Με τη δημοσίευση των παρεμβάσεων των Αντώνη Δαβανέλου, συνταξιούχου της «Ολυμπιακής», συνδικαλιστή, και Δημήτρη Βιτάλη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, ο «Ριζοσπάστης» ολοκληρώνει στο φύλλο αυτό τη δημοσίευση των υλικών από την ημερίδα που πραγματοποίησε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, στις 30/3, με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ και την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ.

(...) Γνωρίζουμε ότι η ιστορική σοσιαλδημοκρατία διαχρονικά αποτέλεσε τον ικανότερο πολιτικό εκφραστή και διαχειριστή της κοινωνικής συναίνεσης στη διασφάλιση της εξουσίας του κεφαλαίου. Ενώ τα Κομμουνιστικά Κόμματα της Δυτικής Ευρώπης θα προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες στη σταθεροποίηση της αστικής εξουσίας ως προϋπόθεση της μεταπολεμικής καπιταλιστικής ανοικοδόμησης, μέσω της συμμετοχής σε κυβερνήσεις εθνικής ενότητας, και, σε μια κλιμάκωση μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70 που θα αποκρυσταλλωθεί το «ευρωκομμουνιστικό» υπόδειγμα, θα έχουν εγκαταλείψει ιδεολογικά βασικές νομοτέλειες της ταξικής πάλης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και θα έχουν υιοθετήσει τον κοινοβουλευτικό τρόπο μετάβασης, τον «εθνικό δρόμο», τον μεταρρυθμισμό, την ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης και θα έχουν απομακρυνθεί οριστικά από την ΕΣΣΔ (...)

Ηδη γνωρίζουμε ότι το λεγόμενο «κοινωνικό κράτος» και η δήθεν «φιλολαϊκή πολιτική» που πιστώνεται μεταπολεμικά στη σοσιαλδημοκρατία, δεν αναιρούσαν ούτε στο ελάχιστο την αυξανόμενη ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, αντιθέτως, μάλιστα, αξιοποιούνταν για την ιδεολογική ενσωμάτωσή της και για την ενίσχυση του κυβερνητικού - εργοδοτικού συνδικαλισμού ενώ είχε ημερομηνία λήξης γιατί αφορούσε συγκεκριμένη φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού (...)

Κι ύστερα, ήρθαν οι μέλισσες!... Γιατί, ως γνωστόν, ό,τι δίνει σε κάποια χρονική φάση στον εργαζόμενο ο καπιταλισμός με το δεξί χέρι μετά από αγώνες, το παίρνει στην πρώτη ευκαιρία με το αριστερό! Γνωρίζουμε ότι στους κύκλους καπιταλιστικών κρίσεων που ακολούθησαν, η σοσιαλδημοκρατία κλήθηκε να αναλάβει την πολιτική εργολαβία επιβολής όλου του εύρους των αναδιαρθρώσεων που απαιτούνταν απέναντι στις τότε κοινωνικές κατακτήσεις (...)

Η ιδεολογική χρεοκοπία της σοσιαλδημοκρατίας ως βασικού διαχειριστή της ιμπεριαλιστικής ΕΕ υποχρέωσε παλιότερες και νέες δυνάμεις του οπορτουνισμού, υπό τον τίτλο της «ανανεωτικής ευρωπαϊκής αριστεράς», να επιχειρήσουν την ανασύνταξή τους κυρίως με τη συσπείρωσή τους το 2004 στο «Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς» αφού είχαν προηγηθεί τα Φόρουμ της δεκαετίας του '90, αμέσως μετά τις αντεπαναστατικές ανατροπές, που ανέδειξαν έναν αταξικό κινηματισμό, με αιτήματα σε ακίνδυνη κατεύθυνση για τα μονοπώλια, με συνθήματα για εξανθρωπισμό του καπιταλισμού και της ΕΕ (...) Το ΚΕΑ, που θεωρεί την ΕΕ ως μια «κατάκτηση των λαών», προβαίνει σε συνειδητή εξαπάτηση όταν ταυτίζει τον όρο «καπιταλιστικό σύστημα» με ένα συγκεκριμένο νεοφιλελεύθερο μείγμα διαχείρισής του, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει ένα άλλο μείγμα διαχείρισης του καπιταλισμού ως σοσιαλισμό, και πιο συγκεκριμένα ως σοσιαλισμό του 21ου αιώνα, για να διαχωριστεί από την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Η πραγματικότητα όμως είναι επίμονη! Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει καμία σχέση με τα συμφέροντα των λαών της Ευρώπης, διαψεύδοντας επιδεικτικά τους μύθους που διοχετεύονται από όλα τα συγκοινωνούντα δοχεία της σοσιαλδημοκρατίας, με πρώτη εγχώρια εκδοχή της τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και μια σειρά από οπορτουνιστικά υποστυλώματα που συμπίπτουν - όλως τυχαίως - στην ερμηνεία ότι οι αντιλαϊκές κατευθύνσεις της ΕΕ είναι θέμα ιδεοληπτικών εμμονών και μείγματος διαχείρισης και όχι σύμφυτες με τη φύση της ως ιμπεριαλιστικής διακρατικής ένωσης του κεφαλαίου.

Η αντίληψη μιας δήθεν «αριστεράς» η οποία εμφορείται από την ευρωκομμουνιστική αστική στρατηγική ότι η ΕΟΚ - ΕΕ διαμόρφωνε προνομιακό πεδίο ανάπτυξης της ταξικής πάλης και ότι μέσα από την παρέμβαση στους θεσμούς της θα μπορούσε να μετεξελιχθεί από ιμπεριαλιστικός οργανισμός σε μηχανισμό υπηρέτησης των λαϊκών συμφερόντων και της ειρήνης, χρεοκόπησε κανονικά. Οπως μας «άφησε χρόνους» και η θέση ότι η πάλη σε εθνικό επίπεδο είναι ξεπερασμένη. Οι κομμουνιστικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις, που υιοθέτησαν στον έναν ή τον άλλον βαθμό αυτές τις αντιλήψεις, οδηγήθηκαν στον πλήρη εκφυλισμό και τη μετάλλαξη, ενώ το εργατικό κίνημα εξαιτίας τους υπέστη βαριές ήττες και διάλυση, αφήνοντας πληγές που θα αργήσουν να επουλωθούν (...)

Αρα έχει δίκιο η ΚΕ του ΚΚΕ που στο κάλεσμα των ευρωεκλογών του 2019 υπογραμμίζει ότι «η ιμπεριαλιστική ΕΕ των μονοπωλίων είναι από τη φύση της εχθρός των λαών. Η ΕΕ δεν ξεστράτισε την τελευταία εικοσαετία απ' τις δήθεν φιλολαϊκές προθέσεις των ιδρυτών της και τις δήθεν ανθρώπινες αξίες τους. Ηταν απ' την ίδρυσή της μια αντιλαϊκή, διακρατική, ιμπεριαλιστική συμμαχία. Η ΕΕ όπως και ο καπιταλισμός δεν μπορούν να γίνουν ανθρώπινοι».

Εχουμε μάλλον κι εμείς δίκιο, όσοι θητεύσαμε για μακρές ή μη περιόδους της ζωής μας στον οπορτουνιστικό χώρο, που ανταποκριθήκαμε στο κάλεσμα αγωνιστικής συμπόρευσης με το ΚΚΕ γιατί μόνο κάποιος που εθελοτυφλεί, που στρουθοκαμηλίζει πολιτικά - ενώ την ίδια στιγμή εντάσσει τον εαυτό του στον χώρο της Αριστεράς - αρνείται να παραδεχτεί την ιδεολογική, στρατηγική και εντέλει ιστορική δικαίωση του ΚΚΕ! Επομένως όσοι έντιμοι αγωνιστές, για μια ολόκληρη περίοδο μέσα στην κρίση, ανάλωσαν δυνάμεις σε κινηματικές προσπάθειες κάτω από λάθος σημαίες, μέσα σε γραμμές αγώνα και μέτωπα πάλης με λαθεμένο προσανατολισμό, υπηρετώντας ένα πολιτικό σχέδιο που οδήγησε στην ενσωμάτωση ενός υπό διαμόρφωση κοινωνικού ριζοσπαστισμού εκείνης της περιόδου, συστρατεύονται συνειδητά σήμερα με το ΚΚΕ, είναι γιατί αναγνωρίζουν ότι (...) αποτελεί τη μόνη στρατηγικά συνεπή πολιτική δύναμη που μπορεί να οργανώσει τους όρους ανασύνταξης του εργατικού - λαϊκού κινήματος σε ταξική επαναστατική κατεύθυνση (...)

Τα μικροαστικά στρώματα της πόλης, εκτεταμένα σε αριθμό, δεν αγνοήθηκαν από την άρχουσα τάξη και τις αστικές κυβερνήσεις, οι οποίες ανέλαβαν την πρόσδεσή τους στον νέο «εθνικό στόχο». Ειδικά την περίοδο προετοιμασίας για την ένταξη στην ΕΟΚ, αλλά και αργότερα, τα ιδεολογήματα περί αυξημένων ευκαιριών σε μια αγορά «εκατομμυρίων καταναλωτών» συνοδεύτηκαν και από μια σειρά μέτρων ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως η 197 ΑΝΕ/78 για τη στήριξη των βιοτεχνικών δραστηριοτήτων, η ενδυνάμωση του ΕΟΜΜΕΧ κ.ά. Σταδιακά τα μέτρα αυτά αδρανοποιήθηκαν και καταργήθηκαν μετά τη Συμφωνία του Μάαστριχτ, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι οι αστικές κυβερνήσεις δεν συνέχιζαν να διαμορφώνουν εξειδικευμένες πολιτικές στήριξης για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Ετσι, σε περίοδο υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, τα διάφορα κοινοτικά προγράμματα και οι στοχευμένες κυβερνητικές πολιτικές συνέβαλαν εν μέρει στην αναπαραγωγή της αυτοαπασχόλησης. Χιλιάδες πολύ μικρές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις αυτοαπασχολούμενων δημιουργήθηκαν σε νέους κλάδους, όπως οι υπηρεσίες και ο Τουρισμός. Κλάδους δηλαδή όπου είτε υπήρχε περιθώριο, λόγω χαμηλής συγκέντρωσης κεφαλαίου, είτε η λειτουργία τους κρινόταν απαραίτητη ως στεφάνη μονοπωλιακών επιχειρήσεων.

Οπως όμως ήταν αναμενόμενο, η «μεγάλη ευρωπαϊκή αγκαλιά» αποδείχθηκε τελικά αφιλόξενη. Η ένταξη στην ΕΟΚ και πολύ περισσότερο στην ΕΕ ενδυνάμωσε τον ανταγωνισμό και έπληξε μακροπρόθεσμα τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους, ξεκινώντας από τη βιοτεχνία στον Ιματισμό, στο Δέρμα κ.α. Στην ίδια κατεύθυνση επέδρασαν και νέα φαινόμενα, όπως η αυξημένη είσοδος εμπορευμάτων από Κίνα, Ινδία κ.ο.κ. στα τέλη της δεκαετίας του '90.

Ταυτόχρονα, η στρατηγική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, που υλοποίησαν με συνέπεια ΕΕ και αστικές κυβερνήσεις, άρχισε να φανερώνει με μεγαλύτερη ένταση το αντιδραστικό της πρόσωπο. Διαπερνώντας κάθε πλευρά της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, επέδρασε ευρύτερα στην εργασία και τη ζωή των αυτοαπασχολούμενων. Εμβληματικοί νόμοι, π.χ. αυτοί για την «απελευθέρωση» του ωραρίου στο εμπόριο, άρχισαν να υποσκάπτουν σταδιακά την προοπτική τους σε όφελος των μεγαλύτερων εμπορικών αλυσίδων, των σούπερ μάρκετ. Παράλληλα, τα πιο λαϊκά τμήματα των αυτοαπασχολούμενων πλήρωναν το μάρμαρο μιας σειράς στρατηγικών μεταρρυθμίσεων, που οδήγησαν στο ξήλωμα κοινωνικών κατακτήσεων, όπως αυτές στην Κοινωνική Ασφάλιση.

Οι προτεραιότητες της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων αποκαλύφθηκαν σε όλη τους την έκταση με το ξέσπασμα της βαθιάς οικονομικής κρίσης το 2008, που έβαλε σε νέα βάση τον ανταγωνισμό. Στο πλαίσιο των πολιτικών εξόδου από την κρίση, όπως αυτές συμπυκνώθηκαν στα μνημόνια, σε συνθήκες «ο θάνατός σου, η ζωή μου» σε διεθνές πεδίο για το μεγάλο κεφάλαιο, οργανώθηκε επί της ουσίας εκτεταμένη επίθεση απέναντι στα δικαιώματα των αυτοαπασχολούμενων. Η επιδείνωση του φορολογικού πλαισίου, η αυστηροποίηση στην είσπραξη των χρεών σε συνθήκες γενικευμένης αναδουλειάς, η περιώνυμη «κατάργηση των κλειστών επαγγελμάτων», που αφαίρεσε και τα τελευταία υπολείμματα προστασίας τομέων οικονομίας με εκτεταμένη παρουσία μικροεπιχειρήσεων, προχώρησαν με ρυθμούς οδοστρωτήρα. Με υψωμένη τη σημαία της ανταγωνιστικότητας, από τις χαμηλόφωνες εκτιμήσεις περί «διαρθρωτικού προβλήματος» της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας λόγω παρουσίας πολλών μικροεπιχειρήσεων, περάσαμε στις εκκωφαντικές κραυγές του ΣΕΒ περί «φτώχειας των εθνών».

Σήμερα, με τις κατευθύνσεις Πισσαρίδη και τα ομογάλακτα προγράμματα «Ελλάδα 2.0» και «Ελλάδα+» των ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ σε πρώτο πλάνο, οι συγχωνεύσεις των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων παραμένουν κύρια προτεραιότητα.

Η ανασφάλεια, ο «Γολγοθάς» των εκτεταμένων χρεών, τα lockdown και οι συνέπειες της πανδημίας, η γενικευμένη ακρίβεια στην Ενέργεια και τις πρώτες ύλες, που ψαλιδίζουν το εισόδημα, αποτελούν τη νέα κανονικότητα για χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και επιβεβαιώνουν τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Η πικρή πείρα των τελευταίων χρόνων αποδεικνύει περίτρανα ότι:

-- Η ΕΕ, ως ένωση του κεφαλαίου, δεν είναι το «απάνεμο λιμάνι» όπου μπορούν να επιβιώσουν οι αυτοαπασχολούμενοι για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες τους, αλλά το φουρτουνιασμένο πέλαγος του ανταγωνισμού με το μεγάλο κεφάλαιο και τα μονοπώλια.

-- Οι κρίσεις, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου είναι στο DNA του συστήματος. Αυτό είναι το πεδίο πάνω στο οποίο καλούνται να επιβιώσουν οι αυτοαπασχολούμενοι.

Η διέξοδος για τους χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους βρίσκεται στην αμφισβήτηση της χρεοκοπημένης πια θεωρίας ότι τα συμφέροντά τους ταυτίζονται με αυτά των επιχειρηματικών ομίλων. Στη σύγκρουση με τη στρατηγική της ανταγωνιστικότητας, που βρίσκεται στον πυρήνα της ευρωενωσιακής πολιτικής και όλων των αστικών κυβερνήσεων. Στη συμπόρευση με το ΚΚΕ.

Ο δρόμος της λαϊκής αντεπίθεσης και συμμαχίας με την εργατική τάξη και τους βιοπαλαιστές αγρότες είναι το μόνο πραγματικό αντίβαρο για να μπουν εμπόδια στις αντιλαϊκές πολιτικές και να βρεθούν στο επίκεντρο οι σύγχρονες ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων. Για να ανοίξει ο δρόμος για ριζικές αλλαγές στην οικονομία και την κοινωνία συνολικά, από τις οποίες θα ωφεληθούν και οι ίδιοι οι αυτοαπασχολούμενοι.