Με τη μεταβίβαση του ελέγχου και της διαχείρισης της ενεργειακής αγοράς στο ενεργειακό κεφάλαιο, η κυβέρνηση προωθεί περαιτέρω την «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Τα βασικά σημεία του σχετικού νομοσχεδίου που παρουσιάστηκαν χτες στο Υπουργικό Συμβούλιο, από την υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Τ. Μπιρμπίλη, εναρμονίζουν το «3ο ενεργειακό πακέτο» της ΕΕ και τις οδηγίες 72 και 73 με την εθνική νομοθεσία. Περιλαμβάνει αντιδραστικές αλλαγές στο καθεστώς διαχείρισης των δικτύων Μεταφοράς και Διανομής στην ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο, αλλά και σημαντική διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), που ανάγεται σε κύριο διαμορφωτή της ενεργειακής πολιτικής. Επίσης, κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο «προστασία των καταναλωτών», διαμορφώνεται ουσιαστικά το πλαίσιο του ανταγωνισμού ανάμεσα στους ιδιώτες της ενέργειας και θεσπίζονται νέα εργαλεία οικονομικής αφαίμαξης των λαϊκών νοικοκυριών.

Σημείο «κλειδί» των αντιλαϊκών αλλαγών είναι ο ρόλος της ΡΑΕ, οι αρμοδιότητες της οποίας διευρύνονται σημαντικά και ενισχύεται η εκτελεστική εξουσία της. Αντί για γνωμοδοτήσεις προς την κυβέρνηση, η ΡΑΕ θα αποφασίζει πλέον για την ασφάλεια του ενεργειακού σχεδιασμού, τις αδειοδοτήσεις, την ανάπτυξη και παρακολούθηση προγραμμάτων ανάπτυξης της αγοράς, την τιμολόγηση δικτύων και υποδομών, την πιστοποίηση και εποπτεία διαχειριστών δικτύων, την πρόσβαση στις διασυνδέσεις, την εποπτεία της αγοράς, για κώδικες και κανονισμούς. Η επιλογή των μελών της θα γίνεται από τη Βουλή και θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά όλη της η λειτουργία αυτονομείται και υποτάσσεται στις επιταγές της ΕΕ και στην προοπτική της δημιουργίας της ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ. Αυτό ισχύει και για τους άλλους φορείς που δημιουργούνται.

Στον τομέα της Μεταφοράς, δημιουργείται η ΑΔΕΣΜΗΕ ΑΕ, θυγατρική της ΔΕΗ, με το αντίστοιχο προσωπικό και τα πάγια της ΔΕΗ. Η κυριότητα, συντήρηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη των γραμμών υψηλής και υπερυψηλής τάσης ανήκουν στη νέα εταιρεία, στο πλαίσιο του μοντέλου του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς (ΙΤΟ). Προβλέπεται, μάλιστα, η μεγαλύτερη απομείωση της παρουσίας του Δημοσίου με τη μειοψηφική είσοδο ιδιωτών στο μετοχικό κεφάλαιο, αρκεί να «είναι ανεξάρτητοι από συμφέροντα/ δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου». Πρόκειται για υποκριτικό περιορισμό, αφού το ενεργειακό κεφάλαιο μπορεί να διαθέσει και... ανεξάρτητες εταιρείες. Τίθενται περιορισμοί στη σχέση με τη ΔΕΗ, αναφορικά με το προσωπικό. Ενα «Εποπτικό Οργανο» θα παίρνει τις αποφάσεις για τα πάγια της εταιρείας (δε θα εμπλέκεται άμεσα στην καθημερινή λειτουργία), αλλά και θα διορίζει τον «Υπεύθυνο Συμμόρφωσης» που θα αποκλείει κάθε διακριτή συμπεριφορά, ασχολούμενος και με τη λειτουργία του ΑΔΕΣΜΗΕ. Στην «Συμβουλευτική Επιτροπή» θα συμμετέχουν άμεσα και οι χρήστες (ενεργειακές εταιρείες) του Συστήματος Μεταφοράς. Θα καταθέτει προτάσεις για «βελτιώσεις» και τροποποιήσεις του συστήματος. Η ΡΑΕ έχει τον τελικό λόγο, εγκρίνοντας το 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης.

Η ΛΑΓΗΕ ΑΕ (Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας), μετεξέλιξη του σημερινού ΔΕΣΜΗΕ, θα ρυθμίζει τη χονδρεμπορική αγορά. Το 49% του ΔΕΣΜΗΕ που ανήκει στη ΔΕΗ θα μεταφερθεί στο Δημόσιο, που θα κατέχει αρχικά το 100% της νέας εταιρείας. Μέρος της συμμετοχής θα μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτους, χωρίς να ορίζεται περιορισμός. Θα προηγηθούν οι απαραίτητες μεταβολές στους κώδικες διαχείρισης και σύμβαση συνεργασίας με την ΑΔΕΣΜΗΕ. Θα λειτουργεί και σε αυτόν «Συμβουλευτική Επιτροπή».

Η ΑΔΔΗΕ ΑΕ, 100% θυγατρική της ΔΕΗ, αναλαμβάνει με το ανάλογο προσωπικό, τη λειτουργία, συντήρηση, ανάπτυξη του δικτύου Διανομής (χαμηλή και μέση τάση, σύνδεση με καταναλωτές). Το δίκτυο παραμένει στη ΔΕΗ με την υποχρέωση χρηματοδότησης της ανάπτυξής του.

Ανάλογα, στον τομέα του φυσικού αερίου, η ΔΕΣΦΑ θα λειτουργήσει επίσης με το μοντέλο ΙΤΟ. Για το σύστημα μεταφοράς και τις αποθήκες ενεργοποιούνται διατάξεις νομικού διαχωρισμού από εταιρείες φυσικού αερίου, αλλά για επεκτάσεις μετά το Σεπτέμβρη του 2009. Ιδιώτες μπορούν να εκμεταλλεύονται χώρους αποθήκευσης και Ανεξάρτητα Συστήματα Μεταφοράς στο ίδιο μοτίβο. Το αρμόδιο υπουργείο θα μπορεί να συστήσει Οργανωμένη αγορά εμπορίας φυσικού αερίου (κάτι σαν ενεργειακό χρηματιστήριο, αναφέρει το υπουργείο).

Η εφαρμογή «ευφυών συστημάτων μέτρησης» είναι μια από τις πιο επικίνδυνες ρυθμίσεις σε βάρος των λαϊκών νοικοκυριών. Αποσκοπεί «στη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των καταναλωτών στην αγοράς ενέργειας». Σηματοδοτεί ένα εφιαλτικό τοπίο, όπου η κατανάλωση θα υπερτιμολογείται σε συγκεκριμένες χρονικές ζώνες, όπου παρατηρούνται αιχμές ζήτησης τους θερινούς μήνες. Οι φτωχότεροι θα πληγούν και περισσότερο. Θα επιτρέψει στις εταιρείες να δημιουργήσουν διαφορετικά και σύνθετα πακέτα χρέωσης που θα εμποδίζουν την ξεκάθαρη σύγκριση ανάμεσα στις εταιρείες και θα κρύβουν «παγίδες» υπερτιμολόγησης. Η «προστασία» συμπληρώνεται από τη δυνατότητα άρνησης μιας εταιρείας να προμηθεύσει κάποιον καταναλωτή. Αόριστες είναι οι αναφορές στους «ευάλωτους» καταναλωτές, που θα μπορούν να τύχουν χαμηλότερης τιμολόγησης και απαγόρευσης διακοπής της παροχής.

Τη διευκόλυνση των διαδικασιών ενσωμάτωσης «προβληματικών» επιχειρήσεων από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους με ευνοϊκούς όρους, παρέχει η κυβέρνηση, με το νομοσχέδιο για την «Προπτωχευτική Διαδικασία Εξυγίανσης και λοιπές διατάξεις». Διαδικασίες που παράλληλα στοχεύουν στην επιτάχυνση της συγκέντρωσης κεφαλαίων από τις μεγάλες και οικονομικά πιο εύρωστες επιχειρήσεις.

Στην πραγματικότητα, με πρόσχημα τη διάσωση «βιώσιμων» επιχειρήσεων, η κυβέρνηση δίνει σε επιχειρηματικούς ομίλους τη δυνατότητα να εξαγοράσουν επιχειρήσεις που βρίσκονται ένα βήμα πριν την πτώχευση, με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών να προχωρήσουν σε διαγραφή μέρους των οφειλών.

Σ' αυτή την περίπτωση, βέβαια, όταν στους «πιστωτές», υπό την έννοια όσων διεκδικούν οφειλές από την υπό πτώχευση επιχείρηση, δεν είναι μόνο τράπεζες, αλλά μπορεί να είναι και εργαζόμενοι, ασφαλιστικά ταμεία κλπ., ο καθένας αντιλαμβάνεται με τι ισοδυναμεί η «διάσωση» της επιχείρησης, με την εξαγορά της ώστε οι «πιστωτές» να ικανοποιηθούν «μερικώς» και συμφωνώντας να διαγράψουν την υπόλοιπη οφειλή, όπως αναφέρεται στα παραδείγματα που παρουσίασε χτες στο Υπουργικό Συμβούλιο ο υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.

Μεταξύ άλλων με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι δίνεται η δυνατότητα δέσμευσης των μη συναινούντων πιστωτών και περιλαμβάνονται και κριτήρια για την επικύρωση της συμφωνίας με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται πως οι πιστωτές «να μην περιέρχονται σε χειρότερη θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν αν ο οφειλέτης πτώχευε».

Το δυνάμωμα της τοκογλυφίας απέναντι στους πελάτες τους, νοικοκυριά και αυτοαπασχολούμενους επαγγελματίες συνεχίζουν οι τράπεζες, σε πείσμα και της εμφανιζόμενης κόπωσης των ρυθμών χορήγησης νέων δανείων. Σε κάθε περίπτωση ο καλύτερος πελάτης αποδείχνεται το κράτος και η κυβέρνηση μέσω του κρατικού χρέους. Σύμφωνα με τα στοιχεία από την Τράπεζα της Ελλάδας, τα επιτόκια των τραπεζών (μέσα επίπεδα) για το μήνα Γενάρη του 2011 διαμορφώνονται ως εξής:

• Για στεγαστικά δάνεια με επιτόκιο σταθερό ή κυμαινόμενο και με διάρκεια μέχρι 5 χρόνια στο 3,93%. Να σημειωθεί πως τα επιτόκια για τα 3μηνα, 6μηνα και 12μηνα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου διαμορφώνονται κοντά στο 5%.
• Καταναλωτικά δάνεια: Η τοκογλυφία φτάνει στο 14,59% όσο περίπου και αποδόσεις των πολυετών κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά.

Να σημειωθεί πως το βασικό επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, με το οποίο αγοράζουν κεφάλαια οι τραπεζίτες, είναι στο 1%.

Την παραίτησή του, που έγινε αποδεκτή από τον πρωθυπουργό, υπέβαλε χτες ο ΓΓ του υπουργείου Οικονομικών (με αρμοδιότητα την είσπραξη των φόρων) Δ. Γεωργακόπουλος. Η παραίτηση συνοδεύτηκε με επιστολή στην οποία περιέχονται αιτιάσεις για τον τρόπο που το επιτελείο του Γ. Παπακωνσταντίνου χειρίζεται θέματα που σχετίζονται με τα δημόσια έσοδα. Την υστέρηση των εσόδων, όμως, καταλογίζει και το περιβάλλον του υπουργού Οικονομικών σαν πρόβλημα στη συνεργασία του με τον πρώην γενικό γραμματέα.

Στο α' δίμηνο του 2011 και παρά τις τρανταχτές ανατιμήσεις φόρων (ΦΠΑ κ.ά.) τα κρατικά έσοδα κατέγραψαν μείωση πάνω από 9%, με τον κρατικό προϋπολογισμό (σε 12μηνη βάση) να βάζει στόχο για αύξηση 8,5%.

Οι τεράστιες «αποκλίσεις» από τους αντιλαϊκούς στόχους οφείλονται στην κάθετη πτώση της μάζας του ΦΠΑ, μετά και τη συνεχή συρρίκνωση της λαϊκής κατανάλωσης.

Κυβερνητικοί παράγοντες διαπιστώνουν τώρα ακόμη μεγαλύτερες «δυσκολίες» ειδικά για τη συγκέντρωση του ΦΠΑ, γεγονός που έχει να κάνει και με το ξεζούμισμα αυτοαπασχολούμενων και μικροεπαγγελματιών από τα χαράτσια της λεγόμενης «περαίωσης». Σε αυτό το πλαίσιο κυβέρνηση και τρόικα σκοπεύουν να κλιμακώσουν και με πρόσθετα «διορθωτικά μέτρα» προκειμένου να αναπληρώσουν τις «απώλειες» αποκλειστικά σε βάρος του λαϊκού εισοδήματος.