Η υπουργός Παιδείας, Αννα Διαμαντοπούλου, στην παρουσίαση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, μίλησε για μια αναγκαία πρωτοβουλία, η οποία δεν είναι εύκολα αντιληπτή, δεν είναι ευρείας πολιτικής συζήτησης και χρειάζεται μια κρίσιμη μάζα ανθρώπων που θα μπορεί να την εξηγήσει. Σε αντίθεση με την αστική αντίληψη για την πολιτική, εμείς πιστεύουμε ότι όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν, να παίρνουν θέση και να δραστηριοποιούνται για όλα τα θέματα που αφορούν τη ζωή τους. Με αυτό το σκεπτικό παραθέτουμε ορισμένους απ' τους βασικούς ορισμούς που έχουν σχέση με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, αλλά και, συνολικά, τα σχέδια για τη διάλυση της εκπαίδευσης, προς όφελος των εργοδοτών.
Πρόκειται για λέξεις - κλειδιά που χρησιμοποιούνται σε αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και αναπαράγονται σε κυβερνητικές αποφάσεις, προσχέδια και σχέδια νόμου. Οι παρακάτω ορισμοί βρίσκονται στο παράρτημα της πρότασης για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων και σε συνοδευτικό κείμενο του υπουργείου Παιδείας για το προσχέδιο νόμου για τη Διά Βίου Μάθηση.
Τυπική εκπαίδευση: Ετσι ονομάζουν την εκπαίδευση που αποκτιέται σε δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, ΕΠΑΛ, ειδικά σχολεία, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, ΤΕΙ, πανεπιστήμια και «οδηγεί στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο από τις επίσημες αρχές».
«Μη τυπική εκπαίδευση»: «Λαμβάνει χώρα σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο (προγράμματα σπουδών, διδάσκοντες, αξιολόγηση μαθησιακών αποτελεσμάτων), και μπορεί να οδηγήσει (αλλά όχι αναγκαστικά) στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο». Παραδείγματα: Φροντιστήρια σχολικών μαθημάτων, ξένων γλωσσών, χειρισμού Η/Υ, ωδεία, προγράμματα κατάρτισης σε Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση.
«Ατυπη μάθηση»: «Δε λαμβάνει χώρα σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο αλλά είναι ενταγμένη στο πλαίσιο επαγγελματικών δραστηριοτήτων, του ελεύθερου χρόνου, κοινωνικών, αθλητικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Προς το παρόν δεν αναγνωρίζεται και δεν πιστοποιείται». Παραδείγματα: Επίσκεψη σε μουσείο, συμμετοχή σε μια περιβαλλοντική οργάνωση, οδηγίες από τον προϊστάμενο ή τους αρχαιότερους συναδέλφους για το χειρισμό μιας μηχανής στο χώρο εργασίας, οδηγίες από μέλος της οικογένειας για την προετοιμασία μιας εργασίας για το σχολείο, μάθηση στο σπίτι με τη βοήθεια του Διαδικτύου ή χρησιμοποιώντας ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα.
Η «τυπική εκπαίδευση», η «μη τυπική εκπαίδευση» και η «άτυπη μάθηση», σύμφωνα με τη λογική της ΕΕ, έχουν «μαθησιακά αποτελέσματα»:
«Μαθησιακά αποτελέσματα»: «Νοούνται οι διατυπώσεις όλων αυτών που ο εκπαιδευόμενος γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά την ολοκλήρωση μιας μαθησιακής διαδικασίας και οι σχετικοί ορισμοί αφορούν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες».
«Γνώσεις»: «Νοείται το αποτέλεσμα της αφομοίωσης πληροφοριών μέσω της μάθησης. Οι γνώσεις είναι το σώμα θετικών στοιχείων, αρχών, θεωριών και πρακτικών που σχετίζεται με ένα πεδίο σπουδής ή εργασίας. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, οι γνώσεις χαρακτηρίζονται ως θεωρητικές ή/και αντικειμενικές».
«Δεξιότητες»:«Νοείται η ικανότητα εφαρμογής γνώσεων και αξιοποίησης τεχνογνωσίας για την εκπλήρωση εργασιών και την επίλυση προβλημάτων. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, οι δεξιότητες περιγράφονται ως νοητικές (χρήση λογικής, διαισθητικής και δημιουργικής σκέψης) και πρακτικές (αφορούν τη χειρωνακτική επιδεξιότητα και τη χρήση μεθόδων, υλικών, εργαλείων και οργάνων)».
«Ικανότητες»: «Νοείται η αποδεδειγμένη επάρκεια στη χρήση γνώσεων, δεξιοτήτων και προσωπικών, κοινωνικών ή/και μεθοδολογικών δυνατοτήτων σε περιστάσεις εργασίας ή σπουδών και στην επαγγελματική ή/και προσωπική ανέλιξη. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, η περιγραφή ως προς τις "ικανότητες" αφορά την υπευθυνότητα και την αυτονομία».
Στον παραπάνω λαβύρινθο ο καθένας μας θα έχει την προσωπική του «μαθησιακή διαδρομή», δηλαδή θα προσπαθεί σε όλη τη ζωή να αποκτά «τυπική» και «άτυπη εκπαίδευση», «άτυπη μάθηση». Θα επιδιώκει απ' αυτές να έχει τα κατάλληλα «μαθησιακά αποτελέσματα» που θέλει η «αγορά», δηλαδή οι επιχειρήσεις, ώστε να βρίσκει ή να διατηρεί τη δουλειά του. Το σύνολο όλων αυτών θα «αξιολογείται» και θα αποτελεί τα «προσόντα» του:
«Προσόν»: «Νοείται το επίσημο αποτέλεσμα μιας διαδικασίας αξιολόγησης και επικύρωσης, το οποίο επιτυγχάνεται όταν ο αρμόδιος φορέας διαπιστώνει ότι ένα άτομο έχει επιτύχει μαθησιακά αποτελέσματα που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές».
Τις προηγούμενες μέρες, τα κυρίαρχα ΜΜΕ στάθηκαν στα 8 επίπεδα που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (επίπεδο 8 το διδακτορικό, επίπεδο 7 το μεταπτυχιακό, 6 η Ανώτατη Εκπαίδευση, κ.ο.κ.), «διαφημίστηκε» η προσμέτρηση της επαγγελματικής εμπειρίας στην κλίμακα προσόντων που θα δημιουργηθεί. Μόνο απ' το προσχέδιο που παρουσιάστηκε και από την ομιλία της υπουργού Παιδείας φαίνεται καθαρά ότι δεν πρόκειται για μια κουβέντα για «νούμερα». Οι στόχοι μέσω του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων είναι μακροπρόθεσμοι και θα έχουν, κυριολεκτικά, εφιαλτικά αποτελέσματα για τους εργαζόμενους. Συγκεκριμένα:
Τα παραπάνω «δυσνόητα» έχουν ως αποτέλεσμα την εξομοίωση της εκπαίδευσης με κάθε έμπορο της γνώσης, την αναγνώρισή του ως φορέα «εκπαίδευσης» με κρατική σφραγίδα, αλλά και την απαλλαγή του κράτους από την υποχρέωσή του να παρέχει εκπαίδευση. Με λίγα λόγια, η εκπαίδευση διαλύεται και δεν είναι πια εκπαίδευση, αφού τα πτυχία εντάσσονται στο ίδιο «πλαίσιο» προσόντων με κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα.
Motion Team |
Οι «εκπαιδευτικές διαδρομές» που θα προσπαθεί να έχει μια ζωή ο εργαζόμενος, για να μπορεί να διατηρήσει τη δουλειά του και να ανταποκρίνεται, είναι ο ορισμός της εξατομικευμένης εκπαίδευσης. Ο καθένας θα πρέπει να ψάχνει την προσωπική του «μαθησιακή διαδρομή», ανάμεσα σε πτυχία, ημερίδες και καταρτίσεις για να επιβιώσει! Θα κυνηγάει «μαθησιακά αποτελέσματα» και «προσόντα» για να τα πιστοποιήσει. Ακόμα και οι δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο μας θα πρέπει να υποτάσσονται στις ανάγκες της αγοράς, ώστε να «προσμετρηθεί» στην «άτυπη μάθηση»! Η υπουργός, άλλωστε, έκανε λόγο για ανάγκη αναγνώρισης, μεταξύ άλλων, και «κοινωνικής εμπειρίας».
Ο σχεδιασμός «εθνικών πλαισίων προσόντων» είναι κεντρική επιλογή για την ΕΕ και έχει άμεση σχέση με τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Δεν έχει καμία σχέση με τα όσα επικαλέστηκε, αποπροσανατολιστικά, η υπουργός Παιδείας για «σύγκλιση προσόντων», για «σύγκλιση μισθών» με την ΕΕ. Η ελεύθερη διακίνηση εργατικού δυναμικού έχει μείνει πίσω. «Στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για ένα πολύ μακρό χρονικό διάστημα η ελεύθερη διακίνηση των πολιτών δυστυχώς έπονταν της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και αγαθών», επισήμανε η Α. Διαμαντοπούλου.
Το κεφάλαιο (άρα και η ΕΕ ως ένωση καπιταλιστικών κρατών) δεν ενδιαφέρθηκε, «ξαφνικά», να δώσει «ευκαιρίες» στους Ευρωπαίους εργαζόμενους να έχουν δουλειά σε όλη την Ευρώπη. Αντίθετα, θέλει να έχει τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε εργαζόμενους από όλους τους λαούς των κρατών - μελών της ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η υπουργός είπε ότι το 2011 «πρέπει να έχουμε συγκροτήσει το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, ώστε να αρχίσει η διαδικασία αντιστοίχησης με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, που θα πρέπει να περατωθεί μέσα στο 2012 σύμφωνα με ευρωπαϊκή σύσταση».
Ακόμα και πριν παρουσιαστεί το προσχέδιο για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων είχε ξεκινήσει μια αποπροσανατολιστική «κόντρα» για την κατάταξη των Πανεπιστημίων, των ΤΕΙ και των κολεγίων στα 8 επίπεδα που περιγράφονται, η οποία τώρα φουντώνει. Ο «καυγάς» τους είναι αποπροσανατολιστικός και αποδεικνύει τη συνενοχή τους. Ξεκινάει η διάλυση της εκπαίδευσης, τα πτυχία των δημόσιων ιδρυμάτων μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι με κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα και αυτοί ...«σφυρίζουν αδιάφορα», λες και δεν καταλαβαίνουν. Η Α. Διαμαντοπούλου στην ομιλία της ήταν σαφέστατη: «Δεν ενδιαφερόμαστε για τις ετικέτες. Το πώς αυτοπροσδιορίζεται ένας εκπαιδευτικός φορέας στις βεβαιώσεις ή στους τίτλους σπουδών που διανέμει δεν ενδιαφέρει»!
Δεν αντιλήφθηκαν ότι ο τελικός στόχος δεν είναι η κατάταξη ιδρυμάτων και πτυχίων και μιλούν για «ευρωπαϊκή πρακτική»; Κι όμως, η υπουργός έδωσε συγκεκριμένο παράδειγμα: «Ο Μπιλ Γκέιτς δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τις σπουδές του γιατί στο μεταξύ δημιούργησε τη Microsoft. Ο συμβατικός τρόπος θεώρησης στην Ελλάδα θα τον κατέτασσε σε ένα χαμηλό επίπεδο προσόντων (επίπεδο 3). Αν όμως το κέντρο βάρους στραφεί στο τι ο Μπιλ Γκέιτς γνωρίζει ουσιαστικά, στο τι μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει, τότε είναι σίγουρο ότι το επίπεδο επαγγελματικών προσόντων του είναι πολύ υψηλότερο από αυτό στο οποίο θα τον κατατάσσαμε με βάση τα τυπικά του προσόντα».
Κάνοντας πως δεν καταλαβαίνουν τη δήλωση της υπουργού περί «ετικετών», διάφοροι φορείς Πανεπιστημίων και ΤΕΙ «κονταροχτυπιούνται» για το αν τα Πανεπιστήμια θα καταταχθούν στο επίπεδο 6, αν οι πενταετείς σχολές θα καταταχθούν στο 7, για το πού θα καταταγούν τα ΤΕΙ και ...τα υπάρχοντα κολέγια. Στον ίδιο «καυγά» συμμετείχαν και οι επιχειρηματίες - κολεγιάρχες που υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να κριθούν με το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, γιατί έχουν «πιστοποιηθεί» απ' τα αντίστοιχα πλαίσια των πανεπιστημίων του εξωτερικού που συνεργάζονται...
Συθέμελα θα σαρώσει το εκπαιδευτικό σύστημα και τα μορφωτικά κι εργασιακά δικαιώματα του λαού, το λεγόμενο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, που ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη το υπουργείο Παιδείας. Οι συνέπειες από την εφαρμογή αυτού του συστήματος - που προς το παρόν μπαίνει σε διαβούλευση με προοπτική να καταρτιστεί μέσα στο 2011 και να λειτουργήσει από το 2012 - θα είναι ολέθριες τόσο για τους νέους που σήμερα κάθονται στα θρανία της εκπαίδευσης, όσο και για τους εργαζόμενους και φυσικά για τις επόμενες γενιές.
Το σχέδιο σπρώχνει ουσιαστικά στη διάλυση του εκπαιδευτικού συστήματος όπως το ξέραμε μέχρι σήμερα, στην απαξίωση της ολοκληρωμένης μόρφωσης, στην εκμηδένιση των πτυχίων, στη γενίκευση της αμορφωσιάς για τα παιδιά της εργατικής τάξης και γενικότερα των λαϊκών στρωμάτων.
Επιπλέον, ανοίγει διάπλατα την πόρτα στις επιχειρήσεις να αναγορευτούν και επισήμως ως «εκπαιδευτικά ιδρύματα» όχι μόνο μέσω χορηγιών και εισβολής σε σχολεία και σχολές, αλλά και ως «εκπαιδευτές» των εργαζομένων τους. Δίνει έτσι επιπλέον όπλα στους εργοδότες να ξεζουμίζουν αλλά και να καθυποτάσσουν τους εργαζόμενους.
Γίνεται ένα ακόμα βήμα πίσω, στην υποχρέωση του κράτους να σχεδιάζει και να εξασφαλίζει δημόσια δωρεάν εκπαίδευση για όλους και ενισχύεται η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, με το ρόλο του κράτους να γέρνει προς την πιστοποίηση «μαθήσεων» παρά στην παροχή εκπαίδευσης.
Παράλληλα με την όλο και μεγαλύτερη απαλλαγή του κράτους από αυτή του την υποχρέωση, η υπόθεση της μόρφωσης γίνεται όλο και περισσότερο ατομική ευθύνη του καθενός. Εξατομικεύεται πλήρως η εκπαίδευση, πράγμα που αντικειμενικά θα οδηγήσει στην πλήρη κατάργηση των όποιων επαγγελματικών δικαιωμάτων υπήρχαν μέχρι τώρα και συνδέονταν με συγκεκριμένα επίπεδα εκπαίδευσης και ειδικότητες. Και παραπέρα, θα δυσκολέψει τις όποιες συλλογικές διαπραγματεύσεις των εργαζομένων για τα δικαιώματά τους, θα βάζει εμπόδια στην ενότητα της πάλης της εργατικής τάξης, θα στρώσει δρόμο για ακόμα μεγαλύτερα χτυπήματα στις εργασιακές σχέσεις.
Διευκολύνεται ακόμα, η οικονομική μετανάστευση εντός της ΕΕ, η διαρκής περιπλάνηση από χώρα σε χώρα προς αναζήτηση δουλειάς με όλο και χειρότερους εργασιακούς όρους.
Θα έχει ραγδαία επίδραση στις συνειδήσεις των εργαζομένων. Από τη μια, θα τους προετοιμάζει από πολύ νωρίς να αποδέχονται ότι πρέπει να είναι ευέλικτοι και εύκαμπτοι με βάση τις απαιτήσεις συνολικά της αγοράς αλλά και του εκάστοτε εργοδότη. Από την άλλη, θα παρεμβαίνει αυτό το σύστημα ακόμα και στις επιλογές αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους, στα χόμπι και στην κοινωνική τους «εμπειρία» ή «συμμετοχή». Οταν θα μπορεί κάποιος να προσμετρήσει ως «μάθηση» ακόμα και τη συμμετοχή του σε μια ΜΚΟ, τη θητεία του σε ένα σωματείο, την ενασχόλησή του στον ελεύθερο χρόνο του με μια τέχνη... θα μπει σιγά σιγά στη λογική να διαλέγει για να γεμίζει τον ελεύθερο χρόνο του με τέτοιες δραστηριότητες που θα μπορούν να είναι «εξαργυρώσιμες» για την αγορά, θα μπορούν να είναι πιστοποιήσιμες στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων.
Είναι πραγματικά σαρρωτική μεταρρύθμιση. Είναι εφιάλτης. Πρέπει να πάρει άμεση ηχηρή απάντηση από την εργατική τάξη και τη νεολαία.