Η ταινία του Εντουαρντ Ζούικ «Ματωμένα Διαμάντια», ασχολείται ακριβώς με αυτό το «καυτό» θέμα. Και το κάνει με καλό κινηματογραφικό τρόπο (σχετικά γράψαμε την περασμένη Πέμπτη), χωρίς, δυστυχώς, να αποφύγει την πεπατημένη: η περιπέτεια να «τρώει» την ουσία...

«Παρατηρούμε ότι ένα καθαρά πολιτικό θέμα ανάγεται, με έναν ιδεαλιστικό τρόπο, σε μια διαμάχη ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό, ανάμεσα στην αγάπη και την έλλειψή της. Είναι όμως αυτή η αντίθεση η πρωτεύουσα στην κοινωνική διαμάχη; Μπορεί να δώσει μια λύση στα προβλήματα που μαστίζουν τη Μαύρη Ηπειρο; Η ταινία υποστηρίζει ότι με ένα θεολογικό τρόπο μπορούμε να έχουμε ένα ηθικό αποτέλεσμα. Το γεγονός, όμως, είναι ότι μέσα από τις κοινωνικές συγκρούσεις θα βγει το νέο, το κοινωνικά ηθικό και τα στοιχεία που θα φτιάξουν μια υγιή κοινωνία. Αυτές όμως οι συγκρούσεις απέχουν πολύ από τις προσωπικές συγκρούσεις και πολύ περισσότερο από τις αντιθέσεις μέσα στον ίδιο το χαρακτήρα. Αυτά θα ήταν δευτερεύοντα στοιχεία σε μια κοινωνική σύγκρουση, όπου πρωτεύουσα σημασία θα είχε η ριζική λύση των κοινωνικών ανισοτήτων».

Παίζουν: Λεονάρντο Ντικάπριο, Τζένιφερ Κόνελι, Ντζίμον Χούνσου, Μάικλ Σιν, Αρνολντ Βόσλου.

Η ταινία χωρίς να δείχνει ότι κάνει καθαρή πολιτική, είναι μια καθαρή πολιτική καταγγελία. Η οποία γίνεται με χαμηλούς τόνους και από πλάγιους δρόμους. Ο θεατής παρακολουθεί τις παράλληλες ιστορίες μιας ομάδας παιδιών σε μια περιοχή με πολλούς μετανάστες. Κάθε τους μέρα, κάθε τους στιγμή, κάθε τους βήμα, είναι ένα ακόμα σκαλί στην άβυσσο. Τα πάντα γύρω τους οδηγούν (και τους οδηγούν) στον πάτο του πηγαδιού.

Οποιος σωθεί, αν καταφέρει να σωθεί κάποιος, θα έχει τόσο πολύ τραυματιστεί, που δε θα έχει το κουράγιο ούτε να χαμογελάσει! Θα είναι, ας πούμε, ευτυχισμένος χωρίς να είναι ευτυχισμένος! Γιατί, πέρα από τα δικά του τραύματα, το περιβάλλον γύρω του εξακολουθεί να είναι το ίδιο και περισσότερο δυστυχισμένο. Αλλά και για να φτάσει ο ίδιος στην «ευτυχία», παραχώρησε μεγάλα κομμάτια του εαυτού του, της αξιοπρέπειάς του.

Ο Ντίτο Μοντιέλ είναι παιδί οικογένειας μεταναστών, μοντέλο, πυγμάχος, μουσικός και τραγουδιστής, συγγραφέας και τώρα σκηνοθέτης. Κάθε πλάνο, λοιπόν, της ταινίας του είναι και ένα βίωμα. Ο ίδιος, μάλλον, σώθηκε! Και σωσμένος, «κάποιος» δηλαδή, επιστρέφει στην παλιά του γειτονιά. Και αρχίζει να ξετυλίγει τις πληγωτικές αναμνήσεις του.

Μια θαυμάσια, απλή, ρεαλιστική ταινία. Μια ταινία με τη «δική» της ατμόσφαιρα. Μια ατμόσφαιρα που θυμίζει ιταλικό νεορεαλισμό, αλλά και αμερικάνικο λαϊκό μυθιστόρημα. Με ήρωες πραγματικούς ανθρώπους και όχι φελλούς!

Παίζουν: Ρόμπερτ Ντούνεϊ Τζούνιορ, Ροζάριο Ντάουσον, Τζαζ Παλμιντέρι, Σία Λαμπιούφ, Ντιάν Βιστ, Τσάνιγκ Τατούμ.

Ενδιαφέρουσα εβδομάδα. Τέσσερις οι νέες ταινίες και δεν πετάς καμία! Δεν πρόκειται, βέβαια, για αριστουργήματα. Οχι! Πρόκειται, όμως, για ζωντανό κινηματογράφο. Για ταινίες που όσες επιφυλάξεις κι αν διατυπώσεις, και μπορείς να διατυπώσεις πολλές, και οι τέσσερις ανοίγουν συζητήσεις.

Πρώτη έρχεται η ταινία του Κέβιν ΜακΝτόναλντ «Ο Τελευταίος Βασιλιάς της Σκοτίας». Αναφέρεται στη ζωή και το «έργο» (τι έργο «θεέ» μου!) του περιβόητου Ιντι Αμιν. Του γνωστού Αμιν Νταντά, της Ουγκάντα. Από κοντά, σε ενδιαφέρον, και η ιρανική ταινία «Σιδερένιο Νησί», του Μοχάμαντ Ρασούλοφ. Μια πολιτική αλληγορία για το σημερινό Ιράν. Τρίτη, αλλά όχι έσχατη, η τολμηρή κοινωνική ταινία του Ντίτο Μοντιέλ «Εγχειρίδιο Αναγνώρισης Αγίων». Η Αμερική πίσω από τη βιτρίνα!

Για την τέταρτη ταινία, το «Ματωμένο Διαμάντι», του Εντουαρτ Ζούικ, μιλήσαμε στην κριτική της περασμένης Πέμπτης. Μια ταινία χαρακτήρων με φόντο τον εμφύλιο της Σιέρα Λεόνε. Δέστε τες όλες! Αν δεν υπάρχουν χρήματα ή χρόνος, πάρτε τες με τη σειρά που τις αναφέρω.

Μια τέτοια περίπτωση, θέλω να πιστεύω, είναι και ο Iρανός σκηνοθέτης Μοχάμαντ Ρασούλοφ. (Δε θέλω να του χρεώσω δόλο, δεν έχω τέτοια στοιχεία, άλλωστε). Ο Ρασούλοφ, λοιπόν, θέλοντας να μιλήσει για απαγορευμένα στην πατρίδα του ζητήματα, κατέφυγε στην αλληγορία. Βρήκε ένα σκουριασμένο καράβι που έχει ρίξει άγκυρα, το φόρτωσε με διάφορους ανθρώπους, κυρίως νέους και νέες, έβαλε και έναν καπετάνιο -ηγέτη και να το Ιράν! Το πλοίο είναι μια μικρογραφία της σημερινής Περσίας. Η οποία κυβερνιέται «πατριαρχικά», για να μην πούμε δικτατορικά.

Οι άνθρωποι δεν είναι ευτυχισμένοι. Το καράβι μέρα με τη μέρα χώνεται (βουλιάζει) στη θάλασσα. Ο καπετάνιος θα εξαντλήσει όλα τα περιθώρια. Θα κρατήσει μέχρι την τελευταία στιγμή. Οταν θα δει πως δεν μπορεί να παραμείνει άλλο στη θάλασσα, στο παλιό καθεστώς, γιατί οι άνθρωποι άρχισαν να ξεσηκώνονται, θα κάνει ένα νέο «άνοιγμα». Θα ζητήσει και θα εξασφαλίσει, με χίλιους τρόπους και με χίλιες απατηλές υποσχέσεις, τη «συναίνεση» των πολιτών (του). Αυτός πάλι, μόνον αυτός, πάντα αυτός, θα τους οδηγήσει στη νέα περιπέτεια... Θα τους βγάλει στη στεριά και θα τους υποσχεθεί τη γη της επαγγελίας. Φτάνει, βέβαια, να είναι υπάκουοι!

Οπως καταλαβαίνετε έχουμε να κάνουμε με μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία! Η οποία έχει και πολλές, πάρα πολλές, κινηματογραφικές αρετές! Πρώτα οι άνθρωποι, οι φάτσες. Ο καθένας απ' αυτούς, μεγάλοι, νεότεροι, μικροί, είναι εκφραστικότατες ζωγραφιές. Ζωγραφιές που δεν αντέχεις να τις κοιτάζεις στα υγρά τους μάτια. Γιατί δείχνουν να σε πυροβολούν. Να σε φορτώνουν με ευθύνες. Μετά έρχεται το ντεκόρ. Ο Περσικός Κόλπος, το σκουριασμένο πλοίο, η έρημος, που πρέπει να γίνει καλλιεργημένο χωράφι.

Μιλάμε για μια ταινία που καίει! Οι ενστάσεις που υπάρχουν έγκεινται πρώτα στο «χρόνο». Δεν παραβλέπω πως ο δημιουργός πρέπει να λέει παντού και πάντα την αλήθεια και μόνον την αλήθεια. Ομως, η αλήθεια δεν είναι ξεκομμένη από το πρόβλημα. Σήμερα το Ιράν έχει άλλες προτεραιότητες! Στα σύνορά του έχουν φτάσει οι εξωτερικοί εχθροί. Η δεύτερη ένσταση έγκειται στην ιδεολογική καθαρότητα της ταινίας. Τελικά τι έγινε, που ξεσηκώθηκε ο κόσμος; Τίποτα! λέει ο Iρανός δημιουργός! Μία από τα ίδια. Αντί για τη θάλασσα, το καθεστώς βγήκε στη στεριά. Αυτό, όμως, όσο και να μοιάζει αληθινό, είναι αντιδιαλεκτικό και ανιστόρητο. Η «μετάβαση» από τη μια «φάση» σε μια άλλη «φάση» δε γίνεται ερήμην των μαζών. Από το ένα «στάδιο» στο άλλο υπάρχουν ποσοτικές και ποιοτικές διαφοροποιήσεις. Τα αναφέρω όλα αυτά γιατί ο σκηνοθέτης μοιάζει να γνωρίζει μαρξισμό. Αφού σε κάποια στιγμή της ταινίας ακούγεται το φιλοσοφικό περιεχόμενο της διαλεκτικής.

Οπως και να 'χει, δεν πρέπει να χάσετε την ταινία. Προβληματίζει! Ιδιαίτερα γιατί, τελικά, ένας νεαρός ήρωάς της, ξεκόβει από την αγέλη, γίνεται ανυπάκουος και τραβάει προς την ελευθερία!

Παίζουν: Νέντα Πακντάμαν, Χοσεΐν Φαρζί-Ζαντέχ, Αλί Σαζιριάν.

Ας ξεκινήσουμε με τον Ιντι Αμίν, τον Αμίν Νταντά καλύτερα, όπως καταχωρήθηκε στην Ιστορία! Το σωματώδη δικτάτορα της Ουγκάντα. Τον άνθρωπο που «έριχνε τα θύματά του στους κροκόδειλους, που αποκεφάλιζε τους αντιπάλους του και διατηρούσε τα κεφάλια τους στο ψυγείο, που έτρωγε - σύμφωνα με δημοσιεύματα - ο ίδιος, μέλη του σώματός τους». Τον άνθρωπο που κατηγορείται για 500.000 δολοφονίες. Τον Ιντι Αμίν, το δημιούργημα της βρετανικής αποικιοκρατίας.

Ο κύριος αυτός, λοιπόν, γεννήθηκε το 1923 ή το 1925, στο Κομπόκο ή στην πρωτεύουσα της Ουγκάντα, Καμπάλα. Οι γονείς του χώρισαν αμέσως μόλις τον γέννησαν. Ο Αμίν έμεινε με τη μάνα του, η οποία ακολουθούσε (ζούσε μαζί τους) τα «βασιλικά αφρικανικά σώματα» (οργανωμένες στρατιωτικές μονάδες των βρετανικών αποικιοκρατικών δυνάμεων). Οπως αντιλαμβάνεστε, πήρε βρετανική «εκπαίδευση» από τα γεννοφάσκια του. Μια «εκπαίδευση», η οποία θα τον φέρει στην εξουσία, την οποία θα χάσει αμέσως μόλις διατυπώσει κάποιες αντιρρήσεις. (Αυτός δεν είχε το τέλος του Σαντάμ. Πέθανε σε κρεβάτι, έστω και εξόριστος).

Το 1952 παίρνει μέρος στο πλευρό των Βρετανών εναντίον των Μάο - Μάο, που είχαν ξεσηκωθεί στη γειτονική Κένυα. Οι δραστηριότητές του (και οι «ικανότητές» του) εκεί, δεν πέρασαν απαρατήρητες από τους Εγγλέζους. Το έβαλαν στα «υπόψη τους». Στο μεταξύ τον έκαναν υπασπιστή και τον ενέταξαν στο ειδικό αποικιοκρατικό τμήμα των «στρατιωτικών με αρχηγικές δυνατότητες»!

Το 1962, με στρατιωτικό τμήμα που καθοδηγεί ο ίδιος και με τις ευλογίες των Αγγλων, εισβάλει στη γειτονική Κένυα και κλέβει γελάδια, αφήνοντας πίσω του δεκάδες ανθρώπινα θύματα, τα οποία, πριν τα εκτελέσει, τα βασανίζει απάνθρωπα. Οι Εγγλέζοι, λίγους μόλις μήνες πριν «δώσουν» στην Ουγκάντα την ανεξαρτησία της, έχουν βρει τον άνθρωπό τους!

Τον Οκτώβρη του 1962 η Ουγκάντα, που καταλήφθηκε από τους Εγγλέζους το 1830 και έγινε βρετανικό προτεκτοράτο το 1894, κερδίζει την ανεξαρτησία της. Πρώτος πρόεδρος της χώρας αναλαμβάνει ο βασιλιάς της φυλής Μπαγκάντα, τον οποίον οι Εγγλέζοι έχουν ήδη κάνει σερ! Πρωθυπουργός γίνεται ο πολιτικός και αρχηγός του κόμματος του Λαϊκού Συμβουλίου της Ουγκάντα Μίλτον Αμπότε, τον οποίον υποστηρίζει ο Αμίν. Ο Αμίν, σχεδόν αμέσως, γίνεται υποστράτηγος και υπαρχηγός του στρατού (1964)! Με την ανάληψη των καθηκόντων του καταπνίγει, με απίστευτη βία, ένα ξεσήκωμα του λαού της δεύτερης μεγάλης πόλης της Ουγκάντα, Τζίνχα.

Ανάμεσα στις επιχειρήσεις και στις προαγωγές ο Αμίν στέλνεται στο Ισραήλ για «ανώτερες» στρατιωτικές σπουδές. Εκεί, πια, γίνεται τέλειος πράκτορας. Μάλιστα, λαβαίνει μέρος και σε μια στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στο ξεσηκωμένο Νότιο Σουδάν, όπου και διακρίνεται..!

Το 1966 ο Ομπότε συλλαμβάνει και εκτελεί το μισό υπουργικό του συμβούλιο και ανακηρύσσει τον εαυτό του ισόβιο πρόεδρο. Ο Αμίν έχει αναλάβει τον βασιλιά σερ Μουτέσα, τον οποίον και εξορίζει! Η χώρα αποχτάει νέο σύνταγμα που δεν προβλέπει, πια, βασιλιά. Ο Αμίν γίνεται γενικός αρχηγός του στρατού. Με την ιδιότητά του αυτή αρχίζει να χτίζει το «δικό» του στράτευμα προσλαμβάνοντας ανθρώπους που προέρχονται μόνον από τη φυλή του! Οι Εγγλέζοι ετοιμάζουν το «διαίρει και βασίλευε» του μέλλοντος.

Το 1970, και ενώ απουσιάζει στο εξωτερικό ο πρόεδρος Ομπότε, ο Αμίν κάνει πραξικόπημα, με τις ευλογίες των Εγγλέζων, των Αμερικανών και των Ισραηλινών, και αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση της χώρας. Για να καταλαγιάσει τα πνεύματα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό υπόσχεται να επαναφέρει την πολιτική διακυβέρνηση στη χώρα, στέλνοντας το στρατό στα στρατόπεδά του. Υπόσχεση, βέβαια, που δεν τηρήθηκε ποτέ. Αντίθετα, ο Αμίν, έχοντας συγκεντρώσει στα χέρια του ολόκληρη την εξουσία, γίνεται - με τις ευλογίες των Εγγλέζων, των Αμερικανών και των Ισραηλινών - απόλυτος δικτάτορας. Ενας αιμοσταγής δικτάτορας, ντροπή για το σύγχρονο κόσμο.

Αυτόν τον άνθρωπο, αυτό το αποικιοκρατικό δημιούργημα, αυτό το τέρας, εξετάζει η ταινία του Κέβιν Μακ Ντόναλντ.Ο καλός σκηνοθέτης στηριζόμενος σε μαρτυρίες, τις οποίες έχει καταγράψει και εκδώσει σε βιβλίο ο Τζάιλς Φόντιν, προσπάθησε, και ως ένα μεγάλο σημείο το κατόρθωσε, να αποφύγει τη φθηνή γελοιογράφηση του μισητού ήρωα και να αποκαλύψει τον πραγματικό Ιντι Αμίν και τις αιτίες που τον διαμόρφωσαν. Πράγμα δύσκολο, γιατί ο Ιντι Αμίν ήταν, απ' όποια μεριά και να τον εξέταζες, μια καρικατούρα. Ο Κέβιν Μακ Ντόναλντέκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του για να καταδείξει τα εργαστήρια που κατασκευάζουν τους δικτάτορες.

Η ταινία δεν είναι ντοκιμαντέρ, ούτε βιογραφική. Είναι επινοημένη. Η ιστορία της, όμως, στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Σύμβουλος του Ιντι Αμίν ήταν, πράγματι, ένας Αγγλος φαντάρος. Και ο γιατρός του, όπως και στην ταινία, ήταν Σκοτσέζος! Αληθινές ήταν οι τέσσερις γυναίκες του, οι άπειρες ερωμένες του και τα δεκάδες παιδιά του. Αληθινοί ήταν οι φόνοι, οι εξοντώσεις των αντιπάλων, οι αυθαιρεσίες, οι σπατάλες. Αληθινός ήταν ο «αυθορμητισμός» και η «απλότητα» του δικτάτορα. Αληθινός, πέρα για πέρα, ήταν, επίσης, ο ρόλος των Βρετανών, των Ισραηλινών και των Αμερικανών... Ο Ιντι Αμίν ήταν αποικιοκρατικό κατασκεύασμα. Παιδί - τέρας του αποικιοκρατικού «σωλήνα».

Βέβαια, η ταινία δεν είπε όλη την αλήθεια. Δεν είναι μια πραγματεία εναντίον της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού. Αυτό θέλει άλλες γνώσεις και άλλα κότσια. Ομως, για τους κάπως ενημερωμένους θεατές, αυτά που δε λέγονται, προκύπτουν. Για τους μη ενημερωμένους, ισχύει αυτό που τονίζουμε πάντα. Οσα περισσότερα γνωρίζουμε τόσο καλύτερα αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, και την τέχνη! Ας ριχτούμε, λοιπόν, με περισσότερο ζήλο στη γνώση!

Χρήσιμη λοιπόν ταινία. Ιδιαίτερα σήμερα, που έχουμε σε εξέλιξη το Ιράκ. Οπου και εκεί ένα «παιδί της αποικιοκρατίας», ο Σαντάμ, αφού εκτέλεσε την αποστολή του, τον κρέμασαν. Και αυτό δεν μπορεί να εξηγηθεί σαν «θεία δίκη». Απλώς, είναι μια νομοτέλεια. Η οποία, βέβαια, δεν πρόκειται να συνετίσει κανέναν μελλοντικό υπηρέτη του ιμπεριαλισμού. Τα πράγματα, δυστυχώς, είναι πιο πολύπλοκα.

Τα υπόλοιπα για τον Ιντι Αμίν, θα τα δείτε στην ταινία. Θα δείτε, όπως και στην περίπτωση του Σαντάμ, ότι μόλις αποπειράθηκε να «αυτονομηθεί», να πει μια κουβέντα «δική» του, τον έπαυσαν. Με έναν ποταμό αίματος και εκεί. Αφού πρώτα τον έσπρωξαν να ριχτεί στους γείτονες, να δημιουργήσει εστίες έντασης. Τον έπαυσαν και τον εξόρισαν στη Σαουδική Αραβία, όπου και πέθανε τον Αύγουστο το 2003 (στάθηκε τυχερός που δεν τον κρέμασαν)...

Στο καθαρά καλλιτεχνικό πεδίο η ταινία κάνει σωστά τη δουλιά της. Πέρα από τις πολύ καλές ερμηνείες, έχει, σχεδόν σε όλες τις παραμέτρους της, αξιοπιστία. Ο θεατής δε νιώθει ότι παρακολουθεί ένα «θέαμα». Νιώθει πως παρακολουθεί μια αληθινή ιστορία.

Παίζουν: Φόρεστ Γουίτακερ, Τζέιμς Μακ Αβοϊ, Κέρι Ουάσινγκτον, Γκίλιαν Αντερσον.