Πιστεύω πως το Κόμμα μας έχει κάνει σημαντικά βήματα, χωρίς υπερβολή θα μπορούσα να τα χαρακτηρίσω άλματα, στην κομμουνιστική σκέψη και δράση, όχι μόνο στο δικό μας, μα και στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Νομίζω ότι στη διάθεση του Κόμματος είναι και το παραπέρα προχώρημα αυτής της σκέψης και δράσης που όμως εμποδίζεται από βαρίδια του παρελθόντος και που χρειάζονται μελετημένα, όμως σταθερά βήματα για να ξεπεραστούν και που ήδη το Κόμμα έχει ξεκινήσει με τις διάφορες επεξεργασίες του. Στον προσυνεδριακό και στο ίδιο το 19ο Συνέδριο μπορεί να συνεχιστεί και να ενταθεί αυτή η προσπάθεια.

Ορισμένοι σύντροφοι, επιχειρώντας να υποστηρίξουν την ανάγκη το Κόμμα ν' αποδέχεται τη δυνατότητα συμμετοχής σε κυβέρνηση στα πλαίσια του καπιταλισμού, χρησιμοποιούν επεξεργασίες του Λένιν για: «δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς», κλπ. Ομως ο Λένιν αναφερόταν σε μια χώρα μισοφεουδαρχική, απολυταρχική - ο τσαρισμός δεν ήταν απλά μια μοναρχία - όπου η συντριπτική πλειοψηφία ήταν αγρότες, θέσεις που άλλωστε ο ίδιος άλλαξε χωρίς καθυστέρηση, όταν η κατάσταση το επέβαλε. Δικαιώθηκε.

Οι Μαρξ - Ενγκελς μιλούσαν για την προοπτική της επανάστασης στη Δυτική Ευρώπη, άσχετα αν κι ο ίδιος ο Μαρξ αργότερα διέβλεψε τη μετατόπιση μιας πιθανής επαναστατικής έκρηξης στη Ρωσία. Με την εξέλιξη του καπιταλισμού σε μονοπωλιακό, η ζωή δεν επιβεβαίωσε την πρόβλεψη για επανάσταση στη Δύση. Αντίθετα επιβεβαιώθηκε ο Λένιν. Αυτό σημαίνει από την πλευρά του αναθεώρηση του μαρξισμού;

Ο Λένιν μιλούσε για 5-6 χώρες ληστές που μοιράζονται και ταυτόχρονα διαφιλονικούν για την ανθρωπότητα. Τότε όμως υπήρχαν ακόμα οι αποικίες και χώρες με προκαπιταλιστικά κατάλοιπα. Πάντως στην Ελλάδα φεουδαρχικά υπολείμματα, που να δικαιολογούν αστικοδημοκρατικό στάδιο, είχαν πάψει να υπάρχουν από τις αρχές του 20ού αιώνα, γιατί μετά την επανάσταση στο Γουδί (1909) και το Κιλελέρ (1910), αργά και σταδιακά, με συμβιβασμούς με την αστική τάξη, μ' εξαγορές κλπ., όπως θαυμάσια - αν δεν κάνω λάθος - περιγράφει ο Ζήσης Σκάρος στην τριλογία του «Οι ρίζες του ποταμού», τα τσιφλίκια απαλλοτριώνονταν. Αλλωστε το ελληνικό κράτος από συστάσεώς του ήταν αστικό (με στοιχεία συμβιβασμού με τους κοτζαμπάσηδες - τσιφλικάδες οπωσδήποτε), προερχόμενο από μια αστική εθνικοαπελευθερωτική επανάσταση.

Οσο για την εξάρτηση από μειονεκτική θέση (που αυτή φυσικά υπάρχει λόγω της ενδιάμεσης θέσης της χώρας στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα) ούτε αυτός είναι λόγος αστικοδημοκρατικού σταδίου, γιατί η αστική τάξη, παρά τις αντιθέσεις στους κόλπους της, στέκεται ενιαία για το δρόμο ανάπτυξης που πρέπει ν' ακολουθηθεί -τον καπιταλιστικό- (το 'δειξε κι η Ιστορία του 1944-49) και στον οποίο δρόμο ομονοούν και οι οπορτουνιστές σήμερα. Η εξάρτηση από υποδεέστερη θέση της αστικής τάξης έχει να κάνει με την αδυναμία μόνη της να μπορέσει να διεισδύσει σε αγορές και περιοχές κι ακόμα - εδώ κι αν είναι αδύναμη - ν' αντιμετωπίσει το επαναστατικό κίνημα.

Ομως το κεφάλαιο από τη γέννησή του ακόμα, όπως το περιέγραψαν ήδη οι Μαρξ - Ενγκελς στο προμονοπωλιακό του στάδιο, ήταν επεκτατικό, για έξοδο απ' τη χώρα συσσώρευσής του. Πολλώ μάλλον στο ιμπεριαλιστικό - μονοπωλιακό του στάδιο. Π.χ. η συμμετοχή της ελληνικής αστικής τάξης στην Ουκρανική και στη Μικρασιατική εκστρατεία ήταν γιατί ήθελε να συμμετάσχει στο μοίρασμα - σ' όσο της αντιστοιχούσε λόγω της δύναμής της - και στη διεύρυνση της εσωτερικής της αγοράς. Προς τι λοιπόν οι αντιρρήσεις για ένταξη του ελληνικού κεφαλαίου στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, όχι τώρα, αλλά από τότε που διαμορφώθηκε ο μονοπωλιακός καπιταλισμός; Το λάθος μας σαν ΚΚΕ είναι που δεν το είδαμε τότε κι όχι φυσικά μ' αποκλειστικά δικιά μας ευθύνη, λάθος που εδραζόταν σε μεγάλο βαθμό και στις αντίστοιχες επεξεργασίες της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ).

Ομως το Κόμμα έχει πολλά ακόμα να μελετήσει και κυρίως όλη εκείνη την περίοδο μετά τον Λένιν - και της ίδιας της ΚΔ. Πιστεύω πως καταλυτικά σ' αυτό θα βοηθήσει το ξαναγράψιμο του πρώτου τόμου της Ιστορίας του ΚΚΕ (1918-1949). Να ξαναδούμε ιστορικά τα μέτωπα (Αντιφασιστικό, Παλλαϊκό, Σύμφωνο Σοφούλη - Σκλάβαινα κλπ.) όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά όσο μπορούμε και σ' επίπεδο ΚΔ, σε Ισπανία, Γαλλία κλπ. και τη συνεπεία αυτών διάλυση της Διεθνούς Κομμουνιστικής Νεολαίας κλπ.

Ακόμα να ξαναδούμε την εξέλιξη του παγκόσμιου καπιταλισμού. Αν υπάρχουν χώρες, στη μεσαία και στην κατώτατη βαθμίδα της καπιταλιστικής ανάπτυξης που χρειάζεται να περάσουν από ενδιάμεσο στάδιο. Τώρα δεν υπάρχουν αποικίες, αλλά υπάρχουν χώρες που διεξάγουν εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, π.χ. Κύπρος, Παλαιστίνη, λόγω πραγματικής κατοχής. Επίσης υπάρχουν χώρες με αντιδραστικά καθεστώτα, όπως στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Ασία, κλπ. Σ' αυτές χρειάζεται αστικοδημοκρατικό στάδιο; (Εννοείται με πάντα πρωτοπόρο και αυτοτελή ρόλο της εργατικής τάξης και του Κόμματός της).

Σε τούτα φυσικά μπορούν ν' απαντήσουν μόνο οι συνεργασίες με τα ΚΚ αυτών των χωρών, στη βάση όμως μόνο του μαρξισμού - λενινισμού κι όχι του οπορτουνισμού που κατατρύχει (και γι' αρκετό καιρό ακόμα, απ' ό,τι φαίνεται) πολλά κόμματα. Και φυσικά, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, όταν ηττηθεί ο οπορτουνισμός στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, η Νέα Κομμουνιστική Διεθνής (ΝΚΔ) που θα στηθεί πάνω σ' αυτήν την πραγματικότητα.

Μήπως με τη θέση μας για το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα «αναθεωρούμε» το λενινισμό; Οποιος το ισχυριστεί, βρίσκεται μακριά από την ουσία του, όσο μακριά από το μαρξισμό ήταν και ο Κάουτσκι και ο Τρότσκι που κατηγορούσαν τον Λένιν για απομάκρυνση από τον Μαρξ με την επανάσταση στη Ρωσία. (Δεξιός κι «αριστερός» οπορτουνισμός αντίστοιχα που τόσο εύκολα συναντιούνται, όπως στη χώρα μας ο ΣΥΡΙΖΑ κι η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που πέρα απ' όποιες διαφορές, στην ουσία μιλάνε για κυβέρνηση στα πλαίσια του καπιταλισμού).

Σωστά ακόμα κατά τη γνώμη μου απαλείφεται και το «αντιιμπεριαλιστικό» από το Μέτωπο, γιατί πέρα από τις συγχύσεις για ενδιάμεσο στάδιο, είναι και πλεονασμός, αφού ιμπεριαλισμός είναι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, δηλαδή η δράση των μονοπωλίων έμπαινε δυο φορές. Ακόμα παραπέρα η συνύπαρξη των όρων αντιιμπεριαλιστικό και αντιμονοπωλιακό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση με το διαχωρισμό οικονομίας - πολιτικής, ότι ιμπεριαλισμός σημαίνει απλά επεκτατισμός, κάτι σαν το ρωμαϊκό imperium κι όχι μονοπωλιακός καπιταλισμός.

Ομως «μαζί με τ' απόνερα ας μην πετάξουμε και το μωρό», ας μην απαλλάξουμε την αστική τάξη από τη χαμέρπεια της υποταγής για το κέρδος. Η εξάρτηση βέβαια ήταν πάντα με τη θέλησή της και ποτέ με το μπιστόλι στον κρόταφο. Δε μιλάμε για κατοχή, άλλωστε και σ' αυτήν κομμάτι της άρχουσας τάξης εθελοντικά πήγε με τον κατακτητή. Οι πρόγονοι της Χρυσής Αυγής, τα συμφέροντα αυτού του κομματιού της αστικής τάξης εξυπηρετούσαν. Οι ριψάσπιδες της Μ. Ανατολής το άλλο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πήγε μια φορά στις ΗΠΑ, θα πάει και δεύτερη κι εκεί κι αλλού, μέχρι να του «κάτσει» η «διαχείριση».

Και βέβαια η αλληλοεξάρτηση από μόνη της δεν είναι κάτι το κακό, αλλά αυτή έχει να κάνει με το ότι «εξαρτώμενη» κι «εξαρτώσα» (ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός) αστική τάξη έχουν κοινό στόχο το ξεζούμισμα των λαών «τους».

Ενα από τα καθήκοντα του Κόμματος είναι η συσπείρωση της μεγάλης πλειοψηφίας της εργατικής τάξης με το ΚΚΕ αποφασισμένης για την επανάσταση.

Σ' αυτή την κατεύθυνση αποφασιστική συμβολή έχουν τα συνδικάτα.

Σήμερα δυστυχώς, ο βαθμός οργάνωσης της εργατικής τάξης εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ χαμηλός. Παρ' όλα αυτά, φοβίζει την αστική τάξη. Γι' αυτό κάνει ό,τι μπορεί, προκειμένου να κρατήσει τους εργάτες μακριά από τα συνδικάτα, είτε τρομοκρατώντας, τσακίζοντας εν τη γενέσει του καθετί που πάει να σηκώσει κεφάλι, είτε με κρατική καταστολή, είτε καλλιεργώντας τη θεωρία της αναποτελεσματικότητας των αγώνων, είτε δυσφημίζοντας και τσουβαλιάζοντας τους πάντες ως συνδικαλιστές τεμπέληδες και εξαργυρωμένους, αξιοποιώντας το κομμάτι της συνδικαλιστικής αριστοκρατίας στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν στρεβλή εικόνα για το ρόλο των συνδικάτων.

Σήμερα, κατά τη γνώμη μου, τα συνδικάτα πρέπει να ενσωματώσουν στο λόγο και στη δράση τους τον άλλο δρόμο ανάπτυξης, αυτόν της λαϊκής οικονομίας, να στοχοποιήσουν τους πραγματικούς ενόχους της σημερινής κατάστασης (καπιταλιστική οικονομία, ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, ΕΕ). Παρά τα βήματα που έχουν γίνει εξακολουθεί να υπάρχει καθυστέρηση στην υλοποίηση των αποφάσεων της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης για την εργατική δουλειά.

Σύντροφοι, η δράση των συνδικάτων σήμερα σε περίοδο κρίσης, κατά κύριο λόγο έχει να κάνει με την υπεράσπιση των κατακτήσεων που αφαιρούνται (και πολύ σωστά κάνουμε), έχει να κάνει με την παρέμβαση για την ικανοποίηση μικρών και μεγάλων αιτημάτων της εργατικής τάξης (υπεράσπιση συλλογικών συμβάσεων, καταβολή δεδουλευμένων, ανάκληση απολύσεων, κλπ.). Αυτός ο αγώνας, ιδιαίτερα σήμερα, είναι ελλιπής και οξύμωρος. Δεν μπορείς, σήμερα, να λες στον εργάτη «ξέρεις συνάδελφε ο καπιταλισμός έφαγε τα ψωμιά του, ό,τι είχε να δώσει το έδωσε, τώρα θα σου αφαιρέσει ό,τι κατακτήσεις αναγκάστηκε να σου παραχωρήσει τα προηγούμενα χρόνια, έλα να υπερασπιστούμε αυτές τις κατακτήσεις». Εδώ, ο συνάδελφος, σου απαντάει με την απλή λογική «αφού το βλέπουμε και μόνοι μας ότι δεν έχει δουλειά, τι να κάνει και ο εργοδότης, ας έχουμε δουλειά και ας παίρνουμε λιγότερα». Αυτό το αντιμετωπίζουμε έντονα ιδιαιτέρα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Εδώ, αν εμείς δεν του πούμε τώρα για την εργατική εξουσία, για τη λαϊκή οικονομία με κεντρικό σχεδιασμό, με εργατικό έλεγχο, για την εκλογή από τους ίδιους τους εργαζόμενους όλων όσων διευθύνουν την παραγωγική διαδικασία, για την ανακλητότητά τους κλπ., μπορεί να τον κερδίσουμε να έρθει σε μια απεργία αλλά ως εκεί.

Τα προηγούμενα χρόνια αναπτύχθηκαν επιχειρησιακοί αγώνες («Φυρογένης», «Καζής» και αλλού). Οι εργαζόμενοι απέσπασαν μικρές κατακτήσεις, επιδόματα κ.ά. κι αυτά κατακτήθηκαν όταν μπήκαν μπροστά οι ταξικές δυνάμεις, και μας το αναγνώρισαν. Σήμερα όμως, αν κοιτάξουμε πόσοι έμειναν και παλεύουν για τον τελικό σκοπό θα τους μετρήσουμε στα δάκτυλα του ενός χεριού. Κατά την περίοδο της κρίσης, οι παρεμβάσεις των συνδικάτων για απολύσεις, δεδουλευμένα, αυξήθηκαν. Εγιναν οργανωμένες κινητοποιήσεις σε επιχειρήσεις μετάλλου, όπως στα αλουμινάδικα στο Περιστέρι, όπου εκφράστηκε καλύτερη συμπαράσταση και σημαντική αλληλεγγύη. Το τελικό αποτέλεσμα και εδώ το ίδιο. Αναφέρω τα παραδείγματα, σύντροφοι, γιατί πιστεύω πως σήμερα σ' αυτή τη δύσκολη περίοδο της ταξικής πάλης που διανύουμε είναι ανάγκη να προβάλλουμε πιο δυναμικά και αποφασιστικά την πολιτική μας πρόταση. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους εργάτες να ξεχωρίζουν τους άμεσους στόχους (επίδομα, αύξηση μισθών, κλπ.) από τον τελικό σκοπό, να ξεχωρίζουν τους εχθρούς από τους συμμάχους τους. Πρωτίστως, να προβάλλουμε ότι υπάρχει και προοπτική και ελπίδα. Τα ίδια τα συνδικάτα πρέπει να γίνουν σήμερα σχολεία της εργατικής εξουσίας.

Σήμερα, είναι ανάγκη να δώσουμε νέα δείγματα γραφής. Οφείλουμε να εμπνεύσουμε τους εργάτες με την προοπτική, γιατί ένα μεγάλο μέρος εργατών, μας έχει συνδέσει μόνο με τη διαμαρτυρία. Η προοπτική δεν μπορεί να μπαίνει στην τελευταία αράδα της ανακοίνωσης ή σε μια ομιλία στο εργοστάσιο να δειλιάζουμε να αναφερθούμε σ' αυτήν μήπως και μας κατηγορήσουν για κομματικοποίηση. Είναι στην αρμοδιότητα του συνδικάτου και κάθε κλάδου να παρουσιάσει στους εργάτες τις καταστροφικές συνέπειες από τη συμμετοχή μας στην ιμπεριαλιστική ΕΕ, όχι με ένα ξερό όχι στη λυκοσυμμαχία (αυτό είναι να το γράψουμε στο πανό μας ή στην αφίσα μας), αλλά με επιχειρήματα να αποδεικνύουμε ότι η χώρα μας μπορεί να εξασφαλίσει τις διατροφικές ανάγκες του λαού μας, την ένδυση και την υπόδηση, τη μόρφωση και την υγεία, δηλαδή την ικανοποίηση των διευρυνόμενων σύγχρονων λαϊκών αναγκών, εξαλείφοντας την ανεργία, αρκεί να ακολουθηθεί ο άλλος δρόμος ανάπτυξης. Μπορούμε να αποδείξουμε ότι κάθε ευρώ που έρχεται από την ΕΕ είναι απόλυτα συνδεδεμένο με καταστροφή της παραγωγής μας (αγρότες, ΕΣΠΑ, κλπ.). Πρέπει, λοιπόν, να ξεπεράσουμε, σύντροφοι, τη συνθηματολογία στις ανακοινώσεις και στις ομιλίες μας στους χώρους δουλειάς.

Μπορούν τα Συνδικάτα σήμερα να παρουσιάσουν παραδείγματα για το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένας τομέας με κεντρικό σχεδιασμό. Για παράδειγμα, σήμερα οι επιχειρήσεις που κατασκευάζουν ηλιακούς θερμοσίφωνες βρίσκονται στη δύνη της κρίσης. Δεν είναι άραγε, ευθύνη του Συνδικάτου με τις δυνατότητες και ικανότητες που διαθέτει σήμερα μέσα από μια μελέτη ή ημερίδα, με συμμετοχή και των ίδιων των εργαζομένων, να αποδείξουμε ότι όχι μόνο δε θα έπρεπε να γίνουν απολύσεις στο συγκεκριμένο χώρο, αλλά να γίνουν προσλήψεις για να καλυφθούν οι ανάγκες. Εδώ δεν πρέπει να αποκαλύψουμε τους πραγματικούς υπεύθυνους; Δεν πρέπει να απαντήσουμε πως η συμμετοχή της Ελλάδας στην ιμπεριαλιστική ένωση βολεύει μόνο τους καπιταλιστές, αφού ακόμα και σε περίοδο κρίσης μπορούν να εξάγουν τα κεφάλαια και να πάνε σε όποια χώρα μπορούν να εκμεταλλευτούν σε μεγαλύτερο βαθμό την εργατική της τάξη; Αυτό δεν είναι απόδειξη ότι λειτουργεί η Ελλάδα ως ιμπεριαλιστική χώρα;

Πιστεύω, πως όσο θα ανοίγεται το ζήτημα της προοπτικής στους χώρους δουλειάς και θα δίνουμε στον εργάτη να κατανοεί ότι η προοπτική περνάει μέσα από την κοινωνική συμμαχία, θα κατακτάμε συνειδήσεις και θα ξεπηδάνε πρωτοπόροι εργάτες που θα θέλουν πραγματικά να βάλουν πλάτη για άλλη κοινωνία.

Να μιλήσουμε απλά, κατανοητά, στην καρδιά των εργατών. Να διδαχτούμε από αυτό που έκανε ο μεγάλος ποιητής σύντροφος Γιάννης Ρίτσος. Εκανε χιλιάδες εργάτες, αγρότες, να τραγουδήσουν ποίηση χωρίς ποτέ τους να έχουν ανοίξει ένα βιβλίο να διαβάσουν ένα ποίημα.

Σύντροφοι, τα εργαλεία τα έχουμε. Πρέπει να αξιοποιήσουμε το γεγονός ότι το Κόμμα έχει επεξεργασμένες θέσεις που αποτελούν παρακαταθήκη για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Να αποδείξουμε πρέπει τη μαστοριά μας.