Ο συλλογικός φορέας τους, το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ), παρά την προσπάθεια εκ μέρους του ΥΠΠΟ να ελεγχθεί και να περιοριστεί θέτοντας θέμα νομικής υπόστασής του, κινητοποιήθηκε και αγωνίστηκε, με «αιχμή του δόρατος» το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό θέμα. Η εισήγηση του γενικού επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο άναψε το «κόκκινο φως» στην απονομή των τιμητικών συντάξεων, ενός κυβερνητικού μέτρου, που, αν και δεν απαντάει στο πραγματικό πρόβλημα της συνταξιοδότησης των καλλιτεχνών, περιέχει κάποια ψήγματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Διεκδικώντας την ανεμπόδιστη καλλιτεχνική δημιουργία, το ΕΕΤΕ κατέθεσε τη χρονιά που μας πέρασε, αίτηση ασφαλιστικών μέτρων κατά της «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ», για την τοποθέτηση εικαστικών έργων στο μετρό με απ' ευθείας ανάθεση, γεγονός που παραβιάζει το νόμο 2557/97 για την καλλιτεχνική διακόσμηση δημοσίων κτιρίων.

Ακόμη, το ΕΕΤΕ, σε συνεργασία με την Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων, αγωνίστηκε για να σταματήσει ο περιορισμός, η συρρίκνωση και η περιθωριοποίηση της καλλιτεχνικής διδασκαλίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παράλληλα, το ΕΕΤΕ, αναπτύσσοντας σχέσεις φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των εικαστικών καλλιτεχνών, στο πλαίσιο σειράς εκδηλώσεων συμπαράστασης προς τον γιουγκοσλαβικό λαό, διοργάνωσε την έκθεση «V Διεθνής Μπιενάλε Χαρακτικής Βελιγραδίου `98 - Δύο χρόνια μετά - Ελληνική και γιουγκοσλαβική συμμετοχή», ενώ μεγάλη επιτυχία σημείωσε το «1ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Εικαστικής δημιουργίας» που πραγματοποιήθηκε στη Σαμοθράκη, αλλά και το «Β` Πανελλήνιο Συνέδριο» στην Πάτμο.

Σαν κέντρο περιοδικών εκθέσεων λειτούργησε και το 2000 η Εθνική Πινακοθήκη, ενώ, λίγο πριν την εκπνοή του χρόνου, πραγματοποιήθηκε η πολυσυζητημένη και πολυχρονισμένη επανέκθεση των μόνιμων συλλογών του ιδρύματος. Με ζητούμενη ακόμη την οργάνωση και τον εμπλουτισμό του, το ημιτελές ΦΙΞ ξεκίνησε τη λειτουργία του ως «Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης», ενώ στους νέους μουσειακούς χώρους της Αθήνας προστέθηκε και το Μουσείο Φρυσίρα, μια πινακοθήκη σύγχρονης ευρωπαϊκής ζωγραφικής. Τέλος, τη χρονιά που μας πέρασε, έφυγε από κοντά μας ο σημαντικός ζωγράφος Βασίλης Σκυλάκος.

Απ' όλα είχε λοιπόν ο «μπαξές»: «κόντρες» και κόντρες, παραιτήσεις, αλλαγές υπουργών, συστάσεις εταιριών, υπογραφές μνημονίων, αρχαιολογικό νομοσχέδιο και όλα αυτά στο φόντο του, αιωνίως, θλιβερού κρατικού προϋπολογισμού για τον πολιτισμό και της συνεχιζόμενης απαξίωσης των υπηρεσιών του. Απαξίωση που αυτή τη φορά πέρασε - και θα συνεχίζει να περνάει όσο πλησιάζουμε προς την Ολυμπιάδα - μέσω της μετατροπής αυτών των υπηρεσιών σε εκτελεστές των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων για το «φαγοπότι» με το «συμβολικό» νούμερο «2004»...

Αυτή η σύγκρουση των οικονομικών συμφερόντων, που εκφράζει από τη μια η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, μέσω της Ελληνικής ΟΕ, και της διοργανώτριας εταιρίας «Αθήνα 2004» και από την άλλη τα ντόπια οικονομικά συμφέροντα που θέλει να εξυπηρετήσει η κυβέρνηση, εκφράστηκε τον περασμένο Σεπτέμβρη με την άρνηση του τότε υπουργού Θ. Πάγκαλου να μεταβεί στην έναρξη της Ολυμπιάδας του Σίδνεϊ, προφασιζόμενος... «δουλιές». Με σκηνικό τα ΜΜΕ είχε στηθεί ένα ολόκληρο «σίριαλ» με δηλώσεις και συνεντεύξεις αμφοτέρων των πλευρών, ώσπου η «πυροσβεστική» παρέμβαση της κυβέρνησης «μάζεψε» τους «λεονταρισμούς» του Θ. Πάγκαλου για να οδηγηθούμε τελικά στις 2 Νοέμβρη στην «πανηγυρική» υπογραφή του μνημονίου συνεργασίας μεταξύ της «Αθήνα 2004» και του ΥΠΠΟ, του τελευταίου μνημονίου που δεν είχε υπογραφεί με τα συναρμόδια υπουργεία. Μνημόνιο το οποίο, όπως αναμενόταν, «δένει» το ΥΠΠΟ με τις επιδιώξεις της ΔΟΕ.

Συγχρόνως με τα παραπάνω, στα τέλη Σεπτέμβρη, ο Θ. Πάγκαλος θα δώσει στη δημοσιότητα ένα ακόμη αρχαιολογικό σχέδιο νόμου, το οποίο κινείται σε συντηρητική κατεύθυνση σε ό,τι αφορά την προστασία των αρχαιοτήτων.

Παράλληλα και παρά το γεγονός ότι απέμενε ελάχιστος χρόνος από την τυπική έναρξη της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», ο αρμόδιος φορέας διαχείρισής της από το ΥΠΠΟ, η «Ανώνυμη Εταιρεία Προβολής της Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς» εξακολουθούσε να μην έχει καν καταστατικό, ενώ το πρόγραμμα της διοργάνωσης «συστηνόταν» από τις κατά καιρούς ανακοινώσεις - «πυροτεχνήματα» του υπουργού. Στις 23 Οκτώβρη, ο πρόεδρος του ΔΣ της εταιρίας, γνωστός σκηνοθέτης Μιχ. Κακογιάννης, με επιστολή του προς τον Θ. Πάγκαλο δηλώνει την παραίτησή του δηλώνοντας με λίγα λόγια πως δεν μπορεί να λειτουργήσει με γραφειοκρατικούς όρους και πως έρχεται αντιμέτωπος με δεσμεύσεις για τις οποίες δεν ενημερώνεται από πριν. Ο Θ. Πάγκαλος δηλώνει «έκπληκτος» και το όλο θέμα υποβαθμίζεται στο επίπεδο του «προσωπικού», ενώ είναι σαφές πως η παραίτηση είναι αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου οικονομικού «καβγά» για την οικονομική διαχείριση του θεσμού.

Τη θέση του Μιχ. Κακογιάννη θα πάρει ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος και στις 6 Νοέμβρη θα ανακοινωθεί και το καταστατικό της εταιρίας, που μαζί με το μνημόνιο που είχε υπογραφεί λίγες μέρες πριν, θα συμπληρώσει το «παζλ» της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας», τουλάχιστον σε τυπικό επίπεδο, αφού από πουθενά δεν προκύπτει ότι προετοιμάζεται κάποιο πρόγραμμα. Αντίθετα, «λεπτομέρειες», όπως η αποζημίωση των μελών του ΔΣ της εταιρίας, λύνονται πάραυτα και... πλουσιοπάροχα. Η «φιλοσοφία» του καταστατικού κινείται φυσικά στο πλαίσιο του μνημονίου και καθιστά την εταιρία το «μακρύ χέρι» της «Αθήνα 2004».

Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά γκροτέσκα, την ίδια περίπου περίοδο κατατίθεται και ο προϋπολογισμός του 2001, ο οποίος για πρώτη φορά στα χρονικά παρουσιάζει σημαντική αύξηση για τα «μάτια» της Ολυμπιάδας... Η αύξηση όμως αυτή είναι πλασματική! Συγκεκριμένα, από τα 85 δισ. του 2000, το ΥΠΠΟ θα έχει να λαμβάνει 121 δισ. Πλην όμως, το ποσοστό συμμετοχής του ΥΠΠΟ στον προϋπολογισμό θα παραμείνει στο θλιβερό 0,42%, ενώ ελάχιστο από αυτό το ποσό - σε απόλυτους αριθμούς - θα πάει για πολιτιστικό έργο. Τα υπόλοιπα θα πάνε για την Ολυμπιάδα, για ταξίδια, εκδηλώσεις (κυρίως στο εξωτερικό) και άλλους «κοινωφελείς» σκοπούς...

Φυσικά, ο λόγος που ο Κ. Σημίτης με μια αιφνιδιαστική κίνηση στις 19 Νοέμβρη θα χαλάσει το «γουίκ εντ» του Θ. Πάγκαλου, καθαιρώντας τον από υπουργό Πολιτισμού, δεν είναι επειδή ο τελευταίος αντέδρασε με την κατάντια του υπουργείου του. Αφορμή για το «ξήλωμα» Πάγκαλου ήταν μια συνέντευξή του στο «Εθνος της Κυριακής», με την οποία υποτίθεται ότι άσκησε «κριτική» στο έργο της κυβέρνησης και πιο συγκεκριμένα στα εργασιακά και την εξωτερική πολιτική. Αντικαταστάτης του Θ. Πάγκαλου θα είναι ο Ευ. Βενιζέλος. Στην τελετή παράδοσης - παραλαβής του υπουργείου επιβεβαιώθηκε ότι οι κατευθύνσεις της κυβέρνησης για τον πολιτισμό θα συνεχιστούν χωρίς αλλαγές...

Από την κινητοποίηση του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου στο υπουργείο Εργασίας (24/10)

Τα οξυμένα προβλήματα των μουσικών, ο κλάδος των οποίων μαστίζεται από την ανεργία (ξεπερνά το 50%), έγιναν η αιτία της δυναμικής κινητοποίησης του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου και της μουσικής διαμαρτυρίας στο υπουργείο Εργασίας (24/10). Τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ και οι εργαζόμενοι σε αυτά συνεχίζουν να βιώνουν το μαρασμό, καθώς η κυβερνητική πολιτική και οι διοικούντες την ΕΡΤ τα έχουν καταδικάσει σε μια ζοφερή πραγματικότητα, στοιχεία της οποίας είναι η ανασφάλεια, οι «αποικιοκρατικές» συμβάσεις έργου, η συσσωρευμένη αδικία χρόνων, οι αθετημένες υποσχέσεις. Η Εθνική Λυρική Σκηνή, παρά το σημαντικό της έργο και τη μίσθωση του «Ακροπόλ» για παραστάσεις οπερέτας, συνεχίζει να βλέπει ως όνειρο (μάλλον μακρινό) την απόκτηση δικής της στέγης. Η Αθήνα παραμένει η μοναδική πρωτεύουσα της Ευρώπης που δε διαθέτει κτίριο όπερας, η δημιουργία του οποίου είναι μια πολιτιστική ανάγκη, την οποία όμως στην πράξη - αν και οι υποσχέσεις περισσεύουν - δε συμμερίζονται όλα αυτά τα χρόνια οι κυβερνώντες. Ολα αυτά τη στιγμή που στους μεγιστάνες του πολιτισμού εκχωρούνται ολοένα και περισσότερα κονδύλια και αρμοδιότητες.

Ξεχωριστές, πάντως, στιγμές έζησαν όσοι ταξίδεψαν στη «Θάλασσα» των Θάνου Μικρούτσικου και Βασίλη Παπακωνσταντίνου, οι συναυλίες των οποίων δικαιολογημένα χαρακτηρίστηκαν ως το κορυφαίο μουσικό γεγονός της χρονιάς που πέρασε, αλλά και όσοι συμπορεύτηκαν στα «35 μουσικά βήματα» του Δημήτρη Μητροπάνου.