Αυτές τις μέρες, η παράδοση θέλει νηστεία και ειδικά την Παρασκευή, 25η του Μάρτη, «απαιτεί» μπακαλιάρο με σκορδαλιά. Εμείς θα κάνουμε μπακαλιάρο παστό βραστό με σκορδαλιά ή με μαγιονέζα (προσωπικά, προτιμώ τη μαγιονέζα, αλλά περί ορέξεως...).

Πάμε, λοιπόν, να τιμήσουμε την ημέρα. Θα κόψουμε τον μπακαλιάρο σε μεγάλα κομμάτια, θα αφαιρέσουμε το δέρμα του και θα τον βάλουμε από το βράδυ να μουσκέψει σε μπόλικο νερό, που θα το αλλάξουμε τουλάχιστον τρεις φορές. Επειτα θα τον βάλουμε σε νερό με δυο κρεμμύδια ξερά, δυο τρία καρότα και λίγα κλωνάρια σέλινο και τον βράζουμε. Επειτα τον βγάζουμε από το ζουμί, τον ξεκοκαλίζουμε και σουρώνουμε το ζουμί. Τον σερβίρουμε με τη σκορδαλιά ή τη μαγιονέζα.

Εάν για πρώτη φορά κάνετε σκορδαλιά, τότε ακούστε: Θα καθαρίσετε ένα κεφάλι σκόρδο, το κοπανίζετε σε πέτρινο γουδί, έτσι ώστε να λιώσει. Προσθέτετε ξεφλουδισμένες και βρασμένες πατάτες, μια τη φορά, και τις κοπανίζετε, έτσι ώστε να γίνουν σαν αλοιφή. Τότε βάζουμε το λάδι (2-3 φλιτζάνια) και το ξίδι (ενάμιση ποτήρι) εναλλάξ, δουλεύοντας διαρκώς. Οποιος τη θέλει κάπως αραιή, μπορεί να βάλει και μισό φλιτζάνι από το ζουμί του μπακαλιάρου. Θα τη γαρνίρετε με φουντίτσες από μαϊντανό και μαύρες ελιές. Αντε, λοιπόν, και του χρόνου να είμαστε καλά!

Συνεχίζουμε και σήμερα το οδοιπορικό μας στο Κάιρο, ακολουθώντας, όπως και την προηγούμενη Κυριακή τον «ξεναγό» μας, τον συνάδελφο Ανδρέα Δενεζάκη.

Στο γυρισμό, από την Ηλιούπολη, μας δόθηκε η ευκαιρία να περπατήσουμε στις όχθες του Νείλου, του ζωοδότη ποταμού, που με τη σιγανή και αιώνια μουρμούρα του υπενθύμιζε πως η Αίγυπτος είναι το δώρο του. Το Κάιρο χτισμένο στις όχθες του και πάνω στα δυο μεγάλα νησιά του, τη Ζαμάλικ και τη Ρόντα, έσφυζε από ζωή.

Στους δρόμους τριγύρω εκατομμύρια άνθρωποι, όλων των φυλών, με κελεμπίες, κοστούμια και γραβάτες (αρκετοί από αυτούς με μια έντονη «μελανιά» στο κούτελο, σημάδι μιας βαθιάς πίστης και αποτέλεσμα των συχνών και «δυνατών» προσκυνήσεων), ψηλόλιγνες καλλίγραμμες κοπέλες με εξαιρετικά όμορφες μαντίλες, προσεκτικά και φιλάρεσκα δεμένες, και μάτια βαμμένα με ιδιαίτερη σπουδή, κάποιες άλλες με φερετζέ, που άφηνε σε κοινή θέα μόνο τα μάτια, καφενέδες με θαμώνες να καπνίζουν ναργιλέ, ταξιτζήδες να σου κορνάρουν από μακριά, ψάχνοντας πελάτες, μαγαζιά με γρήγορο αιγυπτιακό φαγητό (φούλια, φαλάφελ, κόσαρι), μπαχαρικά, τρόφιμα και πιο κει «δισκάδικα» που γέμιζαν τον αέρα με μουσική, σε «γνωστούς ρυθμούς», αλλά «άγνωστη γλώσσα», υπέροχα ζαχαροπλαστεία γεμάτα μοναδικούς πειρασμούς, και καταστήματα με ρούχα και παπούτσια, με μόνο πρόβλημα - που όμως ξεπεράσαμε γρήγορα - να μάθουμε να διαβάζουμε τις τιμές από τους αιγυπτιακούς αριθμούς σε αντιστοίχιση με τους δικούς μας, τους... αραβικούς.

Σύντομα καταλήξαμε στην περίφημη αγορά του Χαν Χαλίλ, πνιγμένη στα χρώματα και στα χιλιάδες είδη λαϊκής τέχνης, αναμνηστικά, δερμάτινα, αρώματα και χρυσά κοσμήματα. «Ευκαιρία» για σκληρά παζάρια και ψώνια... «Νικητές», στο τέλος, λόγω των τιμών που πετύχαμε, και φορτωμένοι γυρίσαμε στο ξενοδοχείο, κουρασμένοι μεν αλλά ικανοποιημένοι... Αξιζε, όμως, τον κόπο... Αλλωστε, η νομισματική διαφορά είναι τέτοια (1 ευρώ προς 7,5 αιγυπτιακές λίρες), που όλοι νιώθαμε τη «γλυκιά» αίσθηση της οικονομικής ευρωστίας... Στην Αίγυπτο, ένας καλός μισθός δεν ξεπερνά τις 850 - 1.000 λίρες όμως και οι τιμές είναι ίσως υψηλές, αλλά προσαρμοσμένες σε τέτοιους μισθούς.

Η τελευταία μας μέρα περιλάμβανε επίσκεψη στην εκκλησία του Αϊ-Γιώργη, όπου είχαμε την ευκαιρία να δούμε τις κατακόμβες, τον τόπο μαρτυρίου του αγίου, τον τάφο του πατριάρχη Πέτρου, που έχασε τη ζωή του στο τραγικό δυστύχημα στη Χαλκιδική από τη μοιραία πτώση του ελικοπτέρου «Σινούκ», και το ελληνικό νεκροταφείο.

Το φημισμένο Ζωολογικό Κήπο του Καΐρου θελήσαμε να τον απολαύσουμε μ' ένα χαλαρό και ιδιαίτερα ευχάριστο περίπατο, σε έναν απέραντο χώρο, με χιλιάδες ζώα, θηλαστικά, πτηνά, ερπετά, απ' όλο τον κόσμο, άγρια, σπάνια, περίεργα όσο και κοινά όπως ...λυκόσκυλα. Χιλιάδες επισκέπτες, ντόπιοι, υπερήφανοι για τον Κήπο τους, έρχονται καθημερινά με τις οικογένειές τους, όπου συνδυάζουν τη βόλτα τους με ένα γεύμα στην εξοχή. Δεκάδες φύλακες ήταν εκεί, εξυπηρετικότατοι, έτοιμοι να «βοηθήσουν», να γίνει η επίσκεψη μια μοναδική εμπειρία, όπως η - παράτυπη - επίσκεψη στο κλουβί των λιονταριών, όπου είχαμε την ευκαιρία να φωτογραφηθούμε και να παίξουμε με ένα μικρό λιονταράκι, παρά τον έκδηλο εκνευρισμό της «μαμάς» και της «θείας», ευτυχώς καλά κλεισμένες στο χώρο τους. Υστερα ακολούθησαν «προτάσεις»: Για την ενήλικη τίγρη, ένα αγκάλιασμα με το βόα, μια στενή επαφή με τον κροκόδειλο...

Το απόγευμα, μια αποχαιρετιστήρια έξοδος στην Ελληνική Λέσχη και η παρέα ξανάζησε βήμα - βήμα το τόσο σύντομο ταξίδι στην πόλη που έχτισε ο στρατηγός των Φατιμιδών Γκόχαρ αλ Σακαλί, το 969 μ.Χ., 30 χιλιόμετρα από την αρχαία Μέμφιδα, πάνω στα ερείπια ενός βαβυλωνιακού κάστρου. Αυτή την πόλη την ονόμασε «Μισρ ελ Καχίρα», που σημαίνει «Αίγυπτος η νικήτρια», το μετέπειτα Κάιρο, ενσωματώνοντας στη συνέχεια τα γύρω φρούρια - πόλεις, ανάμεσά τους και εκείνο που έχτισε ο Αμίρ Ιμπν ελ Αας το 641 μ.Χ., το τέμενος του οποίου σώζεται μέχρι σήμερα και είναι ένα από τα πιο παλιά αραβικά μνημεία. Στη συνέχεια, ανταλλάξαμε απόψεις με τους Ελληνες της παροικίας, για το τι άλλαξε όλα τούτα τα χρόνια, από τότε που οι Αιγυπτιώτες της παρέας είχαν ξενιτευτεί, στα μέσα της δεκαετίας του '50, και οι νεότεροι άκουγαν με ενδιαφέρον, χτίζοντας τη δική τους εικόνα μιας άλλης εποχής και ευχαριστήσαμε τους ανθρώπους της κοινότητας για το λεωφορειάκι που μας παραχώρησαν...

Αργά το βράδυ μ' ένα ποτό στον τελευταίο όροφο του ξενοδοχείου, με τη συνοδεία ενός πιάνου και τη γλυκιά φωνή της τραγουδίστριας, συμμαζέψαμε τις σκέψεις μας, απολαμβάνοντας τη θέα του αιώνιου γίγαντα, του Νείλου, στα νερά του οποίου λουζόταν μαγικά η φωτισμένη πόλη, κτισμένη νότια του Δέλτα του...

Κοντά στο ξημέρωμα, βυθισμένοι σε μια σιωπηλή μελαγχολία, πήραμε το δρόμο για το αεροδρόμιο, δρόμο επιστροφής. Και κει το αναπάντεχο, σε μια από τις πολύ σπάνιες φορές, βρεθήκαμε εντελώς μόνοι στη λεωφόρο, χωρίς κανένα άλλο αυτοκίνητο στο οδόστρωμα, όταν ο οδηγός μας, φρόντισε να μας «αποχαιρετήσει» με τον πιο απροσδόκητο τρόπο: Κορνάρισε τρεις - τέσσερις φορές, έτσι, χωρίς λόγο, μάλλον από κάποιο «σκληρό» ανακλαστικό...

Καλή σου ώρα Χαλίλ, να 'σαι καλά και σ' ευχαριστούμε...

Προτελευταία Κυριακή του Μάρτη, τελευταία ανάγνωση του «Ημερολόγιου 2005» (εκδόσεις «Βήτα»). Για την «Περίοδο της Ακμής» της αραβικής Ιατρικής, ο εξαιρετικός συγγραφέας και ερευνητής Γεράσιμος Ρηγάτος γράφει:

«Στην ίδια περίοδο της ακμής εντάσσονται ακόμη ο Αμπού Γιακούμπ Ισχάκ Μπεν Σουλεϊμάν (9ος-10ος αιώνας), που άκμασε στην Τύνιδα και άφησε ιατρικά συγγράμματα, και ο Αμπού Τζαφάρ από τη Μαγκρέμπ. Το έργο του «Εφόδια του Αποδημούντος» μεταφράστηκε τον 11ο αιώνα από τον Κωνσταντίνο τον Αφρικανό στη λατινική γλώσσα.

Κατά τον 11ο αιώνα, οι Αραβες κατακτητές της Ιβηρικής μεταφέρουν τις γνώσεις που είχαν διαφυλάξει ή και αναπτύξει στη μεσαιωνική δυτική Ευρώπη και αποτελούν μιαν ισχυρή συνιστώσα για την ανάπτυξή της, που θα ακολουθήσει κατά τους επόμενους αιώνες. Για τους ίδιους τους Αραβες, όμως, αρχίζουν οι αιώνες της παρακμής. Μεταξύ των μεγάλων γιατρών της εποχής, ξεχωρίζουν τα ονόματα του Αβουλκασή, του Αβενζοάρη και του Αβερόη.

Ο Abul Edn Casern, εξελληνισμένος ως Αβουλκασής (931-1013), Αραβας από την Κόρδοβα της Ισπανίας, έγραψε σύγγραμμα ιατρικό, του οποίου το χειρουργικό μέρος θεωρείται αξιόλογο. Ο Αβουλκασής περιγράφει διάφορες χειρουργικές, ορθοπαιδικές και γυναικολογικές παθήσεις, καθώς και περί τις 100 εγχειρήσεις. Αναφέρεται ακόμα και σε χειρουργικά εργαλεία, όπως, λ.χ., ένας σκαριφιστήρας για φλεβοτομία.

Ο Αβενζοάρης, από τη Σεβίλλη της Ισπανίας, απέκτησε τους αξιοζήλευτους τίτλους του «Θησαυρού πάσης επιστήμης» και του «Ηγεμόνα της Ιατρικής». Το έτος γέννησής του δεν είναι ακριβώς γνωστό, ενώ πέθανε το 1162 και - σύμφωνα με ορισμένες πηγές - σε ηλικία 135 ετών!

Παρά την απαγόρευση των ανατομιών που επέβαλε ο ισλαμισμός, ο Αβενζοάρης έκανε ανατομικές έρευνες και μας έδωσε τις πρώτες πληροφορίες για την αισθητικότητα των οστών και των δοντιών.

»Ο Αβερόης (1126-1198 ή 1200) από την ισπανική Κόρδοβα, μαθητής του Αβενζοάρη, ήταν μία πολυσύνθετη και μεγάλου μεγέθους προσωπικότητα. Είχε σπουδάσει όχι μόνον Ιατρική αλλά και Νομική, Θεολογία, Φιλοσοφία, Μαθηματικά, Αστρονομία κ.ά. Κατέλαβε μεγάλα διοικητικά αξιώματα, αλλά αντιμετώπισε και δυσμένεια και φυλακίσεις. Το έργο του από άλλους δοξάστηκε και από άλλους αναθεματίστηκε, για να αποκατασταθεί και πάλι με το χρόνο. Αρκετά αργότερα, ακόμα έως τον 16ο αιώνα, Πανεπιστήμια και ο ίδιος ο πάπας καταδίκαζαν σε τακτά διαστήματα τις θέσεις του.

Με τον Αβερόη κλείνει ο κύκλος των μεγάλων Αράβων γιατρών. Οι επίγονοι, σαφώς μικρότερου πνευματικού μεγέθους, έζησαν σε εποχές παρακμής».

Ενα βιβλίο με «Τα ποιήματα» του Tomas Transtromer - που γεννήθηκε στην πανέμορφη Στοκχόλμη το 1931 και είναι μόνιμος υποψήφιος για Νόμπελ, αλλά που μέχρι σήμερα δεν πήρε - κεντρίζει το ενδιαφέρον μου. Το ανοίγω κάθε τόσο, διαβάζω μια - δυο σελίδες, το κλείνω, καθώς και τα μάτια, και προσπαθώ να «δω» τις λέξεις που μόλις διάβασα. Και δεν το κρύβω πως νιώθω ένα δέος για την ποίηση. Δεν την καταλαβαίνω πάντα, την αισθάνομαι μάλλον. Και ειδικά με τούτο τον μεγάλο, τον μεγαλύτερο, όπως λένε οι γνωρίζοντες, ποιητή της Σουηδίας, δεν καταφέρνω να απομακρύνω την αμηχανία μου.

Το μόνο που θέλω να πω/ αστράφτει απρόσιτο, γράφει ο Tomas Transtromer. Και αυτήν τη στροφή την καταλαβαίνω απόλυτα, διότι ναι μεν η πένα του αστράφτει, αλλά εξακολουθεί να μου είναι, σχεδόν, απρόσιτος.