Μυστήρια εβδομάδα. Μόνον αδιάφορη δεν μπορείς να την πεις! Και, ωστόσο, καμία ταινία δε σπάει κόκαλα. Ακόμα και η ρουμάνικη «4 Μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες», του Κριστιάν Μουνγκίου, η οποία απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα και το βραβείο των κριτικών στο φετινό φεστιβάλ των Κανών, και είναι, πράγματι, μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, δε σε πετάει στα σύννεφα! Είναι πολύ καλή στην καταγραφή των γεγονότων αλλά μεροληπτική στην ανάλυσή τους. Θίγει το ζήτημα των εκτρώσεων στη Ρουμανία κατά την τελευταία περίοδο του Τσαουσέσκου. Η «Εκτός εαυτού», του Νιλ Τζόρνταν, βγαίνει εκτός... εαυτού καθώς παροτρύνει στην αυτοδικία. Νεαρή γυναίκα που μόλις διασώθηκε (όχι, όμως, και ο άντρας της) από συμμορία που τους επιτέθηκε χωρίς λόγο οπλίζεται και σκοτώνει τους κακούς!

Οι «Επικίνδυνες Σχέσεις» του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ παίρνουν πολύ καλό βαθμό στη φόρμα, σχεδόν τίποτα στο περιεχόμενο! Ρώσικη μαφία στο Λονδίνο και... βία και αίμα. Η «Αστερόσκονη», του Μάθιου Βον είναι καλύτερη από τον Χάρι Πότερ, αν αυτό σημαίνει κάτι, που δε σημαίνει! Την ταινία προσπαθούν να στηρίξουν πολλοί γνωστοί και καλοί ηθοποιοί! Αντιδραστική και αντιφεμινιστική η «ρομαντική κομεντί» «Νταντά υψηλής κοινωνίας», της Σάρι Σπρίνγκερ Μπέρμαν. Νεαρή προλετάρια παραδίδεται!

Α, να μην ξεχάσουμε την καρτουνίστικη «Ωρα για σερφ», των Ας Μπράνον και Κρις Μπακ. Πιγκουίνοι και κοτόπουλα κάνουν σερφ και ερωτεύονται. Δε βλάπτει τα παιδιά!

Αφήσαμε τελευταία την ταινία - θρύλο του Γκρεγκ Τάλας, «Ξυπόλυτο Τάγμα» (1953). Από τα πρώτα δείγματα του νεορεαλισμού στην Ελλάδα. Οι φίλοι του κινηματογράφου «απαγορεύεται» να μην τη δούνε! Αληθινή ιστορία ορφανών που αντιστέκονται στους ναζί και επιβιώνουν! Προβάλλεται, επίσης, το ντοκιμαντέρ του Στεφάν Χάαπτ «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη». Μια προσωπική ιστορία με φόντο τη σφαγή του Διστόμου.

Αν η παραπάνω υπόθεση αφορούσε στην πρώτη περίοδο της Αμερικής, όταν το πιστόλι ήταν το μόνο μέσο συνεννόησης των ανθρώπων, ίσως θα μπορούσες να την κατανοήσεις. Σήμερα, όμως, ακόμα και στην Αμερική, πιστεύω ότι θα υπάρχουν καλύτεροι τρόποι συνεννόησης! Αλλά και να μην υπάρχουν, πρέπει να αναζητηθούν. Η πρόταση της ταινίας, πιάστε ένα όπλο και καθαρίστε μόνοι σας, είναι σίγουρο ότι όχι μόνον δε λύνει το πρόβλημα, αλλά οδηγεί σε περισσότερη βία!

Ο λανθασμένος προσανατολισμός της ταινίας και η επικίνδυνη ιδεολογία της, δε μου επιτρέπουν να ασχοληθώ με τα προτερήματά της. Με την πολύ καλή φωτογραφία της, με την ενδιαφέρουσα ατμόσφαιρά της. Ακόμα και με την κεντρική της ιδέα. Η νεαρή τιμωρός πριν δεχτεί την επίθεση στη ραδιοφωνική εκπομπή της (είναι ραδιοφωνικός παραγωγός και παρουσιάστρια) ασυνείδητα παρουσίαζε μια ψεύτικη πόλη. Εχοντας κατανοήσει λάθος την πραγματικότητα μετέδιδε λάθος πληροφορίες. Δεν ένιωθε ότι καθόταν πάνω σε ένα ηφαίστειο. Ελεγε στους ακροατές της «τρυφερά» και «αγαπημένα» στιγμιότυπα από τη Νέα Υόρκη. Μετέφερε «αγαπημένους ήχους» και «τρυφερές ιστορίες». Αλλα λόγια να αγαπιόμαστε, δηλαδή! Η επίθεση τής άνοιξε τα μάτια! Η Νέα Υόρκη δεν είναι μια ασφαλής πόλη. Η ηρωίδα μας, αποκτώντας προσωπική πείρα και γνώση, αλλάζει το περιεχόμενο της εκπομπής της. Αρχίζει να μεταδίδει την αλήθεια...

Ολο αυτό το θαυμάσιο «σκηνικό» τινάζεται στον αέρα με την ιδεολογία της ταινίας. Πυροβολήστε πριν σας πυροβολήσουν! Αυτή η πρόταση ακούγεται ακόμα χειρότερη όταν συμμετέχει σε αυτή και αστυνομικός. Ο οποίος όχι μόνο δικαιολογεί την τιμωρό, αλλά την προστατεύει κιόλας! Σκέφτεστε καμιά δεκαριά άντρες της δικής μας Δίωξης Κοινού Εγκλήματος να πιάσουν τα μυδράλια; Γι' αυτό σας λέω! Οι άνθρωποι είναι, το λιγότερο, επιπόλαιοι! Κρίμα την πολύ καλή ερμηνεία της Τζόντι Φόστερ.

Παίζουν: Τζόντι Φόστερ, Τέρενς Χάουαρντ, Νίκι Κατ, Νάβιν Αντριους.

Το «Ξυπόλυτο Τάγμα», που γυρίστηκε το 1953, αναφέρεται σε μια αληθινή ιστορία που συνέβη στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Οι Γερμανοί αδειάζουν τα δημόσια κτίρια και τα επιτάσσουν. Ανάμεσα σε αυτά τα κτίρια είναι και αρκετά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο.

Μια ομάδα, λοιπόν, ορφανά, για να επιβιώσουν, παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους! Οργανώνονται σαν μυστικός «στρατός», με ιεραρχία και πειθαρχία. Μόνα τους συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα. Τα παγιδεύουν και τα κλέβουν! Τα κλεμμένα μοιράζονται στα ορφανά, αλλά και σε άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που είχαν ανάγκες!

Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος» έμειναν στην ιστορία σαν σαλταδόροι! Σαλταδόρους δεν είχε μόνο η Θεσσαλονίκη, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα! «.../Τρεις φίλοι απ' τον Βύρωνα με τρύπιο παντελόνι/ χωρίς να κάνουν σαματά κουρσέψαν το καμιόνι./ Και μύρισε, θεούλι μου, ο δρόμος μακαρόνι/Σταδίου και Αμερικής, μέχρι Κολοκοτρώνη», λέει ένα τραγούδι της εποχής, που έγραψε ένας πραγματικός σαλταδόρος, ο αργότερα στιχουργός Ξενοφών Φιλέρης.

Αντί άλλης κριτικής για την ταινία, θα σας παραθέσω μια φιλοφρόνηση του πατέρα του ιταλικού νεορεαλισμού, Βιτόριο Ντε Σίκα, στον σκηνοθέτη του «Ξυπόλυτου Τάγματος», Γκρεγκ Τάλλας: «Αν είχες γυρίσει αυτή την ταινία προτού γυρίσω εγώ τον "Κλέφτη ποδηλάτων", τότε σήμερα θα ήσουν εσύ ο Ντε Σίκα». Μπορεί τα λόγια του Βιτόριο Ντε Σίκα να έχουν μια υπερβολή, ο «Κλέφτης Ποδηλάτων» είναι ένα από τα μνημεία της παγκόσμιας κινηματογραφίας, όμως εμπεριέχει και μεγάλη αλήθεια. Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» ακόμα και σήμερα βγάζει μεγάλη συγκίνηση!

Θα πρέπει να κάνουμε μνεία στη θαυμάσια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Μιχαήλ Γαζιάδη, του ανθρώπου που είναι ένα από θεμέλια του εγχώριου κινηματογράφου και στη θαυμάσια συμφωνική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη (με τη Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών). Ολοι οι ηθοποιοί, εκτός από τον Νίκο Φέρμα και την Μαρία Κωστή, είναι ερασιτέχνες!

Ο Αργύρης Σφουντούρης σήμερα είναι 66 χρόνων. Ποτέ δεν ξέχασε το Δίστομο και τη σφαγή. Με την επιμονή του, με το κύρος του, με τις γνωριμίες του προσπάθησε και αυτός να κρατήσει το ζήτημα ζωντανό. Το θέμα της αποζημίωσης είναι και γι' αυτόν μια πολιτική πράξη. Μια δικαίωση. Χρόνια τώρα προσπαθεί να πιέσει τη γερμανική κυβέρνηση.

Το «Ενα τραγούδι για τον Αργύρη», είναι μια «προσωπική» ταινία με «κοινό», όμως, ενδιαφέρον. Μέσα από τον προσωπικό θρήνο του Αργύρη, αναβιώνει το δράμα του Δίστομου. Και ξαναέρχεται στην επιφάνεια το πολιτικό ζήτημα της αποζημίωσης. Ο Αργύρης Σφουντούρης δε ζητάει εκδίκηση. Ζητάει να μην ξαναγίνουν τέτοιου είδους σφαγές. Και θεωρεί την αποζημίωση σαν ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Εμφανίζονται: Αργύρης Σφουντούρης, οι τρεις αδελφές του, ο παπάς Χαράλαμπος Γιάγκου, ο τοπικός καλλιτέχνης Στάθης Σταθάς, ο Μίκης Θεοδωράκης κ.ά.

Τα πράγματα, όμως, δεν είναι άσπρα-μαύρα! Ο κύριος αυτός διαθέτει ικανότητες. Οι «Επικίνδυνες Υποσχέσεις», αν εξαιρέσεις το αίμα που ρέει άφθονο και το οποίο αδικεί τον δημιουργό, παρουσιάζουν κινηματογραφικό ενδιαφέρον. Γιατί «πλάθουν» ένα δικό τους κόσμο. Ενα Λονδίνο έτσι που δεν το έχετε δει ποτέ. Αλλά και μια συμμορία, τη Ρώσικη Μαφία, έτσι που και αυτή δεν την είδατε ποτέ!

Στο βάθος της ταινίας, πίσω δηλαδή από τα αίματα και τις ακρότητες, βλέπει κανείς πως στις μεγάλες πολιτείες, όπου εκατομμύρια άνθρωποι συνωστίζονται, προσπαθώντας να επιβιώσουν με κάθε τρόπο, η ανθρώπινη ζωή δεν αξίζει ούτε ένα φράγκο. Το οικοδόμημα είναι τέτοιο που νομοτελειακά θα εκθρέψει μαφίες. Μαφίες οικονομικές, μαφίες πολιτικές, μαφίες ναρκωτικών, πορνείας, όπλων κλπ., κλπ.

Τόσο ο Καναδός σκηνοθέτης Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, όσο και ο Βρετανός σεναριογράφος Ντιβ Νάιτ φαίνεται να ξέρουν το «υπόστρωμα», τα «αναμμένα κάρβουνα» πάνω στα οποία κάθονται οι καπιταλιστικές μεγαλουπόλεις. Φαίνεται να ξέρουν και για την «παγκοσμιοποίηση» του εγκλήματος. Προτίμησαν, όμως, την επιφάνεια, τη δράση, τους σκοτωμούς, το θέαμα, αντί για την ουσία, το αίμα αντί για τους λόγους, τις αιτίες και ποιους εξυπηρετεί, τελικά, η βία και το έγκλημα! Κρίμα!

Και μια πληροφορία, που μπορεί να εξηγεί κάτι. Οι τρεις πρωταγωνιστές της ταινίας είναι και οι παραγωγοί της! Και οι τρεις, βέβαια, είναι πολύ καλοί σε αυτό που κάνουν!

Παίζουν: Βίγκο Μόρτενσεν, Ναόμι Ουότς, Βενσάν Κασέλ.

Θα προβληθεί όλο το έργο του: 8 ταινίες μεγάλου μήκους και 4 μικρού, ενώ θα προβληθεί επίσημα η νέα ταινία του «Ο άνθρωπος από το Λονδίνο». Στο αφιέρωμα θα παραστεί και ο δημιουργός.

Ο Ταρ εκφράζοντας, πρόσφατα, στην ουγγρική τηλεόραση, την άποψή του για το σύγχρονο κινηματογράφο και τα φεστιβάλ, τόνισε: «Υπάρχουν δύο ειδών ταινίες. Του Χόλιγουντ που είναι για τα κόκκινα χαλιά κι εκείνες που κάνουμε εμείς».

Οι ταινίες του αφιερώματος: «Οικογενειακή Φωλιά» (1977), «Ξενοδοχείο Μάγκνεζιτ» (1978, η πρώτη μικρού μήκους, από μια συλλογή ταινιών του Στούντιο Tarasulas), «O Αουτσάιντερ» (1979), «Προκατασκευασμένες σχέσεις» (1982), «Μάκβεθ» (1982), «Φθινοπωρινό Αλμανάκ» (1983), «Κολαστήριο» (1987), «Το τελευταίο καράβι» (1990), «Satantango» (1994), «Ταξίδι στη μεγάλη ουγγρική πεδιάδα» (1995), «Οι αρμονίες του Werckmeister» (2000), «Πρόλογος» (2004).

Η ταινία με εξαιρετικό κινηματογραφικά τρόπο παρακολουθεί όλες τις μικρές «λεπτομέρειες» της «επιχείρησης». Παρακολουθεί τα δυο κορίτσια και τους φόβους τους. Φόβους να μη συλληφθούν, αλλά και φόβους να πάει καλά η ίδια η έκτρωση, αφού υπάρχει κίνδυνος αιμορραγίας, μόλυνσης κλπ. Και μόνον αυτή η αγωνία είναι αρκετή για να γυριστεί μια ταινία!

Ο Κριστιάν Μουνγκίου δεν περιορίζεται στα δυο κορίτσια και στην αγωνία τους. Περιγράφει άριστα και το περιβάλλον. Τα άλλα πρόσωπα που συνδέονται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, με τα κορίτσια και την έκτρωση. Το φίλο της κοπέλας που βοηθάει τη φίλη της, τους γονείς του φίλου της και τους φίλους των γονέων του. Βλέπουμε ακόμα διάφορους υπαλλήλους ξενοδοχείων, «τυπικούς» αστυνομικούς και βέβαια το «γιατρό». Ομως, πέρα από τα πρόσωπα και πάνω από τα πρόσωπα νιώθουμε (χωρίς να βλέπουμε) να αιωρείται το «ευρύτερο» περιβάλλον. Ενα αόρατο απειλητικό (χωρίς να φαίνεται) περιβάλλον.

Παρακολουθώντας την ταινία, θέλεις δε θέλεις νιώθεις να βρίσκεσαι χωμένος μέχρι το λαιμό στον κόσμο του Κάφκα. Σε πιάνει και σένα άγχος! Οι χώροι, τα έπιπλα, οι σκιές και τα «άχρωμα» χρώματα, οι διάλογοι, η χαμηλή εκφορά του λόγου, τα πρόσωπα των ηθοποιών, οι κινήσεις τους, η πολύ λυτή ερμηνεία τους, όλα αυτά συντείνουν στο να μεταφερθείς σε έναν «άλλο» κόσμο. Νιώθεις να απειλείσαι από παντού.

Εδώ, λοιπόν, αρχίζουν οι ενστάσεις! Τέτοια κόλαση ήταν η Ρουμανία; Εχω προσωπική γνώμη για τη χώρα και δε συμφωνώ! Στιγμές στιγμές είχα την εντύπωση, ότι η ταινία ήταν συνέχεια των φημών που ακούγονταν λίγο πριν και λίγο μετά την εκτέλεση του ζεύγους Τσαουσέσκου. Φήμες που μιλούσανε για εκατομμύρια νεκρούς! Αυτή η αόρατη απειλή που αιωρείται στην ταινία - η οποία βέβαια χρεώνεται στο τότε καθεστώς - είναι, το λιγότερο, μεροληπτική. Κανένας λογικός άνθρωπος, φυσικά, δε συμφωνεί με τις απαγορεύσεις, ειδικά σε τέτοια ζητήματα. Ζητήματα που αφορούν σε προσωπικές ελευθερίες. Ομως, τα κοινωνικά ζητήματα θέλουν μεγαλύτερη έρευνα. Πρέπει κανείς να δει τους λόγους και τις αιτίες που παίρνονται τέτοια «διοικητικά μέτρα». Φτάνει να θυμίσω πως αμέσως μετά την άρση του νόμου για την απαγόρευση των εκτρώσεων στη Ρουμανία, μέσα σε ένα μόλις χρόνο, περισσότερα από ένα εκατομμύριο κορίτσια έκαναν έκτρωση! Και η έκτρωση, εξ όσων γνωρίζω, δεν είναι παιχνιδάκι. Κάτι που μπορεί να γίνεται από το πρωί ως το βράδυ. Τα μέτρα προφύλαξης, για παράδειγμα, είναι προτιμότερα, βέβαια, από την έκτρωση! Μια κυβέρνηση, ένα κράτος, οφείλουν να στρέψουν εκεί την προσοχή τους. Ολες οι πολιτισμένες χώρες, έχουν θεσπίσει αυστηρά μέτρα για την «Τεχνητή Διακοπή της Εγκυμοσύνης». Ακόμα και στον καπιταλισμό που όλα «επιτρέπονται», η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης είναι κολάσιμη πράξη. Μια ματιά στο άρθρο 304 του δικού μας Ποινικού Κώδικα θα μας προσγειώσει συναισθηματικά.

Με τις ενστάσεις μου αυτές δε θέλω να μειώσω σε τίποτα την ταινία! Ισα ίσα που όσοι ενδιαφέρονται για το σοσιαλισμό, οφείλουμε να μελετήσουμε όλες τις παραμέτρους, όλα τα λάθη, τις αγκυλώσεις ή τις παραλείψεις που δεν έκαναν τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Και πρέπει να πάρουμε σοβαρά όλες τις παρατηρήσεις. Ακόμα και τις κακοπροαίρετες. Και με αυτή την έννοια, και πέρα από την ειδική αισθητική της αξία, η ταινία είναι χρήσιμη. Είναι περισσότερο χρήσιμη σε εμάς που νοιαζόμαστε για το σοσιαλισμό, παρά σε αυτούς που αναζητούν αφορμές για να τον κατηγορήσουν. Η σκοπιά από την οποία θα δεις την ταινία, δεν καθορίζει το αποτέλεσμα, αλλά εσένα!

Παίζουν: Ανα-Μαρία Μαρίνκα, Λόρα Βασιλίου, Βλαντ Ιβάνοφ, Λουντμίλα Γκεοργκίου, Αλεξάνδρου Ποτεσιάν κ.ά.

• ΝΤΑΝΤΑ ΥΨΗΛΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, της Σάρι Σπρίνγκερ Μπέρμαν. Αντιδραστικότερη

ταινία και από τον «εξολοθρευτή» ακόμα! Μια νεαρή κοπέλα της εργατικής τάξης, που η νοσοκόμα μάνα της τη σπούδασε κάνοντας υπερωρίες, προτιμά να εργαστεί σαν νταντά σε πλουσιόσπιτο, αντί να πιάσει μια δουλιά σύμφωνα με τα προσόντα της (για να μη γίνει, όπως ισχυρίζεται, γιάπισσα).

Παίζουν: Σκάρλετ Τζόχανσον, Λόρα Λίνεϊ, Πολ Τζιαμάτι, Κρις Εβανς.

• ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΝΗ, του Μάθιου Βον. Μισέλ Φάιφερ, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Πίτερ Ο' Τουλ, Ιαν Μακ Κέλεν (αφηγητής), Ρούμπερτ Εβερετ, και οι λιγότερο γνωστοί, Κλερ Ντέινς, Σιένα Μίλερ, Τσάρλι Κοξ και άλλοι ακόμα λιγότερο γνωστοί ηθοποιοί αγωνίζονται, άλλος πολύ καλά, άλλος λιγότερο καλά και άλλος καθόλου, να δώσουν ζωή σε μια περιπέτεια, που θέλει να «χτυπήσει» τον Χάρι Πότερ (και το καταφέρνει).
• ΩΡΑ ΓΙΑ ΣΕΡΦ, των Ας Μπράνον & Κρις Μπακ. Ενδιαφέρον καρτούν, με

πιγκουίνους και πιγκουίνες, κότες και κοτόπουλα -και άλλα πτηνά και ζωάκια - το οποίο, σε καμία περίπτωση, δε βλάπτει τα παιδιά!

Ακούγονται οι φωνές: Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, Ανθιμου Ανανιάδη, Αγγελικής Δαλιάνη.