Τα σωστικά συνεργεία βγάζουν νεκρούς από τα συντρίμμια της «Ρικομέξ»

Τάφος για 39 ανθρώπους έγινε το εξαώροφο κτίριο της «Ρικομέξ», στη λεωφόρο Τατοΐου στο Μενίδι. Τα χρόνια που ακολούθησαν, στο εδώλιο δεν κάθισε κανένας από τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, ενώ και όσοι αντιμετώπισαν κατηγορίες είτε απαλλάχθηκαν είτε αθωώθηκαν.

Το πόρισμα των πραγματογνωμόνων, που εκδόθηκε στα τέλη του 2000, για τα αίτια της κατάρρευσης εντόπισε σωρεία σοβαρότατων και εξόφθαλμων παραβάσεων: Το εμβαδόν του οικοπέδου που είχε καταλάβει το κτίριο της επιχείρησης, ήταν τριπλάσιο από αυτό που είχαν αγοράσει οι ιδιοκτήτες του. Από την πρόσοψη φαινόταν ότι το κτίριο είναι τετραώροφο, αλλά από την πίσω πλευρά είχαν υψωθεί άλλοι δύο όροφοι, γεγονός που μείωνε τη στατικότητά του. Δύο υπόγεια είχαν χτιστεί χωρίς τοιχία και είχαν μετατραπεί σε ορόφους. Επίσης, είχε προστεθεί αυθαίρετα ημιώροφος στο ισόγειο σαν πατάρι. Κατασκευάστηκαν αυθαίρετα αποθήκες και υπόστεγα στους ακάλυπτους χώρους.

Τα σχέδια των οικοδομικών αδειών ήταν διαφορετικά από τα σχέδια της οικοδομής. Ενώ η άδεια προέβλεπε 32 υποστυλώματα, οι πραγματογνώμονες εντόπισαν μόνο 24. Οι πλάκες των ορόφων κατασκευάστηκαν χωρίς δοκάρια, με αποτέλεσμα να στηρίζονται σε υποστυλώματα. Στον 2ο όροφο το ωφέλιμο φορτίο που προβλεπόταν από την άδεια ήταν 350 χιλιογραμμάρια ανά τετραγωνικό μέτρο, όμως τα μηχανήματα που είχαν τοποθετηθεί το ξεπερνούσαν κατά πολύ, καθώς αντιστοιχούσαν σε 500 χιλιογρ. ανά τετρ. μέτρο.

Με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας, το 2005 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση σε συγγενείς θυμάτων. Το ποσό επιδικάστηκε σαν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τις πράξεις και παραλείψεις της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας, οι οποίες οδήγησαν στην κατάρρευση του κτιρίου του εργοστασίου.

Στη φαρμακοβιομηχανία «ΦΑΡΑΝ», στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς, 8 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από δέκα τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς μεγάλο τμήμα του κτιρίου που στέγαζε την παραγωγική δραστηριότητα κατέρρευσε.

Και στην περίπτωση αυτής της επιχείρησης αποτυπώθηκε με τραγικό τρόπο το γεγονός ότι η ασφάλεια και η ζωή των εργαζομένων δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα κέρδη, τονίζει η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο, Ζωή Σώκου. Η Ομοσπονδία ήταν διαρκώς παρούσα στο χώρο από την Τρίτη, τη μέρα που έγινε ο σεισμός, μέχρι το Σάββατο, τη μέρα που ανασύρθηκε ο τελευταίος νεκρός εργαζόμενος. Η ίδια θυμάται ανθρώπους από τις δυνάμεις της Πυροσβεστικής που πάσχιζαν να απεγκλωβίσουν εργαζόμενους, να σχολιάζουν πως τα σίδερα στον οπλισμό του κτιρίου ήταν κατάλληλα «για σουβλάκια».

Τόσο η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας όσο και ο Βασίλης Οψιμος, εργαζόμενος την εποχή εκείνη στο εργοστάσιο, υπενθυμίζουν πως στην πτέρυγα που κατέρρευσε δεν υπήρχε έξοδος κινδύνου, ενώ η εξωτερική σκάλα που διέθετε το κτίριο ήταν από τα πρώτα κομμάτια του εργοστασίου που διέλυσε ο σεισμός. Οι εργαζόμενοι που γλίτωσαν από το σεισμό βρέθηκαν πολύ σύντομα μετά από αυτόν στην ανεργία, καθώς η εταιρεία απέλυσε σχεδόν όλο το προσωπικό της παραγωγικής μονάδας.

Η δίκη που ακολούθησε ολοκληρώθηκε το 2004, με το δικαστήριο να μετατρέπει τις κατηγορίες, για όσους τελικά διώχθηκαν, από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, σε ανθρωποκτονία από αμέλεια και επιβάλλοντας ποινές ...τροχαίου.

Ενα στοιχείο που ξεχωρίζει στην περίπτωση της «ΦΑΡΑΝ» είναι το γεγονός ότι η επικινδυνότητα του κτιρίου είχε επισημανθεί σε μελέτη αρκετά χρόνια νωρίτερα. Το 1986, η μηχανικός Ελένη Μηλιαρονικολάκη και μέλος σήμερα της ΚΕ του ΚΚΕ είχε συντάξει έκθεση για λογαριασμό της τότε «Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας ΑΕ», θυγατρικής του ΕΟΦ, που ενδιαφερόταν να αγοράσει τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις.

Σε αυτήν επισήμανε ότι το κτίριο «δεν ενδείκνυται για τις προβλεπόμενες ανάγκες» καθώς είχε «ζημιές στα υποστυλώματα» από τον σεισμό του 1981 και σημείωνε πως στο μέλλον «δεν θα ήταν ικανό να ανταπεξέλθει κυρίως σε περίπτωση σεισμού»! Για τα συμπεράσματά της οι τότε εργοδότες της στην «Εθνική Φαρμακοβιομηχανία» όχι μόνο την αμφισβήτησαν στέλνοντας την έκθεση για έλεγχο σε γνωστό μελετητικό γραφείο, χωρίς να καταφέρουν να την ανατρέψουν, αλλά τις χρέωσαν και ...πολιτικές προθέσεις.

Παρόμοιες αισχρότητες επαναλήφθηκαν, με χυδαίο τρόπο, και στη δίκη. Οι συνήγοροι υπεράσπισης ορισμένων κατηγορούμενων επιχείρησαν να παρουσιάσουν τους Ζωή Σώκου, Βασίλη Οψιμο και Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μάρτυρες και οι τρεις στην υπόθεση, ως «ομάδα» που «με κατεύθυνση του ΚΚΕ» προσπάθησαν «ενορχηστρωμένα» να κατηγορήσουν τους ιδιοκτήτες και τον μηχανικό της επιχείρησης για την κατάρρευση του εργοστασίου και τους θανάτους που προκάλεσε!

Κι όλα αυτά, όταν ο σεισμός έγινε η αφορμή για να αποκαλυφθούν οι εγκληματικές τους ευθύνες για το ακατάλληλο κτίριο: Ηδη το 1964, όταν κατασκευάστηκαν το υπόγειο, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος, δεν εφαρμόστηκαν τα προβλεπόμενα από την άδεια, αλλά μειώθηκαν σημαντικά οι διατομές των υποστυλωμάτων και οι οπλισμοί τους. Πάνω σε αυτά τα μισά σε διατομή υποστυλώματα προστέθηκαν το 1970 ακόμα δύο όροφοι, ενώ όταν το 1986 διαπιστώθηκε και επισημάνθηκε η ανεπάρκεια των υποστυλωμάτων, το πρόβλημα δεν αντιμετωπίστηκε.

Εξι νεκροί εργαζόμενοι ανασύρθηκαν από τα συντρίμμια του κτιρίου της εταιρείας «Φουρλής», που στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες και αποθήκη ανταλλακτικών. Οσο για τους δεκάδες εγκλωβισμένους στα χαλάσματα, είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τους παρέμενε για πολλές ώρες αδιευκρίνιστος. Εξι εργαζόμενοι σκοτώθηκαν στην επιχείρηση «ΒΙΟΚΥΤ» και τρεις στη «Φιλοπλάστ ΕΠΕ».

Ενας νεκρός εργαζόμενος ήταν ο απολογισμός του σεισμού στο εργοστάσιο της επιχείρησης «Παπουτσάνης». Το κλαδικό Συνδικάτο Ελαιουργοσαπωνοποιών και Χημικής Βιομηχανίας έχει καθιερώσει στη μνήμη του αδικοχαμένου συναδέλφου να οργανώνει κάθε χρόνο στις 7 Σεπτέμβρη εκδήλωση στο χώρο του εργοστασίου, που λειτουργεί πλέον σε άλλες εγκαταστάσεις, με θέμα την προστασία της Υγείας και της Ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς.

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται το Σάββατο 7 Σεπτέμβρη 2019 από τη μεγάλη καταστροφή. Από εκείνη τη μέρα, που αποκαλύφθηκε με τραγικό τρόπο πως μπροστά στο κέρδος οι καπιταλιστές δεν διστάζουν να θυσιάσουν και ανθρώπινες ζωές, σε εργοστάσια και πολυκατοικίες με τραγικές κατασκευαστικές ελλείψεις. Μέσα από τα συντρίμμια ξεπηδούν οι τεράστιες ευθύνες των κυβερνήσεων που κάνουν τα στραβά μάτια, νομιμοποιούν και στηρίζουν αυτό το προδιαγεγραμένο έγκλημα...

Ο σεισμός χαρακτηρίστηκε επιφανειακός, με εστιακό βάθος από 9 έως 14 χιλιόμετρα και το επίκεντρό του ήταν μόλις 18 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από το κέντρο της Αθήνας, στους πρόποδες της Πάρνηθας.

Οι περιοχές που κυρίως χτυπήθηκαν ανήκουν στο λεγόμενο ημικύκλιο της Πάρνηθας, δηλαδή ήταν η Μεταμόρφωση, το Μενίδι, η Ν. Φιλαδέλφεια, η Ν. Ιωνία, οι Θρακομακεδόνες, τα Ανω Λιόσια, η Ν. Ερυθραία, η Κ. Κηφισιά, το Μαρούσι, το Τατόι και λιγότερο η Πετρούπολη και ο Ασπρόπυργος.

Στο εργοστάσιο της «Ρικομέξ» η απόλυτη φρίκη: Κατέρρευσε καταπλακώνοντας δεκάδες εργαζόμενους.

Στη φαρμακοβιομηχανία «Φαράν ΑΒΕΕ» στη Ν. Κηφισιά, κατέρρευσε το τμήμα του εργοστασίου όπου στεγάζονταν το ζυμωτήριο και τα τμήματα συσκευασίας αλοιφών.

Ενα «ίσιωμα» έγινε μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα το κτίριο παραγωγής, από το υπόγειο, το ισόγειο και τον πρώτο όροφο του εργοστασίου του «Παπουτσάνη».

Δύο πολυώροφες πολυκατοικίες στη Μεταμόρφωση μετατράπηκαν μέσα σε δευτερόλεπτα σε μπάζα. Στη μια πολυκατοικία, στην οδό Τατοΐου 131, από τους τρεις ορόφους δεν απέμεινε παρά ένας σωρός από μπάζα. Στην οδό Χρυσολωρά, λίγες στιγμές ήταν αρκετές για να θαφτούν κάτω από τόνους μπάζα τα όνειρα και οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής, για τις 16 οικογένειες που ζούσαν στην τετραώροφη πολυκατοικία που κατέρρευσε.

Πίνδου και Γ. Παπανδρέου, στη Ν. Φιλαδέλφεια, μια τετραώροφη επίσης πολυκατοικία σωριάζεται σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, καλύπτοντας και το μαγαζί που βρισκόταν ακριβώς από κάτω.

Στο Μενίδι και τα Ανω Λιόσια ολόκληρες περιοχές μοιάζουν με βομβαρδισμένο τοπίο. Παντού ερείπια.

Ο απολογισμός των νεκρών το πρώτο βράδυ φτάνει τους 27, αλλά μέρα με τη μέρα σκαρφαλώνει κατά δεκάδες, καθώς ήταν πολλοί οι εγκλωβισμένοι στα ερείπια, ειδικά στους εργασιακούς χώρους, όπου οι δυνάμεις της ΕΜΑΚ έδωσαν μεγάλη μάχη, καταφέρνοντας να απεγκλωβίσουν αρκετούς, ανασύροντας όμως και πολλές δεκάδες νεκρούς. Από την πρώτη μέρα βρέθηκαν επίσης στην Ελλάδα διασωστικά συνεργεία από την Τουρκία, τη Γαλλία, την Ελβετία και τη Γερμανία.

Χιλιάδες ακόμα ήταν οι άστεγοι. Μόνο στο Μενίδι οι άστεγοι ήταν 5.000! Από τις πρώτες μέρες ξεκίνησε η διανομή σκηνών και αργότερα δημιουργήθηκαν καταυλισμοί σεισμοπλήκτων που διατηρήθηκαν για αρκετά χρόνια, αφού τα επιδόματα - ψίχουλα που μοίρασε η κυβέρνηση δεν έφταναν για να αποκατασταθούν οι κόποι ολόκληρης ζωής που έχασαν πολλές χιλιάδες άνθρωποι από τον σεισμό.

Πολλές εκατοντάδες ήταν και οι εργαζόμενοι που έχασαν τη δουλειά τους από τον σεισμό, ενώ σοβαρές ζημιές σημειώθηκαν σε πολλά σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια.

Ο «Ριζοσπάστης» σήμερα ξεκινά με το Α' μέρος του μεγάλου αφιερώματος στα 20 χρόνια από αυτή την καταστροφή.

Με ρεπορτάζ και αρθρογραφία για όλα όσα συνέβησαν τότε και που για πολλούς που το έζησαν λένε ακόμα και σήμερα πως ...δεν πέρασε ούτε μια μέρα...

Σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης για τους σεισμόπληκτους μετατράπηκε το 25ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ

Κόντρα στη λογική του φυσικού φαινομένου και της φυσικής καταστροφής που καλλιεργούσαν τα αστικά κόμματα και ο αστικός Τύπος, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ εκδίδει λίγες μέρες μετά ανακοίνωση, με την οποία δείχνει τον ένοχο και καλεί το λαό να διεκδικήσει και να οργανώσει την πάλη του για καλύτερους όρους διαβίωσης ακόμα και μέσα στους καταυλισμούς που έχουν αρχίσει να στήνονται.

«Ο καταστροφικός σεισμός έδειξε, με τη δική του μακάβρια μορφή, το σημερινό δρόμο ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας, όπου το κέρδος πρωτεύει και ο άνθρωπος περισσεύει. Ανέδειξε τη ζωτική ανάγκη ο λαός μας να διεκδικήσει το φιλολαϊκό δρόμο, που θα αντιμετωπίζει και ανάλογα προβλήματα (...) Το ΚΚΕ καλεί τους πληγέντες να δραστηριοποιηθούν και να οργανώσουν την πάλη τους, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, για την καλύτερη διαβίωσή τους και με τη δημιουργία Επιτροπών κατά Καταυλισμό, κατά Συνοικία, κατά Δήμο και Περιοχή». Και καταθέτει πλαίσιο αιτημάτων για την ανακούφιση των πληγέντων.

Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ πρωτοστατούν σε ένα πρωτόγνωρο κύμα αλληλεγγύης. Το Φεστιβάλ της ΚΝΕ (16 - 19 Σεπτέμβρη) μετατρέπεται σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους.

Η ΚΝΕ αποφασίζει και αποδίδει τα έσοδα του Φεστιβάλ στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση των σχολείων που είχαν πληγεί από το σεισμό. Με παρέμβασή της επισημαίνει πως σ' αυτές τις δύσκολες ώρες πρώτη επιδίωξη της ΚΝΕ και του ΚΚΕ είναι αυτή η μεγάλη διοργάνωση, το Φεστιβάλ της ΚΝΕ, που για 25 χρόνια αγκαλιάζεται από τη νεολαία όλης της Ελλάδας, να δώσει ώθηση στο ηθικό του λαού και της νεολαίας της Αθήνας.

Με ψηλά το κεφάλι να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, να διεκδικήσουν αυτά που ανήκουν στους εργαζόμενους και τη νεολαία, να παλέψουν και για άμεσα μέτρα. Σ' αυτήν την κατεύθυνση, η προσπάθεια που έκανε το ΚΚΕ, και με την ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου, βοηθάει στην οργάνωση της πάλης για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες.

Και τονίζει: «Καλούμε τους χιλιάδες επισκέπτες του Φεστιβάλ, αλλά και τους δεκάδες καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο τετραήμερο των εκδηλώσεών μας, να συνεισφέρουν αποφασιστικά. Μαζί και με το οικονομικό αποτέλεσμα του Φεστιβάλ μας, ως συμβολική κίνηση, να στηρίξουμε την προσπάθεια που κάνει ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση βλαβών που υπάρχουν σε σχολικά συγκροτήματα των πληγεισών περιοχών».

Ο «Ριζοσπάστης» και ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός «902» παίρνουν την πρωτοβουλία να συγκεντρώσουν χρήματα για τις οικογένειες των θυμάτων του πρόσφατου καταστροφικού σεισμού στην Αττική, ανοίγοντας στην Εθνική Τράπεζα λογαριασμό. Οι αναγνώστες του «Ριζοσπάστη» και οι ακροατές και τηλεθεατές του «902» ανταποκρίνονται άμεσα, εκδηλώνοντας έτσι έμπρακτα τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους.

Από το συλλαλητήριο του ΠΑΜΕ τον Οκτώβρη του 1999

Το ΠΑΜΕ από την πρώτη ώρα του σεισμού σημαίνει συναγερμό: Αντιπροσωπείες του σπεύδουν στα συντρίμμια των εργοστασίων, με τη Γραμματεία του να «καλεί τα συνδικάτα, τις ταξικές συνδικαλιστικές δυνάμεις να πρωτοστατήσουν στη χορήγηση βοήθειας προς τους πληγέντες». Με παρέμβασή του, την ίδια μέρα, το ΔΣ του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας απαιτεί από την κυβέρνηση να πάρει μέτρα και καλεί όλα τα μέλη του να συγκεντρωθούν στα Παραρτήματα και να είναι σε ετοιμότητα για να προσφέρουν τη βοήθειά τους όπου υπάρχει ανάγκη. Ταυτόχρονα, εργατικά σωματεία συμβάλλουν στην ανάδειξη των αιτιών του κακού που βρήκε τις φτωχογειτονιές της Αττικής. Σε επόμενή του παρέμβαση, το ΠΑΜΕ σημειώνει: «Με το αίμα της και πάλι η εργατική τάξη της χώρας μας πληρώνει την αδηφαγία του κεφαλαίου». Τις ίδιες μέρες, κλαδικά συνδικάτα, όπως των Κλωστοϋφαντουργών, περιοδεύουν σε χώρους δουλειάς, αναδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα των εργατών, όπως και εργοδοτικές πιέσεις να συνεχίζεται η δουλειά σε ακατάλληλα κτίρια.

Κινητοποίηση στο Μενίδι

Τις ίδιες μέρες, το ΠΑΜΕ διοργανώνει πλατιά σύσκεψη συνδικάτων και συνδικαλιστών για την προετοιμασία συλλαλητηρίου, ενώ στελέχη του οργώνουν τους τόπους δουλειάς. Αποφασίζει να στήσει κιόσκια στις πληγείσες περιοχές, που λειτουργούν ως σημεία συνάντησης για τους εργαζόμενους, και απαιτεί την απαγόρευση απολύσεων σε εργοστάσια «κόκκινα» ή «κίτρινα», εξασφάλιση στέγης, ενοικιοστάσιο για κατοικίες και μικρομάγαζα, σεισμικούς ελέγχους, οικονομική στήριξη των πληγέντων. Καταγγέλλει επίσης εκβιασμούς, αυταρχισμό και απολύσεις στους τόπους δουλειάς. Το συλλαλητήριο που διοργανώνει στις 12 Οκτώβρη γίνεται βήμα καταδίκης της «μετασεισμικής κοροϊδίας» και στέλνει το μήνυμα της αγωνιστικής διεκδίκησης για τις ανάγκες των σεισμοπλήκτων.

Ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» από το συλλαλητήριο

Το κράτος στάθηκε απέναντι στους πληγέντες. Ο Χ. Κωστόπουλος θυμάται τον εμπαιγμό με τις αποζημιώσεις: Η κυβέρνηση έστειλε τους άστεγους στα νύχια των κατασκευαστικών ομίλων και στον τραπεζικό δανεισμό. Η επιδότηση του δανείου δεν έφτανε για να φτιαχτεί ξανά το γκρεμισμένο σπίτι, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να υπάρχουν χρεωμένα νοικοκυριά. «Τους καταγγείλαμε και τότε και τώρα, από την πρώτη στιγμή αποκαλύψαμε ότι το κράτος επιδοτούσε τους μεγαλοεργολάβους και όχι τους πληγέντες. Σαν να μην έφτανε δηλαδή ο καημός χιλιάδων λαϊκών οικογενειών για τους χαμένους κόπους μιας ζωής...».

«Ανάμεσα στις κινητοποιήσεις μας ήταν και μια παράσταση διαμαρτυρίας στο Ευρωκοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες», θυμάται ο Χ. Κωστόπουλος. «Εκεί κατέρρευσαν οι κυβερνητικές υποσχέσεις για τη "συνδρομή της ΕΕ". Η αρμόδια Επιτροπή δήλωσε ότι ...συμπάσχει, αλλά ότι δεν υπάρχουν κονδύλια, δηλαδή δεν πήραμε δεκάρα τσακιστή!».

Ο Παναγιώτης Γεώργος ήταν τότε μέλος της διοίκησης του Συνδέσμου ΕΒΕ Αχαρνών και είχε καταστραφεί το σπίτι του ολοσχερώς, όπως και το μικρομάγαζό του. Σημειώνει ότι οι κάτοικοι μόνοι τους έστησαν τους καταυλισμούς, όπως στην Αγία Τριάδα με 621 άτομα. Πολλοί έκαναν μέχρι και Χριστούγεννα στα αντίσκηνα. «Γρήγορα καταλάβαμε ότι θα τραβήξει πολλούς μήνες και χρόνια αυτή η κατάσταση, οπότε η οργάνωση ήταν ο μόνος δρόμος για την ανακούφισή μας. Φτιάξαμε επιτροπή, βάλαμε μέχρι και υπεύθυνο σίτισης για να μοιράζονται τα τρόφιμα που συλλέγαμε από τους διάφορους φορείς σύμφωνα με τις ανάγκες των πληγέντων. Αντίστοιχα μοιράζαμε και τα είδη πρώτης ανάγκης, υγιεινής κ.λπ. Τα προβλήματα που προέκυπταν ήταν πολύ σοβαρά και απαιτούσαν επείγοντα μέτρα, όπως οι κίνδυνοι μολύνσεων από τα χαλάσματα, ακόμα και η αποκομιδή των μπαζών έγινε αντικείμενο διεκδίκησης. Τα κοντέινερ ήρθαν μετά από πιέσεις των αγώνων μας». Ο Π. Γεώργος εξηγεί ότι κάθε βράδυ γινόταν Συνέλευση στον καταυλισμό, συζητιόνταν τα νέα προβλήματα, οι πρωτοβουλίες που θα πάρουν, ο συντονισμός με άλλες γειτονιές, οι προτεραιότητες.

Ο Θάνος Τραβασάρος το 1999 ήταν δημοτικός σύμβουλος Αχαρνών. Οπως λέει, 1.100 σπίτια κατεδαφίστηκαν, γύρω στα 7.000 κτίρια είχαν χαρακτηριστεί «κίτρινα» και η πόλη θρήνησε 27 νεκρούς. Στις σκηνές έμεναν χιλιάδες, σε 7 καταυλισμούς, με τον μεγαλύτερο του πρώην στρατοπέδου Καποτά να υπάρχει ακόμα και σήμερα με μερικούς σεισμόπληκτους. Σημειώνει ότι «επειδή οι αποζημιώσεις ήταν ελάχιστες, πολλοί επισκεύασαν τα σπίτια τους πρόχειρα, κι έτσι είναι εκτεθειμένοι ξανά στον Εγκέλαδο». «Από την πρώτη στιγμή που έγινε ο σεισμός, αναπτύχθηκε η διεκδίκηση για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Εγιναν μεγάλες κινητοποιήσεις, κι έτσι καλυτέρεψαν σε έναν βαθμό τα πράγματα, όπως στην περίπτωση των οικοσκευών: Μετά από δύο χρόνια συνεχών κινητοποιήσεων καταφέραμε να μην αποκλειστούν τα μισά νοικοκυριά από την αποζημίωση που δικαιούνταν, όπως σχεδίαζε η κυβέρνηση».

Ο Θ. Τραβασάρος σημειώνει ότι οι δήμαρχοι είχαν σηκώσει τα χέρια ψηλά και έπαιζαν το παιχνίδι της κυβέρνησης, καλλιεργώντας τον εφησυχασμό ότι «θα λυθούν τα προβλήματα». Ωραιοποιούσαν την κατάσταση, για να χάσει χρόνο ο λαός από την οργάνωσή του, να μη διεκδικήσει επιθετικά την επούλωση των πληγών του.

(Η συνέχεια στον επόμενο «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου»)

Εκδηλώσεις με τίτλο «20 χρόνια από το σεισμό της Πάρνηθας. Επίκαιρα και αναγκαία τα μέτρα αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας» διοργανώνουν Κομματικές Οργανώσεις του ΚΚΕ στην Αττική. Πιο συγκεκριμένα:

Στα Ανω Λιόσια, το Σάββατο 7 Σεπτέμβρη, στις 7 μ.μ., στην κεντρική πλατεία, μπροστά στο μνημείο θυμάτων του σεισμού του 1999. Θα μιλήσει ο Κύριλλος Παπασταύρου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Στο Μενίδι, την Κυριακή 8 Σεπτέμβρη, στις 7 μ.μ., στην πλατεία Αγίας Τριάδας. Θα μιλήσει ο Γιάννης Πρωτούλης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Στη Μεταμόρφωση, την Τρίτη 10 Σεπτέμβρη, στις 7.30 μ.μ., στο Συνεδριακό Κέντρο (Δηλαβέρη). Θα μιλήσει ο Κύριλλος Παπασταύρου.

Μενίδι, Μεταμόρφωση, Ανω Λιόσια, Κάτω Κηφισιά, Ερυθραία, Περιστέρι, Νέα Φιλαδέλφεια, Πετρούπολη, Θρακομακεδόνες, Ελευσίνα ήταν οι περιοχές που χτυπήθηκαν περισσότερο. Μεγάλο κομμάτι των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους βρίσκονταν σε χώρους δουλειάς, όπως η «Ρικομέξ», η «Φαράν», η «Φιλοπλάστ ΕΠΕ» και το εργοστάσιο «ΒΙΟΚΥΤ». Στους παραπάνω χώρους υπήρξαν συνολικά 56 νεκροί. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί στην πλειοψηφία τους συνέκλιναν στην άποψη ότι οι περισσότερες και μεγαλύτερες καταστροφές οφείλονταν σε σημαντικές παραλείψεις που αφορούν στον τρόπο κατασκευής των κτιρίων, στα υλικά κατασκευής και την απουσία ελέγχων. Τραγικό παράδειγμα η «Ρικομέξ», που είχε υποστεί σοβαρές ζημιές πριν από το σεισμό από πυρκαγιά αλλά συνέχιζε να λειτουργεί. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των ανδρών της ΕΜΑΚ, εκδηλώθηκαν για μια ακόμα φορά οι τεράστιες ελλείψεις σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Την ίδια ώρα, οι σεισμόπληκτοι ήρθαν αντιμέτωποι με ένα απίστευτο μπάχαλο και χιλιάδες άστεγοι προσπαθούσαν να συνεχίσουν τη ζωή τους στους καταυλισμούς που στήθηκαν την επομένη του σεισμού για την προσωρινή στέγασή τους, που μόνο προσωρινή δεν ήταν, όπως φάνηκε στην πορεία.

Αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά, με τραγικό δυστυχώς τρόπο, ο πραγματικός χαρακτήρας του αστικού κράτους. Μέσα σε αυτό η αντισεισμική προστασία, συνολικά η πολιτική προστασία για το λαό, με βάση και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν αποτελούν προτεραιότητα για να εξασφαλίζονται εκατομμύρια στο κεφάλαιο και όχι για έργα που υπηρετούν τις λαϊκές ανάγκες.Τα έργα, δημόσια και ιδιωτικά, γίνονταν και συνεχίζουν να γίνονται με κριτήριο το κέρδος. Προκειμένου να διασφαλισθεί αυτό, η λαϊκή ανάγκη για την προστασία από το σεισμό ήταν και παραμένει ανεκπλήρωτη.Τα έργα που χρειάζονται θεωρούνται κόστος και γι αυτο δεν ειναι «επιλέξιμα». Οι χρήσεις γης καθορίζονται με κριτήριο το κέρδος που «τρώει» τους ελεύθερους χώρους, χωροθετεί ανεξέλεγκτα βιομηχανικές μονάδες δίπλα σε σπίτια, δεν προβλέπει στοιχειωδώς χώρους συνάθροισης του λαού σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, ακόμα και ασφαλούς διαφυγής και εκκένωσης όπως είδαμε με αφορμή το Μάτι. Πρόκειται για τον ίδιο καταστροφικό δρόμο που έχει οδηγήσει σε αντίστοιχες τραγωδίες σε πυρκαγιές και πλημμύρες. Η ασφάλεια της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση φυσικών φαινομένων είναι άγνωστες έννοιες. Οι σχετικές υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες γιατί το αστικό κράτος, ως κράτος του κεφαλαίου, στοχεύσει στην καταστολή και στη διασφάλιση του κέρδους.

Σε αντίθεση με όσους μιλούσαν για την «προχειρότητα» του ελληνικού κράτους, 20 χρόνια μετά, η κατάσταση στην Ελλάδα, μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν έχει βελτιωθεί. Στα ίδια ακριβώς πλαίσια, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης περί κόστους - οφέλους καθορίζει την προστασία της ζωής του λαού. Θεωρείται προτιμότερο να δοθούν αποζημιώσεις σε εργατικές - λαϊκές συνοικίες, ακόμα και εάν χαθούν ανθρώπινες ζωές, από το να δημιουργηθούν υποδομές για να αποφευχθούν καταστροφές. Στο βωμό του κέρδους θυσιάζεται ακόμα και η ανθρώπινη ζωή. Στον πρόσφατο σεισμό της 19ης Ιούλη στην Αττική αναδείχθηκαν για άλλη μια φορά οι ανεπάρκειες του κράτους σε μέτρα αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας. Τα σοβαρά προβλήματα που προέκυψαν καταδεικνύουν τη συνειδητή επιλογή των κυβερνήσεων διαχρονικά να μην παίρνουν σχετικά μέτρα σε μια κατεξοχήν σεισμογενή χώρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα ο προληπτικός αντισεισμικός έλεγχος των κτιρίων είναι ανεπαρκής και ότι μόλις 1 από τα 5 δημόσια κτίρια έχουν περάσει από σχετικό έλεγχο, ενώ για δευτεροβάθμιο έλεγχο ούτε κουβέντα. Την ίδια στιγμή, αδιευκρίνιστος είναι ο αριθμός των ιδιωτικών κτιρίων και επιχειρήσεων για τα οποία έχει γίνει έλεγχος. Αναφορικά με τα σχολεία, το πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου που είχε ξεκινήσει το 2004, διακόπηκε το 2011 λόγω της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ). Μάλιστα, μετά τον πρόσφατο σεισμό προκλήθηκαν υλικές φθορές και ζημιές σε πολλά σχολεία διαφόρων δήμων, για τα οποία δεν έχει βρεθεί λύση. Επιπλέον, παραμένει μεγάλος ο αριθμός των σχολείων που δεν έχει ελεγχθεί στοιχειωδώς, λίγες μέρες πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Αποτελεί τραγέλαφο το γεγονός ότι λόγω έλλειψης προσωπικού στην Τεχνική Υπηρεσία του δήμου Νίκαιας - Ρέντη η δημοτική αρχή καλεί τους εκπαιδευτικούς να κάνουν τους σχετικούς ελέγχους.

Είναι γενικευμένο φαινόμενο οι μεγάλες ελλείψεις στη στελέχωση των τμημάτων των δήμων που έχουν άμεση σχέση με την Πολιτική Προστασία. Το ίδιο ισχύει και για τη Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων από Φυσικές Καταστροφές (ΔΑΕΦΚ) του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η οποία είναι αρμόδια μετά από κάποιο φυσικό φαινόμενο για τους ελέγχους.

Ο καπιταλισμός μετατρέπει τις λαϊκές ανάγκες σε ατομική υπόθεση και προσπαθεί να βγάλει και από τη μύγα ξίγκι, για τα συμφέροντα των λίγων. Η γη και οι κατασκευές αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα για την ενίσχυση της κερδοφορίας των κατασκευαστικών και άλλων επιχειρηματικών ομίλων και όχι ως κοινωνικό αγαθό. Η προστασία και η ασφαλής στέγαση του πληθυσμού μπορεί να εξασφαλισθεί με βάση το κατακτημένο επίπεδο της επιστήμης και της τεχνικής, αλλά απαιτείται ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας, που θα έχει στο επίκεντρο τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.

Αυτός ο δρόμος, που είναι ο μοναδικός προς όφελος του λαού, μπορεί να ανοίξει με την ισχυροποίηση του ΚΚΕ και την οικοδόμηση μιας ισχυρής κοινωνικής συμμαχίας εργατών, αυτοαπασχολούμενων, με τη συμμετοχή γυναικών και νεολαίας, δυναμώνοντας την πάλη για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, βάζοντας στο στόχαστρο το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα.

Καλούμε την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της Αττικής να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Να οργανώσουν την πάλη τους και να απαιτήσουν:

-- Να ληφθούν μέτρα προσεισμικού ελέγχου και προστασίας για τα δημόσια κτίρια και τους χώρους συγκέντρωσης πολλών ανθρώπων (εργασιακοί χώροι, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, φροντιστήρια, χώροι συγκέντρωσης και διασκέδασης της νεολαίας κ.τ.λ.).

-- Να διασφαλίζεται ουσιαστικός και συνεχής έλεγχος της στατικής επάρκειας και ασφάλειας σε περίπτωση σεισμού όλων των κτιρίων, ταυτόχρονα με άμεση και ουσιαστική στήριξη και αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων.

-- Να υπάρξει προσανατολισμός των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους στον έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης για την ουσιαστική και συνδυασμένη εφαρμογή των κανονισμών για την εργασιακή και δημόσια ασφάλεια.

-- Να εκπονηθεί ολοκληρωμένος σχεδιασμός αντιμετώπισης τεχνολογικών και φυσικών καταστροφών με εκπαίδευση και ενημέρωση του πληθυσμού, κρατική χρηματοδότηση για ανάπτυξη της έρευνας στον τομέα της αντισεισμικής προστασίας.

-- Να γίνουν μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στις υπηρεσίες που σχετίζονται με την Πολιτική Προστασία στην Τοπική, Περιφερειακή και Κεντρική Διοίκηση.

-- Την κάλυψη των συνδυασμένων λαϊκών αναγκών για ασφαλή, ποιοτική, φθηνή κατοικία που θα καλύπτει το σύνολο των σύγχρονων προδιαγραφών.

ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΘΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΤΩΝ ΛΙΓΩΝ!

Το 2018, στη Λέσβο κατέρρευσε σχολείο από σεισμό

Τη βδομάδα που πέρασε ο «Ριζοσπάστης» έφερε στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με τον κίνδυνο που υπάρχει σε αρκετά σχολεία περιοχών της Αττικής, μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, λίγο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Σε περιοχές όπως το Χαϊδάρι, το Μενίδι, το Νέο Ηράκλειο, το πρόβλημα είναι οξυμένο, ωστόσο, τα συνολικά στοιχεία, σχετικά με το πού βρίσκεται γενικά το θέμα του προσεισμικού ελέγχου, προκαλεί εύλογα πολύ μεγάλη ανησυχία.

Παράδειγμα, λοιπόν, της κατάστασης που επικρατεί στο θέμα του προσεισμικού ελέγχου δημόσιων κτιρίων είναι τα σχολικά συγκροτήματα. Το σχετικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει το 2004, διακόπηκε το 2011 λόγω της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και των απολύσεων των συμβασιούχων, που αποτελούσαν μνημονιακές δεσμεύσεις.

Την ίδια χρονιά, κόπηκε το 60% του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων του ΟΣΚ και δεν εκταμιεύτηκαν 2,5 εκατ. ευρώ για τη δεύτερη φάση των ελέγχων. Ο πρωτοβάθμιος αντισεισμικός έλεγχος που έγινε σε σχολεία, ξεκίνησε, όπως αναφέραμε, το 2004 και είχε χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των εργασιών μέχρι τον Απρίλη του 2006.

Το εγγραφο του δήμου Νίκαιας - Ρέντη που καλεί τους δασκάλους να κάνουν προσεισμικό έλεγχο στα σχολεία

Ομως, ακόμα και σε περιπτώσεις που έγιναν έλεγχοι και εντοπίστηκαν προβλήματα, παρά τις επισημάνσεις, δεν έγιναν όσα έπρεπε. Πιο συγκεκριμένα, οι έλεγχοι που έγιναν πριν από το 2011 ήταν σε 6.583 στατικά ανεξάρτητα κτίρια, στα οποία στεγάζονται 5.114 σχολικές μονάδες. Εντοπίστηκαν 539 μονάδες οι οποίες κρίθηκε πως χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις.

Τότε, ο ΟΣΚ είχε ενημερώσει σχετικά δήμους και νομαρχίες. Ανάμεσα στα σχολεία ήταν και αυτό του χωριού Βρίσα στη Λέσβο, που κατέρρευσε στο σεισμό των 6,3 Ρίχτερ τον Ιούνη του 2017! Οι αρμόδιες αρχές δεν έκαναν τίποτα. Στο ολοήμερο τμήμα του Δημοτικού Σχολείου της Βρίσας, λοιπόν, στις 3.28 μετά το μεσημέρι, ώρα που σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός, είχαν μείνει δυο παιδιά, αφού τα υπόλοιπα είχαν αποχωρήσει. Τα δίδυμα αγόρια σώθηκαν χάρη στην ψυχραιμία της δασκάλας τους, αλλά και τη γνώση που τα ίδια τα παιδιά είχαν, αφού μόλις πριν από μια βδομάδα είχαν παρακολουθήσει πρόγραμμα προσομοίωσης σεισμών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο Σίγρι.

Για να κατανοήσει κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκεί η αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» τη βδομάδα που πέρασε και αφορά οδηγία που στάλθηκε από τη δημοτική αρχή Νίκαιας - Ρέντη στα Γυμνάσια και Λύκεια του δήμου. Σε αυτήν αναφέρει: «Λόγω έλλειψης προσωπικού της Τεχνικής Υπηρεσίας του δήμου, παρακαλούμε τους εφημερεύοντες καθηγητές όπως κάνουν ενδελεχή αυτοψία στο σχολικό κτίριο και να ενημερώσουν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση εάν υπάρχουν πιθανές ζημιές».

Δηλαδή, ένα μήνα μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, οι καθηγητές καλούνται να λειτουργήσουν σαν ...μηχανικοί και μάλιστα να κάνουν «αυτοψία» στα πιο ευαίσθητα δημόσια κτίρια, που στεγάζουν εκατοντάδες μαθητές.

Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας του προσεισμικού ελέγχου των σχολείων είναι πως από τα 24.000 σχολικά κτίρια πανελλαδικά που στεγάζονται σε 14.000 σχολικές μονάδες (Σ.Μ.), τα 6.000 (4.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 25%, είναι κτισμένα πριν από το 1959, 7.000 (4.000 Σ.Μ.), δηλαδή το 29,1%, είναι πριν από το 1985 και 11.000 (5.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 45,9%, είναι μετά το 1985.

Με δυο λόγια, περισσότερα από τα μισά σχολικά κτίρια της χώρας είναι 25ετίας και πάνω και χρειάζονται σημαντικές ενισχύσεις και σταδιακά μεταστέγαση σε νέα σχολικά κτίρια. Παρ' όλα αυτά, οι κυβερνήσεις και τα συναρμόδια υπουργεία όχι μόνο δεν προχώρησαν σε ολοκλήρωση των ελέγχων και στις απαραίτητες παρεμβάσεις, όχι μόνο δεν επιτάχυναν το πρόγραμμα κατασκευής νέων σχολείων, αλλά, επιπλέον, με την ψήφιση του «Καλλικράτη» και τη μεταφορά της αρμοδιότητας στους δήμους, αλλά και τη δραστική περικοπή των κονδυλίων από τον προϋπολογισμό, οδήγησαν και οδηγούν σε οριστική απαξίωση τη δημόσια σχολική στέγη.

Εξάλλου, το θέμα της αντισεισμικής προστασίας και όσον αφορά τα σχολικά κτίρια απαιτεί πολιτικές που θα βάζουν στο επίκεντρο την ασφάλεια και τις σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας και όχι τα μεγάλα συμφέροντα.

Ακόμα και τα σχολικά κτίρια που χτίζονται σήμερα, ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο, δεν τηρούν ορισμένες βασικές προδιαγραφές και κανόνες που αφορούν και την αντισεισμική προστασία. Τα περισσότερα από αυτά έχουν μικρούς έως ανύπαρκτους αύλειους χώρους, ενώ σε πολλά από αυτά πριν καλά καλά λειτουργήσουν, γίνονται παρεμβάσεις που επιδεινώνουν παραπέρα την κατάσταση (προσθήκες αιθουσών στον αύλειο χώρο, χωρισμοί αιθουσών με γυψοσανίδες, κάγκελα παντού κ.λπ.).

Τη βδομάδα που πέρασε και με αφορμή τις αποκαλύψεις του «Ριζοσπάστη», το ΚΚΕ κατέθεσε Ερώτηση στη Βουλή. Συγκεκριμένα, το ΚΚΕ ζητά «να αποκατασταθούν άμεσα και έγκαιρα, οπωσδήποτε πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όλες οι φθορές που προκλήθηκαν σε σχολικά κτίρια της Αττικής από το σεισμό της 19ης Ιούλη. Να ελεγχθούν άμεσα όλα τα σχολικά κτίρια της Αττικής. Να εξασφαλισθούν χρηματοδότηση και επιστημονικό εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να ενισχυθεί αποφασιστικά ο προσεισμικός έλεγχος στα σχολεία της Αττικής σε μόνιμη και σταθερή βάση».

Πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η απαράδεκτη κατάσταση έχει επιδεινωθεί και από τις γενικευμένες συγχωνεύσεις σχολείων, που στοχεύουν στην παραπέρα υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση της Παιδείας γενικότερα και οδηγούν στο στοίβαγμα διπλάσιου πολλές φορές αριθμού μαθητών σε σχολικά κτίρια που δεν πληρούν στοιχειώδεις προδιαγραφές, τόσο σε σχολικές αίθουσες όσο και σε κοινόχρηστους χώρους (αυλή, διάδρομοι κ.λπ.).

Ολα τα παραπάνω συνιστούν ένα πρόβλημα διαχρονικό που αναδεικνύει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την πολιτική που θυσιάζει την ανθρώπινη ζωή και τις λαϊκές ανάγκες στη λογική του «κόστους - οφέλους» για το κεφάλαιο...

Είναι ακριβώς αυτό που καταδικάζει χιλιάδες λαϊκές οικογένειες να φοβούνται μήπως συμβεί το μοιραίο και τύχει να είναι στο σχολείο που πηγαίνει το δικό τους παιδί, επειδή η «δημοσιονομική κανονικότητα» έχει αποψιλώσει υπηρεσίες, έχει στείλει στην ανεργία εξειδικευμένο προσωπικό που θα μπορούσε να κάνει προσεισμικούς ελέγχους, έχει περικόψει κονδύλια από την αντισεισμική θωράκιση, την ίδια στιγμή που χαρίζει δισ. στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.

Η πολυκατοικία στη Ν. Φιλαδέλφεια που κατέρρευσε σαν «χάρτινος πύργος»

Ποια είναι η πραγματικότητα; Μπορούμε να αισθανόμαστε ασφαλείς απέναντι σε φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές; Τα θύματα του σεισμού του 1999 στην Αττική, της πλημμύρας στη Μάνδρα το 2017, των δασικών πυρκαγιών το 2007 στην Πελοπόννησο και του 2018 στο Μάτι, των θυελλωδών ανέμων το 2019 στη Χαλκιδική, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, θέτοντας με τραγικό τρόπο στο προσκήνιο τις τεράστιες και διαχρονικές ελλείψεις για τη δημόσια ασφάλεια.

Και βέβαια, δεν αποτελεί ριζική «αναβάθμιση» της πολιτικής προστασίας η ενεργοποίηση του 112, σε σχέση με την πλήρη απουσία ενημέρωσης του πληθυσμού, της οποίας γίναμε μάρτυρες σε προηγούμενες καταστροφές όπως αυτή στο Μάτι.

20 χρόνια μετά από τον μεγάλο σεισμό του 1999 στην Αττική, οι φετινές σεισμικές δονήσεις ήρθαν να μας θυμίσουν ότι σε μια χώρα που έχει χαρακτηριστεί 1η σεισμογόνος χώρα στην Ευρώπη και 6η παγκόσμια, παραμένουν οι τεράστιες ελλείψεις στον τομέα της αντισεισμικής προστασίας.

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο στη στατική επάρκεια των κτιρίων και υποδομών. Αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα με πολλές παραμέτρους, που σήμερα δεν απασχολούν σοβαρά την κρατική πολιτική. Σε χώρους όπου δεν υπάρχει επάρκεια οδεύσεων διαφυγής και εξόδων κινδύνου ή είναι ανεπαρκής η οργανωτική ετοιμότητα ασφαλούς εκκένωσης, μπορεί να υπάρξουν τραυματισμοί κατά την έξοδο (π.χ. σε χώρους με μεγάλο αριθμό ατόμων εάν προκληθεί πανικός, σε χώρους με ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού όπως νοσοκομεία, γηροκομεία, σχολεία, παιδικούς σταθμούς κ.ά.). Υπάρχει η πιθανότητα να υπάρξουν τραυματισμοί, π.χ. από τζαμαρίες, από πτώση βαριών αντικειμένων και εγκαταστάσεων αποθήκευσης, από ηλεκτρικά καλώδια κ.λπ., που αποδίδεται επιστημονικά ως «μη δομική τρωτότητα». Υπάρχει κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς ή έκρηξης σε χώρους όπου αποθηκεύονται, μεταφέρονται και χρησιμοποιούνται εύφλεκτες ουσίες (π.χ. υγρά και αέρια καύσιμα) ή διαρροή επικίνδυνων χημικών. Σε παράκτιες περιοχές είναι υπαρκτός ο κίνδυνος τσουνάμι.

Υπάρχει η πιθανότητα ο σεισμός να αποτελέσει το εναρκτήριο γεγονός ενός βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης έκτασης σε συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες λειτουργούν εγκαταστάσεις με επικίνδυνες ουσίες ή πυρηνικά εργοστάσια, με πολλαπλές συνέπειες (μεγάλος αριθμός νεκρών και τραυματιών, προβλήματα υγείας, καταστροφή περιβάλλοντος και υποδομών). Στη διεθνή επιστημονική κοινότητα έχει υιοθετηθεί ο όρος NATECH για να χαρακτηρίσει αυτού του είδους τους κινδύνους (Natural Hazards Triggering Technological Accidents), δηλαδή τεχνολογικά ατυχήματα που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές. Δυο χαρακτηριστικά NATECH ατυχήματα ήταν οι φωτιές και εκρήξεις σε διυλιστήριο στην πόλη Kocaeli της Τουρκίας στο σεισμό του 1999 και η διαρροή ραδιενέργειας στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας το 2011, μετά το τσουνάμι που ακολούθησε το σεισμό και έπληξε το πυρηνικό εργοστάσιο.

Στο πλαίσιο του σημερινού καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε τη βασική αιτία της απουσίας ολοκληρωμένης προστασίας του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού και γενικότερα απέναντι στον κίνδυνο φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Σε αυτόν τον δρόμο ανάπτυξης η κατοικία και άλλες κοινωνικές ανάγκες (Υγεία, Παιδεία κ.λπ.) αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα και όχι κοινωνικά αγαθά, ο χωροταξικός σχεδιασμός, η κατασκευή και λειτουργία κάθε εργασιακού χώρου και υποδομής δεν πραγματοποιούνται με γνώμονα την ικανοποίηση του συνόλου των κοινωνικών αναγκών, αλλά με κριτήριο την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Η επικινδυνότητα από τις ελλείψεις ως προς τη στατική επάρκεια των κτιρίων είναι μεγάλη. Αναφερόμαστε στην απουσία ουσιαστικού κρατικού ελέγχου για κτίρια που έχουν κατασκευαστεί με ελλιπείς αντισεισμικές προδιαγραφές ή για επικίνδυνες παρεμβάσεις που έχουν γίνει σε κτίρια χωρίς τις αναγκαίες μελέτες και προσαρμογές ως προς την αντισεισμική θωράκισή τους. Στην πράξη ο κρατικός έλεγχος περιορίζεται σε ορισμένα δημόσια κτίρια.

Σημαντικές είναι οι ελλείψεις μέτρων πρόληψης άλλων κινδύνων που μπορεί να εμφανιστούν σε περίπτωση σεισμού, όπως για παράδειγμα η απουσία μέτρων στήριξης βαριών κατασκευών και αντικειμένων, η ανεπαρκής οργανωτική προετοιμασία (οδηγίες προστασίας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το σεισμό ή για άλλες έκτακτες καταστάσεις όπως η φωτιά, ασκήσεις ετοιμότητας - εκκένωσης χώρων κ.ά.). Τα περιστατικά άσκησης πίεσης σε εργαζόμενους μετά από το σεισμό να παραμείνουν εντός του χώρου εργασίας, χωρίς να έχει διασφαλιστεί η ασφάλεια του κτιρίου, είναι χαρακτηριστικά. Η ανεπάρκεια ασφαλών οδεύσεων διαφυγής και ελεύθερων χώρων μπορεί να αποβεί μοιραία την ώρα της εκκένωσης από κάποιο χώρο. Ας σκεφτούμε μόνο τις περιπτώσεις σχολείων και παιδικών σταθμών χωρίς καθόλου ή με μικρές αυλές, με προσθήκες ή διαχωρισμούς αιθουσών, με κάγκελα και άλλες παρεμβάσεις που αποτελούν εμπόδια και παγίδες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Επίσης, τις υποβαθμισμένες και ανεπαρκείς υποδομές και μέσα για την εξυπηρέτηση και διαφυγή ΑμεΑ.

Στα σχολεία, έχει προχωρήσει σε έναν βαθμό η εξάσκηση των μαθητών για ενέργειες σε περίπτωση σεισμού, ωστόσο παραμένουν ελλείψεις και σε αυτόν τον τομέα, αλλά και γενικότερα στον τομέα της προετοιμασίας για άλλου είδους έκτακτες καταστάσεις (π.χ. πλημμύρες, φωτιές). Ας σκεφτούμε, επίσης, τις ελλείψεις για άλλους χώρους με ευαίσθητες ομάδες όπως τα νοσοκομεία, τα γηροκομεία κ.λπ., σε συνδυασμό με τις μειωμένες κρατικές δαπάνες και τις ελλείψεις προσωπικού.

Η ανεξέλεγκτη γειτνίαση βιομηχανίας - κατοικίας και άλλων δραστηριοτήτων σε μια περιοχή, με την ταυτόχρονη ελλιπή πρόληψη κινδύνων σε κάθε χώρο, όπως π.χ. πρόληψη κινδύνων πυρκαγιάς, έκρηξης, διαρροής χημικών ουσιών, εγκυμονεί κινδύνους από ένα βιομηχανικό ατύχημα μεγάλης έκτασης.

Απουσιάζουν ένα πλαίσιο ολοκληρωμένης ποσοτικής εκτίμησης της επικινδυνότητας και ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων ανά δήμο και περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δραστηριοτήτων και των κινδύνων και την αλληλεπίδρασή τους. Είτε δεν υπάρχουν καθόλου μελέτες και σχέδια, είτε αυτά είναι ελλιπή και δεν λαμβάνουν υπόψη τη συνθετότητα λόγω διαφορετικών παραγόντων που αλληλεπιδρούν. Ακόμη και να υπάρχουν κάποια σχέδια έκτακτης ανάγκης στα χαρτιά, η ενημέρωση και προετοιμασία του πληθυσμού είναι ανεπαρκής, δεν έχουν γίνει ασκήσεις ετοιμότητας. Οι υποδομές, ο εξοπλισμός, τα μέσα και το δυναμικό των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης (π.χ. Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, νοσοκομεία) δεν επαρκούν για την ουσιαστική προστασία του πληθυσμού. Ο χωροταξικός σχεδιασμός δεν λαμβάνει υπόψη την ανάγκη ύπαρξης ελεύθερων χώρων καταφυγής του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού, δεν υπάρχουν επαρκείς οδοί μαζικής διαφυγής - εκκένωσης - πρόσβασης ασθενοφόρων ή της Πυροσβεστικής για την περίπτωση που θα απαιτηθεί σε μια φυσική ή τεχνολογική καταστροφή.

Η κατάσταση αυτή έχει διαμορφωθεί διαχρονικά από την πολιτική που εφάρμοσαν όλες οι αστικές κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) και συνεχίζει η σημερινή κυβέρνηση, σύμφωνα με τις στρατηγικές κατευθύνσεις της ΕΕ για τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας.

Οι μειωμένες κρατικές δαπάνες, η πολιτική εμπορευματοποίησης της γης, της κατοικίας, των δασικών εκτάσεων, της Υγείας, της Παιδείας και άλλων κοινωνικών αναγκών, οι ψευδεπίγραφες ελεγκτικές υπηρεσίες του κράτους για θέματα δημόσιας και επαγγελματικής υγείας - ασφάλειας - προστασίας περιβάλλοντος αποτελούν ορισμένες εκφράσεις της αστικής πολιτικής με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι υπηρετούν μόνο 220 επιθεωρητές Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας πρώτης γραμμής σε όλη τη χώρα, ενώ το 2018 υπηρέτησαν μόνο 15 επιθεωρητές στα Τμήματα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος των Σωμάτων Επιθεώρησης Νοτίου και Βορείου Ελλάδος (Ειδική Γραμματεία του ΥΠΕΝ). Ο προσανατολισμός των ελέγχων συχνά δεν εστιάζει στην εργοδοτική ευθύνη. Το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο έχει κενά που επιτρέπουν τη μη ουσιαστική εφαρμογή του (π.χ. απουσία κριτηρίων για τις αποστάσεις ασφαλείας και για την ολοκληρωμένη εκτίμηση επικινδυνότητας και το σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης περιοχών με αλληλεπίδραση παραγόντων). Δεν έχει προχωρήσει η αναγκαία επιστημονική έρευνα στους σχετικούς τομείς. Οι νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση της αδειοδότησης των επιχειρήσεων έρχονται να προστεθούν αρνητικά στο ήδη υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο που δεν εξασφαλίζει τον ουσιαστικό έλεγχο των προδιαγραφών ασφάλειας για τη λειτουργία των επιχειρήσεων.

Στο πλαίσιο του σημερινού καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, έργα αναγκαία για το λαό δεν επιλέγονται ως προτεραιότητες από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ. Η γη αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα υπέρ των κατασκευαστικών και άλλων επιχειρηματικών ομίλων και όχι ως κοινωνικό αγαθό. Την ώρα που απαιτούνται έργα αναγκαία για να καλυφθούν οι κοινωνικές ανάγκες (π.χ. αντισεισμικής θωράκισης, αντιπλημμυρικής προστασίας, σύγχρονα σχολεία, νοσοκομεία, ελεύθεροι χώροι, οδοί διαφυγής), η προτεραιότητα όλων των αστικών κυβερνήσεων μέχρι σήμερα ήταν και είναι η προώθηση έργων που εξυπηρετούν την κερδοφορία του κεφαλαίου. Αυτή η πολιτική υπηρετείται και από τους δήμους και τις Περιφέρειες, που λειτουργούν στο πλαίσιο του αστικού κράτους και της στρατηγικής της ΕΕ.

Συχνά ακούμε ότι «πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς». Τι σημαίνει αυτό όμως; Οτι πρέπει να συνεχίσουμε να αποδεχόμαστε τη σημερινή κατάσταση, ευελπιστώντας ίσως σε κάποια μικρή βελτίωση; Οτι θα συνεχίσουμε να ζούμε με το φόβο της επόμενης σεισμικής δόνησης ή άλλης φυσικής καταστροφής;

Η λογική των μειωμένων απαιτήσεων σε όλους τους τομείς της ζωής μας μας οδηγεί από το κακό στο χειρότερο. Στον αντίποδα, οι δυνάμεις του ΚΚΕ καλούν σε μαχητική πάλη με τη σημαία του συνόλου των αναγκών μας απέναντι στην πολιτική της άρχουσας τάξης των καπιταλιστών, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και τις αστικές κυβερνήσεις που τη στηρίζουν. Παλεύουμε για την κατάργηση του σημερινού αντιλαϊκού νομοθετικού πλαισίου (για την αναδιάρθρωση τεχνικών έργων, εμπορευματοποίηση της γης και των δασικών εκτάσεων, του νερού, των φυσικών πόρων, χωροταξικά σχέδια κ.λπ.), απαιτούμε άμεσα συγκεκριμένα μέτρα για αντισεισμική θωράκιση των δημόσιων και ιδιωτικών κατασκευών, που να καλύπτει το σύνολο των αναγκών με ευθύνη του κράτους χωρίς ΣΔΙΤ και χωρίς οικονομική επιβάρυνση του λαού, φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου, ουσιαστικό έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης για τη συνδυασμένη εφαρμογή τεχνικών και οργανωτικών μέτρων πρόληψης τεχνολογικών ατυχημάτων και επαγγελματικών κινδύνων και προστασίας του περιβάλλοντος, πραγματικό εφαρμόσιμο σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης ανά δήμο/περιοχή με εκπαίδευση και ενημέρωση του πληθυσμού, κρατική χρηματοδότηση για ανάπτυξη της έρευνας στους σχετικούς τομείς.

Ανοίγουμε το δρόμο για την ελπιδοφόρα προοπτική ενός ριζικά διαφορετικού δρόμου ανάπτυξης, της κοινωνικοποίησης των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, της ανάπτυξης της οικονομίας με επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο, το σοσιαλισμό, όπου σκοπός της παραγωγής θα είναι η κάλυψη του συνόλου των κοινωνικών αναγκών. Αυτός ο δρόμος διασφαλίζει το σχεδιασμό και την υλοποίηση τεχνικών έργων που δεν θα αποτελούν εμπορεύματα, με προδιαγραφές ασφάλειας, ποιοτικά, καλύπτοντας το σύνολο των διευρυνόμενων κοινωνικών αναγκών, με όρους πλήρους, σταθερής και ασφαλούς εργασίας των εργαζομένων στα έργα. Αυτός ο δρόμος διασφαλίζει την ισόρροπη ανάπτυξη περιοχών και κλάδων της οικονομίας, τον ουσιαστικό συντονισμό των κρατικών φορέων, την εκπαίδευση του πληθυσμού, την αξιοποίηση της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και της τεχνικής για την προστασία της εργασιακής και δημόσιας υγείας και ασφάλειας και του περιβάλλοντος.