Κείμενα: Γιώργος ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ, καθηγητής Πολεοδομίας του ΕΜΠ

Τα προβλήματα του περιβάλλοντος εκτείνονται σε όλο το φάσμα του, μια και η καπιταλιστικού τύπου ανάπτυξη έχει ως συστατικό της το ιδιωτικό κέρδος και την αχαλίνωτη κερδοσκοπία και την εμπορευματοποίηση των πάντων. Στον καπιταλισμό, όπως δεν υπάρχει κανένας σεβασμός στην ανθρώπινη εργασία και αξιοπρέπεια και αυτή θεωρείται ως πηγή προσπορισμού ιδιωτικού κέρδους, έτσι και το περιβάλλον, θεωρείται ως πηγή βραχυπρόθεσμου πλούτου σε ιδιωτικό όφελος, αδιαφορώντας για τη μεσοπρόθεσμη συνέπεια της καταστροφής του. Φτάσαμε έτσι εδώ που φτάσαμε, έχοντας καταστρέψει «για μια χούφτα δολάρια» ό,τι υπάρχει σ' αυτόν τον πλανήτη. Για να έχουμε μια καθολική εικόνα των περιβαλλοντικών προβλημάτων ας δούμε μια συνολική ομαδοποίησή τους.

Στους χώρους των γραφείων έχουμε κινδύνους που προέρχονται από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία που εκπέμπονται από κάθε είδους συσκευές, τις ακτινοβολίες από τις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, τη μολυσμένη (πιο σωστά νοσηρή) ατμόσφαιρα λόγω των κλιματιστικών, με αποτέλεσμα τις διάφορες ιώσεις, η πιο επικίνδυνη από τις οποίες είναι η γνωστή «νόσος των λεγεωνάριων». Κίνδυνοι προέρχονται και από τους τρόπους κατασκευής των ίδιων των κτιρίων γραφείων, που βρίσκονται σε αντίθεση με το κλίμα της χώρας μας, συνθέτοντας το γνωστό φαινόμενο των «άρρωστων κτιρίων».

Αναφέρθηκε ήδη το πρόβλημα των θερμοκηπίων με τα γεωργικά φάρμακα. Υπάρχουν ακόμη μια σειρά παρόμοιων προβλημάτων που οφείλονται στη χρήση απαγορευμένων ουσιών ή στην υπερβολική ποσότητά τους, πέρα από τις προδιαγραφές ή στη μη τήρηση των κανονισμών ασφαλείας και κυρίως στη μη ύπαρξη μέτρων ασφαλείας.

Το πρόβλημα εκτείνεται από την κερδοσκοπική μανία του μεγάλου κεφαλαίου να καταστρέψει τα δάση της Αφρικής για ξυλεία πολυτελείας, του Αμαζονίου για αμφισβητούμενης απόδοσης καλλιέργειες και άλλων, μέχρι την καταστροφή στη χώρα μας των περιαστικών δασών και των δασών των τουριστικά αξιοποιήσιμων ορεινών όγκων που προσφέρονται για οικοπεδοποίηση ή άλλου είδους εκμεταλλεύσεις (Λάτσης, Λαμπράκης, Κωτσόβολος για τα μεγάλα βουνά και τις παραλίες και κάθε μικρομεγάλος καταπατητής για τα περιαστικά δάση). Οι συνέπειες γνωστές: Υποβάθμιση του κλίματος στις πόλεις με όλα τα επακόλουθα (καύσωνες, πλημμύρες κ.ά.).

Αφορά αφ' ενός στη ληστρική εκμετάλλευση από μεγάλες κατασκευαστικές και επενδυτικές επιχειρήσεις του αστικού χώρου, με αποτέλεσμα την εξαφάνιση των τελευταίων χώρων πρασίνου στις πόλεις και την τσιμεντοποίησή τους και αφ' ετέρου στην κερδοσκοπία των μικρομεσαίων, που γλείφοντας τα κόκαλα από το μεγάλο τραπέζι της αστικής κερδοσκοπίας ή δεμένοι στο άρμα της συγκεκριμένης ανάπτυξης της χώρας μας, που βασίζεται στην οικοδομή και σε άλλες μη παραγωγικές δραστηριότητες, καταστρέφουν το αστικό περιβάλλον (μέσα στο οποίο ζουν και οι ίδιοι τις περισσότερες φορές) με τη δόμηση με υψηλούς συντελεστές εκμετάλλευσης και την επίσης εξαφάνιση κάθε χώρου πρασίνου και κάθε ελεύθερου χώρου, την εφιαλτική κατάσταση της ατμόσφαιρας και ακόμη και την αλλαγή του κλίματος στις πόλεις. Παράλληλα, στην καταστροφή του περιβάλλοντος στις πόλεις συμβάλλουν η καταστροφή των δενδροστοιχιών, η τσιμεντόστρωση των πλατειών για να δοθούν βορά στην ιδιωτική εκμετάλλευση, το στένεμα των πεζοδρομίων, οι «φαλακρές» αυλές των σχολείων που μοιάζουν με συρματοπλεγμένες ερήμους.

Αφορούν: α) Στα αέρια στην ατμόσφαιρα (πέρα από τα προϊόντα καύσης που αναφέρθηκαν) όπως ειδικά χημικά, ανάλογα με τη βιομηχανία, ή ακόμα και σκόνη λεπτού διαμερισμού, όπως η τσιμεντόσκονη ή ο αμίαντος. β) Στα υγρά απόβλητα που μολύνουν το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα, τους ποταμούς και τις λίμνες. γ) Στα απόβλητα της παραγωγικής διαδικασίας, πολλά από τα οποία είναι άκρως επικίνδυνα (ραδιενεργά, καρκινογόνα, χημικά και άλλα) και τα οποία αποθηκεύονται παράνομα και χωρίς μέτρα προστασίας στη γη, στη θάλασσα, σε παλιά μεταλλεία, χωματερές.

Η υπερκατανάλωση, τα μη ανακυκλώσιμα υλικά, η έλλειψη διαχείρισης φιλικής προς το περιβάλλον, η έλλειψη ανακύκλωσης στην πηγή, οι αυθαίρετες χωματερές, η καύση που παράγει διοξίνες και άλλα τοξικά απόβλητα, η έλλειψη πολιτικής για τη διαχείριση επικίνδυνων υλικών, όπως μπαταρίες, κλπ., συνθέτουν τη συμβολή των απορριμμάτων στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Τεράστια προβλήματα δημιουργεί η απόρριψη απορρυπαντικών, μη διασπώμενων υλικών, αλλά και άλλων επικίνδυνων ουσιών, όπως ο υδράργυρος, στα δίκτυα αποχέτευσης των πόλεων, σε συνδυασμό με τα βιομηχανικά απόβλητα που ρίχνονται σ' αυτά, που εμποδίζουν ή περιορίζουν σοβαρά το βιολογικό καθαρισμό, όταν βέβαια δεν απορρίπτονται ανεξέλεγκτα, με καταστροφικές επιπτώσεις, απευθείας στη θάλασσα, στη γη, στα ποτάμια.

Πρόβλημα είναι αφ' ενός η υπερκατανάλωση (με τεράστια κέρδη των αντίστοιχων βιομηχανιών) προκαλώντας μόλυνση του εδάφους με επικίνδυνα χημικά και απειλώντας με ευτροφισμό τους υδάτινους αποδέκτες (φωσφορικά, νιτρικά λιπάσματα κλπ.). Η χρήση λιπασμάτων με ορμονικά παρασκευάσματα δημιουργεί σοβαρότατα προβλήματα στην ποιότητα των προϊόντων και στην υγεία των καταναλωτών.

Ιδιαίτερα τοξικά και καρκινογόνα πρώτης επικινδυνότητας, συνήθως μη διασπώμενα, πολλές φορές και μη αποτελεσματικά, αλλά που αφήνουν μεγάλα κέρδη στις βιομηχανίες. Είναι χαρακτηριστικά τα αυξημένα ποσοστά καρκίνων σε αγρότες που κυρίως εργάζονται σε κλειστούς χώρους (θερμοκήπια) και τα χρησιμοποιούν. Σημειώνεται ότι υπάρχουν καταγγελίες ότι απαγορευμένα στις ΗΠΑ φυτοφάρμακα κυκλοφορούν στην ΕΕ, όπως και απαγορευμένα στην ΕΕ κυκλοφορούν στην Ελλάδα και, φυσικά, στον Τρίτο Κόσμο. Πέραν των επιπτώσεων στη δημόσια υγεία προκαλούν και μόλυνση των εδαφών και των υδάτινων αποδεκτών (έχουν αναφερθεί και μολύνσεις πηγών με ομαδικές δηλητηριάσεις από μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, ομαδικοί θάνατοι ψαριών κ.ά.).

Πέρα από το πρόβλημα των «τρελών αγελάδων» και των διοξινών, που έγινε γνωστό λόγω της έντασής του, υπάρχει και δρα ύπουλα μόνιμο πρόβλημα δημόσιας υγείας λόγω των καρκινογόνων αυξητικών ορμονών (απαγορευμένων στη Γερμανία, αλλά που παράγονται από τους γερμανικούς χημικούς κολοσσούς και διοχετεύονται στην Ολλανδία και στην Ελβετία σε φάρμες γερμανικών συμφερόντων και φυσικά σε περιφερειακές χώρες και στον Τρίτο Κόσμο), όσο και των αντιβιοτικών με τα οποία ταΐζουν τα ζώα και τα πουλερικά, τα οποία καταλήγοντας στους καταναλωτές αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα ή εθίζουν τον οργανισμό στην αντιβίωση εν αγνοία του και χωρίς τη θέλησή του με πολύ αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου.

Παράγονται από χημικούς κολοσσούς, με επιπτώσεις αγνώστου μεγέθους στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον.

Τεράστια προβλήματα δημιουργούν στην υγεία των ανθρώπων τα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία από τις γραμμές μεταφοράς ρεύματος υψηλής τάσης και χαμηλής συχνότητας, τα οποία έχουν γίνει ευρύτερα γνωστά μόνον τα τελευταία χρόνια. Το πρόβλημα εντοπίζεται σε εναέριες γραμμές των 380.000 volt και στους μετασχηματιστές που καταλήγουν.

Θέμα που απ' ό,τι φαίνεται είναι έντονα επικίνδυνο, λόγω της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας, εξ ου και οι μεγάλες κινητοποιήσεις που έχουν γίνει σε κατοικημένες περιοχές για τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας.

Προβλήματα στην υγεία, σύμφωνα με μελέτες, προκαλούν και πολλές ηλεκτρικές συσκευές, όπως φούρνοι μικροκυμάτων, στεγνωτήρες, τηλεοράσεις κλπ. Παρόμοια προβλήματα προκαλεί η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, ακόμη κι αν έχουν ληφθεί τα προτεινόμενα σήμερα μέτρα ασφαλείας.

Πολλά προβλήματα προκαλούν, σύμφωνα με μελέτες, πολλά υλικά κατασκευών, όπως ο αμίαντος, βαφές κλπ., με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία καταναλωτών και εργαζομένων στις βιομηχανίες που τα παράγουν.

Σοβαρότατες επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία (καρκινογενέσεις κ.ά.) προκαλούνται από τις ατέλειες κατασκευής και λειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων.

Η φωτογραφία είναι από το βομβαρδισμό διυλιστηρίων στο Πάντσεβο της Γιουγκοσλαβίας

Σε εποχές πολεμικών εντάσεων, είναι παρατηρημένο ότι προκαλούνται και καταστροφές πολιτιστικών στοιχείων. Αυτό δεν είναι τυχαίο, δεδομένου ότι μπορεί ο πόλεμος να έχει αφορμή και στόχο καθαρά οικονομικά θέματα, όμως ένα από τα μέσα κάμψης του αντιπάλου είναι και η καταστροφή (και μετά τον πόλεμο η εξαγορά, η ενσωμάτωση των πληθυσμών στον πολιτισμό του νικητή) και αντίστροφα, ένα από τα πεδία αντίστασης των ηττημένων είναι η συσπείρωση στις πολιτισμικές τους αξίες. Με βάση αυτά, έχουμε συνεχείς καταστροφές πολιτισμικών στοιχείων σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας, όπως: Η πυρπόληση του Ναού του Σολομώντα από τον Τίτο το 70 π.Χ. στην Ιερουσαλήμ. Η πυρπόληση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας από τους Αραβες. Η καταστροφή των βιβλιοθηκών και των μνημείων της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204 και τους Οθωμανούς το 1453. Η καταστροφή της Δρέσδης το 1945 από την αμερικανική αεροπορία. Η καταστροφή των εκκλησιών και μοναστηριών στη Σερβία από τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του βρώμικου πολέμου στη Γιουγκοσλαβία. Η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ιράκ τόσο στον πόλεμο του Κόλπου, όσο και στην πρόσφατη εισβολή και η λαφυραγώγησή της.

Eurokinissi

Οσο για τον δήθεν «εχθρό», την εγκληματικότητα, τον δημιουργεί η ίδια η καπιταλιστική κοινωνία, μια κοινωνία που ασκεί καθημερινά πολύμορφη βία στα λαϊκά στρώματα. Που διαπαιδαγωγεί στη λογική «ο θάνατός σου η ζωή μου». Που έχει καθημερινά το «μαστίγιο» του εργοδότη πάνω στον εργάτη, απαγορεύοντας τη δημοκρατία στους τόπους δουλιάς. Που υποβαθμίζει τις συνθήκες ζωής στις πόλεις, εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων και την ανεργία, την υποβάθμιση της εκπαίδευσης, της Πρόνοιας και των υπηρεσιών Υγείας.

Οι λαϊκές συνοικίες, λένε, πλήττονται από το κοινό έγκλημα. Δεν το λένε τυχαία. Τις λαϊκές συνοικίες θέλουν υποταγμένες όχι μόνο στις άθλιες συνθήκες ζωής, αλλά και στο κράτος της βίας. Απ' αυτές φοβούνται την ανάπτυξη διεκδικητικών κοινωνικοπολιτικών αγώνων κάτω από την όξυνση των προβλημάτων. Και παίρνουν τα μέτρα τους.

Ετσι, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, οι πολίτες θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν ως σύμμαχοι του κράτους και της κυβέρνησης, των μεγαλύτερων μαζί με την πλουτοκρατία εχθρών τους, στη μάχη εναντίον της εγκληματικότητας που αναπαράγει αυτό το κράτος, αντί να αγωνίζονται για να χτυπηθεί η πολιτική που τη γεννά. Σε αυτόν τον ...αγώνα «ο αστυνομικός της γειτονιάς», σύμφωνα με τη διαταγή του αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. που καθορίζει τα καθήκοντά του, «σχεδιάζει και εισηγείται ενέργειες που ευαισθητοποιούν και συνεγείρουν τους κατοίκους προς την κατεύθυνση της ενεργούς συμμετοχής τους σε προγράμματα πρόληψης της εγκληματικότητας».

Πρόκειται για θεσμούς και προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία, όπου οι αρχές θεωρούν πως «η πρόληψη του εγκλήματος είναι καθήκον όλης της κοινωνίας», και ας το γεννά η κυριαρχία του πλούτου, και προωθείται το μοντέλο της αστυνόμευσης με τη συμμετοχή της κοινότητας. Από το 1995 έως το 2000, 400.000 κάτοικοι του Σικάγου είχαν συμμετάσχει σε συναντήσεις όπου ανταλλάσσονταν πληροφορίες και απόψεις, αλλά και ιδέες για ανάληψη πρωτοβουλιών. Αυτή η στρατηγική της Αστυνομίας αφορά στην «αταξία», όπως έχουν χαρακτηριστεί ορισμένα κοινωνικά φαινόμενα.

Στη χώρα μας αυτό χαρακτηρίζεται αντικοινωνική συμπεριφορά. Ως τέτοια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από κάποιον πολίτη, που αντιπαθεί τους αλλοδαπούς οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, ο τρόπος διασκέδασης ή εκπλήρωσης των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Οπως και η κατάληψη σχολικού κτιρίου από μαθητές που με πράξη νομοθετικού περιεχομένου έχει χαρακτηριστεί ποινικό αδίκημα, αλλά και η κάθε μορφής κοινωνικοπολιτική δράση γενικότερα.

Η Αστυνομία του Λονδίνου πιστεύει πως «η συνεργασία και η κοινή δράση των γειτόνων σημαίνει ότι δεκάδες ματιών και αυτιών είναι έτοιμα ανά πάσα στιγμή να αντιληφθούν οτιδήποτε ύποπτο ή ανησυχητικό συμβαίνει στη γειτονιά». Σε πόλεις της Ολλανδίας, άνεργοι ελέγχουν και «συνοδεύουν» στα σπίτια τους νεολαίους, εκτελώντας παρα-αστυνομικά καθήκοντά. Ετσι, η τοπική κοινωνία αναλαμβάνει αστυνομικά καθήκοντά αντί να διεκδικεί ελεύθερους χώρους, σχολεία, θέσεις εργασίας. Μόνον που μ' αυτό τον τρόπο καθένας μπορεί να χαρακτηριστεί και να «καρφωθεί» ως ύποπτος για εγκληματική πράξη. Και βεβαίως αυτή η λογική επιδρά στη λαϊκή συνείδηση με τρόπο που να αναπτύσσεται η υπόνοια και η έχθρα ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους του μόχθου, έτσι που να διασπάται η ενότητά τους που πρέπει να οικοδομείται πάνω στα κοινά τους συμφέροντα, κόντρα στην κυρίαρχη πολιτική που επιβάλλει τον «αστυνόμο της γειτονιάς» ως το εργαλείο που μεγαλώνει τα βάσανά τους.

Σε έρευνα που έχει γίνει στη Νεάπολη της Θεσσαλονίκης, όπου εφαρμόζεται ο θεσμός, το 75% των ερωτηθέντων απάντησαν πως ως κύρια αιτία που οδηγεί στη διάπραξη αδικημάτων θεωρούν οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους, με πρώτο την ανεργία, και προκρίνουν την αναγκαιότητα εύρεσης θέσεων εργασίας. Μόλις το 5,9% θεωρούσε καθοριστικό παράγοντα για τη διάπραξη αδικημάτων την έλλειψη πολιτικών καταστολής και ζητούσε αποτελεσματικότερη αστυνόμευση.

Σύμφωνα με τη διαταγή του αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ., που καθορίζει τα καθήκοντα του «αστυνομικού της γειτονίας», ο τελευταίος θα «...επιδιώκει τη διείσδυση και την ενσωμάτωσή του στην τοπική κοινωνία, ώστε να αποτελέσει μέρος της καθημερινής ζωής των πολιτών, να γνωρίσει καλύτερα οποιοδήποτε χαρακτηριστικό στοιχείο του χώρου που επιτηρεί και να μετατραπεί σε "πρώτη κεραία" της γειτονιάς». Ταυτόχρονα «...συλλέγει πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν τους επιληφθέντες συναδέλφους του στην εξιχνίαση και τη γρήγορη διεκπεραίωση» υποθέσεων, τη στιγμή που πρώτιστα «καταγράφει και έχει στη διάθεσή του όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γειτονιά (πληθυσμιακή σύνθεση, επαγγέλματα, επιχειρήσεις, καταστήματα, υπηρεσίες, σύλλογοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα, κέντρα ψυχαγωγίας, κέντρα ανοιχτής προστασίας ηλικιωμένων, εγκληματογόνες περιοχές ή άλλες προβληματικές περιοχές με μειωμένο αίσθημα ασφάλειας κλπ.)». Η εκπαίδευσή του περιλαμβάνει «θέματα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος της γειτονιάς, κοινωνικής συμμετοχής και παρέμβασης της Αστυνομίας στα δρώμενα της γειτονιάς, κοινωνικής-αστυνομικής επαφής, διαχείρισης κρίσεων, επαγγελματικής δεοντολογίας και ηθικής, δημόσιων σχέσεων, χρήσης διακριτικής ευχέρειας, τακτικής δράσης, αποκέντρωσης των δράσεων της Αστυνομίας κ.ά.».

Με αυτόν τον τρόπο μπαίνει από την «πίσω πόρτα» μια μορφή αστυνομικής παρέμβασης μέσα στο συνολικό κατασταλτικό μηχανισμό του κράτους, που από πρώτη ματιά φαίνεται «ήπια», αλλά ουσιαστικά είναι ένα από τα καλύτερα μέσα για την επιβολή της λογικής του «Θανάση κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης».

Ετσι συνδυάζεται η καταστολή με την ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση, αφού ο θεσμός αυτός παρέχει τη δυνατότητα στις αρχές να παρεμβαίνουν «συναινετικά» στα κοινωνικά δρώμενα κάθε γειτονιάς πριν αυτά οδηγήσουν στο δρόμο της διεκδίκησης. Γίνεται, έτσι, ένα μέσο επιβολής της κοινωνικής ειρήνης, αλλά και της καλλιέργειας του κλίματος της χρέωσης των λαϊκών ανθρώπων με την ευθύνη για την αντιμετώπιση του φαινομένου της εγκληματικότητας, που δημιουργεί αυτή η ίδια η κοινωνία που τους εκμεταλλεύεται. Δυο φορές θύματα δηλαδή.

Αν τώρα η περίπτωση της Υμηττού μού έφερε το αίμα στο κεφάλι, είναι γιατί ο άνθρωπος με τα κομμένα χέρια δεν επαιτούσε, χόρευε! Χόρευε με μια τέλεια αξιοπρέπεια, που έστελνε στο διάολο και ακόμα παραπέρα, όλους αυτούς τους κηφήνες, που μιλάνε για κράτος πρόνοιας, για ανθρώπινα δικαιώματα. Ολα αυτά τα κοράκια, που οργανώνουν «γκαλά» και επιδείξεις μόδας, κάνοντας, τάχα μου, κοινωνικό έργο. Ολες αυτές τις κάργιες, που αρμέγουν ποτάμια εργατικού ιδρώτα, δίνοντας για αντάλλαγμα, μαζί με το δήμαρχο και την μπάντα του, ένα πιάτο χυλό τα Χριστούγεννα και άλλο ένα το Πάσχα.

Ετσι τέλειωσε η πρώτη πράξη της όπερας. Με τον χορευτή να κάνει, αντί για «ευχαριστώ», μια βαθιά υπόκλιση. Και ύστερα, εκεί στο φανάρι της Υμηττού, λίγο πριν βγεις στη Βουλιαγμένης, να βλέπεις αυτόν τον γίγαντα, γίγαντα πάνω από 1.90, να γυρίζει με τα κομμένα σχεδόν απ' τη ρίζα χέρια του το καπέλο, και να αδειάζει τα βρώμικα ευρώ στο στόμα του! Και μετά ...με το δεξί κομμάτι χεριού που του απόμεινε, να συγκρατεί το καπέλο του, και με το άλλο κομμάτι χεριού του να «ανοίγει» το τσεπάκι από το πουκάμισό του και να φτύνει ένα - ένα τα χρήματα εκεί μέσα!

Ελάτε, λοιπόν, να μετρήσουμε τις πληγές των φαναριών. Ελάτε να κουβεντιάσουμε για δημοκρατία. Να μιλήσουμε για ανθρώπινες αξίες. Για σεβασμό. Για κοινωνικά συστήματα.

• Αγανακτισμένη μια φίλη που πρόσφατα επισκέφθηκε δημόσιο νοσοκομείο: «Σ' όλες τις εισόδους, μας είπε, ήταν πλήθος "σεκιουριτάδες", όχι για να φυλάνε από κάποιους "επικίνδυνους" αλλά για να κάνουν τους... τροχονόμους, επισήμανε. "Θα πάτε από εδώ, θα πάτε από εκεί" και συχνά σε έστελναν στην αντίθετη κατεύθυνση από εκεί που έπρεπε να πας. Μέτρησα τουλάχιστον τριάντα, πηγαίνοντας σε διάφορες πτέρυγες του νοσοκομείου: Χάθηκαν οι υπάλληλοι που μέχρι τώρα ξέραμε; Τι χρειάζονται οι σεκιουριτάδες; 'Η μήπως είναι κάποια "δικά μας παιδιά" που διορίστηκαν, για να λυθεί τάχα μου το πρόβλημα της ανεργίας των νέων; Και οι άλλοι, οι περισσότεροι, που προσλαμβάνονται με συμβάσεις λίγων μηνών και μετά μένουν επί ξύλου κρεμάμενοι; Δεν είναι λύσεις αυτές, σχολίασε... Γιατί δεν αυξάνουν καλύτερα το νοσηλευτικό προσωπικό»;
• «Γυναίκες και αυτοδιοίκηση - ιστορική αναδρομή» είναι φυλλάδιο που βλέπουμε τώρα τελευταία σε συνέδρια σχετικά με το γυναικείο ζήτημα. Εχει εκδοθεί και κυκλοφορεί από το υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Γενική Γραμματεία Ισότητας και την Κεντρική Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας. Πρόκειται για το χρονικό μιας πορείας που κατέληξε στο να κατακτήσουν οι Ελληνίδες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, με φωτογραφίες, χρονολογίες, ιστορικά ντοκουμέντα. Ομως, φευ! Οι συντάκτες του κειμένου «ξέχασαν» ότι το δικαίωμα αυτό το κατέκτησαν οι γυναίκες της χώρας μας πριν το 1952, ήδη από την Ανοιξη του 1944, οπότε κλήθηκαν να ψηφίσουν για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου (δηλαδή της Βουλής) στην Ελεύθερη Ελλάδα. Ηταν τότε, που τα 3/4 της πατρίδας μας είχαν ελευθερωθεί από την ΕΑΜική Αντίσταση και ιδρύθηκε η Πολιτική ΕΠιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ). Με απόφασή της για πρώτη φορά ψήφισαν άντρες και γυναίκες που είχαν συμπληρώσει τα 18 τους χρόνια.

Οι γυναίκες κατέκτησαν αυτό το δικαίωμα «με το σπαθί τους», αφού συμμετείχαν μαζικά στην Εθνική Αντίσταση. Οι πρώτες εθνοσύμβουλοι που αναδείχτηκαν ήταν: Η Καίτη Ζεύγου από την Αθήνα, η Μάχη Μαυροειδή από την Καλαμάτα, η Μαρία Σβώλου από την Αθήνα, η Φωτεινή Φιλιππίδη από τη Λάρισα και η Χρύσα Χατζηβασιλείου από τον Πειραιά.

Το Εθνικό Συμβούλιο συνήλθε όπως είναι γνωστό, στις Κορυσχάδες της Ευρυτανίας στις 14-27 Μάη 1944, όπου ψηφίστηκε το ιστορικό ψήφισμα με τίτλο: «Η κατοχύρωση των λαϊκών ελευθεριών», «Ολες οι εξουσίες πηγάζουν και ασκούνται από το λαό».

Γράψαμε προηγούμενα ότι οι συντάκτες του φυλλαδίου «ξέχασαν» αυτά τα ιστορικά γεγονότα. Τα εισαγωγικά μπήκαν επειδή στο ίδιο φυλλάδιο υπάρχει μια φωτογραφία με αντάρτισσες. Γιατί φοβήθηκαν τη λεζάντα, που θα ενημέρωνε τους νέους και τις νέες για την πραγματική ιστορία της πατρίδας μας;

Εύγλωττα ήταν τα στοιχεία που δόθηκαν σε πρόσφατο συνέδριο με θέμα «Φύλο και κοινωνία της πληροφορίας»: Οι κατέχοντες τη νέα τεχνολογία δεν αξιοποιούν τις γυναίκες εργαζόμενες, αλλά τις χρησιμοποιούν για να αυξήσουν τα κέρδη τους: Στην Ευρώπη μόνον το 20% περίπου των υπαλλήλων του τομέα των Τεχνολογιών - Πληροφοριών και Επικοινωνιών είναι γυναίκες. Οι γυναίκες ακόμα υποεκπροσωπούνται στους περισσότερους τομείς τους σχετικούς με υπολογιστές, από τον προγραμματισμό μέχρι το σχεδιασμό προϊόντων και τη χρήση της υποδομής πληροφοριών. Στο συνέδριο που οργανώθηκε από τη Γενική Γραμματεία Ισότητας και το υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, ο υπουργός Εργασίας εξάγγειλε ένα πρόγραμμα κατάρτισης ανέργων - κυρίως γυναικών - σε βασικές δεξιότητες χρήσης της τεχνολογίας πληροφορικής.

Αρκεί η κατάρτιση για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα; Πολύ περισσότερο, δημιουργεί θέσεις εργασίας και μάλιστα με σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο (35ωρο - 7ωρο - 5ήμερο); Στο ίδιο το κείμενο προβληματισμού του συνεδρίου, επισημαίνεται ότι η ευελιξία στις σχετικές εργασίες εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τις γυναίκες εργαζόμενες: «Οι γυναίκες, διαβάζουμε, όπως δείχνουν οι μελέτες, όταν εργάζονται στο σπίτι, αναλαμβάνουν ένα αυξανόμενο οικιακό φορτίο, που ενισχύει ή επιδεινώνει τις υπάρχουσες ανισότητες. Παράλληλα, σαν εργαζόμενες κατ' οίκον ή μερικής απασχόλησης, είναι πιθανότερο να έχουν απώλειες σχετικές με την ασφάλεια εργασίας και την προώθηση της σταδιοδρομίας και μέσα στις επιχειρήσεις τους και στην ευρύτερη αγορά εργασίας. Εκτός από την κοινωνική απομόνωση, προκύπτουν απώλειες, όσον αφορά στη σύνδεση μεταξύ τους και με τους άμεσους εργοδότες τους, καθώς επίσης και με τους /τις συναδέλφους τους (σ.σ. δηλαδή, εκτός των άλλων, είναι πολύ δύσκολο να συνδικαλιστούν). Η ευελιξία, τονίζεται στο ίδιο κείμενο, είναι πιθανό να συμβαδίζει με την εντατικοποίηση της εργασίας. Η πίεση και η κούραση αυξάνονται».

Αλλά έχουμε και τις απειλές της άνευ όρων ευελιξίας της εργασίας: Οι επιχειρήσεις στους τομείς της τηλε-εργασίας θέλουν ένα προσωπικό, που να αφιερώνεται «ψυχή τε και σώματι» στην εργασία, να δέχεται όλες τις μορφές της ευελιξίας χωρίς να έχει και τις εγγυήσεις της ασφάλειας εργασίας: Με δυο λόγια, να δουλεύει, αν χρειάζεται, από το πρωί μέχρι το βράδυ και να γίνεται σκλάβος του εργοδότη του!

Εχουμε, λοιπόν, μια διαιώνιση του παραδοσιακού «φασόν» με σύγχρονους όρους, που θα πλήξει ιδιαίτερα τις γυναίκες - μητέρες, ανήμπορες να διεκδικούν συλλογικά τα δικαιώματά τους.

Ηδη, τα μηνύματα έρχονται από την Ευρώπη, όπου η τηλε-εργασία επηρεάζει αρνητικά την πλήρη εργασία, γιατί έχει αυξήσει τον αριθμό των αυτοαπασχολουμένων. Πολλές επιχειρήσεις για να μειώσουν το κόστος λειτουργούν με ελάχιστο μισθωτό προσωπικό και τις υπόλοιπες δουλιές τις έχουν αναθέσει σε τηλε-εργαζόμενους - και κυρίως τηλε-εργαζόμενες - που ξεζουμίζουν. Στην Ελλάδα, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επαγγέλματος, με τη μορφή της τηλε-εργασίας, είναι το δημοσιογραφικό. Διαρκώς αυξάνονται οι νέοι και οι νέες που εργάζονται σαν «φρι-λάνσερς», χωρίς συλλογική σύμβαση εργασίας, με δελτία παροχής υπηρεσιών και συχνά με τηλε-εργασία, που προκαλεί προβλήματα υγείας.

Ετσι, αντί οι νέες τεχνολογίες να υπηρετούν την εργαζόμενη, τον εργαζόμενο, μειώνοντας το χρόνο εργασίας, δημιουργώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, ικανοποιώντας τις σύγχρονες ανάγκες τους, χρησιμοποιούνται για την ένταση της εκμετάλλευσης και την κερδοφορία των εργοδοτών.