του ψυχρού πολέμου;

-- «Νουβέλ Ομπσερβατέρ»: Μερικοί υποκινούμενοι Μουσουλμάνοι(!); Μα όπως λέχθηκε και ξαναειπώθηκε ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι σήμερα μία παγκόσμια απειλή...

-- Μπρεζίνσκι: ΑΗΔΙΕΣ! Λέγεται πως η Δύση είχε μία παγκόσμια πολιτική έναντι του Ισλάμ. Αυτό είναι ανοησία. Δεν υπάρχει παγκόσμιο Ισλάμ. Κοιτάξτε το Ισλάμ με τον τρόπο της λογικής και δίχως δημαγωγία ή συναισθήματα. Είναι η ηγέτιδα θρησκεία στον κόσμο με πάνω από 1,5 δισ. οπαδούς. Αλλά τι κοινό υπάρχει ανάμεσα στους Σαουδάραβες φονταμενταλιστές, τους μετριοπαθείς Μαροκινούς, τους Πακιστανούς στρατοκράτες, τους Αιγύπτιους φιλο-δυτικούς, ή τους Κεντροασιάτες κοσμικούς; Τίποτε περισσότερο απ' αυτό που ενώνει τις χριστιανικές χώρες.

Associated Press

Η «Βόρεια Συμμαχία» αποτελεί «εργαλείο» για τις ΗΠΑ - οι ηγέτες της έχουν τις δικές τους ιδέες

Ενας μαχητής του Ρακίμ, ο 34χρονος Μίρζαμον, έχει διακοσμήσει το τεθωρακισμένο του με φωτογραφίες τού, δολοφονημένου από δυο Αραβες που παρίσταναν τους δημοσιογράφους, στρατηγού Αχμέντ Σαχ Μασούντ. «Πολεμάω τους Ταλιμπάν 7 χρόνια τώρα. Κανένας δεν τους ξέρει όπως εμείς. Ολοι μας χάσαμε κάποιον», λέει. Κι αυτός είναι διψασμένος για αίμα - των αντιπάλων του. Η ζωή του κυλά με τις εικόνες μιας αγριότητας που για οποιονδήποτε Δυτικό είναι αδιανόητες. Ο Ουζμπέκος στρατηγός Ρασίντ Ντόστουμ -ο σημαντικότερος πολέμαρχος όσων μάχονται τους Ταλιμπάν- κάποτε είχε πιάσει έναν στρατιώτη του να κλέβει. Διέταξε ξερά να τον δέσουν στις ερπύστριες ενός άρματος μάχης. Και το έστειλε να κάνει βόλτες γύρω από μια συνοικία. Το αίμα του πεταγόταν σε όσους έτυχε να παρευρίσκονται.

Associated Press

Η Πατρίτσια Γκόσμαν, μια ειδικός σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ταξίδευσε αρκετές φορές στην περιοχή, έλεγε τις προάλλες στο περιοδικό Σάλον ότι από τους ηγέτες της Συμμαχίας του Βορρά, οι περισσότεροι είναι εγκληματίες πολέμου - με ιστορικό χειρότερο κι απ' αυτό των Ταλιμπάν, που δεν είναι και τίποτε άγιοι. Οι ανακοινώσεις του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ελνσίνκι βρίθουν ιστοριών τρόμου. Το 1998 το Στέιτ Ντιπάρτμεντ (έκπληξη!) ανέφερε πως όταν οι μαχητές της Συμμαχίας κατέλαβαν μια συνοικία της Καμπούλ «πλιατσικολογούσαν, έκαιγαν σπίτια και καταστήματα, βίαζαν τις γυναίκες». Ενα χρόνο νωρίτερα, το 1997, στη Μαζάρ-ι-Σαρίφ, την πόλη που ξαναπολιορκεί τώρα ο Ντόστουμ, οι μαχητές της Συμμαχίας του Βορρά είχαν κατασφάξει 3.000 μαχητές των Ταλιμπάν που έπεσαν στα χέρια τους - διασκεδάζοντάς το: τους έβαζαν μέσα σε πηγάδια και πέταγαν μέσα χειροβομβίδες. Ο ΟΗΕ αγνόησε την επίκληση των Ταλιμπάν να «ερευνήσει» το περιστατικό. Οταν οι Ταλιμπάν ξαναπήραν την πόλη, υπολογίζεται ότι έσφαξαν 2.000 ως 8.000.

Associated Press

Πέρα από το πλιάτσικο, οι ηγέτες της Συμμαχίας του Βορρά είχαν διαπρέψει -κι εξακολουθούν να διαπρέπουν- στο λαθρεμπόριο, ειδικά το λαθρεμπόριο των ναρκωτικών. Οταν οι Ταλιμπάν βρέθηκαν υπό διεθνή πίεση, μετά το 1997, να διακόψουν το ναρκεμπόριο, του γεγονότος επωφελήθηκε η Συμμαχία - αν και όχι για πολύ, αφού ακολούθησε μια τρίχρονη ξηρασία.

Και τα υπόλοιπα παλικάρια της Συμμαχίας του Βορρά βέβαια δεν είναι τίποτα ρομαντικοί ιδεαλιστές. Από τον Μπουρχανουντίν Ραμπανί ως τον αγιατολά Μουχαμάντ Ασίφ Μουσίνι, από τον Αμπντούλ Ρασούλ Σαγιάφ ως τον Ντόστουμ, όλοι ειδικεύονται στις δολοπλοκίες, τις σφαγές και τις δολοφονίες αντιπάλων τους.

Οι Αμερικανοί βεβαίως γνωρίζουν πολύ καλά με ποιους έχουν να κάνουν, όπως επίσης γνωρίζουν ότι το Πακιστάν απεύχεται την επικράτηση της Βόρειας Συμμαχίας, ότι αντίθετα η Ρωσία και η Ινδία την εύχονται - και πάει λέγοντας. Εξ ου και προβαίνει σε μια σειρά κινήσεων ώστε η «μεταπολεμική» ισορροπία να μην έχει απόλυτο κυρίαρχο. Σε αυτή τη στρατηγική, του διαίρει και βασίλευε, εντάσσονται τόσο η προσπάθεια να «εξαγοραστούν» ηγέτες των Ταλιμπάν, που κάνει αγωνιωδώς η CIA τελευταία, ώστε το καθεστώς του μουλά Μουχαμάντ Ομάρ να πέσει από μέσα. Πρώην αξιωματούχος της CIA είπε στην Ουάσινγκτον Ποστ ότι η στρατηγική αυτή «έχει όση σημασία έχουν και οι βομβαρδισμοί», προσθέτοντας ότι το μήνυμα των Αμερικανών προς τους «μετριοπαθείς» μεταξύ των πολέμαρχων Ταλιμπάν είναι «αλλάξτε πλευρά τώρα».

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η προσέγγιση του εξόριστου στη Ρώμη πρώην μονάρχη Ζαχίρ Σαχ, που προέρχεται από τη φυλή των παστούν - στην οποία ανήκει και η πλειοψηφία των Ταλιμπάν, και αποτελεί ούτως ή άλλως τη μεγαλύτερη εθνική ομάδα στη χώρα (60%). Ωστόσο, ο πρώην μονάρχης, που ποτέ δεν άσκησε πραγματικά την εξουσία, είχε αρνηθεί να επιστρέψει και το 1988, όταν τον είχαν καλέσει και πάλι οι Αμερικανοί για να μην αποκτήσουν πολιτικό ρόλο οι κομμουνιστές Αφγανοί, μετά τις συνομιλίες της Γενεύης, όπου είχε συμφωνηθεί να αποχωρήσουν τα στρατεύματα της ΕΣΣΔ. Τώρα, ο μόνος ρόλος που θα μπορούσε να παίξει ο γέρος Ζαχίρ Σαχ είναι απλώς αυτός του συμβόλου - τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Η αμερικανική ηγεσία, διά στόματος του Τζορτζ Μπους του νεότερου, επιχείρησε να μετακυλήσει στον ΟΗΕ τη διαμόρφωση του πολιτικού μέλλοντος του Αφγανιστάν - ευχαριστώ αλλά όχι, ευχαριστώ, απάντησε περίπου ο Κόφι Ανάν.

Τι περιμένει το Αφγανιστάν μετά τους ανηλεείς βομβαρδισμούς που δέχεται - για τους οποίους το πιο απίστευτο σχόλιο που ακούστηκε ήταν ότι «κανένας στόχος στο Αφγανιστάν δεν αξίζει να του ρίξεις πύραυλο αξίας 1 δισ. δολαρίων» - είναι πολύ νωρίς για να το πει κανείς. Ωστόσο, οι ισορροπίες, οι πρωταγωνιστές και οι διαφαινόμενες προθέσεις τους δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Ο λαός του, που εκτός από τις συμμαχικές βόμβες αντιμετωπίζει την πείνα, το βαρύ χειμώνα που πλησιάζει και την αγριότητα των κυβερνητών του, γίνεται, κατά τρόπον απίστευτο, ένα ακόμα πιόνι στην παγκόσμια σκακιέρα του «αντιτρομοκρατικού» πολέμου και της προσπάθειας αναδιαμόρφωσης των παγκόσμιων ισορροπιών.

Associated Press

Ο Μπλερ σε αποστολή καθησυχασμού στην Αίγυπτο

«Εάν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν εξαφανιζόταν από το χάρτη αύριο» θα τόνιζε σε κάποιες από τις πολυπληθείς του δηλώσεις ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Αρι Φλέισερ, «αυτός ο πόλεμος θα συνεχιζόταν και μετά. Γιατί ένα και μόνο πρόσωπο δεν είναι εν συνόλω αυτό για το οποίο κηρύξαμε τον πόλεμο». Ξαφνικά, οι πύραυλοι, οι βόμβες διείσδυσης και διασποράς που σφυροκοπούν το Αφγανιστάν και «στοχεύουν αποκλειστικά στρατιωτικούς στόχους», όπως διατείνονται οι Αμερικανοί αξιωματούχοι... δεν έχουν καμία σχέση με τους «πρώτους υπόπτους», αυτών που φέρονται ως «εγκέφαλοι» των τραγικών και καταστροφικών γεγονότων της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο υπουργός Αμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, θα αποπροσωποποιήσει ακόμη περισσότερο αυτό τον πόλεμο εν εξελίξει πια. «Αυτός ο πόλεμος είναι όπως ο ψυχρός πόλεμος» θα επισημάνει και θα συμπληρώσει ότι θα διαρκέσει «χρόνια, όχι εβδομάδες ή μήνες». Εξάλλου, όπως αποσαφηνίζει ο «στόχος δεν είναι ένα πρόσωπο».

Associated Press

Τα «γεράκια» με το «περιστέρι» που αποδείχνεται όλο και πιο πολύ «κουκουβάγια»...

Τα μηνύματα έχουν αλλάξει συλλήβδην, είναι πιο σύνθετα και συνάμα πιο ασαφή, καθώς πια τα ακροατήρια είναι πιο συγκεκριμένα και ήδη διαφοροποιημένα εκ των αρχικών τους θέσεων. Η στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών εάν και δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη ως προς τα μέσα, αλλά και την έκτασή της -χρονική και τοπική - ως προς τους στόχους της φαίνεται ότι μάλλον είναι ξεκάθαρη. Είναι η εξουσία και η κυριαρχία όπου αυτό είναι δυνατόν και εννοείται με πρώτη και καλύτερη την ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου. Και όχι μόνο...

Associated Press

Βόμβες έτοιμες να διασκορπιστούν και σε άλλες χώρες;

Ενα μικρό ρήγμα εμφανίζεται να υπάρχει και εντός της αμερικανικής κυβέρνησης, εξαιτίας της μη εμφάνισης από την ημέρα της έναρξης των επιθέσεων του υπουργού Εξωτερικών, Κόλιν Πάουελ. Αναλυτές και «έγκριτα μέσα» κάνουν λόγο περί διάστασης μεταξύ των «γερακιών και των περιστεριών», όπου «περιστέρι» σε αυτή την περίπτωση, είναι η «κουκουβάγια» Κόλιν Πάουελ που δηλώνει ότι «θα είναι τρέλα μία επέκταση του πολέμου», ενώ από την άλλη όχθη του Ατλαντικού τόσο Γάλλοι, όσο και Ρώσοι αξιωματούχοι εμφανίζονται διαφοροποιημένοι, τονίζοντας ότι «θα πρέπει οι Ηνωμένες Πολιτείες να προσέξουν καλά με το θέμα των αμάχων». Ο Γάλλος πρωθυπουργός Λιονέλ Ζοσπέν είναι μάλιστα πιο αυστηρός, τονίζοντας ότι εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να χτυπούν αμάχους θα πρέπει να το «ξανασκεφτούμε».

Παράλληλα, ενσκήπτει και κόντρα μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας, καθώς κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του γαλλικού Κοινοβουλίου, βουλευτές «επιτίθενται φραστικά» κατά της Βρετανίας, τονίζοντας ότι η Βρετανία αντί να παραδίδει μαθήματα, θα έπρεπε καλύτερα να βάλει σε μία τάξη τα εσωτερικά της, «όπου οργιάζουν οι τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ είναι και η μόνη χώρα που δεν έχει κάνει τίποτα ως προς τη διερεύνηση του ξεπλύματος του μαύρου χρήματος». Ενώ και ο Γερμανός καγκελάριος, Γκέρχαρντ Σρέντερ, που βρέθηκε στην Ουάσιγκτον, αν και η χώρα του παρουσιάζεται ως «ζηλωτής», ως προς την άμεση και ενεργό συμμετοχή της στον πόλεμο, ερωτηθείς από δημοσιογράφους μετά το πέρας της συνάντησης, αποφεύγει να απαντήσει συγκεκριμένα.

Ολα αυτά μέχρι την Πέμπτη, όπου πρώτος και καλύτερος ο Κόλιν Πάουελ αναδιπλώνεται, δηλώνοντας ότι τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί, ενώ ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Αρμιτάζ, δήλωνε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση εναντίον χωρών όπως η Συρία και το Ιράκ, αν εκείνες δεν ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των Αμερικανών και των συμμάχων τους για συνεργασία. Ο Μπους, πάντως, μιλώντας για τη Συρία, είπε ότι η Δαμασκός έχει ήδη έρθει σε διαβουλεύσεις με την Ουάσιγκτον, εκείνο όπως που αναμένει η κυβέρνησή του είναι το αποτέλεσμα αυτών των διαβουλεύσεων. Το «μέτωπο» όμως διευρύνεται ακόμη περισσότερο, με τη λίστα με τους 22 πλέον καταζητούμενους, που «εκτός του Αφγανιστάν, μεγάλος αριθμός ζει και στο Ιράν», ενώ η Ουάσιγκτον ανοίγει και άλλα μέτωπα στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» εκτός του Αφγανιστάν και στη Νοτιοανατολική Ασία, με αναφορές σε Φιλιππίνες, Ινδονησία και Μαλαισία. Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «Ιντιπέντεντ», ομάδα Αμερικανών συμβούλων ήδη ετοιμάζει τις βαλίτσες της για τις Φιλιππίνες, προκειμένου να βοηθήσει την κυβέρνηση της χώρας στον πόλεμο κατά της «Αμπού Σαγιάφ» που δρα στο νότο.

Ολα τα μάτια είναι πια στραμμένα σε οποιαδήποτε μουσουλμανική χώρα, και όχι μόνο προς τις αραβικές. Στη δημοσιοποίηση της απόρρητης έκθεσης της βρετανικής κυβέρνησης και ενώ ο Τόνι Μπλερ βρισκόταν στην περιοχή του Κόλπου, το ντοκουμέντο Γουάιτχολ, «Καταβάλλοντας τη Διεθνή Τρομοκρατία: Στόχοι της εκστρατείας», δίνεται έμφαση «στην αραβοϊσραηλινή σύγκρουση, το Κασμίρ και τα προβλήματα στον Καύκασο», προσδίδοντας με αυτόν τον τρόπο μία ακόμη «νομιμοποίηση» ως προς τις προοπτικές και τους στόχους αυτού του πολέμου, παρότι επισήμως ακόμη η βρετανική κυβέρνηση αγωνιά να πείσει τους πάντες ότι «το Ιράκ δεν είναι στόχος, αφού δεν έχουμε στοιχεία».

Τι μέλλει γενέσθαι; Αγνωστο. Μπορεί οι γενικότεροι στόχοι να έχουν αποσαφηνιστεί, αλλά οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και όχι πάντα «κατά το δοκούν» της Δύσης. Ειδικά, αναλογιζόμενοι την ανακοίνωση του «Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης» - συμμετέχουν όλοι «οι νεόκοποι σύμμαχοι» των ΗΠΑ, κυρίως από φόβο - όπου ενώ καταδικάζεται κάθε μορφή τρομοκρατίας, ζητούν να διαχωριστεί από το Ισλάμ και «θα είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα οποιαδήποτε επίθεση κατά αραβικής και μουσουλμανικής χώρας». Οπως και την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Σαουδική Αραβία, και κυρίως στο Πακιστάν, όπου η σύγκρουση υποβόσκει και έχει άδηλο τέλος. Το Πακιστάν, που έχει και στη διάθεσή του πυρηνικά...

«Η αλήθεια και η ενημέρωση είναι το πρώτο μεγάλο θύμα κάθε πολέμου», υπενθυμίζουν πολλοί δημοσιογράφοι και αναλυτές. Με αφορμή τις πρόσφατες «συστάσεις» του Λευκού Οίκου προς τα αμερικανικά, και όχι μόνο, ΜΜΕ το, μείζονος σημασίας, ζήτημα της κάλυψης των δραματικών γεγονότων των τελευταίων εβδομάδων έρχεται στη δημοσιότητα μέσα από σειρά άρθρων. Και αυτό που επισημαίνουν αρκετοί αναλυτές είναι ότι «δεν πρόκειται πλέον για πληροφόρηση, έστω και ελεγχόμενη, πρόκειται για προπαγάνδα πολέμου».

Ισως δεν είναι τυχαίο ότι μετά από τις «συμβουλές» της Αμερικανίδας συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, Κοντολίζα Ράις, όλα τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα των ΗΠΑ (NBC, ABC, CNN, Fox, MSNBC) κατέληξαν στην, πρωτοφανή στα χρονικά, «πατριωτική» συμφωνία να μη μεταδίδουν μηνύματα του Μπιν Λάντεν ή της «Αλ Κάιντα», παρά μόνο να τα αναφέρουν περιληπτικά. Σε αυτήν την κατεύθυνση, πιέζεται ασφυκτικά και το Αl Jazeera, του Κατάρ, που, πριν από μερικούς μήνες, για τους New York Times και τον Τόμας Φρίντμαν, ήταν «πρότυπο ελεύθερης ενημέρωσης».

«Αυτός ο πόλεμος είναι ένα φεστιβάλ ψεμάτων και όσο συνεχίζεται τα πράγματα θα γίνονται χειρότερα», τονίζει, σε άρθρο του στην Guardian, o Πίτερ Πρέστον. Ο Βρετανός αναλυτής, επικαλούμενος την πείρα του από την κάλυψη του πολέμου στα Φόκλαντς, υπενθυμίζει στην κοινή γνώμη ότι «όλες οι, κατά τα άλλα, αξιόπιστες πηγές -αξιωματούχοι, κυβερνητικοί κλπ. - σε περίοδο πολέμου είναι ακριβώς η πηγή της παραπληροφόρησης». Απευθύνοντας, μάλιστα, έκκληση στην κοινή λογική, αναρωτιέται «αν ποτέ είναι δυνατό να πιστέψει κανείς ότι όλες αυτές οι καταπληκτικές στρατιωτικές και στρατηγικές πληροφορίες δίνονται στη δημοσιότητα. Μετά το πρώτο σοκ των επιθέσεων σε βάρος των ΗΠΑ, έπρεπε να ισορροπήσει και πάλι η κατάσταση. Και αυτό έγινε...».

«Η μέθοδος που καλύπτονται οι πολεμικές συγκρούσεις από τα δυτικά ΜΜΕ είναι απελπιστικά ίδια», τονίζει, επίσης στην Guardian, ο Φίλιπ Νάιτλεϊ, υπενθυμίζοντας ότι υπάρχουν συγκεκριμένα στάδια διαμόρφωσης της πολεμικής προπαγάνδας. Το πρώτο είναι η κρίση: Με τις επαναλαμβανόμενες εικόνες της καταστροφής, με τις αλλεπάλληλες πληροφορίες για τη στρατιωτική υπεροπλία και το «αναπόφευκτο» της πολεμικής σύρραξης.

Το δεύτερο στάδιο είναι η «δαιμονοποίηση του ηγέτη του αντιπάλου». Μέθοδος που εφαρμόστηκε, λέει ο Νάιτλεϊ, τόσο στον πόλεμο του Κόλπου, όσο και στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία. «Δοκιμασμένη μέθοδος είναι ο παραλληλισμός του εκάστοτε ηγέτη με τον Χίτλερ. Τα αντανακλαστικά είναι άμεσα. Εγινε με τον Σαντάμ Χουσεΐν, όπως και με τον Μιλόσεβιτς. Τώρα γίνεται με τον Μπιν Λάντεν. Παράλληλα, ο εχθρός παρουσιάζεται τρελός. Ο Χουσεΐν ήταν ένας διαταραγμένος ψυχοπαθής, ο Μιλόσεβιτς ένας τρελός και ο Μπιν Λάντεν μανιακός».

Την ίδια στιγμή, τονίζει ο Νάιτλεϊ, όλοι όσοι τολμούν να αμφισβητήσουν αυτές τις «αδιαπραγμάτευτες αλήθειες» αποκομίζουν σταθερά τους χαρακτηρισμούς «φιλο-τρομοκράτες, τρελοί, απολογητές». Τώρα, π.χ., η Mirror αποκαλεί τους φιλειρηνιστές διαδηλωτές «παραπληροφορημένους και διαταραγμένους ανθρώπους, έτοιμους να υπερασπιστούν κάθε άλλη χώρα, πλην της πατρίδας τους. Είναι ο εσωτερικός εχθρός».

Το τρίτο στάδιο είναι αυτό της δαιμονοποίησης του εχθρικού λαού. Το καλύτερο εργαλείο είναι η παρουσίαση «κτηνωδιών». «Οπως παρουσίαζαν οι βρετανικές εφημερίδες τους ναζί να πετούν στον αέρα, με συνέπεια το θάνατο, τα νεογέννητα στα μαιευτήρια της Τσεχοσλοβακίας, έτσι παρουσιάστηκαν οι Ιρακινοί στρατιώτες να πράττουν στο Κουβέιτ (Daily Telegraph, το Σεπτέμβριο του 1990), τονίζει ο Νάιτλεϊ. Και επειδή δεν υπήρχε κανένα αποδεικτικό στοιχείο, βρέθηκε μία μάρτυρας να περιγράψει με σπαραξικάρδιο τρόπο την κτηνωδία στον αμερικανικό Κογκρέσο και μέσω ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο».

«Δύο χρόνια αργότερα, συνεχίζει, αποδείχτηκε ότι η, χρηματοδοτούμενη από την κουβεϊτιανή ηγεσία, οργάνωση "Πολίτες για ένα Ελεύθερο Κουβέιτ" είχε κλείσει συμφωνία με τη διαφημιστική "Hill & Knowlton" για την προώθηση της αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης στο Ιράκ. Επίσης, αποδείχτηκε ότι το συμπαθέστατο κοριτσάκι ήταν η κόρη του πρεσβευτή του Κουβέιτ στις ΗΠΑ. Ο πόλεμος του Κόλπου, όμως, είχε τελειώσει. Μήπως δε γίνεται τώρα το ίδιο; Δεν προβάλλονται αποτρόπαιες εικόνες, δεν ανακαλύπτονται διάφοροι μετανοημένοι Ταλιμπάν, που καταγγέλλουν φρικώδη βασανιστήρια; Δεν αμφισβητεί κανείς το ότι συμβαίνουν. Αμφισβητεί τον τρόπο και το σκοπό για τον οποίο παρουσιάζονται τώρα».

Πολύ πριν την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων, τα ΜΜΕ είχαν «καταληφθεί» από πρώην ή ενεργούς στρατιωτικούς, οι οποίοι με ψυχρό ύφος ανέλυαν «πώς θα γίνει ο πόλεμος», επιβάλλοντας σε δημοσιογράφους και κοινό, ορολογία στη χειρότερη περίπτωση απάνθρωπη στην καλύτερη ουδέτερη, υπογραμμίζει ο Ρόμπερτ Φισκ, στην Independent. «Τι εννοεί ο Μπους τρομοκρατία; Ποιανού τρομοκρατία; Τι σημαίνει θα κυνηγηθούν και σε άλλες χώρες οι τρομοκράτες; Ποιες είναι αυτές;», είναι μερικές από τις ερωτήσεις που οι δημοσιογράφοι θα έπρεπε να θέτουν, τονίζει ο Φισκ, χωρίς να υιοθετούν αβασάνιστα τα πάντα.

Τόσο ο Φισκ, όσο και ο Ρικ Σαλούτιν, απευθύνει έκκληση στην κοινή γνώμη «να μην πάψει να σκέφτεται» και να αμφισβητεί τις «πολεμικές απλουστεύσεις, όπως: Είμαστε οι καλοί. Είναι το κακό. Είναι ένας πόλεμος. Οποιος δε συμφωνεί, είναι τρελός ή χειρότερος από τους κακούς». Ορολογία, που, όπως υπογραμμίζουν, στοχεύει να προσφέρει καταφύγιο στην κοινή γνώμη, που προηγουμένως έχει βυθιστεί στον πανικό. Αλλωστε, παρατηρεί ο Νόρμαν Σόλομον, «σε αυτόν τον πόλεμο, που δεν υπάρχουν στοιχεία, αλλά εκτιμήσεις, που οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν τις ίδιες παραφράσεις: Εμείς - εσείς, τρομοκρατικά χτυπήματα, ο Θεός θα μας βοηθήσει, δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι τα ΜΜΕ έχουν αναλάβει την προπαγάνδα. Και, ως γνωστόν, οι πόλεμοι κερδίζονται, κυρίως, στα μετόπισθεν και όχι στα πεδία των μαχών, που, ούτως ή άλλως, σήμερα, δεν είναι και τόσο ξεκάθαρα».

Και η τιμωρία των οπαδών, μεταστρέφεται σε πολεμική επιδρομική επιχείρηση κατά των λαών.

Γρηγοριάδης Κώστας

Οι λέξεις - κλειδιά ήταν το «νέα», το «εκσυγχρονισμένο». Τα πάντα με κουραστικά «νέες» ονομασίες για γνωστά παλιά φαινόμενα. «Νέα οικονομία», «νέοι» παγκόσμιοι λεωφόροι, «νέες» ευκαιρίες, «νέοι ανθρωπισμοί», «νέα» σχέση οικονομίας και πολιτικής, νέες τεχνολογίες, που μας έδωσαν όμως και τη δυνατότητα να παρακολουθούμε σε απευθείας σύνδεση με την Ιστορία τις «νέες» μέθοδες των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, τις νέες τεχνολογίες για το βομβαρδισμό αμάχων, αλλά και τις νέες μέθοδες τρομοκρατίας που φαίνεται να συνεχίζουν τη «δημιουργικότητα» του αμερικανικού σινεμά.

Το αίμα του «άμαχου πληθυσμού», των θυμάτων στην Απω Ανατολή, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και στην Ανατολική Ακτή μας επιβεβαιώνει το παμπάλαιο συμπέρασμα ότι όλα τα είδη αντίδρασης στη βία της καπιταλιστικής εξουσίας δεν αποτελούν προοδευτική πολιτική επιλογή.

Οι κάθε λογής μελλοντολόγοι ξαναλανσάρουν την εσχατολογική πολυλογία για το «Τέλος» μιας ακόμη εποχής. Προκύπτει ξανά και το ερώτημα: Τι τελικά τέλειωσε πάλι;

Μήπως ότι απλοποιείται στο έσχατο η ανθρώπινη σκέψη και ο πολιτισμός εγκαταλείποντας τα πιο σύνθετα οράματα για να εγκλωβιστούν στην καθημερινότητα της επιβίωσης από τις οικονομικές, κατασταλτικές και πολεμικές επιθέσεις των κεντροδεξιών και κεντροαριστερών των ΗΠΑ και της Ευρώπης; Μήπως ότι «τέλειωσαν» τα κοινωνικά κινήματα ακριβώς την περίοδο που ανακάμπτουν; Μήπως στη θέση του «μεγάλου εχθρού» του κεφαλαίου, του κομμουνισμού, βρέθηκε ένας νέος εχθρός, η τρομοκρατία, για να δικαιολογηθούν οι επιθέσεις στην παγκόσμια εργατική τάξη και στους λαούς;

Οι αστικές κεντροαριστερές και κεντροδεξιές αναλύσεις και προβλέψεις συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις ίδιες μέθοδες ανάλυσης για να καταλήγουν στη γνώριμη λογική της «παγκοσμιοποίησης».

Ταυτόχρονα, γίνονται προσπάθειες να καλυφθούν οι κρισιακές τάσεις της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας σαν επιπτώσεις του τρομοκρατικού χτυπήματος στις ΗΠΑ.

Οι τάσεις αυτές όμως ήταν ορατές πριν από το τρομοκρατικό χτύπημα ακόμη και στις ίδιες τις ΗΠΑ, όπου επί 11 μήνες συνεχίζεται να παρατηρείται μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, ενώ οι προγνώσεις για την αύξηση του ΑΕΠ ήταν 0,3%, δηλαδή σχεδόν μηδενική «ανάπτυξη». Η ιαπωνική οικονομία ασφυκτιά, ενώ η Ευρώπη αναθεωρεί συνεχώς την πρόβλεψη για την ανάπτυξη.

Οι προβλέψεις του ΔΝΤ στο σχέδιο έκθεσης «Προοπτικές της Παγκόσμιας Οικονομίας» (που σχολιάστηκε στον παγκόσμιο Τύπο πριν από το τρομοκρατικό χτύπημα), χαρακτήριζαν των επερχόμενη κρίση στα επίπεδα των αρχών του '80 και του '90. Η πτωτική αναθεώρηση των προβλεπόμενων σεναρίων για τους ρυθμούς της παγκόσμιας ανάπτυξης από το επίπεδο των 5,3% σε 2,7% αποτελεί και την πολλοστή παραδοχή της ανημποριάς του καπιταλιστικού συστήματος να εξασφαλίσει αδιάλειπτη ανάπτυξη, χωρίς τη γνώριμη κυκλικότητα των κρίσεών του.

Οι αστικές αναλύσεις για την επερχόμενη κρίση στις ΗΠΑ δεν μπορούν να αναγνωρίσουν παράγοντες πέρα από τον ταξικό τους ορίζοντα, και φαίνεται να αναμένουν σχεδόν τα πάντα από μια αναστροφή της καταναλωτικής συμπεριφοράς των Αμερικανών, που συνεχίζουν να αποτελούν τη μεγαλύτερη τελευταία αγορά ζήτησης, που απομένει στην τρέχουσα παγκόσμια κρισιακή περίοδο.

Ετσι όμως οι καταναλωτές έμμεσα «ενοχοποιούνται», ότι συνεισφέρουν στην αρνητική πορεία της οικονομίας της χώρας τους. Το πώς ο Αμερικάνος καταναλωτής κρατιέται ακόμη σαν καταναλωτής, δηλαδή μέσω της χρέωσης των οικογενειακών προϋπολογισμών, αναφέρεται, εντοπίζεται, αλλά δε φαίνεται να ανησυχεί τον «ανθρωπισμό» του κεφαλαίου.

Ταυτόχρονα μια τέτοια έντεχνη «ενοχοποίηση» της κατανάλωσης αποσιωπά μια ολόκληρη προηγούμενη περίοδο πολιτικών επιλογών της αμερικανικής ολιγαρχίας, η οποία παραμένει στο απυρόβλητο. Μέσα στα ερείπια των αναλύσεων και δημοσιογραφικών ειδήσεων αποκρύφτηκε η κατάρρευση των «Κλιντονόμικς», δηλαδή της λεγόμενης «κεντροαριστερής» οικονομικής πολιτικής, που ενθουσίασε τους θιασώτες της «παγκοσμιοποίησης» και του «εκσυγχρονισμού» σε όλο τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα.

Μπορεί οι Αμερικανοί εργαζόμενοι να μην απειλούνται να σχηματίζουν καραβάνια αναζήτησης καλύτερης τύχης στο Μεξικό, αλλά απέκτησαν μια παγκόσμια πρωτιά στη δεκαετία του '90, με μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων και επιδομάτων, με τεχνητή μείωση της ανεργίας μέσω της γιγαντιαίας αύξησης της μερικής απασχόλησης και της υποαπασχόλησης, σύμφωνα με σχετική μελέτη που βασίστηκε στα αποτελέσματα απογραφής του 2001 («Καθημερινή» 9.9.01). Είναι ο λαός που πλήρωσε το αμερικανικό «θαύμα» της δεκάχρονης προηγούμενης «αναπτυξιακής» περιόδου, με την άνοδο του βαθμού εκμετάλλευσής του.

Βέβαια, το τρομοκρατικό πλήγμα στις ΗΠΑ, μείωσε την καταναλωτική εμπιστοσύνη των Αμερικανών. Η έννοια - κλειδί που φιγουράρει στις αναλύσεις αυτού του φαινομένου είναι ο φόβος. Ομως πίσω από αυτή την απλοϊκή διαπίστωση πρέπει να πετύχουμε να αναλύσουμε το ταξικό μωσαϊκό. Διότι η κάθε κοινωνική τάξη και στρώμα έχει τους δικούς της φόβους. Αλλους φόβους έχει η αστική τάξη, άλλους έχουν οι εργαζόμενοι. Αλλα αποθέματα «ψυχραιμίας» έχουν οι επιχειρηματίες, εκείνοι που κερδίζουν μέσω της εκμετάλλευσης, χωρίς σταματημό, ή με μικρά διαλείμματα, και άλλες αντοχές έχουν οι εργαζόμενοι, ή και τα μικρομεσαία στρώματα, που φτάνουν συχνά στην απόγνωση, ενώ δεν κάνουν και κανένα «διάλειμμα».

Οι κυβερνήσεις έχουν και αυτές τους φόβους τους. Οχι τόσο για την υγεία της επιχειρηματικότητας, που σε κάθε κρίση βρίσκει τον τρόπο να επιβιώνει, αλλά για τη λαϊκή αντίδραση.

Οι λαοί έχουν και αυτοί τους φόβους τους. Με την ιστορική εμπειρία τους το λαϊκό ένστικτο μπορεί να αναγνωρίσει ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο της αμερικανικής οικονομίας και ούτε είναι αυτό, που δηλώνεται.

Η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, πιστή στη φύση της, θα προσπαθήσει να εξέλθει από τις κρισιακές καταστάσεις της μέσω των γνωστών της εργαλείων, δηλαδή σε βάρος των εργαζομένων και των υπανάπτυκτων λαών.

Και η πιο προσφιλής μέθοδος του ιμπεριαλισμού ήδη ανακοινώθηκε από την κυβέρνηση του Μπους. Η ανάκαμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης έχει ανάγκη από ενέσεις με πολύχρονη πολεμική και κατασταλτική τρομοκράτηση των υπανάπτυκτων λαών, με παγκόσμια υπονόμευση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, με παγκοσμιοποίηση του εκφασισμού των πολιτικών συστημάτων σε όλες τις χώρες που εμπλέκονται στο νέο πολεμικό δόγμα.

Ανάμεσα στις χρυσές «ελπίδες» της νεοφιλελεύθερης ανάλυσης για την αντιμετώπιση της κρίσης της παγκόσμιας οικονομίας, είναι οι γνώριμοι θεωρητικοί και πολιτικοί δανεισμοί από την αντι-ανθρώπινη κεϊνσιανή «ευφυία» για αύξηση των αμυντικών δαπανών («Ημερησία» 17.9.01), που θα μπορέσουν να αναθερμάνουν τον οικονομικό μηχανισμό.

Ο Μπους υποσχέθηκε στον αμερικανικό λαό ευημερία και υπονοεί την καταλήστευση του υπόλοιπου κόσμου. Υποσχέθηκε έναν κόσμο ελεύθερο και δημοκρατικό και υπονοεί την περαιτέρω αντιδραστικοποίηση του πολιτικού συστήματος του ιμπεριαλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποσχέθηκε έναν ασφαλέστερο κόσμο και κήρυξε έναν ιδιόμορφο πόλεμο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, με δοκιμές και διαφήμιση των νέων «έξυπνων» όπλων μαζικής καταστροφής.

Οι αμφίδρομες σχέσεις των οικονομικών κρίσεων με την πολιτική αντιδραστικότητα του ιμπεριαλισμού προσλαμβάνει πλέον χαρακτηριστικά ιστορικής μονιμότητας. Η οικονομική κρίση και ο πόλεμος στον καπιταλισμό συνεχίζουν να ενδυναμώνουν τις ανάδρομες σχέσεις τους.

Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ακόμη μια φορά «δηλώνεται» σαν σύστημα που μπορεί να εξασφαλίζει ασφαλή καταναλωτική συμπεριφορά σε συνάρτηση με στρατιωτικές νίκες, με διεθνές «δίκαιο» αμφισβήτησης των δημοκρατικών δικαιωμάτων, με γιγαντιαία διόγκωση της κρατικής καταστολής, με νέους κύκλους αύξησης των παγκόσμιων εξοπλισμών προς ωφέλεια του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος, με εξουσιαστικό έλεγχο των φυσικών πόρων και των ενεργειακών πηγών του πλανήτη.

Οι νεοφιλελεύθεροι μύθοι της δυναμικής «παγκοσμιοποίησης», της καθαγιασμένης «ελεύθερης αγοράς», των «περιφερειακών οικονομικών θαυμάτων» καταρρέουν ο ένας μετά τον άλλον. Η Ιστορία επιμένει να είναι παρούσα με τους αντικειμενικούς νόμους της και ο καπιταλισμός να συνεχίζει να αναπτύσσεται μόνο μέσω καταστροφών, με μαζικά θύματα και με κάποιους να κερδίζουν, που κάθε φορά νομοτελειακά ανήκουν στην ίδια τάξη.

Το πολυεθνικό κεφάλαιο εκμεταλλεύτηκε ακόμη και αυτό το τρομοκρατικό χτύπημα για να αναγγείλει μαζικές απολύσεις. Δισεκατομμύρια δολάρια προγραμματίζονται να δαπανηθούν για τη διόγκωση της διεθνούς καταστολής, για τη διεύρυνση της στρατικοποίησης της οικονομίας και της κοινωνικής ζωής, για τη διατήρηση της καταλήστευσης των υπανάπτυκτων λαών, για τη γιγαντιαία κερδοσκοπία του αμερικανικού κεφαλαίου που δραστηριοποιείται στη διεθνή καπιταλιστική αγορά. Δηλαδή δραστηριοποίηση όλων εκείνων των παραγόντων που συνιστούν το αμερικανικό «θαύμα».

Η επερχόμενη κρίση αντανακλά πρώτα από όλα την ιδεολογική κατάρρευση της πολλά υποσχόμενης «Νέας Οικονομίας», με την οποία υπονοήθηκε η χρήση των νέων τεχνολογιών για να μπορέσει το κεφάλαιο να στρέψει σε μεσαιωνική κατεύθυνση τις σχέσεις εργασίας με περισσή «ελαστικότητα» και χωρίς κοινωνικούς κλυδωνισμούς. Η συνεχής πτωτική τάση του δείκτη των επιχειρήσεων νέας τεχνολογίας Nasdag στις ΗΠΑ μαρτυρεί την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου σε αυτούς τους κλάδους.

Στο μωσαϊκό των μέτρων για την αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης συμπεριλαμβάνονται τόσο μέτρα για την ανακούφιση του κεφαλαίου, όσο και μέτρα για τη λεηλασία των εργαζομένων.

Με δεδομένη την όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για την παγκόσμια κυριαρχία, οι αστικές κυβερνήσεις αναζητούν τρόπους για πολύπλευρη στήριξη του πολυεθνικού κεφαλαίου στις «δύσκολες» στιγμές του. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μετά το πρώτο πακέτο κρατικής παρέμβασης των 120 δισ. δολαρίων (περιλαμβάνει φορολογικές απαλλαγές και επιδοτήσεις των πληγέντων κλάδων) προχώρησε σε έγκριση νέου πακέτου 60-75 δισ. δολαρίων για τους πληγέντες κλάδους. Το συνολικό πρόγραμμα κρατικής παρέμβασης (φορολογικών περικοπών και επιδοτήσεων) υπολογίζεται στο 1% του ΑΕΠ.

Το πιο προσφιλές στο κεφάλαιο αντι(!)-κρισιακό «μέτρο» για τους εργαζομένους είναι η περαιτέρω αύξηση της εκμετάλλευσης της εργασίας. Το κεφάλαιο μόνο αυτό ξέρει να κάνει για να «ανακάμπτει», και αυτό πατροπαράδοτα σχεδιάζει, για μια φορά ακόμη, να πραγματοποιήσει. Οι λογαριασμοί για να «μπορέσει» η παγκόσμια οικονομία να «ξεπεράσει» την κρίση, έχουν συγκεκριμένους αποδέκτες και περιεχόμενο, τη διόγκωση της ανεργίας, την περαιτέρω λεηλασία των λαϊκών εισοδημάτων λιτότητας, την περικοπή των κοινωνικών δαπανών, τα λοιπά γνώριμα πλέον μέτρα της «τρομολογίας», δηλαδή την αμφισβήτηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων σε όλο τον πλανήτη.

Μια από τις ιδιομορφίες της επερχόμενης κρίσης είναι η επίδραση της πολιτικής της «παγκοσμιοποίησης» στο μηχανισμό της συγχρονοποίησης του διεθνούς οικονομικού κύκλου.

Το πολιτικό και το οικονομικο- κοινωνικό ζήτημα με τη συγχρονοποίηση δε συνίσταται τόσο στη δυνατότητα της ταυτόχρονης ή μη εκδήλωσης της κρίσης στις διάφορες καπιταλιστικές χώρες, όσο στο ζήτημα της χρονικής ταχύτητας και του όγκου μεταφοράς των κρισιακών καταστάσεων από τις ανεπτυγμένες χώρες στις λιγότερο ανεπτυγμένες προς ανακούφιση των πρώτων.

Από αυτή την άποψη οι επιδράσεις της επερχόμενης κρίσης στην Ελλάδα δε θα πρέπει να περιορίζονται -όπως παρουσιάζονται στην αρθρογραφία- στην Ολυμπιάδα και σε κάποιους κλάδους (αερομεταφορών, τουρισμού).

Οι τομείς των εισαγωγών - εξαγωγών, των αμυντικών παραγγελιών, των νομισματικο-πιστωτικών και άλλων αποτελούν διαύλους για τη μεταφορά των επιπτώσεων της διεθνοποίησης του κύκλου στην ελληνική οικονομία. Σε αυτούς τους γνωστούς μηχανισμούς με την ένταξη της ελληνικής οικονομίας στο ευρώ προσθέτονται και:

• η σκληρή πολιτική λιτότητας που επιτείνει τα κρισιακά φαινόμενα στη ζήτηση,
• η απαγορευτική ανημποριά δημοσιονομικών ελιγμών μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, λόγω των απαγορευτικών δεσμεύσεων που περιέχει το νεοφιλελεύθερο «Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης» της ΕΕ,
• οι ιδιωτικοποιήσεις των κρατικών επιχειρήσεων, που περιορίζουν τις δυνατότητες άσκησης τιμολογιακής πολιτικής, πιο ευνοϊκής για τα λαϊκά εισοδήματα (κατανάλωση ενέργειας, επικοινωνίες, μεταφορές κλπ.),
• ο νεοφιλελεύθερος στρουθοκαμηλισμός του σχεδιασμού μέτρων σαν να μην υπάρχει μηχανισμός περιοδικών κρίσεων. Στην Ελλάδα είναι χαρακτηριστική η αποφασιστική παρέμβαση του υπουργού Ν. Χριστοδουλάκη για την προώθηση των αναδιαρθρώσεων, το αίτημα του ΣΕΒ για έναρξη της ευνοϊκότερης για το κεφάλαιο φορολογίας από το 2002.

Τα γεγονότα του τρομοκρατικού χτυπήματος στις ΗΠΑ μάς υποδεικνύουν τις βαθύτερες αιτίες τους. Ο κόσμος της εργασίας, για άλλη μια φορά, τώρα και με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, σύρεται στο στόχαστρο. Πρέπει να βρούμε τρόπους να αναλύουμε τα έντεχνα διλήμματα, να καταδικάζουμε όχι μόνο γενικά τον πόλεμο και την τρομοκρατία, αλλά τον ιμπεριαλισμό σαν το εκτροφείο πολέμου και τρομοκρατίας.

Οι λαοί έχουν να χάσουν πολλά αν σιωπήσουν για τις στρατιωτικο-πολιτικές επιθέσεις που εξυπηρετούν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Η προοδευτική διανόηση οφείλει να ενώσει τη φωνή και την επιστημονική της ανάλυση ενάντια στο νέο γύρο πολεμικής υστερίας, στην κατασταλτική ψύχωση της «νέας διεθνούς έννομης τάξης».

Αυτός ο κόσμος συνεχίζει να φτιάχνεται με τα χειρότερα ιστορικά υλικά.

Υπάρχει εναλλακτική λύση στη νέα γραμμή διεθνούς «παρανομίας» που διακηρύχτηκε από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα και υποστηρίζεται από τ' άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Αυτός ο κόσμος πρέπει να αλλάξει. Είναι ζήτημα οργάνωσης και δράσης των λαών.

Σε όλες τις ηπείρους, και παρά τα δρακόντεια μέτρα του παγκόσμιου τρομονόμου, φουντώνει το αντιπολεμικό κίνημα, ενάντια στη χρησιμοποίηση του τρομοκρατικού χτυπήματος σαν πρόσχημα για την παγκοσμιοποίηση του κατασταλτικού μηχανισμού του ιμπεριαλισμού.

Η δύναμη του εργατικού, του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, των λαών, όταν εκδηλωθεί, είναι ισχυρότερη, διαμορφώνει νέα Ιστορία.

Παπαγεωργίου Βασίλης

Στο πλαίσιο αυτό, σήμερα γίνεται λόγος για τον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Προκύπτει, ωστόσο, το πραγματικό ζήτημα: γιατί οργανώνονται αυτά τα υπαρκτά ισλαμικά κινήματα, κόμματα και οργανώσεις; Τι ανάγκες εξυπηρετούν και γιατί αποκτούν μαζική βάση στις δοσμένες χώρες;

Τα κινήματα αυτά εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1970. Συνδέονται με την κρίση και την αρχή της υποχώρησης κοσμικών απελευθερωτικών πολιτικών κινημάτων σε προοδευτική κατεύθυνση, όπως του λεγόμενου «παναραβισμού» (που βρισκόταν στη βάση της πολιτικής της Αιγύπτου της εποχής του Νάσερ, της Συρίας, της Λιβύης, της Τυνησίας, της Αλγερίας, του Ιράκ, της Υεμένης κτλ.). Επρόκειτο για ένα κίνημα που αποσκοπούσε στη χειραφέτηση των αραβικών ή αραβόφωνων λαών διαμέσου της πολιτικής ενοποίησής τους και της εκδίωξης - απόκρουσης τόσο των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων όσο και των αντιδραστικών φιλοϊμπεριαλιστικών καθεστώτων στην περιοχή της Β. Αφρικής και Εγγύς και Μέσης Ανατολής (Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κ.ά.). Στην ουσία, επρόκειτο για ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της εποχής των αντιαποικιοκρατικών αντιιμπεριαλιστικών επαναστάσεων. Φυσικά, η αντίδραση των ιμπεριαλιστών και των συμμάχων τους υπήρξε άμεση. Ενισχύθηκαν τα απάνθρωπα αντιδραστικά καθεστώτα της περιοχής με κάθε τρόπο. Επίσης, δόθηκε ιδιαίτερο βάρος στην ενίσχυση των πιο συντηρητικών θρησκευτικών καταβολών και μηχανισμών στις κοινωνίες αυτές, που είναι μουσουλμανικές, ως αντίβαρο στην εμφάνιση και ανάπτυξη του κομμουνιστικού και προοδευτικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος που συζητούσε ακόμη και για «εθνικούς δρόμους περάσματος στο σοσιαλισμό» (στη δεκαετία του 1960 έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες θεωρίες περί «ισλαμικού σοσιαλισμού» στο πλαίσιο ανάπτυξης της αντιιμπεριαλιστικής πάλης), στο πλαίσιο και της ισχυροποίησης της επιρροής του μαρξισμού και του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και της υλικής βοήθειας που παρείχε η ΕΣΣΔ και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο σε αυτές τις χώρες.

Το εθνικοαπελευθερωτικό αυτό κίνημα δοκίμασε πολλές δυσκολίες και την πίεση ολόκληρου του ιμπεριαλιστικού κόσμου, με συνέπεια σε αρκετές χώρες να υποχωρήσει ήδη στις δεκαετίες του 1970-80. Μετά το 1989, όπως είναι γνωστό, η κατάσταση ανατράπηκε οριστικά, με αποτέλεσμα να υπάρξει σημαντική κοινωνική και πολιτική οπισθοδρόμηση σε όλη αυτή την περιοχή.

Το πρώτο στοιχείο, λοιπόν, που πρέπει να σημειώσουμε είναι πως τα θρησκευτικοπολιτικά ισλαμικά κινήματα καταρχήν χρησιμοποιήθηκαν σαν αντίβαρο σε προοδευτικές πολιτικές και ιδεολογικές διεργασίες σε μια σειρά χώρες (όχι μόνον αραβικές, βλ. Τουρκία στη δεκαετία του 1970, όταν χτυπήθηκε καίρια το αριστερό κίνημα της χώρας, Ιράν στις παραμονές αλλά και μετά από την επανάσταση ενάντια στο Σάχη, Πακιστάν, Αφγανιστάν από το 1973 και ιδιαίτερα μετά το 1978 και τη δημοκρατική επανάσταση σε αυτή τη χώρα).

Υπάρχει, όμως, και μια δεύτερη πλευρά σε αυτό το ζήτημα που είναι πιο περίπλοκη. Η πλευρά αυτή αφορά στις κοινωνικές αλλαγές που επήλθαν σε αυτές τις χώρες, σε συνθήκες ιστορικής μετάβασης και ανάπτυξης των καπιταλιστικών σχέσεων που καθυστέρησε ιστορικά, έντονης οικονομικής κρίσης και απομύζησης των πόρων τους από τα ιμπεριαλιστικά κράτη και τις ντόπιες ολιγαρχίες.

Επρόκειτο για καθυστερημένες αγροτικές χώρες. Ο αγροτικός τους πληθυσμός άρχισε να απαλλοτριώνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Πλήθος απαλλοτριωμένων αγροτών άρχισε να συρρέει στα αστικά κέντρα που γιγαντώθηκαν και μετατράπηκαν σε απέραντες παραγκουπόλεις εξαθλιωμένων (ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν το Κάιρο και η Κωνσταντινούπολη). Η εξαθλίωση οδήγησε σε έντονη πολιτική ριζοσπαστικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων. Με δεδομένη τη φθίνουσα πορεία των προοδευτικών κινημάτων και την απαγόρευση και κρατική τρομοκρατική καταστολή των σοσιαλιστικών ιδεολογιών και των φορέων τους, όλο αυτό το πλήθος των νεόφερτων εξαθλιωμένων κατοίκων των πόλεων έτεινε να εμπνέεται και να συσπειρώνεται γύρω από ιδεολογίες που του ήταν οικείες από το πρόσφατο αγροτικό παρελθόν του και οι οποίες στηρίζονταν στην παράδοση, δηλαδή από θρησκευτικές ιδεολογίες. Πρόκειται για το φαινόμενο που παρατηρείται κατά την επέκταση των καπιταλιστικών σχέσεων σε βάρος προκαπιταλιστικών κοινωνικών μορφών, με τη διαφορά ότι εδώ η αστικοποίηση της κοινωνίας έγινε με πολύ πιο επώδυνους όρους απ' ό,τι λ.χ. στην Ελλάδα.

Η αναγκαστική αστυφιλία και προλεταριοποίηση των αγροτικών μαζών διατάραξε τους φορείς και τις οργανώσεις της εργατικής τάξης που υπήρχαν από πριν στις πόλεις. Η παλιά -και μικρή αριθμητικά σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό- εργατική τάξη, με τις ιδιαίτερες αγωνιστικές παραδόσεις της, «πνίγηκε» προσωρινά μέσα στις μάζες των προλεταριοποιούμενων εξαθλιωμένων αγροτών και προκαπιταλιστικού τύπου μικροεπαγγελματιών (πραματευτάδες κτλ.). Φυσικοί ηγέτες αυτών των βίαια ξεριζωμένων από την πρότερη ζωή τους μαζών ήταν οι φορείς - λειτουργοί της (κυρίαρχης στην προκαπιταλιστική ύπαιθρο) θρησκευτικής παράδοσης που τώρα ήταν πια συχνά «δυτικοσπουδασμένοι» διανοούμενοι, για τους οποίους όμως δεν υπήρχε θέση στον νεόκοπο καπιταλιστικό κρατικό μηχανισμό, λόγω έλλειψης πόρων του τελευταίου. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια φάση ανάπτυξης αυτών των χωρών, όπου συντελείται και μια ορισμένη «πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου», με τον αποχωρισμό των παραγωγών -βλέπε αγροτών - από τα μέσα παραγωγής τους, μια συσσώρευση όμως που γίνεται ακόμη πιο επώδυνη, εξαιτίας της απομύζησης του πλούτου αυτών των χωρών από τα αναπτυγμένα ιμπεριαλιστικά κράτη και που έχει συνέπειες για όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Ετσι τα νέα μικροαστικά στρώματα της διανόησης που σε άλλες συνθήκες θα στελέχωναν τον κρατικό μηχανισμό, την αστική «κοινωνία των πολιτών» και τα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, βρέθηκαν και αυτά στο περιθώριο, αναζητώντας κοινωνικό ρόλο στις συντελούμενες αλλαγές.

Αρα στα κινήματα αυτά η θρησκευτική παράδοση παίζει απλά το ρόλο της μεταμφίεσης (αλλά και διαστρέβλωσης) πολιτικών αιτημάτων των λαϊκών μαζών σε μια φάση οδυνηρής ιστορικής μετάβασης στην καπιταλιστική κοινωνία. Το παραδοσιοκρατικό στοιχείο εκφράζει εντελώς σύγχρονες ανάγκες. Στο πλαίσιο αυτό, αλλάζει και το σύνολο της μουσουλμανικής θρησκευτικής ιδεολογίας, αποκόβεται από το παρελθόν (όπως έχει αλλάξει εδώ και αιώνες και η χριστιανική θρησκευτική ιδεολογία). Επομένως, η φιλολογία περί έμφυτης επιθετικότητας της μουσουλμανικής θρησκείας, που διαδίδεται από ορισμένους σήμερα, είναι εκ του πονηρού. Πίσω από τις ιδεολογίες υπάρχουν τα συμφέροντα, οι διεκδικήσεις, τα αιτήματα κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων.

Αυτές είναι, πολύ συνοπτικά και περιγραφικά, οι κοινωνικές ρίζες των σύγχρονων πολιτικών ισλαμικών κινημάτων. Συχνά αποτελούν μαζικά λαϊκά κινήματα που μέσα από το θρησκευτικό αυτοκαθορισμό τους (αίτημα της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής σύμφωνα με τις επιταγές δικαίου του ισλαμικού νόμου) εκφράζουν αντιιμπεριαλιστικές διαθέσεις και διεκδικήσεις, καλώντας όμως ουτοπιστικά προς τα πίσω, σε μια επιστροφή σε ένα προκαπιταλιστικό παρελθόν. Είναι φανερό όμως ότι αυτός ο θρησκευτικός συντηρητικός-αντιδραστικός αυτοκαθορισμός περιορίζει ασφυκτικά την όποια δυνατότητα απελευθερωτικών αιτημάτων και παρέχει στις άρχουσες τάξεις τη δυνατότητα να χειραγωγήσουν αργά ή γρήγορα αυτά τα κινήματα. Ακόμη περισσότερο, η εφαρμογή του παραδοσιοκρατικού «ισλαμικού νόμου» οδηγεί συχνά σε κοινωνική οπισθοδρόμηση ολόκληρες χώρες (ενδεικτική είναι η τραγική θέση στην οποία περιέρχεται πάνω από το μισό του πληθυσμού, δηλαδή οι γυναίκες).

Ενα σημαντικό ζήτημα για τα κινήματα αυτού του τύπου αφορά τη «μοίρα» τους, την περαιτέρω προοπτική τους. Υπάρχει ήδη σημαντική ιστορική πείρα πάνω σε αυτό. Από αυτή την ιστορική πείρα, προκύπτουν γενικά τα εξής:

1. Στην περίπτωση που ριζοσπαστικά πολιτικοθρησκευτικά ισλαμικά κινήματα καταλάβουν την εξουσία, στην αρχή ακολουθούν μια πολιτική άγριας καταστολής, ενάντια σε οτιδήποτε αντίκειται στις αρχές της εκδοχής του ισλαμικού νόμου που ακολουθούν. Ταυτόχρονα, ακολουθούν και μια πολιτική που εκφράζει τα κοινωνικά στρώματα που ανέβηκαν στην εξουσία μέσω του ισλαμισμού (στο κέντρο των οποίων βρίσκονται τα μορφωμένα στρώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω). Στην πορεία και εφόσον αποκατασταθεί με κάποιο τρόπο μια ορισμένη κοινωνική δομή μετά τις πολιτικές αναταραχές, η ριζοσπαστική δυναμική των ισλαμικών κινημάτων, που έχουν μετατραπεί πλέον σε καθεστώς, σβήνει σιγά σιγά. Το καθεστώς ορθολογικοποιεί τη λειτουργία του κράτους και της οικονομίας, μια νέα άρχουσα αστική τάξη σχηματοποιείται σταδιακά και η δοσμένη «ισλαμική» χώρα ολοκληρώνει σιγά σιγά τη μετάβασή της στην καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα φανερό στην περίπτωση του Ιράν, όπου η νέα καπιταλιστική άρχουσα τάξη προσανατολίζεται όλο και πιο ανοιχτά προς τη συμφιλίωση με τον ιμπεριαλισμό. Τα πολιτικοθρησκευτικά έθιμα αρχίζουν να υποχωρούν και η χώρα καταλαμβάνει την πρότερη θέση της στο σύστημα του διεθνούς καταμερισμού εργασίας και του καπιταλιστικού συστήματος (ενδεχομένως, μάλιστα, με καλύτερους όρους απ' ό,τι πριν: αφενός ακολουθεί πιο ανεξάρτητη πολιτική, αφετέρου ίσως έχει υπάρξει και μερική ικανοποίηση αρκετών λαϊκών αιτημάτων (άλλωστε για αυτά τα αιτήματα αγωνίστηκαν οι λαϊκές μάζες κατά του καθεστώτος του Σάχη). Στοιχεία της ισλαμικής θρησκευτικής ιδεολογίας αναμειγνύονται με δυτικά (ανάλογα με την ανάμειξη των παλιών και νέων κυρίαρχων στη σύσταση της νέας άρχουσας τάξης) και διαμορφώνουν μια νέα «αστική ιδεολογία» για την κυρίαρχη τάξη (ποιος είπε ότι η αστική ιδεολογία μπορεί να έχει αποκλειστικά χριστιανικές καταβολές; Θεωρητικά, αλλά και πρακτικά, δεν μπορεί να αποκλειστεί και μια αστική ιδεολογία μορφολογικά διαφορετική από την ευρωπαϊκή, βλ. λ.χ. Ιαπωνία). Ετσι ετοιμάζεται το έδαφος για την ώριμη διεξαγωγή της ταξικής πάλης σε καπιταλιστικά πλαίσια, αφού όμως έχει χαθεί μια πρώτη δυνατότητα σύνδεσης του αντιιμπεριαλιστικού αγώνα με την πάλη για το σοσιαλισμό, με συνέπειες καταστροφικές για ολόκληρες γενιές ανθρώπων.

2. Στις χώρες που το κράτος -και η, συχνά υπό διαμόρφωση, αστική τάξη- αντέχει την πίεση αυτών των κινημάτων, ξεκινά μερικές φορές μια κατάσταση συνεχούς δολιοφθοράς, αναταραχής και καταστροφής που μοιάζει με εμφύλιο πόλεμο (βλ. λ.χ. τι γίνεται στην Αλγερία). Σε αυτή την περίπτωση τα ισλαμικά κινήματα διασπώνται σε περισσότερο ή λιγότερο διαλλακτικές και αδιάλλακτες ομάδες, νόμιμες και παράνομες, νομοταγείς και «τρομοκρατικές». Η περαιτέρω εξέλιξη της κατάστασης εξαρτάται από τους ρυθμούς ανάπτυξης της συγκεκριμένης χώρας και τη θέση που κατέχει στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα. Συνήθως και εδώ η θρησκευτικοπολιτική ριζοσπαστικοποίηση υποχωρεί σταδιακά ή και συντηρείται τεχνητά το φάντασμά της ως ανάχωμα απέναντι στη διάδοση των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ιδεών (βλ. Τουρκία, Αίγυπτος).

3. Υπάρχουν χώρες, όπου η ιστορική καθυστέρηση και η εξάρτηση και επέμβαση από τον ιμπεριαλισμό είναι πάρα πολύ μεγάλη (κλασικά παραδείγματα Αφγανιστάν, Σουδάν). Εδώ έχουμε να κάνουμε με κατεστραμμένες μεταβατικές κοινωνίες, όπου οι άνθρωποι παραδέρνουν μέσα σε έναν τρόπο ζωής πατριαρχικό - προκαπιταλιστικό, όπου κυριαρχούν παρωχημένες κοινωνικές δομές ή και η έλλειψη σταθερής κοινωνικής δομής, όπου η ληστεία, η φτώχεια, η εξαφάνιση της κοινωνικής θέσης των γυναικών, η παραγωγή και το εμπόριο ναρκωτικών, όπλων, ανθρώπων κ.ο.κ., κάνουν τις χώρες αυτές τα πιο χτυπητά όσο και αντιπροσωπευτικά δείγματα της βαρβαρότητας του ιμπεριαλιστικού συστήματος. Στις χώρες αυτές, η θρησκευτικοπολιτική αντίδραση, από τη μία βασίζεται στην ιστορική καθυστέρηση της κοινωνίας των φυλών (όπως, κάποτε, στην εποχή γέννησης της Σαουδικής Αραβίας) που βρίσκεται σε αποσύνθεση, ενώ από την άλλη οφείλεται στην ίδια την ιμπεριαλιστική επέμβαση στο πρόσφατο παρελθόν. Η περίπτωση του Αφγανιστάν είναι ιδιαίτερα εύγλωττη εδώ.

Κλείνοντας αυτές τις λίγες και ελλειπτικές σκέψεις πάνω στο ζήτημα του «πολιτικού ισλάμ» σήμερα, ας συνοψίσουμε μερικά βασικά δεδομένα. Πρώτον, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός εξηγείται διά της ανάλυσης της πάλης των τάξεων στις χώρες που εμφανίζεται και διά της ανάλυσης των μεγάλων κοινωνικών μετασχηματισμών που συντελούνται σε αυτές (διαδικασία παρατεταμένης ιστορικής μετάβασης στον καπιταλισμό) και των ιδεολογικών μορφών έκφρασης που προσλαμβάνουν, και δε χρειάζονται οποιεσδήποτε «θρησκειολογικές» και «πολιτισμικές» ερμηνείες. Δεύτερον, οι πιο ακραίες, αντιδραστικές του μορφές εκδηλώθηκαν σε συνδυασμό με την τραγική κατάσταση που βρίσκονται αυτές οι χώρες, εξαιτίας της υπερεκμετάλλευσής τους από το διεθνές μονοπωλιακό κεφάλαιο και την ντόπια ολιγαρχία, ενώ συχνά ενθαρρύνθηκαν και ενισχύθηκαν συστηματικά από τον ιμπεριαλισμό ακριβώς για τα χτυπηθούν τα προοδευτικά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Τρίτον, συνδέεται με την υποχώρηση των σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών ιδεών και κινημάτων, λόγω των αλλαγών της περασμένης δεκαετίας που ανέτρεψαν το συσχετισμό δυνάμεων στον κόσμο και οδήγησαν στην οπισθοχώρηση το παγκόσμιο επαναστατικό και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα (το οποίο σήμερα συνενώνει αντικειμενικά κατά της «νέας τάξης πραγμάτων» τις χώρες που οικοδομούν το σοσιαλισμό, το εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα των καπιταλιστικών χωρών και το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα των χωρών που καταπιέζονται από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα). Τέταρτον, η όλη ανάπτυξη των πολιτικοθρησκευτικών κινημάτων (ισλαμικών ή άλλων) αποτελεί αφενός μια οπισθοδρόμηση, αφετέρου μια αναβολή. Οπως δείχνει η σύγχρονη ιστορική εμπειρία, τα κινήματα αυτά δε θα υπάρχουν επ' άπειρον (εφ' όσον αποτελούν έκφραση της συγκεκριμένης ιστορικής φάσης εξέλιξης αυτών των κοινωνιών). Ηδη έχουν αρχίσει να περιέρχονται σε ύφεση, παρά την προσπάθεια των ιμπεριαλιστών να βρίσκονται συνεχώς στο προσκήνιο και να καθορίζουν το ιδεολογικό τοπίο σήμερα στον κόσμο διαμέσου των τρομοκρατικών επιθέσεων.

Η πολιτική εκμετάλλευση των πολιτιστικών κ.ο.κ. διαφορών από τον ιμπεριαλισμό έχει ένα όριο το οποίο πλησιάζει όλο και πιο κοντά. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να ετοιμαζόμαστε (όπως ετοιμάζονται με πολλή βιάση και οι ίδιοι οι ιμπεριαλιστές) για επιστροφή στο έδαφος πιο «τυπικών» μορφών ταξικής πάλης, όπου τον κύριο λόγο έχει το εργατικό και κομμουνιστικό, καθώς και το προοδευτικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα παντού στον κόσμο. Ο κύκλος των πολιτικοθρησκευτικών αναταραχών κλείνει και οι αγωνίες, οι προσδοκίες, οι διεκδικήσεις, η πάλη των λαών έρχεται και πάλι στο προσκήνιο χωρίς θρησκευτικοπολιτικά πρόσημα πλέον.

Μόνο που ο κύκλος ζωής του καπιταλισμού στενεύει όλο και πιο πολύ, λιγοστεύουν τα περιθώριά του ελιγμών και αντίδρασης στις εξελίξεις που έρχονται από παντού, απαξιώνονται οι εφεδρείες του, γίνεται όλο και πιο φανερή σε όλους η αδυναμία του να διαχειριστεί τα σύγχρονα προβλήματα της ανθρωπότητας. Αμφισβητείται όλο και πιο έντονα η νομιμοποίησή του στη συνείδηση των λαών. Μολονότι ακόμη δεν έχει γίνει τίποτε πραγματικά συνταρακτικό και θεαματικό προς την κατεύθυνση της πρακτικής ανατροπής του και μολονότι η προληπτική «αντιτρομοκρατική» υστερία καταστολής οργανώνεται με κάθε λεπτομέρεια, είναι φανερό ότι το κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα είναι καιρός να αρχίσει να ανασυντάσσεται διεθνώς με πολύ πιο έντονους ρυθμούς απ' ό,τι σήμερα και να προετοιμάζεται για πολύ σοβαρές εξελίξεις στα επόμενα χρόνια, που μπορεί και πρέπει να έχουν θετική έκβαση...

Ο άγνωστος στρατιώτης της επανάστασης έπεσε.

Σ' ένα όνειρο είδα την ταφόπετρά του.

Βρισκόταν σ' ένα βάλτο. Τη φτιάχνανε δυο βράχια.

Καμία επιγραφή δεν είχε. Μα η πέτρα

άρχισε να μιλά.

Αυτός που εδώ κείτεται, είπε, προέλασε

όχι για να καταχτήσει ξένη γη, μα

τη δική του. Τ' όνομά του

είναι άγνωστο, μα τα βιβλία της ιστορίας

γράφουνε τα ονόματα αυτών που τον νίκησαν.

Επειδή σαν άνθρωπος ήθελε να ζήσει

τον σφάξανε σαν άγριο θεριό.

Οι τελευταίες του λέξεις ήταν ένας ψίθυρος

γιατί βγαίνανε μέσα από λαρύγγι που στραγγαλιζόταν, μα

ο κρύος αέρας τις μετέφερε παντού

σε πολλούς ανθρώπους που παγώνανε.

***

Τον πεινασμένο, που σ' άρπαξε

το τελευταίο ψωμί, σαν εχτρό τον αντιμετωπίζεις.

Μα τον κλέφτη, που δεν πείνασε ποτέ του

δεν ορμάς ν' αρπάξεις από το λαρύγγι.

***

Οταν η Γερμανία μέχρι τα δόντια εξοπλιστεί

θα της συμβεί μια σοβαρή αδικία

και ο τυμπανιστής θα κάνει τον πόλεμό του.

Κι εσείς τη Γερμανία θα υπερασπίσετε

σε ξένες χώρες, άγνωστες σε σας

κι ενάντια θα πολεμήσετε σ' ανθρώπους που όμοιοί σας είναι.

Ο τυμπανιστής θα φαφλατίζει περί απελευθέρωσης

μα χωρίς προηγούμενο μέσα στη χώρα η καταπίεση θα 'ναι.

Και μπορεί όλες τις μάχες να κερδίσει

εκτός από την τελευταία.

Σαν ο τυμπανιστής τον πόλεμό του χάσει

θα κερδίσει η Γερμανία τον δικό της πόλεμο.

***

Είδα τον παλιό θεό του πολέμου να στέκει μέσα σ' ένα βάλτο ανάμεσα σε μια

Associated Press

Βρωμούσε τζάμπα μπίρα και φορμόλη και σ' εφήβους έδειχνε τ' αρχίδια του,

γιατί τον είχαν ξανανιώσει κάποιοι προφεσόροι. Διακήρυχνε με τη βραχνή

φωνή του λύκου τον έρωτά του για καθετί νεαρό.

Δίπλα του στεκόταν μια έγκυος γυναίκα κι έτρεμε.

Κι αδιάντροπα συνέχιζε το κήρυγμά του, όπου τον εαυτό του παρουσίαζε

σαν τον μεγάλο άνθρωπο της τάξης. Και περιέγραφε το πως παντού έβαζε

στους αχυρώνες τάξη αδειάζοντάς τους.

Η φωνή του πότε ήτανε δυνατή και πότε σιγανή, πάντα βραχνή όμως.

Με δυνατότερη φωνή μιλούσε για τις μεγάλες εποχές που θα 'ρθουν

και με τη σιγανότερη φωνή δίδασκε τις γυναίκες πώς να μαγειρεύουν

γλάρους και κοράκια.

Την ίδια ώρα η πλάτη του ανήσυχη ήταν κι όλο πίσω γυρνούσε να κοιτάξει,

λες και φοβόταν κάποια μαχαιριά.

Και κάθε πέντε λεπτά βεβαίωνε το κοινό του πως θα τους πάρει πολύ

λίγο από το χρόνο τους.

***

Τώρα που φεύγετε λοιπόν για να εκτελέσετε

των κυρίων σας το αιματοβαμμένο έργο - μπροστά σας

τα όπλα του εχτρού, πίσω σας

του αξιωματικού σας το πιστόλι - τούτα τα

λόγια μου να μην ξεχνάτε:

Associated Press

δεν είναι ήττα δικιά σας. Ετσι και η νίκη τους

δεν είναι δική σας νίκη.

***

Πατέρα, άφησες να με πάρουνε στρατιώτη

Μάνα, εσύ δε μ' είχες κρύψει

Αδελφέ, μου 'δωσες λάθος συμβουλή

Αδελφή, δε με είχες ξυπνήσει!

***

Οπως ακούω, στους καλύτερους κύκλους συζητιέται

πως ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος από ηθική άποψη

δε στάθηκε στο ύψος του Πρώτου. Η

Βέρμαχτ

οφείλει τη λύπη της να εκφράσει για τις μεθόδους που μ' αυτές

οι Ες-Ες διεξήγαγαν την εξολόθρευση ορισμένων λαών. Οι

καπιταλιστές του Ρουρ

λέγεται ότι καταγγέλλουν το ματοβαμμένο ανθρωποκυνηγητό

που γέμισε τα ορυχεία και τις φάμπρικές τους με σκλάβους - εργάτες, οι

διανοούμενοι

ακούω πως κατηγορούν τη ζήτηση σκλάβων - εργατών

απ' τη μεριά των

βιομηχάνων, καθώς επίσης και την άδικη μεταχείρισή τους. Οι ίδιοι οι

επίσκοποι

αποσυνδέουνε τον εαυτό τους απ' αυτό τον τρόπο διεξαγωγής πολέμου

εν συντομία κυριαρχεί

παντού τώρα η αίσθηση πως οι Ναζί δυστυχώς στην πατρίδα

κακές υπηρεσίες προσφέρανε και πως ο πόλεμος

αυτός καθαυτός φυσικός κι αναγκαίος, μ' αυτό τον

Associated Press

τρόπο, που αυτή τη φορά τον διεξήγαγαν, για κάμποσο καιρό

από 'δω και πέρα

Ατιμασμένος θα 'ναι.

***

Μονάδα τεθωρακισμένων, χαίρομαι να βλέπω

να γράφεις και να κάνεις για την ειρήνη προπαγάνδα.

Και χαίρομαι που εσείς, γράφοντας

και κάνοντας για την ειρήνη προπαγάνδα, θωρακίζεστε.

---------------------------

*(Από το βιβλίο Μπ. Μπρεχτ, ΠΟΙΗΜΑΤΑ, μετάφραση Νάντιας Βαλαβάνη, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).

Associated Press

Ο βάρβαρος ιμπεριαλιστικός πόλεμος μαίνεται στο Αφγανιστάν, δολοφονώντας αμάχους. Μα η σωτηρία των λαών από τον πόλεμο θα 'ρθει μόνο με τον αγώνα των «κολασμένων της Γης», ενάντια στους εκμεταλλευτές δολοφόνους για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού. Τούτο τον αγώνα κατά του πολέμου έκανε ποίηση ο Μπρεχτ, μικρό απάνθισμα της οποίας παρουιάζει σήμερα ο «Ριζοσπάστης» στους αναγνώστες του