ΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Εις υγείαν

Τελευταία Κυριακή του Γενάρη σήμερα και σκεφτόμαστε πόσο γρήγορα προχωρά το 2001. Τρέχει, θα λέγαμε, σκορπίζοντας τον τρόμο. Και επειδή αυτός ο μήνας πέρασε με τις τρομερές αποκαλύψεις για το «Σύνδρομο των Βαλκανίων...», με την οργή για την εγκληματική αδιαφορία των κυβερνήσεων, με το φόβο για το τι θα αποδειχτεί τα χρόνια που έρχονται, δηλαδή πόσοι άνθρωποι θα προσβληθούν από καρκίνο, πόσοι θα αντέξουν, πόσοι θα υποκύψουν, λέμε να μην πιούμε κανένα κοκτέιλ σήμερα. Αλλά να ηρεμήσουμε με ένα σκέτο απλό ποτό, ένα ποτήρι κρασί, μια καραφίτσα ούζο, ένα ποτήρι βότκα ή ένα ποτήρι τζιν με λίγη πορτοκαλάδα για να το γλυκάνουμε, ή έστω ας πιούμε έναν ιρλανδικό καφέ, δηλαδή καφέ με ουίσκι. Δεν είναι κατάλληλη μέρα η σημερινή για όμορφα ποτά. Ετσι, πώς να το πούμε διαφορετικά, δε μας πάει το χαζοχαρούμενο ύφος ή το δεν «τρέχει τίποτε». Τρέχει και παρατρέχει. Δυστυχώς. Τώρα αν έχετε την τιμή και την τύχη να έχετε καλέσει σπίτι σας τη Μαντλίν, τον Τόνι, τον Κουκ, τον Σολάνα ή τον Μπιλ, δεν έχετε παρά να τους προσφέρετε ένα ουίσκι με πολλά παγάκια και με μια μεγάλη δόση απεμπλουτισμένου ουρανίου. Σ' αυτήν την περίπτωση το αρσενικό περιττεύει. Αντε, λοιπόν, εις υγείαν.

Το «Ερμιτάζ» στο Λονδίνο

Αρχισε τον περασμένο Νοέμβρη αυτή η εξαιρετική δυνατότητα που δίνεται σε όσους βρίσκονται στο Λονδίνο και θα είναι μια πολυτέλεια διαρκείας. Στο Σόμερσετ Χάους, στις πρώτες αίθουσες στήθηκε μια τεράστια οθόνη που είναι συνδεδεμένη με κάμερα και μαγνητοσκοπεί όλα όσα συμβαίνουν στην Πλατεία της Πετρούπολης και στις αίθουσες του Μουσείου Ερμιτάζ. Δίπλα στην οθόνη είναι τοποθετημένη μια δεύτερη, 3,5 περίπου μέτρων, στην οποία προβάλλεται ένα βίντεο με εικόνες από το εσωτερικό του ρωσικού μουσείου. Η πρώτη αίθουσα φιλοξενεί το πορτρέτο της Μ. Αικατερίνης, το οποίο έδωσε η ίδια στον εγγονό του Ρόμπερτ Γουόλπολ, όταν αγόρασε τη «Συλλογή Γουόλπολ» το 1779. Η δεύτερη αίθουσα παρουσιάζει ένα σημαντικό έργο τέχνης από το Ερμιτάζ, το οποίο θα αντικαθίσταται κάθε τρεις μήνες. Στην τρίτη αίθουσα υπάρχουν κοσμήματα με πολύτιμους λίθους και καμέα, τα οποία είχε συλλέξει η Μεγάλη Αικατερίνη. Παρουσιάζεται επίσης το περίφημο σερβίτσιο CAMEO από πορσελάνη, ειδική παραγγελία της Αικατερίνης για τον Ποτέμκιν το 1778. Ηταν γενναιόδωρη στους «δικούς» της αυτή η γυναίκα. Ηταν ανοιχτοχέρα, και πολύ μάλιστα. Πώς να της το αρνηθούμε;

Καθ'... οδόν στις Πρέσπες

Ηταν μια απόφαση που πάρθηκε ένα χειμωνιάτικο βράδυ, σε μια παρέα φίλων, από τα φοιτητικά μας χρόνια. Να κάνουμε ένα οδοιπορικό στη Δυτική Μακεδονία, με αφετηρία την πόλη της Καστοριάς και τελικό προορισμό τις Πρέσπες. Ενα ταξίδι που μας προέκυψε εντελώς τυχαία, χωρίς να το έχουμε σχεδιάσει μήνες πριν, και που ίσως γι' αυτό, να μας έμεινε και αξέχαστο.

Δε χρειάστηκε και πολλή σκέψη. Αδεια από τη δουλιά, - από εκείνη που είχαμε φυλάξει από τις καλοκαιρινές διακοπές -, τακτοποίηση των εκκρεμοτήτων μας, προετοιμασία ρούχων και φαγητού για το ταξίδι. Πας οιωνός άριστος: ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί της επόμενης κιόλας μέρας.

Διαλέξαμε την πόλη της Καστοριάς για πρώτο σταθμό του ταξιδιού μας, γιατί την είχαμε επισκεφτεί τα Χριστούγεννα και περάσαμε υπέροχα, αλλά και λόγω της μεγάλης χιλιομετρικής απόστασης, που είχαμε να διανύσουμε ως τις Πρέσπες, και έπρεπε κάπου να διανυκτερεύσουμε, ώστε να πάρουμε δυνάμεις για τη συνέχεια του οδοιπορικού μας.

Φτάσαμε μεσημεράκι στην Καστοριά και αφού ταχτοποιηθήκαμε στα δωμάτιά μας, βγήκαμε μια βόλτα, για να θαυμάσουμε την πόλη και να ξεναγήσουμε και τους υπόλοιπους της παρέας, που δεν είχαν επισκεφτεί την Καστοριά και ενθουσιάστηκαν με τις φυσικές ομορφιές, την ηρεμία και τη γαλήνη του τοπίου. Την επομένη το πρωί, πήραμε το δρόμο για τις Πρέσπες, περνώντας μέσα από δασικούς δρυμούς, ανεβαίνοντας σε υψόμετρο, για να συναντήσουμε το Γράμμο και το Βίτσι, δύο βουνά με πλούσια ιστορία από τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, όπου τα ανταρτόπουλα του ΕΛΑΣ έδωσαν αμέτρητες μάχες. Κάναμε μια στάση, για να τιμήσουμε τους νεκρούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, αφήνοντας λίγα αγριολούλουδα στις χαράδρες του βουνού, μια ανάπαυλα για να θαυμάσουμε τη μοναδική θέα και συνεχίσαμε το οδοιπορικό μας.

Διασχίζοντας την πόλη της Φλώρινας, φτάσαμε στο Πισσοδέρι το ιστορικό αυτό ακριτικό χωριό, γνωστό για τις μάχες του Δημοκρατικού Στρατού. Από εκεί πήραμε το δρόμο για την Κρυσταλλοπηγή, το τελευταίο συνοριακό χωριό στο χάρτη - συνορεύει με την Αλβανία - και, φτάνοντας στη διασταύρωση, στρίψαμε δεξιά για Πρέσπες. Η διαδρομή εκτείνεται μέσα από δασικούς δρυμούς και το θέαμα είναι μοναδικό, ενώ όσο πλησιάζαμε, διακρίναμε στο βάθος του ορίζοντα τη μικρή και τη μεγάλη Πρέσπα.

Πρέσπες

Η Λίμνη των Πρεσπών, αποτελείται από τη Μεγάλη και τη Μικρή Πρέσπα, δύο λίμνες μοναδικής περιβαλλοντικής αξίας για τα Βαλκάνια, που ταυτόχρονα αποτελούν και τη φυσική συνοριακή γραμμή της χώρας στο τριεθνές, - το σημείο δηλαδή, που η Ελλάδα, συναντά την Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία. Πέρσι και συγκεκριμένα στις 2 του Φλεβάρη του 2000, υπογράφτηκε συμφωνία για την προστασία των Πρεσπών, από τους πρωθυπουργούς της Αλβανίας, της Ελλάδας και των Σκοπίων, κάνοντας έτσι την αρχή για την ίδρυση του Πάρκου Πρεσπών, της πρώτης Διασυνοριακής Προστατευόμενης Περιοχής των Βαλκανίων. Το Πάρκο των Πρεσπών είναι ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους των Βαλκανίων και της Ευρώπης, διαθέτει ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα σε πανίδα και χλωρίδα και αποτελεί καταφύγιο για σπάνια πουλιά που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως ο αργυροπελεκάνος και ο ροδοπελεκάνος.

Στους Ψαράδες, το παραλίμνιο συνοριακό χωριό των Πρεσπών, καθίσαμε για να ξεκουραστούμε και να δούμε από κοντά αυτό το υπέροχο τοπίο. Μια βαρκάδα στη λίμνη των Πρεσπών, που είναι σημαντικός βιότοπος για πολλά είδη πουλιών και ο θαυμάσιος καιρός ήταν ό,τι καλύτερο μετά από πολύωρη οδήγηση. Οι ψαράδες μάς εξήγησαν τη σπουδαιότητα της λίμνης για την οικονομία του χωριού, αφού το άφθονο ψάρι προσφέρει ένα επιπλέον εισόδημα στις οικογένειές τους, τις δύσκολες μέρες του χειμώνα.

Η βαρκάδα μας και ο καθαρός αέρας μάς άνοιξε την όρεξη και έτσι σε ένα μικρό ταβερνάκι, η παρέα απόλαυσε φρέσκο ψάρι, ντόπιο λουκάνικο με πράσο στα κάρβουνα, πιπεριές φλωρίνης ψητές με λαδόξιδο, γίγαντες από την περιοχή και φυσικά άφθονο κρασί. Εφοδιαστήκαμε με λουκάνικα και γίγαντες, και πήραμε το δρόμο της επιστροφής, με πρώτη στάση στην Εδεσσα.

Εκεί, μείναμε ένα βράδυ και την επόμενη το πρωί ξεκινήσαμε την περιήγηση της πόλης, για να θαυμάσουμε τους υπέροχους καταρράκτες, το σπήλαιο με τους σταλακτίτες και τον παλιό οικισμό, ο οποίος έχει κριθεί διατηρητέος και έχει αναστηλωθεί. Επισκεφτήκαμε και τα Λουτρά Αριδαίας, ήπιαμε από το φυσικό μεταλλικό και θεραπευτικό νερό της πηγής, θαυμάσαμε τον μοναδικής φύσης δρυμό και την επόμενη μέρα νωρίς το πρωί, συνεχίσαμε το ταξίδι μας με προορισμό τη Θεσσαλονίκη, αφού πρώτα διασχίσαμε τη Νάουσα. Μια μικρή στάση στην πόλη, για να θαυμάσουμε τους υπέροχους καταρράκτες της, τα υπέροχα υφαντά της, αλλά και να γευτούμε τις νοστιμιές του τόπου. Στη συνέχεια του ταξιδιού συναντήσαμε την πόλη της Βέροιας και από εκεί φτάσαμε στην αρχαία Πέλλα, όπου θαυμάσαμε τις αρχαιότητες και τα ευρήματα που εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο.

Μετά από περιήγηση 6 ημερών, γεμάτων από πρωτόγνωρες και αλησμόνητες εμπειρίες φτάσαμε στη Θεσσαλονίκη όπου και διανυκτερεύσαμε. Την επομένη επιστρέψαμε στην Αθήνα, αλλά μέσα στις αποσκευές κουβαλούσαμε και την αγάπη για τις Πρέσπες.

Χαρά ΚΑΤΣΟΥΛΗ

Οι γυναικείες λεσβιακές μορφές

«Εχουμε μάθει ν' αναφερόμαστε κατ' επανάληψη στα πολλά εκατομμύρια λιόδεντρα του νησιού, στα ελαιοτριβεία του και στα ταμπακαριά του ή στο δυνατό εμπόριο της Λέσβου που άνθισε μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας. Επίσης, συχνά μιλούμε για τα εντυπωσιακά αρχοντικά των Μυτιληναίων, για το περίφημο απολιθωμένο δάσος ή τον έξοχο Θεόφιλο ή ακόμα για την αειθαλή "λεσβιακή άνοιξη", δέντρο λεπτοφυές που ανθοφορεί ασταμάτητα και δίνει καρπούς επί το πλείστον χυμώδεις. Λίγο -πολύ βιούμε τις σύγχρονες προεκτάσεις του αιολικού "ευ ζην" και, ως φυσική ακολουθία, βυθιζόμαστε ηδονικά στη μαγευτική ατμόσφαιρα του βραδυκίνητου νησιού, όπως το νιώθουμε. Ομως διατείνουμε πως κάτι λείπει. Κάτι έχει ξεφύγει από την προσοχή. Στη Λέσβο ανά τους αιώνες, παράγεται σταθερά και αδιάλειπτα ένα βελούδινο προϊόν ξεχωριστό - ο όρος προϊόν τίθεται ποιητική αδεία - προϊόν ξεχωριστής υφής και πρωτότυπης ποιότητας, το οποίο διακινείται και αναλίσκεται ευχαρίστως στο χώρο παραγωγής του ή αλλού και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μένουν αξέχαστα. Υμνηση αυτού του είδους ή έστω κάποια ευπρόσωπη και συστηματική εξέτασή του, δεν έτυχε να πέσει στην αντίληψη του γράφοντος.

Ο λόγος, λοιπόν, για τις γυναίκες της Λέσβου, τις διαχρονικές, τις παντοτινές. Δεν είναι όλες τους, ούτε υπήρξαν, καλλονές απαστράπτουσες, παραμυθένιες οπτασίες. Δεν κατάφεραν όλες τους να γίνουν ηρωίδες ούτε απαξάπασες αποτέλεσαν τα πρότυπα στηρίγματα και θεμέλια του οικογενειακού κυττάρου και του κοινωνικού πλέγματος», σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου του «Οι γυναίκες της Λέσβου» (Εκδόσεις «Φιλιππότης»), ο συγγραφέας Στρατής Μολίνος. Ετούτον τον κομψό και περιεκτικό τόμο κρατάμε σήμερα στα χέρια μας και θα κάνουμε μια κυριακάτικη περιδιάβαση ανάμεσα και μαζί με τις γυναίκες του νησιού.

Μικρές ιδέες

Χρώματα

Εχουμε ανάγκη τις γκρίζες, θλιβερές και ανήσυχες μέρες που ζούμε από χαρά, από γέλιο, από αισιοδοξία, από ευχάριστα χρώματα που θα δώσουν λίγη ευθυμία και ζωντάνια στο χώρο μας. Χρώματα απαλά, χαρούμενα, γλυκά, χρώματα που να ηρεμούν το αγριεμένο βλέμμα μας και την ταραγμένη ψυχή μας. Να, λοιπόν, μια ιδέα: Μια μεγάλη πολυθρόνα, μια μπερζέρα δηλαδή, ντυμένη με πουά γαλάζιο. Επίσης πολλά και πολύχρωμα μαξιλάρια - πάντα σε παλ αποχρώσεις - κεντημένα με δαντέλες και διάφορα σατέν κορδελάκια. Πάνω στη ράχη θα «πετάξουμε» ένα σάλι σε χρώμα σολομού, που δεν είναι μόνο διακοσμητικό, αλλά και λειτουργικό. Γιατί πολλές φορές τις κρύες μέρες ή και τις νύχτες, όταν είμαστε ακίνητοι και καθισμένοι, νιώθουμε την ανάγκη να ρίξουμε κάτι πάνω μας. Συμφωνείτε; Ετσι και αλλιώς μια ιδέα δίνουμε, τίποτε περισσότερο.

Για να γλυκαθούμε

Να κάνουμε μια πουτίγκα από πορτοκάλι; Ναι; Εντάξει. Πάμε. Θα χρειαστούμε: δυόμισι κούπες αλεύρι, 1/2 κουταλάκι σόδα, 1 κουταλάκι κανέλα, 1/4 κουταλάκι γαρίφαλο, 1/4 μοσχοκάρυδο, 3 κούπες κομματάκια πορτοκάλι γκλασέ, 1/2 της κούπας δαμάσκηνα κομμένα κομματάκια, 1/2 της κούπας σταφίδες, μια κούπα χυμό πορτοκαλιού, 1/2 της κούπας ζάχαρη, 2/3 κούπας ζάχαρη, 2/3 της κούπας μαύρη ζάχαρη, 2/3 της κούπας βούτυρο, τρία αυγά και ένα τρίτο της κούπας ρούμι. Σε ένα μεγάλο μπολ θα κοσκινίσουμε το αλεύρι με τη σόδα και τα μυρωδικά. Σε μια μεγάλη κατσαρόλα θα ανακατέψουμε τα φρουί- γκλασέ, τα δαμάσκηνα και τις σταφίδες, το χυμό, την άσπρη και μαύρη ζάχαρη και το βούτυρο. Θα τα βράσουμε μέχρι να λιώσει το βούτυρο και να διαλυθεί η ζάχαρη. Κατεβάζουμε το μείγμα από τη φωτιά και το αφήνουμε να κρυώσει. Χτυπάμε ελαφρά τα αυγά με το ρούμι και τα ρίχνουμε στο μπολ με το αλεύρι και το μείγμα του λιωμένου βουτύρου. Τα ανακατεύουμε όλα μαζί μέχρι να βραχεί καλά το αλεύρι. Αδειάζουμε το μείγμα σε βουτυρωμένη φόρμα για πουτίγκα με καπάκι. Κλείνουμε τη φόρμα και τη βάζουμε μέσα στην κατσαρόλα με βραστό νερό, που να φτάνει έως τη μέση. Καλύπτουμε την κατσαρόλα και την αφήνουμε να σιγοβράσει χωρίς να κοχλάσει για 4 περίπου ώρες. Την αφήνουμε να κρυώσει και την αναποδογυρίζουμε σε πιατέλα. Τη γαρνίρουμε με καραμελωμένες λωρίδες πορτοκάλι και την περιχύνουμε με σάλτσα. Φτιάχνουμε τη σάλτσα ζεσταίνοντας σε χαμηλή φωτιά μια κούπα μαρμελάδα πορτοκάλι μέχρι να λιώσει και την περνάμε από λεπτή σήτα. Περιχύνουμε μ' αυτή την πουτίγκα.

Ραβένα

Οσοι δεν έχετε ακόμη πάει να θαυμάσετε τους θησαυρούς της Ραβένα, έχετε στη διάθεσή σας χρόνο για να επισκεφτείτε στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» (Ηρακλειδών 66 και Θεσσαλονίκης - Θησείο) την έκθεση των «Βυζαντινών Ψηφιδωτών της Ραβένα». Τα ψηφιδωτά αυτά συγκεντρώθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του '50 με πρωτοβουλία του καθηγητή Τζιουζέπε Μποβίνι, με σκοπό να κάνει γνωστή στον κόσμο τη Ραβένα και τα ανεκτίμητα ψηφιδωτά της. Τα ψηφιδωτά που εκτίθενται στην έκθεση είναι πιστά αντίγραφα των πρωτοτύπων που διατηρούνται στα μνημεία της Ραβένα: το μαυσωλείο της Γάλας Πλακιδίας, η Βασιλική του Αγίου Βιταλίου στην Κλάσε, το βαπτιστήριο του Νέωνος και των Αριανών και το Αρχιεπισκοπικό παρεκκλήσι. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το ψηφιδωτό γεννήθηκε στη Ραβένα, ούτε να υποστηρίξουμε ότι υπήρξε εκείνη που το ανακάλυψε αλλά σίγουρα η Ραβένα έδωσε ψυχή στην τέχνη του ψηφιδωτού. Η έκθεση, που άρχισε στις 10 του Γενάρη, θα συνεχιστεί μέχρι τη 18η του Φλεβάρη. Οσοι... πιστά «ψηφιδωτοί» προσέλθετε.