Εχουν περάσει ήδη τρεις ολόκληροι μήνες από τον καταστροφικό σεισμό της 7ης Σεπτέμβρη που χτύπησε την Αθήνα και χιλιάδες σεισμόπληκτες οικογένειες βρίσκονται στη δίνη μιας απίστευτης ταλαιπωρίας, χωρίς να ξέρουν, στις περισσότερες περιπτώσεις, τι θα ξημερώσει αύριο. Ολα δείχνουν ότι, μετά τις πρώτες βδομάδες, οι συνεχείς εξαγγελίες και ακατάσχετες υποσχέσεις, στις οποίες αναλώνονταν τα κυβερνητικά στελέχη, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Τώρα, όλα σχεδόν έχουν αφεθεί στην τύχη τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ούτε η αρμόδια Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΥΑΣ) του ΥΠΕΧΩΔΕ γνωρίζει ακριβώς την κατάσταση. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μας έδωσαν πριν τρεις μέρες στελέχη της, από το δευτεροβάθμιο έλεγχο, 80.000 κτίρια περίπου έχουν χαρακτηριστεί κόκκινα και κίτρινα, δηλαδή ακατοίκητα. Από αυτά, τα 7.000 είναι κόκκινα (επικινδύνως ετοιμόρροπα, δηλαδή κατεδαφιστέα), ενώ τα υπόλοιπα προσωρινά ακατοίκητα, μέχρι, δηλαδή, να επιδιορθωθούν οι ζημιές. Ολα αυτά τα κτίρια αντιπροσωπεύουν πάνω από 200.000 οικογένειες, οι οποίες αναζητούν στέγη. Κι όμως:

• Ενώ μέχρι τις 20 Νοέμβρη αιτήσεις για την περιβόητη επιδότηση ενοικίου ή συγκατοίκησης είχαν υποβάλει πάνω από 16.000 οικογένειες, μέχρι τις 30 Νοέμβρη, η κυβέρνηση είχε χορηγήσει 1 δισ. δρχ. περίπου, ποσό που αντιπροσωπεύει πληρωμές σε 4.500. Δηλαδή, το περιβόητο επίδομα δεν το είχε λάβει ούτε το 30% όσων οικογενειών έχει καταθέσει χαρτιά για το σκοπό αυτό. Με τους ρυθμούς αυτούς, οι δικαιούχοι δεν αναμένεται να πάρουν τα επιδόματα αυτά ούτε σε ένα εξάμηνο... Βέβαια, επιδότηση ενοικίου θα ήθελαν να πάρουν αρκετές χιλιάδες ακόμη σεισμόπληκτων οικογενειών, αλλά είτε δεν μπορούν να βρουν σπίτι να νοικιάσουν, είτε έχουν μπλέξει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, καθώς, για να το λάβουν, χρειάζεται να καταθέσουν μια σειρά από δικαιολογητικά.
• Η ίδια εικόνα υπάρχει και με τα λυόμενα. Μέχρι τις 28 Νοέμβρη, το ΥΠΕΧΩΔΕ είχε εγκαταστήσει και παραδώσει 3. 848 λυόμενα (τα 3.609 προκατασκευασμένα και τα 239 τροχόσπιτα), από τα οποία, όμως, κανείς δε γνώριζε να μας πει ακριβώς πόσα έχουν δοθεί και κατοικούνται από τους δικαιούχους!

Και μόνο από τα δύο αυτά στοιχεία προκύπτει ότι χιλιάδες οικογένειες διαμένουν ακόμη στις σκηνές (σε όσες, βέβαια, δεν πρόλαβαν να μαζέψουν ορισμένοι δήμαρχοι για να «καθαρίσουν» τους χώρους), είτε έχουν ξαναμπεί στα τραυματισμένα από το σεισμό σπίτια τους, μη έχοντας άλλη επιλογή, διακινδυνεύοντας, βέβαια, ανά πάσα στιγμή να πέσουν και να τους πλακώσουν...

Αν, όμως, παρατηρείται μια τέτοια καθυστέρηση στο θέμα της προσωρινής αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων, στο θέμα της επισκευής και ανακατασκευής, η απόσταση μεταξύ λόγων και έργων των κυβερνητικών παραγόντων είναι ακόμη μεγαλύτερη, έως χαώδης. Μέχρι τις 30 Νοέμβρη, αιτήσεις για έγκριση μελετών αποκατάστασης και για χορήγηση της στεγαστικής συνδρομής είχαν υποβάλει ελάχιστοι σεισμόπληκτοι ιδιοκτήτες. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι στο ΤΑΣ Ανω Λιοσίων, που αντιπροσωπεύει περιοχές που έπληξε καθοριστικά ο σεισμός, μέχρι τις 20 Νοέμβρη είχαν κατατεθεί μόνο 11 αιτήσεις...

Για την κατάσταση αυτή, η κυβέρνηση και οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν έτοιμο το επιχείρημα: Οτι η καθυστέρηση παρατηρείται, εξαιτίας της άρνησης των μηχανικών να αναλάβουν μελέτες αποκατάστασης, επειδή το ΤΕΕ τους κάλεσε σε «λευκή απεργία», λόγω της περαιτέρω ποινικοποίησης του επαγγέλματός τους, που προωθεί η ίδια η κυβέρνηση. Ωστόσο, όπως φαίνεται και από πρόσφατη ανακοίνωση του Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ελλάδας, αλλά και από συγκεκριμένα παραδείγματα που δίνονται σε άλλες στήλες, ο βασικότερος λόγος δισταγμού των μηχανικών δεν είναι άλλος από τις ασάφειες του ίδιου του νομοθετικού πλαισίου που θέσπισε η κυβέρνηση για τις επισκευές (μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές ποινικές και αστικές ευθύνες, τόσο στους μελετητές, όσο και στους μηχανικούς των ΤΑΣ που εγκρίνουν τις μελέτες), αλλά και την ανεπάρκεια των τιμολογίων, που μεταθέτουν το πρόβλημα της αποκατάστασης στην τσέπη των σεισμοπλήκτων...

Ενα άλλο σημαντικό πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν χιλιάδες σεισμόπληκτες οικογένειες, είναι αυτό του αποχαρακτηρισμού των σεισμόπληκτων σπιτιών τους από το δευτεροβάθμιο έλεγχο. Είναι γεγονός ότι πολλά από τα κόκκινα (κατεδαφιστέα) σπίτια του πρωτοβάθμιου ελέγχου, ο δευτεροβάθμιος τα έβγαλε κίτρινα και ακόμη περισσότερα κίτρινα τα έβγαλε πράσινα, δηλαδή κατοικήσιμα. Αυτό έχει φέρει σε απόγνωση τους ιδιοκτήτες τους, αφού, με τον τρόπο αυτό, θα πάρουν ακόμη μικρότερη στεγαστική συνδρομή και από αυτή που δίνεται και, όπως προαναφέραμε, δεν αντιστοιχεί ούτε στο ελάχιστο στο πραγματικό κόστος αποκατάστασης. Φυσικό είναι, λοιπόν, την ΥΑΣ του ΥΠΕΧΩΔΕ και τα αρμόδια ΤΑΣ να πλημμυρίζουν κάθε μέρα εκατοντάδες ενστάσεις, με αίτημα τον επανέλεγχο. Μέχρι τις 30 Νοέμβρη, οι ενστάσεις αυτές ξεπερνούσαν τις 3.000, ενώ κάθε μέρα η ροή αυξάνεται. Το τραγικό, όμως, είναι ότι ακόμη το ΥΠΕΧΩΔΕ δεν έχει οριστικοποιήσει τον τρόπο, με τον οποίο θα γίνει αυτός ο επανέλεγχος, ενώ το επικρατέστερο σενάριο είναι οι ενστάσεις, που αφορούν τα πράσινα, να μη ληφθούν καθόλου υπόψη...

Και, βέβαια, εδώ πρέπει να προσθέσουμε ότι τα μέτρα που εξάγγειλε τελευταία το ΥΠΕΧΩΔΕ περί χορήγησης στεγαστικής συνδρομής για τα πράσινα που έχουν πάθει ζημιές μόνο στην τοιχοποιία (έστω κι αν αυτή θα αποτελείται μόνο από δάνειο και χωρίς δωρεάν κρατική επιχορήγηση), όπως και η εξαγγελία περί αύξησης της στεγαστικής συνδρομής, ώστε να συμπεριλάβει και την αμοιβή της μελέτης του μηχανικού, ακόμη δεν έχουν νομοθετηθεί - ή τουλάχιστον τέτοιες οδηγίες δεν έχουν φτάσει στους αρμόδιους ΤΑΣ, ώστε να γίνεται η εφαρμογή τους... Και, βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι τα σπίτια που έχουν χαρακτηριστεί πράσινα, αλλά έχουν υποστεί ζημιές, μικρότερες ή μεγαλύτερες, είναι πάνω από 140.000. Πρόκειται για ένα σοβαρό οικονομικό πρόβλημα, που αντιμετωπίζει αντίστοιχος αριθμός οικογενειών...

Μεθαύριο, οι μήνες γίνονται τρεις, από τη μέρα που ο σεισμός των 5,9 Ρίχτερ «χτύπησε» την Αθήνα. Από τη μέρα, που χιλιάδες οικογένειες βρέθηκαν στο δρόμο. Την πλάτη τους χτύπησε σχεδόν η μισή κυβέρνηση, όταν η «φιλανθρωπία» γινόταν κυβερνητική πολιτική (ο πρωθυπουργός άνοιξε λογαριασμό) και οι υποσχέσεις μοιράζονταν πλούσια. Οι «οχτώ βδομάδες» αποτελούν πια ένα πικρό αστείο για εκείνους, τους πολλούς, που ζουν - και θα ζουν για πολύ ακόμα - στις σκηνές.

Οι συνθήκες διαβίωσης είναι άθλιες. Οι νύχτες εφιαλτικές. Χιλιάδες άνθρωποι να προσπαθούν να ζήσουν, με ό,τι τους έχει απομείνει. Αυτό, δηλαδή, που κάνουν χιλιάδες συνάνθρωποί τους σεισμοπαθείς κι αυτοί σε πολλές γωνιές της χώρας. Στην Κοζάνη, στο Αίγιο, στον Πύργο, στα Γρεβενά και αλλού.

Στον καταυλισμό «Καποτά» στο Μενίδι, οι σκηνές είναι 120. και αυτό θεωρείται ...μεγάλη επιτυχία απ' τους υπεύθυνους. «Σε δύο βδομάδες θα έχουν φύγει όλες οι σκηνές», μας διαβεβαίωσε ένας κοινωνικός λειτουργός, μεταφέροντας ουσιαστικά τα «θα» των προϊσταμένων του - του υπουργείου Υγείας στη συγκεκριμένη περίπτωση - με την ίδια άνεση που θα έκαναν και οι ίδιοι.

Λίγα μέτρα πάνω απ' τον καταυλισμό του στρατοπέδου, έχουν ήδη στηθεί τα λυόμενα. Τα περισσότερα απ' αυτά δεν μπορούν ακόμα να κατοικηθούν, αφού ούτε ρεύμα υπάρχει, αλλά και τα υδραυλικά τους είναι σε απαράδεκτη κατάσταση. Τα παράπονα είναι πολλά. «Πατάω καζανάκι, το νερό, αντί για μέσα, χύνεται έξω! Ανοίγω τη βρύση της κουζίνας, το νερό στάζει και φεύγει σ' όλο το δωμάτιο! Αν από τώρα υπάρχουν αυτά τα προβλήματα, μετά από λίγους μήνες διαμονής φανταστείτε τι έχει να γίνει», λέει μία από τις ...«προνομιούχες» σεισμόπληκτες των λυομένων.

Παρόμοια, αν όχι χειρότερη, είναι και η κατάσταση που επικρατεί στον καταυλισμό του Τελωνείου στο Μενίδι (ο μεταφερόμενος από το γήπεδο του Αχαρναϊκού καταυλισμός). Τα προβλήματα και εκεί είναι μεγάλα. Περίπου σαράντα σκηνές έχουν μείνει στο χώρο. Το φαΐ λείπει. «Μας έχουν πνίξει στην κοροϊδία και τη γραφειοκρατία». «Ως πότε θα περιμένουμε; Ως πότε θα αντέξουμε;». Αυτές είναι οι χαρακτηριστικότερες φράσεις, που ακούγονται και εδώ. Η αναμονή για την υλοποίηση των υποσχέσεων που ακούστηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα έχει τελειώσει κάπου εδώ.

Σχετικά με τον τιμοκατάλογο για την αποκατάσταση των ζημιών από το σεισμό, που ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, όσον αφορά τον τρόπο και το ύψος της χορήγησης στεγαστικής συνδρομής στους σεισμοπαθείς για την επισκευή των κατοικιών τους, φαίνεται ότι, μετά το μύθο για τις «δωρεάν άδειες», έρχεται και η πολύ ουσιαστικότερη απογοήτευση για τους σεισμοπαθείς, αφού είναι φανερό ότι το ποσόν που θα δοθεί, τελικά, σαν στεγαστική συνδρομή θα απέχει πολύ από το πραγματικό κόστος των επισκευών.

Το κύριο βάρος πρέπει να δοθεί στη σωστή επισκευή και ενίσχυση του φέροντα οργανισμού (σκελετού) των βλαφθέντων κτιρίων, ώστε σε επόμενο αντίστοιχου μεγέθους και επικινδυνότητας σεισμό να ανταποκριθούν ικανοποιητικά στη σεισμική δράση και να μην ξαναδούμε τέτοιας έκτασης υλικές ζημιές και, πολύ περισσότερο, θανάτους ή τραυματισμούς πολιτών. Αυτός ακριβώς πρέπει να είναι ο κύριος στόχος κάθε επέμβασης που θα γίνει και πάνω σε αυτή τη βάση θα πρέπει να κινηθούν, τόσο οι τεχνικές οδηγίες της πολιτείας προς τους επιστήμονες και τους τεχνίτες που θα τις εφαρμόσουν, όσο και οι οικονομικές ενισχύσεις (στεγαστική συνδρομή), που θα δοθούν στους πολίτες. Διαφορετικά, θα φτάσουμε σε προχειρότητες και «μπαλώματα», όπως έγινε κυρίως με το σεισμό του 1981 και είδαμε τα κακοεπισκευασμένα κτίρια να παθαίνουν περισσότερες και σοβαρότερες βλάβες.

Μελετώντας τις ζημιές, είναι από την πρώτη στιγμή ολοφάνερο ότι τα κτίρια με τις μεγαλύτερες ζημιές είναι αυτά, των οποίων η οικοδομική άδεια έχει εκδοθεί πριν το 1985 και η στατική τους μελέτη έχει εκπονηθεί με τον Αντισεισμικό Κανονισμό του 1959, ενώ κτίρια μελετημένα με τον κανονισμό του 1984 και, πολύ περισσότερο, του 1994, έπαθαν λιγότερες ζημιές, τόσο σε έκταση, όσο και σε σοβαρότητα. Χωρίς, λοιπόν, να γενικεύεται απόλυτα η παρατήρηση, είναι σαφές ότι για τις αποκαταστάσεις των ζημιών οι μελέτες δεν πρέπει να γίνουν με τον κανονισμό που ίσχυε κατά το χρόνο κατασκευής τους, αλλά με τον κατά μία βαθμίδα επόμενο κανονισμό και, πάντως, όχι με τον κανονισμό του 1959. Αυτό σημαίνει ότι για όλα τα κτίρια που έπαθαν βλάβες στο σκελετό τους πρέπει να χορηγηθεί άδεια επισκευής από τους ΤΑΣ και η αντίστοιχη στεγαστική συνδρομή, αφού μελετηθούν βάσει των παραπάνω στοιχείων και, επομένως, θα πρέπει να περιμένουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις θα απαιτηθεί η ενίσχυση κάποιων στοιχείων, που δεν έπαθαν ζημιές ή η προσθήκη νέων, που οι υπολογισμοί θα απαιτήσουν. Αν αυτού του βαθμού οι ενισχύσεις δε χρηματοδοτηθούν, αλλά περιοριστούν σε απλές επισκευές, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, είτε να μη γίνουν για οικονομικούς λόγους, είτε, επειδή η εμπειρία του σεισμού έχει δημιουργήσει στους πολίτες φόβο και ανασφάλεια, να οδηγηθούν σε δαπάνες από δικά τους χρήματα ή δανειζόμενοι από τράπεζες με κανονικά επιτόκια. Επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα από ό,τι πραγματικά απαιτείται, βασιζόμενοι σε μη εγκεκριμένες μελέτες επιτήδειων, που θα εκμεταλλευτούν το φόβο και την ανασφάλειά τους.

Ενα άλλο χαρακτηριστικό των ζημιών που προκλήθηκαν είναι οι πολλές φθορές σε τοιχοποιίες και επιχρίσματα, κάτι που παρατηρείται και σε νεόχτιστα κτίρια, τα οποία από στατική άποψη είναι ασφαλή. Το οικονομικό κόστος, όμως, είναι και εδώ υψηλό, γι' αυτό πρέπει η στεγαστική συνδρομή να ανταποκρίνεται στο πραγματικό ύψος των επισκευών, γιατί, και στην περίπτωση αυτή, η εμπειρία από προηγούμενους σεισμούς είναι απογοητευτική. Επιπλέον πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι και στην περίπτωση της επισκευής των τοίχων, αυτή πρέπει να γίνει σωστά (ενώ λόγω έλλειψης χρημάτων μπορεί να γίνουν προχειρότητες), γιατί αποδείχτηκε ότι, αν και οι τοίχοι δε λαμβάνονται υπόψη στο στατικό αντισεισμικό υπολογισμό των κτιρίων, συμμετέχουν και μάλιστα σημαντικά στην αύξηση της αντοχής τους και, επομένως, πρέπει να επισκευαστούν και να ανακατασκευαστούν σύμφωνα με τους κανόνες της τέχνης και της επιστήμης. Αλλωστε, γι' αυτό το λόγο ξεκίνησε πάλι τόση κουβέντα για τις περιπτώσεις που έχουμε Pilotis, χώρους, δηλαδή, με μειωμένη παρουσία τοίχων πληρώσεως και μεγαλύτερη (πιθανόν) ευκαμψία.

Δυστυχώς, οι προτάσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ δείχνουν ότι και τώρα θα έχουμε τα ίδια, αφού οι σεισμοπαθείς θα βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη τους, αν θέλουν να γίνει σωστή και ασφαλής αποκατάσταση των ζημιών που υπέστησαν. Συγκεκριμένα:

• Οι τιμές μονάδος για τις εργασίες που απαιτούνται είναι πολύ μικρότερες από τις πραγματικές που θα δαπανήσουν τελικά οι ιδιοκτήτες και η στεγαστική συνδρομή δεν καλύπτει όλες τις απαραίτητες εργασίες επισκευής.
• Η μελέτη του φέροντα οργανισμού των κτιρίων που έπαθε ζημιές θα γίνει με τον αντισεισμικό κανονισμό και τις παραδοχές που ίσχυαν κατά το χρόνο της έκδοσης της άδειας οικοδομής, ακόμα και για κτίρια μεγάλης σπουδαιότητας, που στεγάζουν χρήσεις κοινωνικής και οικονομικής σημασίας.
• Δεν ενισχύονται οικονομικά, παρά μόνον οι απόλυτα απαραίτητες ενισχύσεις του κτιρίου και, μάλιστα, αυτές που προκύπτουν από μελέτη σύμφωνα με τα μειονεκτήματα της προηγούμενης παραγράφου.

1. Κτίριο στην Πετρούπολη με ισόγειο 70 τ.μ., α` και β` όροφο, ο καθένας ένα διαμέρισμα 80 τ.μ. Οι ζημιές που παρουσιάζει είναι: Ρωγμές τοπικού χαρακτήρα σε δύο υποστυλώματα και έναν κόμβο του ισογείου, ρωγμές στο μπετόν της σκάλας, πολύ σοβαρές βλάβες των τοίχων του ισογείου (και επομένως σε πλακίδια τοίχων και ντουλάπια κουζίνας), μερικές σοβαρές και αρκετές ελαφρές βλάβες των τοίχων και επιχρισμάτων του α` ορόφου και ρωγμές με αποκολλήσεις στα επιχρίσματα του β` ορόφου.

Πραγματικό κόστος αποκατάστασης 5.000.000 δρχ.Ποσό στεγαστικής συνδρομής 1.850.000 δρχ., εκ των οποίων αμοιβές μελέτης και επίβλεψης μηχανικού με ΦΠΑ 450.000 δρχ., ΙΚΑ 600.000 δρχ. και απομένουν 800.000 δρχ. για τις εργασίες αποκατάστασης.

2. Κτίριο στο Ιλιον με ισόγειο 80 τ.μ., α` όροφο με 90 τ.μ. και β` όροφο 65 τ.μ. Οι ζημιές που παρουσιάζει είναι: Ρωγμές γενικού χαρακτήρα σε 8 από 12 υποστυλώματα του ισογείου και 3 υποστυλώματα του α` ορόφου. Πολύ σοβαρές ρωγμές στο μπετόν της σκάλας, πολύ σοβαρές βλάβες των τοίχων του ισογείου και α` ορόφου και αρκετές ελαφρές βλάβες των τοίχων και επιχρισμάτων του β` ορόφου.

Πραγματικό κόστος αποκατάστασης 16.000.000 δρχ.Ποσό στεγαστικής συνδρομής 9.000.000 δρχ., εκ των οποίων αμοιβή μηχανικού με ΦΠΑ 1.800.000 δρχ., ΙΚΑ 900.000 δρχ. και απομένουν 6.300.000.

3. Διαμέρισμα πολυκατοικίας στο Νέο Ηράκλειο, ισόγειο 70 τ.μ. με πολύ σοβαρές βλάβες των τοίχων του, χωρίς όμως ζημιές στο σκελετό (σε όλο το κτίριο). Χωρίς τη συμμετοχή του στα κοινόχρηστα, το πραγματικό κόστος αποκατάστασης είναι 2.800.000 δρχ.Ποσό στεγαστικής συνδρομής 1.150.000 δρχ., εκ των οποίων αμοιβή μηχανικού με ΦΠΑ 320.000 δρχ., ΙΚΑ 250.000 δρχ και απομένουν 580.000.

4. Κτίριο στα Ανω Λιόσια με πιλοτή, α` όροφο 100 τ.μ. και β` όροφο 100 τ.μ. Οι ζημιές που παρουσιάζει είναι: Ρωγμές γενικού χαρακτήρα 6 από 14 υποστυλώματα στην πιλοτή, κατάρρευση τοίχων εισόδου στην πιλοτή, μερική κατάρρευση τοίχων συρόμενων κουφωμάτων στον α` όροφο και οι υπόλοιποι τοίχοι για ανακατασκευή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το διαμέρισμα και αρκετές βλάβες στο β` όροφο χωρίς ανακατασκευή.

Πραγματικό κόστος αποκατάστασης 14.000.000 δρχ.Ποσό στεγαστικής συνδρομής 7.500.000 δρχ., εκ των οποίων αμοιβή μηχανικού με ΦΠΑ 1.500.000 δρχ, ΙΚΑ 850.000 δρχ. και απομένουν 5.150.000 δρχ. για αποκατάσταση.

Το «λουκέτο» που θα μπει στους ΤΑΣ σημαίνει ότι χιλιάδες σεισμόπληκτες οικογένειες δε θα μπορέσουν να εισπράξουν το επίδομα ενοικίου, ενώ θα περιμένουν αρκετούς μήνες όσοι θέλουν να υποβάλουν μελέτες για τη χορήγηση της στεγαστικής συνδρομής, ώστε να επισκευάσουν ή ανακατασκευάσουν τα σπίτια τους. Τα παραπάνω δε θα συμβούν για πρώτη φορά. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο λειτουργούν μέχρι τώρα οι ΤΑΣ σε όλες τις περιοχές της χώρας όπως στην Κοζάνη, τα Γρεβενά, την Κόνιτσα, τον Πύργο (εκτός από το Αίγιο, αφού μόνο εκεί υπάρχει μόνιμο προσωπικό).

Η κυβέρνηση γνωρίζει το πρόβλημα. Ωστόσο, αν και οι ρυθμοί της αποκατάστασης προχωρούν πολύ αργά, δεν έχει φροντίσει να ανανεώσει τις συμβάσεις του προσωπικού, οδηγώντας έτσι και τους εργαζόμενους σε απόλυση, αλλά παράλληλα καταδικάζοντας τους σεισμόπληκτους να περιμένουν πολύ περισσότερο για να ξεκινήσει η διαδικασία αποκατάστασής τους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων της Κοζάνης. Εκεί, παρουσιάστηκαν τρία μεγάλα κενά στην αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων από το 1995 μέχρι σήμερα. Το πρώτο, όταν έληξαν οι πρώτες 4μηνες συμβάσεις, είχε διάρκεια περίπου 8 ημερών. Και ήταν τόσο μικρό, γιατί έτυχε η λήξη των συμβάσεων να συμπέσει με το σεισμό της Κόνιτσας. Ετσι, το ΥΠΕΧΩΔΕ αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει το ίδιο προσωπικό για την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων της Κόνιτσας.

Το δεύτερο κενό λειτουργίας του ΤΑΣ Κοζάνης, το 1996, ήταν διάρκειας 1,5 μήνα. Το τρίτο κενό, το 1997, 2 μηνών. Το τέταρτο είχε διάρκεια 4 μηνών. Το επόμενο κενό θα είναι από τις 31.12.1999 και δεν είναι ακόμα γνωστό πόσο θα διαρκέσει.

Συνολικά λοιπόν την περίοδο 1995-99 η αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων Κοζάνης και Γρεβενών σταμάτησε για 8 μήνες!

Κάθε φορά που έληγαν οι συμβάσεις, γινόταν επαναχρέωση των φακέλων στους νέους ελεγκτές μηχανικούς, οι οποίοι έπρεπε να τους μελετήσουν από την αρχή και σε πολλές περιπτώσεις ζήτησαν να γίνει επανέλεγχος σε πολλά σπίτια. Ετσι, η ταλαιπωρία των σεισμοπλήκτων συνεχιζόταν αρκετά χρόνια μετά το σεισμό.

Τα παραπάνω έχουν εκθέσει πολλές φορές στο παρελθόν οι υπάλληλοι των ΤΑΣ στον αρμόδιο υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ Χρ. Βερελή. Σύμφωνα με πληροφορίες, αμέσως μετά το σεισμό της Αθήνας, όταν οι υπάλληλοι των ΤΑΣ Κοζάνης και Γρεβενών κλήθηκαν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων της Αττικής, υπήρξε προφορική δέσμευση για ανανέωση των συμβάσεων πριν αυτές λήξουν. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα και οι εργαζόμενοι βρίσκονται σε αδιέξοδο.

Τον περασμένο Ιούλιο 70 υπάλληλοι του ΤΑΣ Κοζάνης και των Γραφείων Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων Πτολεμαΐδας και Κόνιτσας έστειλαν σχετικό υπόμνημα στους υπουργούς Εσωτερικών, Οικονομικών, ΠΕΧΩΔΕ, τον υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ και άλλες υπηρεσίες, με την ελπίδα να δοθεί μία λύση στο πρόβλημά τους.

«Εχει παρατηρηθεί, σημειώνουν οι εργαζόμενοι, κενό μεταξύ της προηγούμενης και της επόμενης προκήρυξης της σύμβασης και πρόσληψης του νέου προσωπικού μέχρι και 5 μήνες. Αυτό δημιουργεί αυτόματα το ουσιαστικό και τυπικό κλείσιμο της υπηρεσίας, την αποδιοργάνωση της ροής αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων και τη συσσώρευση όγκου εργασίας, που δύσκολα μπορεί να ομαλοποιηθεί με τη νέα σύμβαση.

Κάθε νέα προκήρυξη, συμπληρώνουν, για επαναπρόσληψη προσωπικού με 50% προϋπηρεσία στον αριθμό των προσλαμβανόμενων τεχνικών, αναπόφευκτα δημιουργεί προβλήματα δυσλειτουργίας, γιατί καλείται η υπηρεσία να λειτουργήσει με τεχνικούς που οι μισοί από αυτούς δεν έχουν την απαραίτητη εμπειρία των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Αυτό το πρόβλημα μεγιστοποιείται στο διοικητικό προσωπικό, όπου εκεί όλοι οι υπάλληλοι αλλάζουν με κάθε σύμβαση. Η ετήσια ανακύκλωση με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου του προσωπικού των ΤΑΣ και ΓΑΣ παρουσιάζει επίσης προβλήματα που σχετίζονται άμεσα με την παραγωγικότητα, αλλά και την αξιοπιστία των Υπηρεσιών αυτών.

Οι υπάλληλοι που καλούνται να τις στελεχώσουν, επειδή δεν είναι καθόλου σίγουροι ότι μετά 12 μήνες θα βρίσκονται και πάλι εκεί, ευνόητο είναι ότι δεν έχουν την παραγωγικότητα που θα έπρεπε. Οι νεοπροσληφθέντες υπάλληλοι έχουν ένα διάστημα που παράγουν ελάχιστα, επειδή δεν έχουν την απαιτούμενη εμπειρία. Πρέπει να τονιστεί επίσης ότι η αβεβαιότητα σπρώχνει τους υπαλλήλους να ασχολούνται με εξωτερικές δουλιές, να διατηρούν τα ιδιωτικά τους γραφεία παράλληλα και να μην είναι εφικτός ο έλεγχος και η απόδοση των ευθυνών. Ολα τα παραπάνω δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία των ΤΑΣ και ΓΑΣ, που έχουν ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση της υλοποίησης των έργων αποκατάστασης, με άμεσο αντίκτυπο στους συναλλασσόμενους πολίτες», καταλήγει το υπόμνημα.

Τα κείμενα έγραψαν οι:

Το παράδειγμα είναι πραγματικό και αναφέρεται σε μονοκατοικία 85 τετραγωνικών μέτρων που δομήθηκε το 1974, με τον αντισεισμικό κανονισμό του 1959 και με σεισμικό συντελεστή ε = 0,04, στην περιοχή των Θρακομακεδόνων. Σύμφωνα με το παράδειγμα αυτό, η στεγαστική συνδρομή, αν επιλεγεί η απλή επισκευή, αντιπροσωπεύει το 50% του πραγματικού κόστους, ενώ αν επιλεγεί η ενίσχυση, το ποσοστό αυτό πέφτει κάτω και από το 60%! Αυτό σημαίνει βέβαια ότι ο ιδιοκτήτης, αν θέλει να γίνει σωστή δουλιά, θα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη...

Να πώς περιγράφει ο αρθρογράφος αυτή την πραγματική περίπτωση:

«Ο σεισμός προξένησε στο συγκεκριμένο κτίριο σοβαρές βλάβες στην κεφαλή των περισσότερων από τους 12 στύλους της πιλοτής, διαστάσεων 30/30, 35/35 και 40/40. Επίσης, προξένησε διαμπερείς ρωγμές στους τοίχους που περιβάλλουν το κλιμακοστάσιο. Στον όροφο ο σεισμός δεν άφησε το παραμικρό ίχνος. Το δόμημα έχει χαρακτηριστεί "κίτρινο" από τον δευτεροβάθμιο έλεγχο. Η μονοκατοικία αυτή είναι χαρακτηριστική περίπτωση κτιρίου που χρειάζεται ενίσχυση. Είναι φανερά με την πρώτη ματιά (και τα απέδειξε εξάλλου η σχετική ανάλυση) τόσο η έλλειψη αντοχής και ακαμψίας στην πιλοτή, όσο και η δυσμενής συμπεριφορά των μεμονωμένων πεδίλων της θεμελίωσης. Δοθεισών της πολύ υψηλής έντασης του σεισμού στην περιοχή (υπάρχουν καταρρεύσεις σε μικρή απόσταση), αλλά και της ηλικίας του δομήματος, το ότι η οικοδομή δεν κατέρρευσε, αλλά ούτε και απέκλινε από την κατακόρυφο, μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμη και ικανοποιητική συμπεριφορά. Σε αυτήν συνέβαλαν τόσο το κεντρικό κλιμακοστάσιο όσο και η σκάλα - πασαρέλα που συνέδεε τον εξώστη της κατοικίας απ' ευθείας με το δρόμο.

Μια διαδικασία ενίσχυσης περιλαμβάνει τα ανωτέρω συν την τοποθέτηση τεσσάρων τοιχίων (δύο ανά διεύθυνση) με τα θεμέλιά τους στην περίμετρο της πιλοτής και σύνδεσή τους με τις υπάρχουσες δοκούς οροφής πιλοτής. Διαδικασία ενίσχυσης του ορόφου δεν αντιμετωπίζεται, διότι εκτιμήθηκε ότι το κόστος των μερεμετιών επέμβασης στο διαμέρισμα, σε σχέση με την αύξηση του επιπέδου ασφαλείας, είναι ασύμφορο.

Το ανώτατο όριο της χορηγούμενης στεγαστικής συνδρομής ισούται με 85 τ.μ. επί 65.000 ανά τ.μ. = 5.525.000 δρχ., από τα οποία το 1/3 (περίπου 1.825.000 δρχ.) είναι κρατική αρωγή και το υπόλοιπο (3.700.000 δρχ.) είναι άτοκο δάνειο. Στην πράξη, εκτιμάται ότι το κόστος επισκευής, μαζί τα λοιπά έξοδα (έκδοση οικοδομικής άδειας κλπ.), αλλά και αναπόφευκτες άλλες δαπάνες (ελαιοχρωματισμοί κλπ.), θα υπερβεί τα 11.000.000 δρχ. Αρα ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να διαθέτει επιπλέον κεφάλαιο περί τα 5.500.000 δρχ.

Στην περίπτωση της ενίσχυσης του υπάρχοντος κτιρίου με τον τρόπο που αναφέρθηκε προηγουμένως, οι επιπλέον εργασίες, οι οποίες μάλιστα δεν επιδοτούνται από την πολιτεία, είναι η κατασκευή των απαιτούμενων τοιχίων με τα των θεμελίων τους στην πιλοτή συνολικού όγκου περί τα 50 κυβικά μέτρα σκυροδέματος, με συνολικό επιπλέον κόστος της επέμβασης περί τα 2.500.000 δρχ. Εδώ πρέπει να προστεθεί και μια επιβάρυνση της τάξεως των 500.000 δρχ. στα έξοδα της άδειας. Αρα ο ιδιοκτήτης πρέπει να διαθέτει επιπλέον κεφάλαιο περί τα 8.500.000 δρχ.

Το κόστος κατεδάφισης και επανακατασκευής ενός τέτοιου δομήματος εκτιμάται ότι δε θα είναι μικρότερο από τα 26.000.000 δρχ. Στην περίπτωση αυτή ο ιδιοκτήτης εξακολουθεί να δικαιούται της στεγαστικής συνδρομής των 5.525.000 δρχ., με την ίδια αναλογία αρωγής - δανείου. Στην περίπτωση αυτή ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να διαθέτει επιπλέον κεφάλαιο περί τα 21.000.000 δρχ., αλλά θα έχει ένα καινούριο σύγχρονο σπίτι αρκετά υψηλότερης αξίας από το σημερινό. Πρέπει ενδεχομένως να συνεκτιμηθεί και το ότι η επανακατασκευή θα έχει χρονική υστέρηση της τάξης των 12 μηνών από την ενίσχυση, που σημαίνει επιβάρυνση (σε ενοίκια κλπ.) της τάξεως των 1.000.000-2.000.000 δρχ.

Οπως φαίνεται, η περίπτωση της απλής αποκατάστασης θα πρέπει εδώ μάλλον να αποκλειστεί, ενώ η περίπτωση της ενίσχυσης να εξεταστεί με σοβαρότητα, αφού του τεθούν υπόψη όλα τα δεδομένα, ο ιδιοκτήτης θα αποφασίσει και ο μελετητής θα πρέπει να προχωρήσει στη "μελέτη εφαρμογής"».

Οπως επισημαίνει στο άρθρο του ο Μ. Βουγιούκας: «Οπως μετά από κάθε σεισμό, έτσι και τώρα γίναμε μάρτυρες της ύπαρξης δύο τάσεων από την πλευρά των ιδιοκτητών. Η πρώτη τάση, της αλόγιστης, ουσιαστικά, ενίσχυσης, ανεξάρτητα από το βαθμό της βλάβης, τάση η οποία γιγαντώνεται αμέσως μετά το σεισμό, αλλά σιγά - σιγά φθίνει. Η δεύτερη τάση είναι, πρακτικά το "κουκούλωμα" των ζημιών, τάση η οποία κερδίζει έδαφος συν τη παρόδω του χρόνου, ιδίως όταν γίνεται αντιληπτό από τους ιδιοκτήτες ότι, εκτός από το άτοκο δάνειο και τη δωρεάν κρατική αρωγή, πρέπει και οι ίδιοι να συγχρηματοδοτήσουν την αντισεισμική ενίσχυση της περιουσίας τους.

Είναι καθήκον του μελετητή, συνεχίζει ο αρθρογράφος, να μην παρασυρθεί από κάποια από τις δύο αυτές τάσεις, αλλά με αντικειμενικότητα να παράσχει στον κάθε ιδιοκτήτη όλα τα τεχνικά και οικονομικά δεδομένα, ώστε να ληφθεί από την πλευρά του τελευταίου η βέλτιστη δυνατή απόφαση σχετικά με το αν θα γίνει αποκατάσταση των ζημιών χωρίς ενίσχυση, αποκατάσταση με ενίσχυση ή ανακατασκευή του κτιρίου».

Το 1ο Δημοτικό Σχολείο. Πριν δυο χρόνια, οι γονείς και οι δάσκαλοι είχαν ζητήσει αντισεισμικό έλεγχο, αλλά δεν έγινε τίποτε

Τα παραπάνω στοιχεία έχει συγκεντρώσει ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ), ο οποίος πήρε μόλις την περασμένη Παρασκευή την υπόσχεση απ' το ΥΠΕΧΩΔΕ για τη θεσμοθέτηση των οδηγιών αποκατάστασης των σχολείων. Ηδη, ο ΟΣΚ είχε στείλει ένα σχέδιο οδηγιών στον Οργανισμό Αντισεισμικής Προστασίας (ΟΑΣΠ) που επιστράφηκε.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ έστειλε (19.11.1999) μια εγκύκλιο προς τον ΟΣΚ, στην οποία ανέφερε ότι ο ΟΣΚ καλύπτεται απ' την απόφασή του, που εξέδωσε το ΥΠΕΧΩΔΕ στις 18.10.99 - και αφορούσε όλα τα κτίρια. «Η άποψη του ΥΠΕΧΩΔΕ, ανέφερε, είναι ο συνδυασμός των άρθρων της εγκυκλίου της 18.10.1999 που καλύπτουν τη δυνατότητα για τον κύριο του έργου, ανάλογα της σπουδαιότητας του κτιρίου να επιλέξει το βαθμό ενίσχυσης του κτιρίου, εφαρμόζοντας τους ισχύοντες κανονισμούς και διατάξεις». Το ΥΠΕΧΩΔΕ πρόσθετε ότι η θέσπιση νέων ή τροποποιούμενων θεσμικών πλαισίων, εκτός από σύγχυση, μπορεί να είναι και χρονοβόρα, αφού πρέπει να περάσει από όλα τα στάδια τροποποίησης ή ανασύνταξης ενός αντισεισμικού κανονισμού.

Αυτή τη διάβαση είναι υποχρεωμένα να περνούν τα παιδιά του 1ου Δημοτικού Σχολείου. Οι γονείς ζήτησαν τροχονόμο τις ώρες αιχμής, αλλά η απάντηση απ' την Τροχαία ήταν ότι δεν έχει προσωπικό

Αυτό σημαίνει ότι και άλλα 50 σχολεία - στα οποία συστεγάζονται τα 50 που έχουν ζημιές - θα έχουν το ίδιο πρόβλημα μέχρι το Σεπτέμβρη του 2000. Σε κάθε σχολείο, φοιτούν τα παιδιά 250 - 300 οικογενειών, που σημαίνει ότι για 25.000 - 30.000 οικογένειες θα υπάρχουν διπλοβάρδιες για όλη τη χρονιά. Επιπλέον, η κατάσταση αυτή θα συνεχιστεί για άγνωστο χρονικό διάστημα μέσα στη σχολική χρονιά που διανύουμε για τα 120 σχολεία - και σε άλλα τόσα που τα συστεγάζουν.

Αποκαλυπτικό είναι το υπόμνημα που κατέθεσαν στον ΟΣΚ οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων απ' το 1ο και 3οΔημοτικά Σχολεία της Νέας Ιωνίας.

Το 1ο Δημοτικό Σχολείο είναι ιστορικό, γιατί χτίστηκε το 1927. Ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές ζημιές και χαρακτηρίστηκε «κίτρινο». Ετσι, το 1ο Δημοτικό συστεγάστηκε με το 3ο Δημοτικό Σχολείο σε διπλοβάρδιες.

«Οι εναλλασσόμενες βάρδιες δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα, τόσο στα παιδιά, όσο και στο διδακτικό έργο των δασκάλων, υπογραμμίζουν οι σύλλογοι. Επιπλέον αναστάτωσαν τις οικογένειες των παιδιών, που αναγκάστηκαν να αναπροσαρμόσουν τα ωράρια των εργασιών τους».

Το μέγεθος των προβλημάτων, οι δυο σύλλογοι το αποδίδουν με τις εξής πλευρές:

• Το 1ο και το 3ο είναι ολοήμερα σχολεία. Εν πρώτοις, λοιπόν, έγινε «καραμπόλα» στη λειτουργία των ολοήμερων. Δηλαδή, στις 2 μμ, που αρχίζει το απογευματινό σχολείο, το πρωινό συνεχίζει ως ολοήμερο.
• Ομως, το πιο σημαντικό είναι τούτο: Μερικοί γονείς - και απ' τα δυο σχολεία - δε βρήκαν κάποια λύση για τις πρωινές ώρες, όταν τα παιδιά τους είναι απογευματινά. Ετσι, σε συνεννόηση με τους διευθυντές των σχολείων και τους δασκάλους του ολοήμερου, βρέθηκε η φόρμουλα να έρχονται τα παιδιά απ' το πρωί στο σχολείο - σαν να ήταν ολοήμερο - και να συνεχίζουν το απόγευμα κανονικά τη βάρδια. Πρόκειται για πολύ άσχημη λύση, αλλά δε γινόταν κι αλλιώς.

Οι σύλλογοι ζήτησαν χρονοδιάγραμμα υλοποίησης αποφάσεων για τη στέγαση του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ν. Ιωνίας, ώστε να αποκατασταθεί η πρωινή βάρδια και στα δυο σχολεία, που τώρα συστεγάζονται, αλλιώς, προειδοποίησαν ότι έχουν αποφασίσει από κοινού να προβούν σε διαμαρτυρίες μαζί με τα παιδιά τους.

Γ.