Με τη μεταβίβαση του ελέγχου και της διαχείρισης της ενεργειακής αγοράς στο ενεργειακό κεφάλαιο, η κυβέρνηση προωθεί περαιτέρω την «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Τα βασικά σημεία του σχετικού νομοσχεδίου που παρουσιάστηκαν χτες στο Υπουργικό Συμβούλιο, από την υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Τ. Μπιρμπίλη, εναρμονίζουν το «3ο ενεργειακό πακέτο» της ΕΕ και τις οδηγίες 72 και 73 με την εθνική νομοθεσία. Περιλαμβάνει αντιδραστικές αλλαγές στο καθεστώς διαχείρισης των δικτύων Μεταφοράς και Διανομής στην ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο, αλλά και σημαντική διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), που ανάγεται σε κύριο διαμορφωτή της ενεργειακής πολιτικής. Επίσης, κάτω από τον ψευδεπίγραφο τίτλο «προστασία των καταναλωτών», διαμορφώνεται ουσιαστικά το πλαίσιο του ανταγωνισμού ανάμεσα στους ιδιώτες της ενέργειας και θεσπίζονται νέα εργαλεία οικονομικής αφαίμαξης των λαϊκών νοικοκυριών.

Σημείο «κλειδί» των αντιλαϊκών αλλαγών είναι ο ρόλος της ΡΑΕ, οι αρμοδιότητες της οποίας διευρύνονται σημαντικά και ενισχύεται η εκτελεστική εξουσία της. Αντί για γνωμοδοτήσεις προς την κυβέρνηση, η ΡΑΕ θα αποφασίζει πλέον για την ασφάλεια του ενεργειακού σχεδιασμού, τις αδειοδοτήσεις, την ανάπτυξη και παρακολούθηση προγραμμάτων ανάπτυξης της αγοράς, την τιμολόγηση δικτύων και υποδομών, την πιστοποίηση και εποπτεία διαχειριστών δικτύων, την πρόσβαση στις διασυνδέσεις, την εποπτεία της αγοράς, για κώδικες και κανονισμούς. Η επιλογή των μελών της θα γίνεται από τη Βουλή και θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά όλη της η λειτουργία αυτονομείται και υποτάσσεται στις επιταγές της ΕΕ και στην προοπτική της δημιουργίας της ενιαίας εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ. Αυτό ισχύει και για τους άλλους φορείς που δημιουργούνται.

Στον τομέα της Μεταφοράς, δημιουργείται η ΑΔΕΣΜΗΕ ΑΕ, θυγατρική της ΔΕΗ, με το αντίστοιχο προσωπικό και τα πάγια της ΔΕΗ. Η κυριότητα, συντήρηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και ανάπτυξη των γραμμών υψηλής και υπερυψηλής τάσης ανήκουν στη νέα εταιρεία, στο πλαίσιο του μοντέλου του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς (ΙΤΟ). Προβλέπεται, μάλιστα, η μεγαλύτερη απομείωση της παρουσίας του Δημοσίου με τη μειοψηφική είσοδο ιδιωτών στο μετοχικό κεφάλαιο, αρκεί να «είναι ανεξάρτητοι από συμφέροντα/ δραστηριότητες παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου». Πρόκειται για υποκριτικό περιορισμό, αφού το ενεργειακό κεφάλαιο μπορεί να διαθέσει και... ανεξάρτητες εταιρείες. Τίθενται περιορισμοί στη σχέση με τη ΔΕΗ, αναφορικά με το προσωπικό. Ενα «Εποπτικό Οργανο» θα παίρνει τις αποφάσεις για τα πάγια της εταιρείας (δε θα εμπλέκεται άμεσα στην καθημερινή λειτουργία), αλλά και θα διορίζει τον «Υπεύθυνο Συμμόρφωσης» που θα αποκλείει κάθε διακριτή συμπεριφορά, ασχολούμενος και με τη λειτουργία του ΑΔΕΣΜΗΕ. Στην «Συμβουλευτική Επιτροπή» θα συμμετέχουν άμεσα και οι χρήστες (ενεργειακές εταιρείες) του Συστήματος Μεταφοράς. Θα καταθέτει προτάσεις για «βελτιώσεις» και τροποποιήσεις του συστήματος. Η ΡΑΕ έχει τον τελικό λόγο, εγκρίνοντας το 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης.

Η ΛΑΓΗΕ ΑΕ (Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας), μετεξέλιξη του σημερινού ΔΕΣΜΗΕ, θα ρυθμίζει τη χονδρεμπορική αγορά. Το 49% του ΔΕΣΜΗΕ που ανήκει στη ΔΕΗ θα μεταφερθεί στο Δημόσιο, που θα κατέχει αρχικά το 100% της νέας εταιρείας. Μέρος της συμμετοχής θα μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτους, χωρίς να ορίζεται περιορισμός. Θα προηγηθούν οι απαραίτητες μεταβολές στους κώδικες διαχείρισης και σύμβαση συνεργασίας με την ΑΔΕΣΜΗΕ. Θα λειτουργεί και σε αυτόν «Συμβουλευτική Επιτροπή».

Η ΑΔΔΗΕ ΑΕ, 100% θυγατρική της ΔΕΗ, αναλαμβάνει με το ανάλογο προσωπικό, τη λειτουργία, συντήρηση, ανάπτυξη του δικτύου Διανομής (χαμηλή και μέση τάση, σύνδεση με καταναλωτές). Το δίκτυο παραμένει στη ΔΕΗ με την υποχρέωση χρηματοδότησης της ανάπτυξής του.

Ανάλογα, στον τομέα του φυσικού αερίου, η ΔΕΣΦΑ θα λειτουργήσει επίσης με το μοντέλο ΙΤΟ. Για το σύστημα μεταφοράς και τις αποθήκες ενεργοποιούνται διατάξεις νομικού διαχωρισμού από εταιρείες φυσικού αερίου, αλλά για επεκτάσεις μετά το Σεπτέμβρη του 2009. Ιδιώτες μπορούν να εκμεταλλεύονται χώρους αποθήκευσης και Ανεξάρτητα Συστήματα Μεταφοράς στο ίδιο μοτίβο. Το αρμόδιο υπουργείο θα μπορεί να συστήσει Οργανωμένη αγορά εμπορίας φυσικού αερίου (κάτι σαν ενεργειακό χρηματιστήριο, αναφέρει το υπουργείο).

Η εφαρμογή «ευφυών συστημάτων μέτρησης» είναι μια από τις πιο επικίνδυνες ρυθμίσεις σε βάρος των λαϊκών νοικοκυριών. Αποσκοπεί «στη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των καταναλωτών στην αγοράς ενέργειας». Σηματοδοτεί ένα εφιαλτικό τοπίο, όπου η κατανάλωση θα υπερτιμολογείται σε συγκεκριμένες χρονικές ζώνες, όπου παρατηρούνται αιχμές ζήτησης τους θερινούς μήνες. Οι φτωχότεροι θα πληγούν και περισσότερο. Θα επιτρέψει στις εταιρείες να δημιουργήσουν διαφορετικά και σύνθετα πακέτα χρέωσης που θα εμποδίζουν την ξεκάθαρη σύγκριση ανάμεσα στις εταιρείες και θα κρύβουν «παγίδες» υπερτιμολόγησης. Η «προστασία» συμπληρώνεται από τη δυνατότητα άρνησης μιας εταιρείας να προμηθεύσει κάποιον καταναλωτή. Αόριστες είναι οι αναφορές στους «ευάλωτους» καταναλωτές, που θα μπορούν να τύχουν χαμηλότερης τιμολόγησης και απαγόρευσης διακοπής της παροχής.