Το τελευταίο «αντίο» σε ένα μεγάλο κομμουνιστή, έναν ξεχωριστό άνθρωπο, τον Βασίλη Εφραιμίδη, είπαν χτες εκατοντάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας συνοδεύοντάς τον στην τελευταία του κατοικία. Η ατμόσφαιρα στο Α΄ Νεκροταφείο όπου έγινε η κηδεία του βετεράνου αγωνιστή, βαριά. Φορτισμένη από την οδύνη.

Η κηδεία πάνδημη. Φίλοι, συγγενείς, σύντροφοι στη ζωή και στον αγώνα, ακόμα και πολιτικοί του αντίπαλοι έσπευσαν να αποχαιρετήσουν τον Βασίλη Εφραιμίδη, που κέρδισε επάξια το σεβασμό, την εκτίμηση και την αναγνώριση όλων με την ανιδιοτέλεια, το ήθος, την αστείρευτη δύναμή του, την προσφορά του στον αγώνα για την εκπλήρωση των ιδανικών της εργατικής τάξης...

Με ένα παρατεταμένο χειροκρότημα και εκατοντάδες φωνές να σμίγουν σε μία, φωνάζοντας ξανά και ξανά «Τιμημένο ΚΚΕ» - «Κ-Κ-Ε το κόμμα σου λαέ» και «Αθάνατος», το πλήθος υποδέχτηκε το φέρετρο με τη σορό του Βασίλη Εφραιμίδη, σκεπασμένο με τη γαλανόλευκη και τη σημαία του Κόμματος που ακούραστα υπηρέτησε. Τα ίδια συνθήματα, που εξέφραζαν την υπόσχεση και δέσμευση των συντρόφων του πως θα πορευτούν στα βήματά του για τη δικαίωση των οραμάτων του, συντάραξαν πολλές φορές το χώρο, ως την τελευταία στιγμή...

Κατά τη διάρκεια της νεκρώσιμης ακολουθίας στο πλευρό του, τιμητική φρουρά, στάθηκαν ο επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης, η ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος Αλέκα Παπαρήγα, ο Δημήτρης Γόντικας και ο Ορέστης Κολοζώφ, μέλη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από τους Δ. Κουτσούμπα, Θ. Τζιαντζή, Σπύρο Χαλβατζή, μέλη του Πολιτικού Γραφείου και Ν. Κυριακίδη, μέλος της ΚΕΟΕ του ΚΚΕ. Ακολούθησαν βουλευτές και ευρωβουλευτές του Κόμματος, στελέχη μέλη της ΚΕ, της ΚΟΑ, της Κομματικής Οργάνωσης όπου ανήκε και τέλος της ΚΝΕ.

Πολύ πριν τις 5.30μ.μ. ο κόσμος άρχισε να συρρέει στο Α΄ Νεκροταφείο, ανάμεσά τους πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ με επικεφαλής την Αλέκα Παπαρήγα, ο Χαρίλαος Φλωράκης, αντιπροσωπεία του ΚΣ της ΚΝΕ, αντιπροσωπείες της κυβέρνησης, του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΝ, ευρωβουλευτές. Εκπρόσωποι του δημοσιογραφικού κόσμου, παράγοντες της κοινωνικής, πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής του τόπου, δήμαρχοι, εκπρόσωποι αντιστασιακών οργανώσεων που με πόνο ψυχής αποχαιρέτησαν έναν άξιο συναγωνιστή τους, αντιπροσωπείες εργατικών και επαγγελματικών συνδικαλιστικών οργανώσεων καθώς και εκατοντάδες μέλη και φίλοι της ΚΝΕ και του ΚΚΕ από όλη την Αττική.

Από νωρίς ο χώρος γύρω από την εκκλησία γέμισε ασφυκτικά από δεκάδες στεφάνια. Ανάμεσά τους της ΚΕ του ΚΚΕ, του «Ριζοσπάστη», του «902», της ευρωκοινοβουλευτικής ομάδας του ΚΚΕ, του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη, του Κ. Καραμανλή και του Κ. Μητσοτάκη, του προέδρου της Βουλής Απ. Κακλαμάνη, υπουργών, κομμάτων, ευρωκοινοβουλευτικών ομάδων, της ΚΕ του ΑΚΕΛ, του πρέσβη της Παλαιστίνης και της πρέσβειρας της Κούβας στην Ελλάδα, της ΕΣΗΕΑ, της ΕΕΔΥΕ, Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ από όλη την Ελλάδα, της ΕΣΑΚ, του ΠΑΜΕ, εργατικών συνδικάτων και αντιστασιακών οργανώσεων, της «Αυγής», δήμων και πολλά άλλα.

Δεκάδες και τα συλλυπητήρια τηλεγραφήματα και οι ανακοινώσεις που φθάνουν στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ και στους οικείους του και που η εφημερίδα μας θα δημοσιεύσει σε επόμενο φύλλο.

Τον αποχαιρετισμό του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας ανέλαβε να μεταφέρει στον αξέχαστο σύντροφο ο Θόδωρος Τζιαντζής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, τονίζοντας τα παρακάτω:

«Ενας αγαπημένος, ένας πολύτιμος σύντροφος της παλιάς φρουράς, ο Β. Εφραιμίδης, μάχιμος στην πρώτη γραμμή αγωνιστής, έφυγε ξαφνικά από κοντά μας.

Με θλίψη και πόνο η ΚΕ του ΚΚΕ, οι σύντροφοί και συναγωνιστές, σ. Βασίλη, βρίσκονται σήμερα εδώ να σ' αποχαιρετήσουμε στο νέο ταξίδι σου.

Σ' αποχαιρετάμε με σεβασμό για την προσφορά σου στο Κόμμα.

Σ' αποχαιρετάμε με σεβασμό για την προσφορά σου στους αγώνες της εργατικής τάξης στη χώρα μας, στο λαό και την πατρίδα μας, για την προσφορά σου στους λαούς όλου του κόσμου για την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη.

Σ' αποχαιρετάμε υπογραμμίζοντας αυτό που και εσύ ξέρεις πολύ καλά. Η ζωή σου δε χάθηκε. Καταξιώθηκε στον αγώνα μας. Η ζωή σου δεν τέλειωσε... Συνεχίζεται μέσα σ' αυτόν. Γιατί ο θάνατος δεν μπορεί να σταματήσει το δικό μας ιστορικό ταξίδι για την απελευθέρωση του ανθρώπου. Δεν μπορεί να σβήσει τα σημάδια που έβαλες στην ιστορία μας, στη μνήμη και την καρδιά μας με την πάνω από 60 χρόνια αδιάκοπη δράση σου ως λαϊκός αγωνιστής, στέλεχος του ΚΚΕ.

Ο Β. Εφραιμίδης από μικρός γνώρισε τα βάσανα της ζωής. Προσφυγόπουλο μιας πολυμελούς οικογένειας, έζησε στις φτωχογειτονιές της Αθήνας. Ζυμώθηκε με τα βάσανα του λαού μας. Από μικρός μπαίνει στη βιοπάλη. Αγάπησε την εργασία και τον κόσμο της, αλλά και τα γράμματα. Ετσι με γνώση, ευαισθησία αλλά και παλικαριά απ' τα πρώτα νεανικά του χρόνια πήρε τη θέση του στους λαϊκούς αγώνες ενάντια στην κοινωνική αδικία και καταπίεση.

• Αγωνίστηκε για το ψωμί, τα δικαιώματα της φτωχολογιάς.
• Αγωνίστηκε για ν' απαλλαγεί η πατρίδα μας, η ζωή μας από τον φασίστα ξένο καταχτητή.
• Αγωνίστηκε γιατί πίστευε ότι πρέπει και μπορεί η πατρίδα μας να είναι ανεξάρτητη, η ζωή μας να είναι απαλλαγμένη από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, χωρίς πολέμους, φτώχεια, πείνα και δυστυχία.
• Αγωνίστηκε γιατί ήθελε μια κοινωνία με το λαό πραγματικά ελεύθερο, κυρίαρχο, μια κοινωνία που δε θα τη στιγματίζει η βαρβαρότητα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Στη μακρόχρονη κομματική ζωή του αναδείχτηκε σε πολλές υπεύθυνες θέσεις. Εζησε και συμμετείχε ουσιαστικά σ' όλα τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία του τόπου μας.

Ολοι όσοι τον γνώρισαν σε καλές αλλά και σε δύσκολες εποχές, εκεί που κρίνεται το μέγεθος, η αντοχή και το βάθος του αγωνιστή, τον εκτίμησαν και τον αγάπησαν.

Σ' εκτιμήσαμε και σ' αγαπήσαμε για την αφοσίωσή σου στο Κόμμα, για τη συνέπειά σου στους αγώνες σου και τις αρχές μας.

Για την ευρύτητα των γνώσεών σου, την πολύπλευρη πείρα σου, το ταλέντο και την ικανότητα να ανταποκρίνεσαι σε πολλούς τομείς δράσης, να εκφράζεις με τον όμορφο λόγο σου τις λαϊκές ανάγκες, να πείθεις με επιχειρήματα. Ο σ. Βασίλης ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος, μια προσωπικότητα που κέρδιζε το σεβασμό ακόμα και από τους πολιτικούς αντιπάλους του.

Αγαπητέ μας Βασίλη, ξέρουμε ότι δε σ' αρέσουν τα εγκώμια και τα μεγάλα λόγια μια και έζησες σαν σεμνός μαχητής του Κόμματος σ' όλα τα μέτωπα του αγώνα. Στον πόλεμο, την Εθνική Αντίσταση, στην παρανομία, στις διώξεις και φυλακίσεις, στους μετέπειτα μεγάλους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες μέσα και έξω απ' τα Κοινοβούλια.

Μια ολόκληρη ζωή για την εργατική τάξη, το λαό και την πατρίδα, με συνέπεια, μέσα απ' τις γραμμές του Κόμματος, τα λέει όλα.

Λέει ότι ο σ. Βασίλης αφήνει πίσω του μια μεγάλη ιστορία. Είναι η ίδια που αποσιωπάται και διαστρεβλώνεται, που στιγμή δε θα πάψουν να τη συκοφαντούν, που πολύ πασχίζουν να ξαναγράψουν. Είναι η ιστορία των πιο ελπιδοφόρων αγώνων του λαού μας, η ιστορία, η προσφορά του ΚΚΕ, που και σήμερα υπερασπιζόμαστε για ν' ανοίξουμε τη λεωφόρο του μέλλοντος.

Ο σ. Βασίλης μάς κληροδότησε την πίστη του σ' αυτό το μέλλον, στις κομμουνιστικές αξίες και το όραμα του σοσιαλισμού. Με το παράδειγμα της αγωνιστικής ζωής του, καλύτερα και απ' τα όμορφα λόγια του, μας έδειξε πως στον αγώνα για το σοσιαλιστικό μέλλον της ανθρωπότητας, στο συντροφικό αγώνα για την απελευθέρωση της ανθρώπινης κοινωνίας η ζωή ούτε ξοδεύεται ούτε σπαταλιέται. Μας έδειξε πως η ζωή ομορφαίνει, αποχτά νόημα και μεγαλώνει γιατί τρέφεται με πραγματικές αξίες και ιδανικά. Σήμερα που εξαπλώνεται η φτώχεια της ζωής όσο και της συνείδησης, αισθανόμαστε πραγματικά προνομιούχοι με αυτή την πλούσια κληρονομιά σου.

Εσύ τώρα, σ. Βασίλη, μπορεί να φύγεις ήσυχος. Εσύ έκανες το χρέος σου. Εμείς για όσα πρόσφερες δεν έχουμε να σου δώσουμε τίποτε άλλο παρά μόνο την υπόσχεση ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα με το λαό για το λαό, να καταξιώσουμε στις σύγχρονες συνθήκες την ιστορική προσφορά και αποστολή του κόμματός μας.

Καλό σου ταξίδι, αγαπημένε μας σύντροφε».

Με τρεμάμενη φωνή και τη συγκίνηση να διατρέχει κάθε του λέξη ο Νίκος Τερζόγλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αντιστασιακών Οργανώσεων (ΠΟΑΟ) αποχαιρέτησε τον φίλο και συναγωνιστή στους αγώνες της Εθνικής Αντίστασης Βασίλη Εφραιμίδη.

Στον αποχαιρετισμό του ο Ν. Τερζόγλου τόνισε:

«Αγαπημένε μας Βασίλη, εμείς οι αντιστασιακοί, οι συναγωνιστές σου νιώθουμε μεγάλη θλίψη που έφυγες από κοντά μας. Τέτοιες στιγμές αποχαιρετισμού είναι σ' εμάς, στη δική μας γενιά πολύ δύσκολες. Αναπολούμε τα χρόνια αγώνων και θυσιών μας. Αγαπημένε μας Βασίλη, εφάρμοσες στη ζωή τη σοφή λαϊκή έκφραση ότι «Τα στερνά πάντα τιμούν τα πρώτα». Δεν ακολούθησες το άσχημο παράδειγμα μερικών. Μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής σου στάθηκες πιστός στις αρχές σου, στις οποίες νεολαίος πίστεψες. Σε όλους εμάς που σήμερα εδώ ήρθαμε να κλίνουμε το γόνυ μας μπροστά σου, είναι γνωστή η δράση και η προσφορά σου, σε όλα τα χρόνια πριν την Κατοχή, στη διάρκεια της Κατοχής και μετά στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια».

«Ολοι θυμόμαστε και εκτιμάμε τους αγώνες που έδωσες», συνέχισε κάνοντας μια αναδρομή στην αγωνιστή διαδρομή του Β. Εφραιμίδη: «Πάλεψες σαν έφεδρος ανθυπασπιστής με την 8η μεραρχία στα σύνορα ενάντια στους επιδρομείς Ιταλούς. Τραυματίστηκες στη μάχη της Βήσανης. Μετά την ανάρρωσή σου επέστρεψες στην πρώτη γραμμή. Η πατρίδα για τη δράση σου σε παρασημοφόρησε με το αριστείο ανδρείας. Στη διάρκεια της Κατοχής ενεργά παίρνεις μέρος στις ΕΑΜικές οργανώσεις της Αθήνας. Δέχτηκες και άντεξες τις διώξεις στη μετααπελευθερωτική περίοδο, παλεύοντας τις επιδιώξεις των Αγγλοαμερικάνων που ήθελαν και επέβαλαν ένα καθεστώς σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων. Συνέχισες με επιμονή την πάλη τόσο εδώ στην Ελλάδα, σαν βουλευτής της ΕΔΑ, όσο και στο εξωτερικό μετά το 1968 διαφεύγοντας τις καταδιώξεις της χούντας. Και ο αγώνας σου πολλές φορές είχε μεγάλες επιτυχίες».

«Ιδιαίτερα εμείς οι αντιστασιακοί εκτιμήσαμε τη συνεχή και επίμονη προσπάθειά σου για τη δικαίωση επιτέλους τόσο του ΕΑΜικού αγώνα, όσο και του αγώνα του ΔΣΕ. Μεγάλη είναι η λύπη μας γιατί χάνουμε ένα μεγάλο συναγωνιστή μας», συμπλήρωσε και κατέληξε με την υπόσχεση: «Θέλω εδώ να σε βεβαιώσω ότι η δική μας και δική σου γενιά θα συνεχίσουμε τον αγώνα ακολουθώντας το παράδειγμά σου, για την ολοκλήρωση των ιδανικών μας για τα οποία τόσες θυσίες δόθηκαν. Πιστεύουμε ότι το παράδειγμά σου ήταν, είναι και θα είναι ένα υπόδειγμα για μίμηση των επερχόμενων γενεών. Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένειά σου, στα παιδιά σου που ασφαλώς νιώθουν την ίδια περηφάνια για σένα, όσο και μεις. Τέτοιες ζωές δεν ξεχνιούνται. Πάντα θα ζεις στη μνήμη μας. Καλό ταξίδι αδερφέ Βασίλη».

Ο συγγραφέας δεν έχει καμία σχέση με την Αριστερά και το ΚΚΕ. Στην περίπτωση όμως του Εφραιμίδη αδίσταχτα παραδεχόταν ότι ο εκλιπών κομμουνιστής αποτελούσε παράδειγμα αγωνιστικής συνέπειας και αφοσίωσης στην ιδεολογία του, παρά το γεγονός, όπως έλεγε, ότι η οικογένειά του ήταν οι πλουσιότεροι άνθρωποι στην πόλη του, ιδιοκτήτες ορυχείων στα οποία δούλευαν το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού της περιοχής.

«Στον Πόντο ο Εφραιμίδης ήταν μεγαλοαστός. Στην Ελλάδα όμως από πολύ νέος έγινε προλετάριος. Ασπάστηκε την ιδεολογία του σοσιαλισμού και πάλεψε γι' αυτήν με υποδειγματική συνέπεια. Πρόδωσε την τάξη του, την εργατική τάξη όμως, της οποίας την ιδεολογία ασπάστηκε, δεν την πρόδωσε ποτέ».

Εμείς θα προσθέταμε ότι μπορεί το πατρικό σπίτι του Εφραιμίδη να έγινε μουσείο, ο ίδιος όμως και η ιδεολογία στην οποία αφιέρωσε τη ζωή του, δεν μπαίνουν, δε βολεύονται σε μουσεία. Ζουν και θα ζουν μέσα σε μια διαρκή κίνηση της κοινωνίας προς τα μπρος, παρά τα όποια πισωγυρίσματα. Εμπνευστές και καθοδηγητές της πάλης για την ανθρώπινη κοινωνία του μέλλοντος που θα σημάνει και το οριστικό πέρασμα της ανθρώπινης κοινωνίας από το στάδιο της βαρβαρότητας στο στάδιο του πολιτισμού.

«Το δρόμο της οργανωμένης πάλης είναι αυτό που κληρονομεί η γενιά μας από αγωνιστές όπως ο σύντροφος Βασίλης Εφραιμίδης». Μ' αυτά τα λόγια, ανάμεσα σε άλλα, η Χριστίνα Παναγιωτακοπούλου, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ, είπε το αντίο της μαχόμενης νεολαίας.

«Ολοι θα συμφωνήσουν σύντροφοι, φίλοι, αλλά και πολιτικοί αντίπαλοι, πως ο σύντροφος Βασίλης Εφραιμίδης υπήρξε υπόδειγμα λαϊκού αγωνιστή, ενσάρκωσε με τον καλύτερο τρόπο τα μεγάλα ιδανικά για τα οποία αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή», τόνισε.

«Η σταθερότητά του στην ιδεολογία και τις αρχές του ΚΚΕ, η εμπιστοσύνη του στην εργατική τάξη και το λαό, η πρωτοπόρα δράση του, η σεμνότητα και το ήθος του, χαρακτήρισαν την πλούσια αγωνιστική του πορεία, αποτελούν σοβαρή παρακαταθήκη και ζωντανό παράδειγμα για όλους τους νέους κομμουνιστές. Το παράδειγμα του λαϊκού αγωνιστή που επιλέγει να σταθεί όρθιος σε όλη τη ζωή, που επιλέγει την ανυπότακτη στάση ζωής από το σκύψιμο της μέσης, που επιλέγει το δρόμο της οργανωμένης πάλης, είναι αυτό που κληρονομεί η γενιά μας από αγωνιστές όπως ο σύντροφος Βασίλης Εφραιμίδης. Ο σύντροφος Β. Εφραιμίδης, ήταν αυτό που ήταν, ακριβώς γιατί διαπαιδαγωγήθηκε με τα ιδανικά της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ειρήνης, του σοσιαλισμού», συμπλήρωσε.

«Τα μέλη και τα στελέχη της ΚΝΕ, οι Κνίτες και οι Κνίτισσες», διαβεβαίωσε, «θα συνεχίσουμε να δίνουμε με αυταπάρνηση τη μάχη για το κέρδισμα της νεολαίας με τα ιδανικά και τις αξίες που υπηρέτησε ο σύντροφος Βασίλης, θα συνεχίσουμε να δίνουμε τον καλύτερό μας εαυτό για να πάρει η νεολαία τη θέση της στο λαϊκό μέτωπο της ρήξης και της σύγκρουσης με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό».

Για να καταλήξει εκφράζοντας την πεποίθηση: «Είμαστε σίγουροι και θα συνεχίσουμε να παλεύουμε γι' αυτό, πως η γενιά μας θα γευτεί τους καρπούς και των δικών σου αγώνων, σύντροφε Βασίλη. Θα ζήσει σε μια άλλη κοινωνία, σε μια κοινωνία σοσιαλιστική».

Ο επίτιμος Πρόεδρος του Κόμματος Χαρίλαος Φλωράκης δήλωσε για τον Βασίλη Εφραιμίδη: «Τι να σας πω για το Βασίλη τον Εφραιμίδη; Να σας πω ότι ήταν κομμουνιστής; Οτι ήταν αγωνιστής; Θα έλεγα κάτι άλλο. Οτι ο Εφραιμίδης ήταν γνήσιος εκφραστής της έννοιας αγωνιστής, της έννοιας κομμουνιστής. Γνήσιος και αυθεντικός εκφραστής του αγωνιστή που επιδίωκε την προκοπή του ελληνικού λαού, που επιδίωκε μια άλλη κοινωνία δίκαιη».

Με βαθιά θλίψη και οδύνη πληροφορηθήκαμε το θάνατο του αξέχαστου συντρόφου μας ΒΑΣΙΛΗ ΕΦΡΑΙΜΙΔΗ.

Για τους αγώνες και την προσφορά του στην εκπλήρωση των ιδανικών της εργατικής τάξης, για την πολύτιμη βοήθειά του στους Ελληνες μετανάστες του Βελγίου στα χρόνια της φασιστικής δικτατορίας και αργότερα ως ευρωβουλευτής, προσφέρω, ως ελάχιστη αναγνώριση και αντί για στεφάνι στη σορό του, 100.000 δρχ. για το 16ο Συνέδριο του κόμματός μας, του ΚΚΕ.

Μενέλαος Σαραφίδης Βρυξέλλες

* * *

Στη μνήμη του αξέχαστου συντρόφου ΒΑΣΙΛΗ ΕΦΡΑΙΜΙΔΗ, για τους αγώνες, την προσφορά και το παράδειγμά του, και αντί για στεφάνι στον τάφο του, προσφέρω 30.000 δρχ. για το 16ο Συνέδριο του Κόμματός μας.

Γιάννης Θεωνάς

* * *

Στη μνήμη του σεβαστού και αξέχαστου συντρόφου ΒΑΣΙΛΗ ΕΦΡΑΙΜΙΔΗ, και αντί για λουλούδια στον τάφο του, η Yvette και ο Λάμπρος Τσελίκας προσφέρουν 20.000 δρχ. στο ΚΚΕ, μέσω ΚΟΒ Πεντέλης.