Γρηγοριάδης Κώστας

Το πρώτο σοβαρό ατύχημα καταγράφτηκε το 1978 στις ΗΠΑ μετά από πυρηνική τήξη του αντιδραστήρα στο σταθμό Θρι Μάιλ Αϊλαντ. Παρά τη συστηματική προσπάθεια που έγινε για να αποσιωπηθεί, μαθεύτηκε, χωρίς όμως να γίνει εφικτό να πληροφορηθούμε όλη την αλήθεια. Στην ίδια χώρα στις 4 Αυγούστου του 1984 σημειώνεται νέο ατύχημα στο σταθμό Browns Ferry. Δεκατρείς εργάτες εκτίθενται σε σοβαρές δόσεις ραδιενέργειας. Η μεγαλύτερη μέχρι τα σήμερα καταστροφή σημειώθηκε στις 26 Απρίλη του 1986 στο Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας για την οποία έχουμε αναφερθεί αναλυτικά σε παλιότερο σημείωμα. Την ίδια χρονιά οχτώ μέρες μετά, υπήρξε διαρροή από τον πυρηνικό σταθμό Hamm Uentrop στη Γερμανία. Το Σεπτέμβρη του 1988 ραδιενεργά αέρια διαφεύγουν από το σταθμό Τοκαχάμα της Ιαπωνίας και το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς πιάνει φωτιά ο πυρηνικός σταθμός Βανδέλος της Ισπανίας. Το 1990 σημειώνονται δυο ατυχήματα. Στον Καναδά (P oint Lepreau) και στο σταθμό Superphinix στη Γαλλία που τελικά κλείνει. Την επόμενη χρονιά παρατηρείται διαφυγή ραδιενεργού ατμού στο Μπάρσεμπεκ της Σουηδίας. Το 1996 καταγράφεται απώλεια ψυκτικού στο σταθμό Pickering του Καναδά και κλείνουν τέσσερις αντιδραστήρες. Η Ιαπωνία έχει την τιμητική της τις χρονιές 1997 και 1999. Την πρώτη φορά σημειώνεται έκρηξη και πυρκαγιά στο σταθμό επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων στο Τοκάι Μούρα. Και τη δεύτερη, διαρροή στον ίδιο σταθμό με αποτέλεσμα να προσβληθούν δεκάδες εργαζόμενοι.

Σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία 436 πυρηνικοί σταθμοί συνολικής ισχύος 357.718 MW (e). Αντίστοιχα είναι υπό κατασκευή 38 αντιδραστήρες συνολικής ισχύος 31.718 μεγαβάτ. Στην πρώτη δεκάδα του πυρηνικού οπλoστασίου ανήκουν οι ΗΠΑ με 104 εργοστάσια, η Γαλλία με 59, η Ιαπωνία με 53, η Βρετανία με 35, η Ρωσία με 29, η Γερμανία με 20, η Ουκρανία και η Κορέα με 16, ο Καναδάς με 14, η Ινδία και η Σουηδία με 11. Μια ανάλυση των στοιχείων αποδεικνύει ότι η πολυδιαφημιζόμενη πράσινη Ευρώπη κατέχει πάνω από το 33% των πυρηνικών σταθμών σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενα δεύτερο στοιχείο που πρέπει να σημειωθεί είναι η μεγάλη διασπορά των πυρηνικών μονάδων. Τριάντα δύο χώρες είναι προς το παρόν κάτοχοι πυρηνικών κι έπεται συνέχεια. Κανείς δεν ξέρει πώς και πότε μπορούν να ξεσπάσουν συγκρούσεις μεταξύ κατόχων πυρηνικών. Ολοι είδαμε με τρόμο τα περσινά γεγονότα μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν που και οι δυο είναι κάτοχοι πυρηνικών. Οσο για τις χώρες με τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τον πυρηνικό ηλεκτρισμό είναι: Η Γαλλία με 75%, η Λιθουανία με 73%, το Βέλγιο με 57,7%, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Σουηδία με 47%, η Ουκρανία και η Κορέα με 43%, η Ουγγαρία με 38% και η Αρμενία με 36%.

Το 1971 η στρατιωτική χούντα υπέγραψε συμφωνία με τους Αγγλους για την κατασκευή ενός πυρηνικού εργοστασίου, δίνοντας σαν αντάλλαγμα 40.000 τόνους καπνού. Η λειτουργία του σχεδιαζόταν για το 1974, χρόνος ρεκόρ για μια τέτοια μονάδα, που αποδεικνύει τη γελοιότητα αυτών που κράτησαν στο γύψο, υπό την κηδεμονία των Αμερικάνων, εφτά χρόνια τη χώρα μας. Το σχέδιο ευτυχώς ναυάγησε μια και δεν ενδιαφέρθηκαν οι αγγλικές καπνοβιομηχανίες. Στη συνέχεια έγιναν κρούσεις προς τη Σοβιετική Ενωση, χωρίς όμως ανταπόκριση. Το 1972 η Ελληνική Επιτροπή Πυρηνικής Ενέργειας ανακοίνωσε ότι το 1990 η Ελλάδα θα έχει πυρηνικό σταθμό ισχύος 4.200 μεγαβάτ. Το 1976 ανακοινώνεται ότι στην Κάρυστο θα κατασκευαστεί πυρηνική μονάδα με χρόνο λειτουργίας το 1986. Το ισχυρό αντιπυρηνικό κίνημα που αναπτύχθηκε, ματαίωσε τα σχέδια. Ακολουθούν φήμες για μονάδα στην Κρήτη που σταματούν αμέσως μετά το Τσέρνομπιλ. Είναι αλήθεια ότι πολλοί θερμοκέφαλοι της γαλαζοπράσινης συμπαράταξης στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους βλέπουν πυρηνικά και στην Ελλάδα και περιμένουν το σωστό timing. Οψόμεθα!

Την ίδια στιγμή που στην Ευρώπη η Γαλλία, η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Σουηδία είναι οι σημαιοφόροι των πυρηνικών, πολλές είναι οι χώρες που δεν επέτρεψαν την ίδρυση πυρηνικών μονάδων στα εδάφη τους και άλλες που είχαν και τους έβαλαν λουκέτο. Στην Αυστρία το 1978 ήταν έτοιμο να λειτουργήσει ένα εργοστάσιο στο Τζβέντεντορφ. Ομως ένα δημοψήφισμα το Νοέμβρη αυτής της χρονιάς τους έκοψε τα φτερά. Να προσθέσουμε ότι την ίδια περίοδο το πολιτικό κλίμα ήταν βαρύ, μια και η κατασκευάστρια εταιρία είχε κατηγορηθεί ότι δωροδόκησε τα πολιτικά κόμματα με 60 εκατ. δολάρια! Τα σχέδια ματαιώθηκαν με νόμο, κάτω από την πίεση του αντιπυρηνικού κινήματος. Το 1976 προβλεπόταν στη Δανία η λειτουργία 5 πυρηνικών εργοστασίων, ένα όνειρο που δεν υλοποιήθηκε ποτέ, μια και οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι πάνω από το 80% του πληθυσμού ήταν αντίθετο σε κάτι τέτοιο, αλλά και το κίνημα εναντίωσης στα σχέδια αυτά ήταν μαζικό και δυναμικό. Στην Ιταλία οι τέσσερις πυρηνικοί σταθμοί που υπήρχαν έκλεισαν μετά το ατύχημα στο Τσερνομπίλ και ακυρώθηκε η κατασκευή άλλων οχτώ που είχαν προγραμματιστεί. Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 ήταν η αφορμή να ξεκινήσουν πυρηνικά σχέδια στην Ιρλανδία, μια ιδέα που άντεξε πολύ λίγο χρόνο, μια και οι αντιδράσεις που υπήρξαν ήταν τέτοιες που δεν άφηναν κανένα περιθώριο στους κυβερνώντες να κάνουν κανένα βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Το Λουξεμβούργο ετοιμαζόταν να κατασκευάσει έναν αντιδραστήρα ισχύος 1.300 μεγαβάτ. Η κατασκευή ματαιώθηκε μετά το ατύχημα στο Χάρισμπουργκ των ΗΠΑ το 1979. Στη Νορβηγία τα σχέδια για την κατασκευή πυρηνικού σταθμού ξεκίνησαν το 1973 και σταμάτησαν το 1986, μετά από σφοδρές συγκρούσεις με τη νεολαία και το φεμινιστικό κίνημα. Το 1971 η χούντα της Πορτογαλίας φιλοδοξούσε να καλύπτει το 2000 το 70% των ενεργειακών της αναγκών από πυρηνικά εργοστάσια. Το 1995 τα σχέδια σταμάτησαν άδοξα κάτω από τις συνεχείς αναβολές και τις αντιδράσεις των πολιτών. Κι αν αυτά συμβαίνουν στις χώρες τις Ευρωπαϊκής Ενωσης υπάρχουν και άλλες χώρες που έχουν να δείξουν παρόμοια συμπεριφορά. Μια συμπεριφορά που σε όλως ανεξαιρέτως τις περιπτώσεις υπαγορεύτηκε κάτω από την πίεση του αντιπυρηνικού κινήματος. Το 1972 οι Αυστραλοί προγραμμάτιζαν κι αυτοί πυρηνικούς σταθμούς ισχύος 21.000 μεγαβάτ που θα λειτουργούσαν μέχρι το 2000. Ομως τίποτα δεν έγινε. Το σκηνικό όμως μπορεί να αλλάξει, ανάλογα με το τι θα πράξουν στην Ινδονησία, όπως υποστηρίζεται από αξιωματούχους της χώρας. Ο Φιντέλ Κάστρο το 1992 σταμάτησε επ' αόριστο την κατασκευή δυο σταθμών στην Κούβα. Τέλος να σημειώσουμε τη μη λειτουργία σταθμού στις Φιλιππίνες που κατασκευάστηκε και ήταν έτοιμος να λειτουργήσει το 1985. Κι εδώ καταλυτικό ρόλο έπαιξαν οι κινητοποιήσεις των κατοίκων, από τις χρυσές σελίδες του αντιπυρηνικού κινήματος.